Λέξεις:
14. ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις = ἄν συγχωρᾶτε στούς ἀνθρώπους ἀφήσει καί ὑμῖν = θά συγχωρήσει καί σέ σᾶς 16. σκυθρωποί = κατσούφηδες ἀφανίζουσι = ἀφήνουν ἄπλυτα, ἀκάθαρτα ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν = παίρνουν ὅλο τό μισθό τους 17. ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν = σαπούνισε τό κεφάλι σου 18. ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων = γιά νά μή φανεῖς, νά μή σέ πάρουν εἴδηση οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύεις ἀλλά τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ = ἀλλά στόν πατέρα σου πού εἶναι ἀόρατος 19. θησαυρός = ἀποθήκη, χῶρος ὅπου βάζει κανείς τά χρήματα ἤ τά ἀγαθά του, κιβώτιο. μή θησαυρίζετε = μή γεμίζετε θησαυρούς μέ χρήματα καί ἀγαθά σής = σκόρος βρῶσις = διάβρωση, σκουριά κλέπται = διαρρῆκτες διορύσσουσι = σκάβουν, ἀνοίγουν τρύπα στόν τοῖχο, κάνουν διάρρηξη 20. ἀφανίζει = ἐξαφανίζει.
Ἱστορικά - Πραγματολογικά - Ἑρμηνευτικά 6,14. ᾿Εάν γάρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος. 6,15. Ἐάν δέ μή ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, οὐδέ ὁ πατήρ ὑμῶν ἀφήσει τά παραπτώματα ὑμῶν. 6,16. ῞Οταν δέ νηστεύητε, μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμήν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν. 6,17. Σύ δέ νηστεύων ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν καί τό πρόσωπόν σου νίψαι. ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν: 6,18. Ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλά τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ. 6,19-21. Μή θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς, ὅπου σής καί βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται διορύσσουσι καί κλέπτουσι· θησαυρίζετε δέ ὑμῖν θησαυρούς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σής οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδέ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν. Τά κυριώτερα νοήματα
1. Ἡ συγχωρητικότητα: Τό μεγαλύτερο κακό, τό βαρύτερο φορτίο πού μᾶς πιέζει εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ὅλοι νιώθουμε τήν ἀνάγκη νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτήν, νά λυτρωθοῦμε. Τή λύτρωση ἀπό τήν ἁμαρτία τή χαρίζει μόνο ὁ Χριστός. Μόνο ἕνας τρόπος ὑπάρχει γιά νά ἐξαλείψουμε τόν λεκέ τῆς ἁμαρτίας. Τό αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὅταν μετανοημένοι καί ἀποφασισμένοι διακόψουμε τίς σχέσεις μέ τήν ἁμαρτία, πλησιάσουμε τόν Χριστό, μᾶς συγχωρεῖ καί μᾶς ἐλευθερώνει. Ἀλλά γιά νά μᾶς συγχωρήσει ὁ Θεός, ζητᾶ ἀπό μᾶς ἕνα ἀντάλλαγμα: Νά συγχωρήσουμε καί μεῖς αὐτούς πού μᾶς ἔβλαψαν. Ὁ ὅρος αὐτός τοῦ Κυρίου μᾶς φαίνεται σκληρός. Ὁ ἑαυτός μας ἐπαναστατεῖ. Θέλει νά