Εκτύπωση αυτής της σελίδας

+ π. Χαρίτων Χαραλαμπίδης, ὁ χαριτωμένος

Xariton Στις 10 Δεκεμβρίου 2015 αναχώρησε για την αιωνιότητα ο π. Χαρίτων Χαραλαμπίδης, εφημέριος ή προϊστάμενος στον Μητροπολιτικό Ναό Κοίμησης της Θεοτόκου Γιαννιτσών από το 1963 μέχρι το θάνατό του. Η κηδεία του υπήρξε πάνδημη. Η διπλή σειρά των ιερέων, που έσπευσαν να λάβουν μέρος στην κηδεία του, έφθανε από τα σκαλοπάτια του ιερού μέχρι σχεδόν την εξώθυρα του μεγάλου Ναού. Η συμμετοχή τόσων κληρικών πρόδιδε πόσο συμπαθής ήταν ο εκλιπών μεταξύ των ιερέων της Μητροπόλεως Εδέσσης, Πέλλας και Αλμωπίας. Ο π. Χαρίτων διέψευδε κατά τον κατηγορηματικότερο τρόπο τον Ησίοδο, που έβλεπε μόνο φθόνο μεταξύ ομοτέχνων. «Κεραμεύς κεραμεί κοτέει (φθονεί) και τέκτων τέκτονι … και αοιδός αοιδώ» Ο Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλας και Αλμωπίας κ. Ιωήλ, που προεξήρχε της ακολουθίας, έπλεξε το εγκώμιο του τίμιου λευίτη. Η συγκίνηση του κόσμου ήταν έκδηλη. Την έβλεπε κανείς στα βουρκωμένα μάτια του. Ήταν ένας αληθινός αποχωρισμός τέκνων από έναν γνήσιο πατέρα και ποιμένα. Η οδοντίατρος Σταυρούλα Παπασταύρου είπε με συγκίνηση: «Σήμερα έχομε μια χαρμολύπη. Λύπη που χάσαμε τον πνευματικό μας πατέρα. Χαρά, γιατί θα τον έχομε πρεσβευτή στον ουρανό.
    Ο π. Χαρίτων υπήρξε γόνος ποντίων από το Ακ Νταγ Ματέν, που μετακόμισαν όμως από το Σταυρίν. Το Σταυρίν ήταν μια από τις πλέον ιστορικές και πολύπαθες κωμοπόλεις της Χαλδίας στα δυτικά της Κρώμνης, πολλοί κάτοικοι της οποίας τον 17ο και 18ο αι. αναγκάστηκαν από τις αφόρητες πιέσεις που δέχθηκαν να κρύψουν την πίστη τους και να γίνουν κρυπτοχριστιανοί. Μέχρι τον ξεριζωμό είχε το Σταυρίν 1000 περίπου οικογένειες Χριστιανών και Κρυπτοχριστιανών, 9 ιερούς ναούς και 24 παρεκκλήσια, που φανερώνουν την έντονη θρησκευτικότητα των κατοίκων της. Ο π. Χαρίτων κουβαλούσε πάνω του αυτή τη σταυριώτικη θρησκευτικότητα και ευλάβεια, για την οποία μια ενορίτισσα και πνευματική του κόρη, η Λεμόνα Βασιλειάδου,  είχε πει: «Ο π. Χαρίτων γεννήθηκε ιερέας».
    Το φως του ήλιου αντίκρυσε ο π. Χαρίτων το 1934 στο χωριό Αιμιλιανός Γρεβενών, στο οποίο πρωτοεγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες γονείς του. Παιδί ακόμη μετακόμισε μαζί τους στον Άγιο Λουκά Πέλλας, όπου παρακολούθησε το δημοτικό σχολείο. Εκεί τον συνάντησε ο Μητροπολίτης Εδέσσης κυρός Διονύσιος, δίπλα στον πατέρα του, που διακονούσε ως ιεροψάλτης στο ναό και πρότεινε να σπουδάσει με δικά του έξοδα τον χαριτωμένο Χαρίτωνα στην Εκκλησιαστική Σχολή της Αγ. Αναστασίας. Η καρδιά του Χαρίτωνα, που από πολύ μικρός ποθούσε διακαώς την ιεροσύνη, σκίρτησε από χαρά. Εγγράφεται στη Σχολή, από την οποία αποφοιτά το 1956 με βαθμό άριστα. Τελειόφοιτος ακόμη γράφει ευγενικό γράμμα στον Μητροπολίτη του, που ενδιαφερόταν πολύ για τη χειροτονία άξιων κληρικών και τη κάλυψη όλων των εφημεριακών κενών της Μητροπόλεώς του, και του εκμυστηρεύεται την επιθυμία του να ιερωθεί. Την ίδια χρονιά πετυχαίνει στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης. Ο καλός ποιμενάρχης τον παίρνει από το χέρι και τον οδηγεί σε φοιτητικό οικοτροφείο, στον Διευθυντή του οποίου λέγει: «ἐκ χειρός σου ζητήσω τοῦτον». «Έκτοτε, γράφει ο π. Χαρίτων βιογραφώντας τον Μητροπολίτη του, παρακολουθοῦσα τά μαθήματα τῆς Σχολῆς, χωρίς νά ἔχω καμία σχέση μέ τό λογιστήριο τοῦ Οἰκοτροφείου. Ὅλα τά ἔξοδα τά ἀνέλαβε ὁ Δεσπότης». Τα ανέλαβε μάλιστα εξ ιδίων.
