Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Κυρ. Τυρινῆς Μθ 6,14-21

Λέξεις:
14. ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις = ἄν συγχωρᾶτε στούς ἀνθρώπους
ἀφήσει καί ὑμῖν = θά συγχωρήσει καί σέ σᾶς
16. σκυθρωποί = κατσούφηδες
ἀφανίζουσι = ἀφήνουν ἄπλυτα,
ἀκάθαρτα ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν = παίρνουν ὅλο τό μισθό τους
17. ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν = σαπούνισε τό κεφάλι σου
18. ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων = γιά νά μή φανεῖς, νά μή σέ πάρουν εἴδηση οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύεις
ἀλλά τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ = ἀλλά στόν πατέρα σου πού εἶναι ἀόρατος
19. θησαυρός = ἀποθήκη, χῶρος ὅπου βάζει κανείς τά χρήματα ἤ τά ἀγαθά του, κιβώτιο.
 μή θησαυρίζετε = μή γεμίζετε θησαυρούς μέ χρήματα καί ἀγαθά
σής = σκόρος
βρῶσις = διάβρωση, σκουριά
κλέπται = διαρρῆκτες
διορύσσουσι = σκάβουν, ἀνοίγουν τρύπα στόν τοῖχο, κάνουν διάρρηξη
20. ἀφανίζει = ἐξαφανίζει.

 

Ἱστορικά - Πραγματολογικά - Ἑρμηνευτικά
01 Ἡ περικοπή πού μελετοῦμε εἶναι ἕνα μέρος ἀπό τήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Κυρίου. Στό ἴδιο κεφάλαιο, πρίν ἀπό τήν περικοπή μας, ὁ Κύριος δίνει ὁδηγίες γιά τό πῶς πρέπει νά γίνεται ἡ ἐλεημοσύνη καί ἡ προσευχή. Ἐδῶ μιλάει γιά τό πῶς πρέπει νά γίνεται ἡ νηστεία.
 Ἡ νηστεία πρέπει νά συνοδεύεται ἀπό τήν ἀμνησικακία καί τήν ἐλεημοσύνη. Μάταια νηστεύει ἐκεῖνος πού μισεῖ τόν ἀδελφό του ἤ δέν ἁπλώνει τό χέρι νά βοηθήσει τόν φτωχό.
  Ἡ Ἐκκλησία μας ὅρισε νά διαβάζεται ἡ περικοπή αὐτή τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς. Καθώς ἀπό τήν Καθαρά Δευτέρα ἀνοίγει τό στάδιο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς πού εἶναι περίοδος νηστείας, εἶναι ἀνάγκη νά ξέρουμε πῶς πρέπει νά νηστέψουμε γιά νά γίνει ἡ νηστεία μας εὐπρόσδεκτη ἀπό τόν Θεό.
  Ἡ περικοπή διακρίνεται σέ τρία μέρη:
1)    ἀμνησικακία (στίχ. 14-15)
2)    νηστεία ( στίχ. 16-18)
3)    ἐλεημοσύνη (στίχ. 19-21)

6,14. ᾿Εάν γάρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος.
 Παράπτωμα (ἀπό τό ρῆμα παραπίπτω = πέφτω ἔξω, βγαίνω ἀπό τόν ἴσιο δρόμο, πλανιέμαι) εἶναι κάθε πλάνη, σφάλμα ἤ ἁμάρτημα. Γιά τή συγχώρηση τῶν σφαλμάτων τῶν ἀδελφῶν μας μίλησε ὁ Κύριος καί λίγο παραπάνω (στ. 12), στήν Κυριακή προσευχή. Ἐπειδή ὅμως τό θέμα εἶναι πολύ σοβαρό, ἐπανέρχεται καί πάλι. Ὁ Θεός θά συγχωρήσει τίς ἁμαρτίες μας ἐφ’ ὅσον ἐμεῖς θά συγχωρήσουμε τά σφάλματα τῶν συνανθρώπων μας. Ὁ λόγος αὐτός τοῦ Κυρίου μας δείχνει τή μεγάλη του φιλανθρωπία. Δέν προστάζει σάν κυβερνήτης, δέν ἀναγκάζει σάν παντοδύναμος, οὔτε ὁρίζει σάν νομοθέτης πού εἶναι, ἀλλά σάν ἁπλός ἄνθρωπος κάνει συμφωνία μαζί μας. Θέτει ἕναν ὅρο καί ζητᾶ νά τόν σεβαστοῦμε ἐμεῖς γιά νά τόν σεβαστεῖ κι αὐτός.
 ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος: Ὑπενθυμίζει ὅτι εἴμαστε παιδιά τοῦ οὐράνιου πατέρα, γιά νά μᾶς παρακινήσει νά φανοῦμε ἀντάξιοί του.

6,15. Ἐάν δέ μή ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, οὐδέ ὁ πατήρ ὑμῶν ἀφήσει τά παραπτώματα ὑμῶν.
 Τόν ἴδιο ὅρο πού ἔθεσε στόν προηγούμενο στίχο τόν διατυπώνει τώρα ἀρνητικά.

6,16. ῞Οταν δέ νηστεύητε, μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμήν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν.
 Ὅταν δέ νηστεύετε: Ἡ νηστεία εἶναι ἀρχαῖος θεσμός. Εὐσεβεῖς ἄνθρωποι νήστευαν κατά καιρούς ὅταν ἤθελαν νά ἀφοσιωθοῦν περισσότερο στήν προσευχή. Ἡ νηστεία γινόταν προαιρετικά. Μόνο μία νηστεία γενική ὅριζε ὁ μωσαϊκός νόμος, τή νηστεία τοῦ ἐξιλασμοῦ, τόν 7ο μήνα τοῦ ἔτους. Μετά τή βαβυλώνιο αἰχμαλωσία προστέθηκαν ἀκόμη τρεῖς νηστεῖες. Τόν 4ο μήνα, γιά τό σπάσιμο τῶν πλακῶν τοῦ Δεκαλόγου, τόν 5ο μήνα γιά τήν καταστροφή τοῦ ναοῦ καί τόν 10ο μήνα γιά τήν πολιορκία τῆς Ἰερουσαλήμ ἀπό τόν Ναβουχοδονόσορ. Ἀργότερα οἱ φαρισαῖοι πρόσθεσαν καί τή νηστεία τῆς Δευτέρας καί τῆς Πέμπτης.
 Ἡ νηστεία στήν ἀρχή της ἐξέφραζε συντριβή, μετάνοια, πένθος γιά τίς ἁμαρτίες. Γι’ αὐτό οἱ ἄνθρωποι πού νήστευαν ἔμεναν ἄπλυτοι, ἀπεριποίητοι, ξυπόλυτοι καί ἔρριχναν στάχτη στό κεφάλι τους. Σιγά–σιγά ὅμως αὐτοί οἱ ἐξωτερικοί τύποι πῆραν τήν πρώτη θέση καί πολλοί νήστευαν μόνο καί μόνο γιά νά φαντάξουν σάν κακοζωϊσμένοι καί ἐξαντλημένοι ἀπό τή νηστεία καί νά εἰσπράξουν τόν θαυμασμό τῶν ἀνθρώπων γι’ αὐτό.
 μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί: Ὑποκριτής στήν ἀρχή λεγόταν αὐτός πού ἔπαιζε στό θέατρο. Μποροῦσε νά εἶναι φτωχός καί νά παίζει τόν ρόλο τοῦ βασιλιᾶ, νά εἶναι βρομερός καί ἀνήθικος καί νά παριστάνει τόν ἠθικό καί ἅγιο, κτλ. Γι’ αὐτό σιγά-σιγά ἡ λέξη πῆρε τήν κακή σημασία πού ἔχει καί σήμερα. Σημαίνει αὐτόν πού ἄλλος εἶναι καί ἄλλος δείχνεται. Ἔτσι καί θεατρίνος στήν ἀρχή σήμαινε τόν ἐπαγγελματία, πού παίζει τό θέατρο, ἐνῶ τώρα εἶναι ὁ ψεύτης καί ἀπατεώνας. Μασκαράς ἦταν αὐτός πού ἔπαιζε κάποιο ρόλο στό θέατρο μέ μάσκα, κι ἔπειτα ὁ πρόστυχος, κτλ.