ἐκδικηθεῖ. Δέν θέλει νά συγχωρήσει. Κι ὅμως ὁ λόγος τοῦ Κυρίου εἶναι κατηγορηματικός. Ἄν δέν συγχωρέσεις, δέν θά συγχωρεθεῖς. Ὅταν σκεφθοῦμε ποιός εἶναι αὐτός πού μᾶς λέει νά συγχωρήσουμε, τότε παραμερίζονται τά ἐμπόδια. Ἄν μᾶς πληγώνει ἡ κακία τῶν ἀνθρώπων, ἄν μᾶς ματώνει ἡ ἀδικία τους, ὁ πόνος μας αὐτός δέν εἶναι ἄγνωστος στόν Χριστό. Πρίν ἀπό μᾶς πόνεσε καί χτυπήθηκε αὐτός ἀπό τήν κακία τῶν ἀνθρώπων. Ὑπέφερε ὅσο κανείς πάνω στόν κόσμο. Ἦταν ἀθῶος καί τόν κατηγόρησαν μέ τίς πιό φρικτές κατηγορίες. Εὐεργέτησε τόν κόσμο καί ὁ κόσμος τόν σταύρωσε. Κι ἐνῶ αὐτός μποροῦσε μ’ ἕνα του νεῦμα νά διαλύσει τούς ἐχθρούς του, νά τούς κάνει σκόνη, τά ὑπέμεινε ὅλα καί προσευχήθηκε γιά τούς σταυρωτές του. Αὐτό ζητᾶ κι ἀπό μᾶς. Σάν γνήσια παιδιά του νά τόν μιμηθοῦμε. Νά συγχωροῦμε τούς ἐχθρούς μας. Ὅποιο κακό κι ἄν μᾶς ἔκαναν οἱ ἄνθρωποι δέν μᾶς βασάνισαν καί σάν τόν Χριστό. Κι ἔπειτα, ἄν συγκρίνουμε τά σφάλματα τῶν ἄλλων μέ τίς δικές μας ἁμαρτίες, πού πικραίνουν τόν Χριστό, θά δοῦμε ὅτι οἱ δεύτερες εἶναι ἀσύγκριτα περισσότερες καί φοβερώτερες. Εἶναι ἑπομένως μία συμφέρουσα συναλλαγή: Νά συγχωρέσουμε τούς ἐχθρούς μας γιά νά μᾶς συγχωρέσει ὁ Θεός. 2. Ἡ νηστεία: Στήν καταναλωτική κοινωνία μας τό κήρυγμα τῆς νηστείας δέν βρίσκει ἀνταπόκριση. Τό περιφρονοῦν ἤ τό πολεμοῦν οἱ ἄνθρωποι. Οἱ κυριώτερες κατηγορίες πού ἀκοῦμε κατά τῆς νηστείας εἶναι δύο: α) Δέν εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ. β) Βλάπτει τήν ὑγεία καί φθείρει τό σῶμα μας. Γιά τό πρῶτο ἔχουμε νά ποῦμε ὅτι παρόλο πού δέν περιέχεται στόν Δεκάλογο ἡ ἐντολή τῆς νηστείας, εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί μάλιστα ἡ πρώτη, πού δόθηκε στόν ἄνθρωπο μέσα στόν παράδεισο (βλ. Γέ 2,16-17). Γι' αὐτό ἡ νηστεία ἦταν ἀπό παλιά γνωστή ὄχι μόνο στούς Ἑβραίους ἀλλά καί σ’ ἄλλους λαούς. Καί ἡ Ἁγία Γραφή μιλᾶ γιά νηστεία ἐθνικῶν (π.χ. Νινευΐτες, Κορνήλιος). Ὁ Χριστός δέν ὁρίζει βέβαια καμία νηστεία, ἐπικυρώνει ὅμως μέ τό παράδειγμά του τόν θεσμό τῆς νηστείας, ἀφοῦ καί ὁ ἴδιος νήστεψε 40 μέρες (βλ. Μθ 4,2· Λκ 4,2), ὅπως νήστεψαν καί οἱ μεγάλοι ἄνδρες τῆς Π. Διαθήκης, Μωυσῆς (Ἔξ 34, 28), Δαυΐδ (Β’ Βα 12,7), Ἠλίας (Γ΄ Βα 19,8). Ἐπίσης στή ζωή τῶν ἀποστόλων συχνά γίνεται λόγος γιά νηστεία (Πρξ 27,9· 13,2· Α΄Κο 7,5· Β΄Κο 11,27). Ἑπομένως δέν μποροῦμε νά καταπατοῦμε τόν θεσμό τῆς νηστείας μέ τή δικαιολογία ὅτι δέν τήν ὅρισε ὁ Θεός. Στή δεύτερη κατηγορία, ὅτι ἡ νηστεία ἀδυνατίζει καί βλάπτει τό σῶμα, ἔχουμε νά ἀπαντήσουμε ὅτι ἡ νηστεία, ὅταν γίνεται σωστά, ξεκουράζει καί ἀποτοξινώνει τόν ὀργανισμό. Δέν ἐξασθενεῖ τίς σωματικές δυνάμεις. Παραδείγματα: ὁ Μωυσῆς, μετά 40θήμερη νηστεία κατέβηκε ἀπό τό Σινά δυνατός καί συνέτριψε τόν χρυσό μόσχο (Ἐξ 32,20). Ὁ Ἠλίας νηστεύοντας περπάτησε 40 μερόνυχτα (Γ’ Βα 19,8). Οἱ τρεῖς παῖδες παρόλο πού νήστευαν στή Βαβυλώνα, ἦταν λαμπρότεροι καί ὀμορφότεροι τῶν ἄλλων πού τρέφονταν μέ πλούσια φαγητά (Δα 1,15). Ὅποιος μέ θερμή πίστη στόν Θεό ἀρχίζει τόν ἀγώνα τῆς νηστείας, δέν πρόκειται νά πάθει κακό ἀπό τή νηστεία. Ἐξάλλου, καί ἐκεῖνοι πού ἔχουν προβλήματα ὑγείας μποροῦν νά νηστεύουν λιγώτερο ἤ καί καθόλου. Κανείς ὅμως δέν ἔχει δικαίωμα νά περιφρονεῖ ἤ νά κατηγορεῖ τόν θεσμό τῆς νηστείας. Ἡ νηστεία ἔχει περιεχόμενο πολύ βαθύ. Δέν περιορίζεται μόνο στή χύτρα. Δέν εἶναι μία ἀρετή ἀνεξάρτητη, ἀλλά ἔχει ἀξία ὅταν συνδυάζεται μέ ἄλλες ἀρετές. Ὁ Μ. Ἀθανάσιος λέει· Μή νομίσεις, ὅτι ἡ νηστεία εἶναι μία ἁπλή πράξη. Διότι ἔργο ἀρετῆς κατόρθωσε ὄχι αὐτός πού νηστεύει ἀπό φαγητά, ἀλλά αὐτός πού ἀπέχει ἀπό κάθε πονηρό πρᾶγμα. Ἄν δηλαδή νηστεύεις, ἀλλά δέν φυλάξεις τό στόμα σου ἀπό λόγια πονηρά ἤ ἀπό ὀξυχολία ἤ ἀπό ψεῦδος ἤ ἀπό ἐπιορκία ἤ ἀπό κατάκριση τοῦ πλησίον σου, ἄν αὐτά βγοῦν ἀπό τό στόμα αὐτοῦ πού νηστεύει, τίποτε δέν τόν ὠφέλησε ἡ νηστεία, ἀλλά ἔχασε ὅλο τόν κόπο του. Καί ὁ Μ. Βασίλειος λέει· ἡ νηστεία εἶναι ἀρχή μετανοίας. Δέν εἶναι ἀρκετή μόνη της ἡ ἀποχή ἀπό τροφές γιά νά κάνει ἀξιέπαινη τή νηστεία, ἀλλά νά νηστεύσουμε νηστεία δεκτή, εὐάρεστη στόν Θεό. Ἀληθινή νηστεία εἶναι ἡ ἀποξένωση ἀπό τό κακό, ἡ ἐγκράτεια τῆς γλώσσας, ἡ ἀποχή ἀπό τόν θυμό, ὁ χωρισμός ἀπό ἐπιθυμίες, ἀπό καταλαλιά, ψεῦδος, ἐπιορκεία. Ἡ στέρηση αὐτῶν εἶναι ἀληθινή νηστεία. Ἡ νηστεία πρέπει νά συνδέεται μέ τήν προσευχή καί τήν ἐλεημοσύνη. Ἕνας ἀρχαῖος διδάσκαλος λέει· νηστεύσωμεν ἵνα ἐλεήσωμεν. Ὅταν ἡ νηστεία μας συνοδεύεται μέ τίς ἄλλες ἀρετές, τότε δαμάζει τά πάθη τῆς σαρκός, ἀνεβάζει τόν νοῦ στόν οὐρανό, ἔχει τή δύναμη ἀκόμη καί τήν ἀγανάκτηση τοῦ Θεοῦ νά μεταβάλλει σέ ἔλεος ὅπως ἔγινε στήν περίπτωση τῶν Νινευϊτῶν. 3. Τά κακά τοῦ πλουτισμοῦ: Ὁ πλοῦτος δέν εἶναι κακό πρᾶγμα. Γίνεται καλός ἤ κακός ἀνάλογα μέ τό πῶς θά τόν χρησιμοποιήσουμε. Στήν περικοπή μας ὁ Κύριος συμβουλεύει νά μή μαζεύουμε ἀγαθά καί πλούτη στή γῆ γιά δύο λόγους: α) Ὁ πλουτισμός παρέχει ἀνασφάλεια. Ἄλλοτε οἱ φυσικές καταστροφές (ναυάγιο, πυρκαϊά, σαπίλα) κι ἄλλοτε ἡ ἀνθρώπινη μοχθηρία (κλοπή, κατάχρηση, πόλεμος, οἰκονομική κρίση) γίνονται αἰτία νά χάσουμε τούς θησαυρούς μας. β) Ὁ πλουτισμός χαλάει τόν ἄνθρωπο. Τόν κάνει νά παραμελεῖ τά πάντα καί νά ἔχει τόν νοῦ του προσκολλημένο συνεχῶς στό κεφάλαιο, στήν ἐπιχείρηση, στό κέρδος. Κι ὅμως, ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά μας εἶναι πλασμένα γιά τόν Θεό καί μόνο κοντά του ἀναπαύονται. Γιά νά βοηθήσουμε τόν ἑαυτό μας νά στραφεῖ περισσότερο στόν Θεό, ὁ Κύριος συμβουλεύει νά ἀποθηκεύουμε τά ἀγαθά μας ὄχι στή γῆ, ἀλλά στόν οὐρανό, μέ τήν ἐλεημοσύνη. Στεργίου Σάκκου, Εὐαγγελικές περικοπές
(Βοήθημα γιά κυκλάρχες) |