  Ως φοιτητής του ανατίθεται η κατήχηση σε τέσσερις Ενορίες της περιοχής Χαλκηδόνος, κοντά στη Θεσσαλονίκη, ενώ ως πτυχιούχο θεολόγο του αναθέτει ο Μητροπολίτης όλα τα κατηχητικά της Έδεσσας και τον διορίζει τακτικό ιεροκήρυκα. «Κάθε Σάββατο, γράφει ο ίδιος, μέ ρωτοῦσε σέ ποιό χωριό θά ἐκήρυττα τήν Κυριακή. Θυμᾶμαι ἕνα χειμωνιάτικο πρωινό, πού θά πήγαινε στήν Ἄρνισσα. Πῆρε καί ἐμένα στό αὐτοκίνητό του μέ προορισμό τήν Καρυδιά. Τό πρωί χιόνιζε ἀκατάπαυστα. Ξεκινήσαμε. Ἐμένα μέ ἄφησαν στήν διασταύρωση Καρυδιᾶς καί ἀπό ἐκεῖ μέσα σέ πυκνό χιόνι ξεκίνησα γιά τήν Καρυδιά μέ τά πόδια. Στόν δρόμο σκεπτόμουν ὅτι μέσα σέ αὐτή τήν κακοκαιρία μποροῦσα νά συναντήσω καί κανένα λύκο. Ὅταν ἔφτασα στόν ναό, ὁ παπάς ξαφνιάστηκε πού μέ εἶδε».
     Τον Νοέμβριο του 1962 νυμφεύεται  ο  Χαρίτων την θεολόγο Παρθένα Αβραμί-δου και στις 26 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους χειροτονείται διάκονος στον ναό της Γεννήσεως του Σωτήρος Κρύας Βρύσης Πέλλας, ενώ την 1η Ιανουαρίου του 1963 πρεσβύτερος στον Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Γιαννιτσών, στον οποίο για περισσότερα από 40 χρόνια παραμένει προϊστάμενος, ενώ η συνολική υπηρεσία του στον Ναό αυτόν συμποσούται σε 53 χρόνια.
     Η κρυπτοχριστιανική περιπέτεια πολλών κατοίκων του χωριού του στον Πόντο τον οδηγεί στην απόφαση να μη κρύβει την ορθόδοξη πίστη του, αλλά να τη διακηρύττει στεντόρεια  «εν λόγοις και έργοις». Στα γεμάτα ορθόδοξη ευσέβεια κηρύγματά του διέκρινε κανείς το αληθινό δόσιμό του στην υπόθεση του Ευαγγελίου. Όχι μόνο ο ίδιος μιλούσε, αλλά «αγγάρευε» στο κήρυγμα και όποιον πίστευε ότι μπορεί να κηρύττει. Η αγάπη του για τον ευαγγελισμό ψυχών δεν περιοριζόταν μόνο στην ενορία του, αλλά έφτανε και στην μακρινή Αφρική και σε άλλες ηπείρους. Ενίσχυε ποικιλοτρόπως την ορθόδοξη εξωτερική ιεραποστολή. Όταν του προτείνει συνά-δελφός του λαϊκός θεολόγος να πάνε στην Αφρική απαντά: «πάμε να αφήσουμε τα κόκαλά  μας στην έρημο;»   
  Η Ενορία του λειτουργούσε υποδειγματικά. Το παράδειγμά του προσελκύει κο-ντά του πολλούς και άξιους συνεργάτες και συνεργάτισσες. Λειτουργούν διάφορα τμήματα κατηχητικών: ανδρών, γυναικών, παιδιών δημοτικού, γυμνασίου, Λυκείου,  ενώ ο ίδιος αφοσιώνεται στο μυστήριο της εξομολόγησης. Όποιος ξένος επισκέπτε-ται την ενορία του, όπως και ο γράφων, διαπιστώνει εύκολα μια ζωντανή συμμετοχή των ενοριτών στη λατρεία. Δονείται ο ναός όταν απαγγέλλεται το σύμβολο της πίστεως και το «πάτερ ημών» απ’ όλο το εκκλησίασμα ή όταν ψέλνονται από όλους το απολυτίκιο του ναού και τα γνωστά κοντάκια, όπως το «τη υπερμάχω», «προστασία των χριστιανών ακαταίσχυντε». Ο ίδιος είναι ψυχή τε και σώματι αφοσιωμέ-νος στη λατρεία. Η λειτουργία ήταν η ζωή του. Δεν κουράστηκε ποτέ να λειτουργεί όχι μόνο τις Κυριακές, αλλά και τις καθημερινές μέχρι που έκλεισε τα μάτια του. Ποιος δεν