 Ὁ Κύριος συχνά στιγμάτισε τούς ὑποκριτές φαρισαίους, γιατί ἄλλοι ἦταν στήν πραγματικότητα κι ἄλλοι δείχνονταν στόν λαό. Καί στό θέμα τῆς νηστείας λέει νά μή νηστεύουμε σάν τούς ὑποκριτές.
 ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν: Οἱ φαρισαῖοι στή νηστεία δέν πλένονταν, δέν χτενίζονταν, ἔκαναν τόν ἀδύνατο, τόν χλωμό, τόν ἐξαντλημένο. Σ’ αὐτήν τήν κατάσταση ἔβγαιναν ἔξω καί προκαλοῦσαν τόν θαυμασμό τῶν ἀνθρώπων γιά τήν ἐγκράτεια καί τήν ἀσκητικότητά τους.

6,17. Σύ δέ νηστεύων ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν καί τό πρόσωπόν σου νίψαι. ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν:
 Τά σαπούνια τῶν ἀρχαίων ἦταν σέ ὑγρή μορφή (ὅπως σήμερα τά σαμπουάν). Οἱ ὑποκριτές ἄφηναν ἄλουστο τό κεφάλι τους, γιά νά τονίζουν περισσότερο τή σκυθρωπότητα πού τούς προκαλοῦσε ἡ νηστεία. Ὁ Κύριος συμβουλεύει· ὅταν νηστεύεις νά λούζεσαι καί νά πλένεσαι κανονικά, ὅπως τίς ἄλλες μέρες, γιά νά μήν προκαλεῖς. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ· φυσικά δέν νομοθετεῖ ὁ Κύριος τό λούσιμο κατά τίς μέρες τῆς νηστείας, ἀλλά θέλει μέ τή φαιδρότητα καί τή λάμψη τοῦ προσώπου μας νά φροντίζουμε νά κρύβουμε τήν ἀρετή καί νά ἀποφεύγουμε τήν κενοδοξία. Τό ἴδιο συνέστησε καί γιά τήν ἐλεημοσύνη (Μθ 6,3) καί γιά τήν προσευχή (Μθ 6,6).

6,18. Ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλά τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
 Ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων: Δέν συνιστᾶ τήν ἀπόλυτη μυστικότητα τῆς νηστείας, γιατί ὑπάρχουν καί κοινές δημόσιες νηστεῖες. Ἐξ ἄλλου, μέσα σέ μία οἰκογένεια δέν μπορεῖ νά κρυφθεῖ κανείς ὅταν νηστεύει. Ὁ λόγος τοῦ Κυρίου ἀναφέρεται στά ἐσωτερικά κίνητρα τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτός πού νηστεύει νά μή νηστεύει γιά νά φαντάξει στούς ἀνθρώπους.
 τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ: Ὁ Χριστός θέλει ἡ νηστεία μας νά γίνεται γιά χάρη τοῦ Θεοῦ πατέρα μας. Ὁ Θεός εἶναι μέν ἀόρατος, ἀλλά εἶναι καί πανταχοῦ παρών, βρίσκεται ἀκόμη καί στόν πιό κρυφό τόπο, ἐκεῖ πού δέν μᾶς βλέπουν οἱ ἄνθρωποι.

6,19-21. Μή θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς, ὅπου σής καί βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται διορύσσουσι καί κλέπτουσι· θησαυρίζετε δέ ὑμῖν θησαυρούς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σής οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδέ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν.
 Ἐδῶ ὁ Κύριος μιλᾶ γιά τήν ἐλεημοσύνη. Ἄλλοτε ὅρισε τήν ἐλεημοσύνη σάν νομοθέτης (Λκ 12,33), ἄλλοτε σάν διδάσκαλος δίδαξε τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο πρέπει νά γίνεται (Μθ 6,3). Τώρα τήν προτείνει σάν ἕνας ἔμπιστος σύμβουλος πού σκέπτεται γιά τό δικό μας καλό καί συμφέρον.
 σής: Εἶναι ὁ σκόρος. Τά πολύτιμα ροῦχα πού θησαυρίζουν, δηλαδή ἀποθηκεύουν, οἱ ἄνθρωποι, μπορεῖ νά τά φάει ὁ σκόρος κι ἔτσι νά πᾶνε χαμένα.
 βρῶσις: Τά τρόφιμα ἤ τά γεννήματα πού ἀποθηκεύουν οἱ πλεονέκτες, τά τρῶνε τά σκουλήκια ἤ τά ποντίκια ἤ σαπίζουν καί τρώγονται μόνα τους.
 κλέπται: Ὅσα δέν καταστρέφει ὁ σής ἤ ἡ βρῶσις τά ἁρπάζουν οἱ κλέφτες.
 διορύσσουσι: Τά σπίτια τά χρόνια ἐκεῖνα ἦταν κατασκευασμένα μέ πλίνθους. Οἱ κλέφτες ἄνοιγαν τρύπα στόν τοῖχο κι ἀπό ἐκεῖ ἔμπαιναν κι ἔκλεβαν τούς θησαυρούς.
 θησαυρούς ἐν οὐρανῷ: Εἶναι οἱ πνευματικές ἀμοιβές πού φυλάγονται στόν οὐρανό γιά τούς πραγματικά εὐσεβεῖς. Ὁ Κύριος ὑποσχέθηκε θησαυρόν ἐν οὐρανῷ, στόν πλούσιο νεανίσκο, ἄν ἔδινε τά ἀγαθά του στούς φτωχούς καί τόν ἀκολουθοῦσε (Μθ 19,21· Μρ 10,21· Λκ 18,22).
 ὅπου οὔτε σής οὔτε βρῶσις … κλέπτουσιν: Ἡ κατάθεση τῶν ἀγαθῶν στό θησαυροφυλάκιο τοῦ οὐρανοῦ εἶναι πιό συμφέρουσα, γιατί ἐκεῖ ἀσφαλίζονται σίγουρα καί δέν διατρέχουν κανένα κίνδυνο.
 ὅπου γάρ … ὑμῶν: Προσθέτει ἕνα ἀκόμη ἐπιχείρημα γιά τήν κατάθεση στούς οὐρανούς.
 Καρδία: Εἶναι ἡ ἕδρα καί τό κέντρο τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἀκόμη κι ἄν κανένας ἀπό τούς κινδύνους πού ἀνέφερε παραπάνω (στ. 19) δέν βλάψει τά ἀγαθά πού θησαυρίζουμε στή γῆ, εἶναι μεγάλο κακό τό ὅτι ἡ καρδιά μας μένει προσκολλημένη στή γῆ, γιατί ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός μας ἐκεῖ εἶναι καί ἡ καρδιά μας.
 Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, εἶναι πιό δυστυχισμένος καί ἀπό τόν χειρότερο δοῦλο, γιατί τραβᾶ ἐπάνω του τή χειρότερη τυραννία καί, τό σπουδαιότερο, προδίδει τήν εὐγενική καταγωγή καί τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι μεγαλύτερη συμφορά νά κλέψει ὁ ἐπίγειος θησαυρός τήν καρδιά μας, παρά νά μᾶς κλέψουν οἱ κλέφτες τούς θησαυρούς μας.