θυμάται τον π. Χαρίτωνα στα τελευταία του χρόνια, όταν άρχισαν να τον εγκαταλείπουν οι σωματικές του δυνάμεις, να ακολουθεί τους νεώτερους συνεφημερίους του στη μικρή και μεγάλη είσοδο σε αρκετή απόσταση απ’ αυτούς, σέρνοντας σχεδόν τα βήματά του. Ο μητροπολίτης Ιωήλ του αναγνωρίζει «αφοσίωση στη λατρεία». Στον επικήδειο λόγο του τον ακούσαμε να λέγει με παράπονο: «Υπάρχουν ιερείς, που μόλις συνταξιοδοτηθούν, όχι μόνο δεν λειτουργούν, αλλά παύουν και να εκκλησιάζονται. Ο π. Χαρίτων εξυπηρετούσε τις λειτουργικές ανάγκες της ενορίας του μέχρι που πέθανε». Όντως λειτούργησε για τελευταία φορά δέκα ημέρες πριν πεθάνει και ήταν η μοναδική φορά που δεν μπόρεσε να συνοδεύσει τους άλλους ιερείς στη μεγάλη είσοδο. Με πολύ κόπο τους ακολούθησε στη μικρή είσοδο. Ο γιος του, π Ελευθέριος, φοβούμενος την κατάστασή του τού συνιστά να μη βγει στη μεγάλη είσοδο  μαζί τους. Εκείνος διστάζει και ρωτά: «κάνει (να μη βγω;» Τελικά πείθεται και από την προϊούσα αδυναμία, αλλά και από το επιχείρημα του γιου: «και ο δεσπότης δεν βγαίνει. Περιμένει μέσα στο ιερό».
  Ένας από τους στενούς συνεργάτες του, ο θεολόγος και πρώην δήμαρχος Γιαννιτσών Αντώνιος Βασιλειάδης, θυμάται ένα περιστατικό που έζησε ο ίδιος, στον μικρό Ι. Ναό αγίων Αναργύρων Γιαννιτσών, ο οποίος χτίστηκε με δική του πρωτοβουλία και επιστασία και με αποκλειστική χορηγία ζεύγους ενοριτών. Στον ναό αυτόν είχε καθιερώσει ο π. Χαρίτων θ. λειτουργίες κάθε Τρίτη: «Ενώ προχωρεί η Θ. Λειτουργία, αισθάνεται ξαφνικά (ο π. Χαρίτων) αδιαθεσία και σωριάζεται στο δάπεδο του ιερού. Είμαι στο αναλόγιο και δεν βλέπω το περιστατικό. Οι γυναίκες μου κάνουν σήμα. Μπαίνω στο ιερό και βλέπω τον π. Χαρίτωνα πεσμένο ανάσκελα. Βλέπει την ανησυχία μου. Με βεβαιώνει ότι θα περάσει και συνεχίζει πεσμένος την ακολουθία. «Του Κυρίου δεηθώμεν» εκφωνεί και το αναλόγιο αντιφωνεί «Κύριε ελέησον». Αυτή η εκφώνηση «Του Κυρίου δεηθώμεν» του αειμνήστου πατρός θα ηχεί στ’ αυτιά μου μέχρι το τέλος της ζωής μου».
    Από τον γάμο του με την ευλαβέστατη πρεσβυτέρα του απέκτησε ο π. Χαρίτων μόνο ένα παιδί, τον Λευτέρη, τον οποίο αξιώθηκε να δει διδάκτορα Θεολογίας και συνεφημέριό του. Ήταν όμως αναφανδόν υπέρ της πολυτεκνίας. Ο μοναδικός γιος του έφερε τέσσερα χαριτωμένα παιδιά στον κόσμο, που χαιρόταν και καμάρωνε ο παππούς Χαρίτων, που μυήθηκαν ενσυνείδητα στην εκκλησιαστική και ενοριακή ζωή. Και επειδή ο Θεός δεν του έδωσε άλλα παιδιά, έκανε παιδιά του τα ορφανά της περιοχής. Ίδρυσε το 1978 και επίσημα με Φ.Ε.Κ. το 1980 το Ίδρυμα  Παιδικής Προστασίας Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Γιαννιτσών «Παναγία η Οδηγήτρια», στο οποίο βρίσκουν περίθαλψη και χριστιανική ανατροφή σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας του εκατοντάδες παιδιά μέχρι σήμερα. Τα παιδιά αυτά διατηρούν τα τρυφερότερα αισθήματα απέναντι στον προστάτη τους.