Τά κυριώτερα νοήματα
1.    Ἡ συγχωρητικότητα: Τό μεγαλύτερο κακό, τό βαρύτερο φορτίο πού μᾶς πιέζει εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ὅλοι νιώθουμε τήν ἀνάγκη νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτήν, νά λυτρωθοῦμε. Τή λύτρωση ἀπό τήν ἁμαρτία τή χαρίζει μόνο ὁ Χριστός. Μόνο ἕνας τρόπος ὑπάρχει γιά νά ἐξαλείψουμε τόν λεκέ τῆς ἁμαρτίας. Τό αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὅταν μετανοημένοι καί ἀποφασισμένοι διακόψουμε τίς σχέσεις μέ τήν ἁμαρτία, πλησιάσουμε τόν Χριστό, μᾶς συγχωρεῖ καί μᾶς ἐλευθερώνει. Ἀλλά γιά νά μᾶς συγχωρήσει ὁ Θεός, ζητᾶ ἀπό μᾶς ἕνα ἀντάλλαγμα: Νά συγχωρήσουμε καί μεῖς αὐτούς πού μᾶς ἔβλαψαν. Ὁ ὅρος αὐτός τοῦ Κυρίου μᾶς φαίνεται σκληρός. Ὁ ἑαυτός μας ἐπαναστατεῖ. Θέλει νά ἐκδικηθεῖ. Δέν θέλει νά συγχωρήσει. Κι ὅμως ὁ λόγος τοῦ Κυρίου εἶναι κατηγορηματικός. Ἄν δέν συγχωρέσεις, δέν θά συγχωρεθεῖς. Ὅταν σκεφθοῦμε ποιός εἶναι αὐτός πού μᾶς λέει νά συγχωρήσουμε, τότε παραμερίζονται τά ἐμπόδια. Ἄν μᾶς πληγώνει ἡ κακία τῶν ἀνθρώπων, ἄν μᾶς ματώνει ἡ ἀδικία τους, ὁ πόνος μας αὐτός δέν εἶναι ἄγνωστος στόν Χριστό. Πρίν ἀπό μᾶς πόνεσε καί χτυπήθηκε αὐτός ἀπό τήν κακία τῶν ἀνθρώπων. Ὑπέφερε ὅσο κανείς πάνω στόν κόσμο. Ἦταν ἀθῶος καί τόν κατηγόρησαν μέ τίς πιό φρικτές κατηγορίες. Εὐεργέτησε τόν κόσμο καί ὁ κόσμος τόν σταύρωσε. Κι ἐνῶ αὐτός μποροῦσε μ’ ἕνα του νεῦμα νά διαλύσει τούς ἐχθρούς του, νά τούς κάνει σκόνη, τά ὑπέμεινε ὅλα καί προσευχήθηκε γιά τούς σταυρωτές του. Αὐτό ζητᾶ κι ἀπό μᾶς. Σάν γνήσια παιδιά του νά τόν μιμηθοῦμε. Νά συγχωροῦμε τούς ἐχθρούς μας. Ὅποιο κακό κι ἄν μᾶς ἔκαναν οἱ ἄνθρωποι δέν μᾶς βασάνισαν καί σάν τόν Χριστό. Κι ἔπειτα, ἄν συγκρίνουμε τά σφάλματα τῶν ἄλλων μέ τίς δικές μας ἁμαρτίες, πού πικραίνουν τόν Χριστό, θά δοῦμε ὅτι οἱ δεύτερες εἶναι ἀσύγκριτα περισσότερες καί φοβερώτερες. Εἶναι ἑπομένως μία συμφέρουσα συναλλαγή: Νά συγχωρέσουμε τούς ἐχθρούς μας γιά νά μᾶς συγχωρέσει ὁ Θεός.
 2.    Ἡ νηστεία: Στήν καταναλωτική κοινωνία μας τό κήρυγμα τῆς νηστείας δέν βρίσκει ἀνταπόκριση. Τό περιφρονοῦν ἤ τό πολεμοῦν οἱ ἄνθρωποι. Οἱ κυριώτερες κατηγορίες πού ἀκοῦμε κατά τῆς νηστείας εἶναι δύο:
 α) Δέν εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ.
 β) Βλάπτει τήν ὑγεία καί φθείρει τό σῶμα μας.
 Γιά τό πρῶτο ἔχουμε νά ποῦμε ὅτι παρόλο πού δέν περιέχεται στόν Δεκάλογο ἡ ἐντολή τῆς νηστείας, εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί μάλιστα ἡ πρώτη, πού δόθηκε στόν ἄνθρωπο μέσα στόν παράδεισο (βλ. Γέ 2,16-17). Γι' αὐτό ἡ νηστεία ἦταν ἀπό παλιά γνωστή ὄχι μόνο στούς Ἑβραίους ἀλλά καί σ’ ἄλλους λαούς. Καί ἡ Ἁγία Γραφή μιλᾶ γιά νηστεία ἐθνικῶν (π.χ. Νινευΐτες, Κορνήλιος). Ὁ Χριστός δέν ὁρίζει βέβαια καμία νηστεία, ἐπικυρώνει ὅμως μέ τό παράδειγμά του τόν θεσμό τῆς νηστείας, ἀφοῦ καί ὁ ἴδιος νήστεψε 40 μέρες (βλ. Μθ 4,2· Λκ 4,2), ὅπως νήστεψαν καί οἱ μεγάλοι ἄνδρες τῆς Π. Διαθήκης, Μωυσῆς (Ἔξ 34, 28), Δαυΐδ (Β’ Βα 12,7), Ἠλίας (Γ΄ Βα 19,8). Ἐπίσης στή ζωή τῶν ἀποστόλων συχνά γίνεται λόγος γιά νηστεία (Πρξ 27,9· 13,2· Α΄Κο 7,5· Β΄Κο 11,27). Ἑπομένως δέν μποροῦμε νά καταπατοῦμε τόν θεσμό τῆς νηστείας μέ τή δικαιολογία ὅτι δέν τήν ὅρισε ὁ Θεός.
 Στή δεύτερη κατηγορία, ὅτι ἡ νηστεία ἀδυνατίζει καί βλάπτει τό σῶμα, ἔχουμε νά ἀπαντήσουμε ὅτι ἡ νηστεία, ὅταν γίνεται σωστά, ξεκουράζει καί ἀποτοξινώνει τόν ὀργανισμό. Δέν ἐξασθενεῖ τίς σωματικές δυνάμεις. Παραδείγματα: ὁ Μωυσῆς, μετά 40θήμερη νηστεία κατέβηκε ἀπό τό Σινά δυνατός καί συνέτριψε τόν χρυσό μόσχο (Ἐξ 32,20). Ὁ Ἠλίας νηστεύοντας περπάτησε 40 μερόνυχτα (Γ’ Βα 19,8). Οἱ τρεῖς παῖδες παρόλο πού νήστευαν στή Βαβυλώνα, ἦταν λαμπρότεροι καί ὀμορφότεροι τῶν ἄλλων πού τρέφονταν μέ πλούσια φαγητά (Δα 1,15).
 Ὅποιος μέ θερμή πίστη στόν Θεό ἀρχίζει τόν ἀγώνα τῆς νηστείας, δέν πρόκειται νά πάθει κακό ἀπό τή νηστεία. Ἐξάλλου, καί ἐκεῖνοι πού ἔχουν προβλήματα ὑγείας μποροῦν νά νηστεύουν λιγώτερο ἤ καί καθόλου. Κανείς ὅμως δέν ἔχει δικαίωμα νά περιφρονεῖ ἤ νά κατηγορεῖ τόν θεσμό τῆς νηστείας.