     Το παιδαγωγικό ενδιαφέρον του για τη νεαρή ηλικία το δείχνει και με άλλο τρό-πο. Σε συνεργασία με άλλους κληρικούς των Γιαννιτσών πρωτοστατεί στην ίδρυση και λειτουργία των πρώτων εκκλησιαστικών κατασκηνώσεων στο όρος Πάϊκο, όπου εργάζεται ως υπεύθυνος επί σειρά ετών. Ιδρύει επίσης και είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία των Κατασκηνώσεων της ενορίας του αρχικά  στην Ορμύλια και αργότε-ρα στην Μεταμόρφωση Χαλκιδικής. Καμιά άλλη ευκαιρία παροχής χριστιανικής ανατροφής δεν είναι τόσο ευνοϊκή όσο η κατασκήνωση, στην οποία έχει κανείς τα παιδιά 24 ώρες το εικοσιτετράωρο στην παιδαγωγική του ευθύνη και μπορεί να ασκήσει στοχευμένα χριστιανική αγωγή.
     Παρά το ολοκληρωτικό δόσιμό του στην υπόθεση της Εκκλησίας ο π. Χαρίτων ήταν άνθρωπος που γνώριζε να αστειεύεται αγνά, να χαίρεται σαν μικρό παιδί την παρουσία ανθρώπων και να δίνει χαρά σε αυτούς, εφαρμόζοντας την προτροπή του Αποστόλου Παύλου «ευχάριστοι γίνεσθε». Ήταν ένας όντως χαριτωμένος άνθρωπος. Όταν ο γράφων ήταν ακόμη στη Γερμανία λίγο πριν αναχωρήσει μετά τις θερι-νές διακοπές μέσω Θεσσαλονίκης και ενώ είχαμε ήδη αποχαιρετιστεί έξω από το λεωφορείο, επιστρέφει σε αυτό και με αποχαιρετά εκ νέου με τη γερμανική φράση που γνώριζε και θυμήθηκε: «κ. συνάδελφε, auf wiedersehen».  
   Δεν επεδίωκε ποτέ να τον τιμούν. Ο Αντιπεριφερειάρχης Πέλλας κ. Θεοδωρίδης σε συνεργασία με τον Μητροπολίτη ήθελε να τον τιμήσει. Αρνήθηκε πεισματικά. Παρακάλεσε τον Μητροπολίτη να μη γίνει αυτή η εκδήλωση, πράγμα που έγινε αποδεκτό. Παρά ταύτα το 2005 τον τίμησε η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με το παράσημο του Αποστόλου Παύλου και το 2014 με ειδική απόφασή του ὁ Σύλλογος Αποφοίτων της Εκκλησιαστικής Σχολής της Αγίας Αναστασίας. Στην εκδήλωση αυτή  δεν πήρε μαζί του ούτε το γιο του. Τον οδήγησε στη Σχολή κάποιος συνάδελφός του Αγιαναστασίτης.
    Για τον θάνατό του έγραψε ο π. Νικήτας: «Τον γνώριζα προσωπικά. Ευλογημένος και άγιος άνθρωπος. Απλός, με πνευματικό βάθος και με τεράστιο φιλανθρωπικό έργο. Μακάρι το έργο του να βρει μιμητές. Τα Γιαννιτσά θα είναι «φτωχότερα» από σήμερα». Ο δε Αντιπεριφειάρχης Πέλλας κ. Θ. Θεοδωρίδης έγραψε: «Ο πάτερ Χαρίτωνας είχε πολλές ιδιότητες κι ένα μοναδικό χάρισμα. Να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο και να μας γεμίζει με αισιοδοξία και ελπίδα. Αυτό το κατάφερνε πάντοτε μέσα από τα τεράστια αποθέματα που διέθετε πίστης στο Θεό και αγάπης για τον συνάν-θρωπο».
     Του χαριτωμένου αυτού δούλου του Θεού, π. Χαρίτωνος Χαραλαμπίδη, η μνήμη και το παράδειγμα θα λάμπουν για πάντα στον εκκλησιαστικό ορίζοντα.

Δρ Τσακαλίδης Γεώργιος
Θεολόγος - Θρησκειοπαιδαγωγός