  Ἡ νηστεία ἔχει περιεχόμενο πολύ βαθύ. Δέν περιορίζεται μόνο στή χύτρα. Δέν εἶναι μία ἀρετή ἀνεξάρτητη, ἀλλά ἔχει ἀξία ὅταν συνδυάζεται μέ ἄλλες ἀρετές. Ὁ Μ. Ἀθανάσιος λέει· Μή νομίσεις, ὅτι ἡ νηστεία εἶναι μία ἁπλή πράξη. Διότι ἔργο ἀρετῆς κατόρθωσε ὄχι αὐτός πού νηστεύει ἀπό φαγητά, ἀλλά αὐτός πού ἀπέχει ἀπό κάθε πονηρό πρᾶγμα. Ἄν δηλαδή νηστεύεις, ἀλλά δέν φυλάξεις τό στόμα σου ἀπό λόγια πονηρά ἤ ἀπό ὀξυχολία ἤ ἀπό ψεῦδος ἤ ἀπό ἐπιορκία ἤ ἀπό κατάκριση τοῦ πλησίον σου, ἄν αὐτά βγοῦν ἀπό τό στόμα αὐτοῦ πού νηστεύει, τίποτε δέν τόν ὠφέλησε ἡ νηστεία, ἀλλά ἔχασε ὅλο τόν κόπο του. Καί ὁ Μ. Βασίλειος λέει· ἡ νηστεία εἶναι ἀρχή μετανοίας. Δέν εἶναι ἀρκετή μόνη της ἡ ἀποχή ἀπό τροφές γιά νά κάνει ἀξιέπαινη τή νηστεία, ἀλλά νά νηστεύσουμε νηστεία δεκτή, εὐάρεστη στόν Θεό. Ἀληθινή νηστεία εἶναι ἡ ἀποξένωση ἀπό τό κακό, ἡ ἐγκράτεια τῆς γλώσσας, ἡ ἀποχή ἀπό τόν θυμό, ὁ χωρισμός ἀπό ἐπιθυμίες, ἀπό καταλαλιά, ψεῦδος, ἐπιορκεία. Ἡ στέρηση αὐτῶν εἶναι ἀληθινή νηστεία.
  Ἡ νηστεία πρέπει νά συνδέεται μέ τήν προσευχή καί τήν ἐλεημοσύνη. Ἕνας ἀρχαῖος διδάσκαλος λέει· νηστεύσωμεν ἵνα ἐλεήσωμεν.
 Ὅταν ἡ νηστεία μας συνοδεύεται μέ τίς ἄλλες ἀρετές, τότε δαμάζει τά πάθη τῆς σαρκός, ἀνεβάζει τόν νοῦ στόν οὐρανό, ἔχει τή δύναμη ἀκόμη καί τήν ἀγανάκτηση τοῦ Θεοῦ νά μεταβάλλει σέ ἔλεος ὅπως ἔγινε στήν περίπτωση τῶν Νινευϊτῶν.
3.    Τά κακά τοῦ πλουτισμοῦ: Ὁ πλοῦτος δέν εἶναι κακό πρᾶγμα. Γίνεται καλός ἤ κακός ἀνάλογα μέ τό πῶς θά τόν χρησιμοποιήσουμε. Στήν περικοπή μας ὁ Κύριος συμβουλεύει νά μή μαζεύουμε ἀγαθά καί πλούτη στή γῆ γιά δύο λόγους:
 α) Ὁ πλουτισμός παρέχει ἀνασφάλεια. Ἄλλοτε οἱ φυσικές καταστροφές (ναυάγιο, πυρκαϊά, σαπίλα) κι ἄλλοτε ἡ ἀνθρώπινη μοχθηρία (κλοπή, κατάχρηση, πόλεμος, οἰκονομική κρίση) γίνονται αἰτία νά χάσουμε τούς θησαυρούς μας.
 β) Ὁ πλουτισμός χαλάει τόν ἄνθρωπο. Τόν κάνει νά παραμελεῖ τά πάντα καί νά ἔχει τόν νοῦ του προσκολλημένο συνεχῶς στό κεφάλαιο, στήν ἐπιχείρηση, στό κέρδος. Κι ὅμως, ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά μας εἶναι πλασμένα γιά τόν Θεό καί μόνο κοντά του ἀναπαύονται. Γιά νά βοηθήσουμε τόν ἑαυτό μας νά στραφεῖ περισσότερο στόν Θεό, ὁ Κύριος συμβουλεύει νά ἀποθηκεύουμε τά ἀγαθά μας ὄχι στή γῆ, ἀλλά στόν οὐρανό, μέ τήν ἐλεημοσύνη.
Στεργίου Σάκκου, Εὐαγγελικές περικοπές
(Βοήθημα γιά κυκλάρχες)