- Δέν μπορῶ νά καταλάβω, κυρία, πῶς ἐπιμένετε νά λέτε ὅτι ὁ Θεός δημιούργησε τόν κόσμο! Ὁ καθηγητής τῆς Φυσικῆς μᾶς ἀποκάλυψε σήμερα τήν ἀλήθεια: Ὅλα ἔγιναν τυχαῖα! Δέν ὑπάρχει Θεός δημιουργός…, φωνάζει θριαμβευτικά ὁ Δημητράκης τῆς Α´ Γυμνασίου ἀπό τό τελευταῖο θρανίο, μόλις ἀφήνω τά βιβλία στήν ἕδρα.
- Ναί, κυρία, μᾶς τό ἐξήγησε κιόλας, συμφωνοῦν μερικοί.
Χαμογελῶ μέ τήν παιδική ἀφέλεια. Δέν βιάζομαι νά ἀπαντήσω… Τό σημερινό μάθημα ἴσως μοῦ δώσει τήν ἀφορμή γιά νά προβληματίσω τά παιδιά πού καθημερινά βομβαρδίζονται μέ τόσα μηνύματα.
- Καλά, λοιπόν… Ἄς τό ἀφήσουμε πρός τό παρόν τό θέμα. Θά τό συζητήσουμε λίγο ἀργότερα, γιατί θέλω σήμερα νά σᾶς μιλήσω γιά ἕνα σπουδαῖο μνημεῖο τῆς παγκόσμιας πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς πού ἀνήκει στή χώρα μας. Βρίσκεται στή Σάμο καί ἔχει λίγους μῆνες πού εἶναι προσβάσιμο στό κοινό. Θά δοῦμε καί μερικές φωτογραφίες πού θά σᾶς ἀφήσουν μέ τό στόμα ἀνοιχτό! Πρόκειται γιά ἕνα θαῦμα τῆς μηχανικῆς καί τῆς τοπογραφίας. «Ἀμφίστομον ὄρυγμα» τό ἀναφέρει ὁ πολυταξιδεμένος Ἡρόδοτος, πού ἐντυπωσιάστηκε βλέποντάς το.
- Πῶς τά κατάφεραν; Ἦταν οἱ Σάμιοι τόσο πλούσιοι;
- Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ δόξα τῆς Σάμου τόν 6ο αἰώνα π.Χ. εἶναι κάτι τό μοναδικό. Τό ἐμπόριο καί ἡ ναυτιλία τῆς παρεῖχαν μεγάλο πλοῦτο. Οἱ κάτοικοι ὅμως δέν εἶχαν εὔκολη πρόσβαση στό νερό. Γι’ αὐτό καί ὁ τύραννος τῆς Σάμου, ὁ Πολυκράτης, ἔδωσε ἐντολή γιά τήν κατασκευή αὐτοῦ τοῦ ἔργου. Ἤθελε μάλιστα τό ὑδραγωγεῖο νά εἶναι ὑπόγειο, γιά νά μήν εἶναι ὁρατό ἀπό τυχόν εἰσβολεῖς πού θά ἐμπόδιζαν τήν παροχή νεροῦ στήν πόλη σέ περίπτωση πολιορκίας.
- Ποιός ἦταν ὁ δημιουργός τοῦ ὀρύγματος;
- Μά, δέν ὑπῆρχε κάποιος δημιουργός…
- Τί λέτε, κυρία; Πῶς κατασκευάστηκε τότε;
Χαμογελῶ καί πάλι.
- Λοιπόν, κάποιος πρέπει νά τό κατασκεύασε, ἔ;
- Ἐννοεῖται κυρία…
- Ἔ, ἀφοῦ ἐπιμένετε θά σᾶς τό πῶ. Γύρω στά 550 π.Χ. ὁ ἀρχιτέκτονας Εὐπαλῖνος ἀπό τά Μέγαρα, σπουδαῖος μηχανικός, μέ ἁπλά ὄργανα μέτρησης ἀλ- λά καί πολύπλοκους μαθηματικούς ὑπολογισμούς ἀποφάσισε τήν ταυτόχρονη διάνοιξη μίας σήραγγας καί ἀπό τίς δύο πλαγιές τοῦ βουνοῦ! Δύο συνεργεῖα, λαξεύοντας μέ σφυριά καί καλέμια τόν βράχο, τόν σκληρό ἀσβεστόλιθο, ξεκίνησαν τό μακρύ «ταξίδι». Πρίν ξεκινήσει τό σκάψιμο, ὁ Εὐπαλῖνος ἔδωσε ἐντολή νά χαραχτεῖ ἡ διαδρομή τοῦ ὀρύγματος στήν ἐπιφάνεια τοῦ ἐδάφους, ὥστε νά μπορεῖ νά παρακολουθεῖ τήν πρόοδο τοῦ ἔργου.
- Κι αὐτή ἡ τάφρος στό πλάι τί ἐξυπηρετεῖ;
- Πλάι σέ αὐτό πού θά λέγαμε κεντρικό διάδρομο κατασκευάστηκε μία τάφρος, σέ βάθος 70 πόντων, προκειμένου νά περνάει τό νερό μέσα ἀπό κεραμικούς σωλῆνες πού τοποθετήθηκαν ἐκεῖ μέ σχολαστικότητα, ἀφοῦ αὐτοί θά ὑδροδοτοῦσαν τήν πόλη.
- Δέν ἀντιμετώπισαν προβλήματα κατά τή διάρκεια τῆς κατασκευῆς τοῦ ἔργου;
- Πολλά προβλήματα. Τό πιό σημαντικό ἦταν ἡ ἀστάθεια τῶν πετρωμάτων σέ κάποια σημεῖα τῆς σήραγγας, ἡ ὁποία θά εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα οἱ δύο πλευρές νά μή συναντηθοῦν ποτέ.
- Κυρία, γιατί ἡ βόρεια σήραγγα ἔχει τριγωνικό σχῆμα;
- Πολύ ὡραία ἐρώτηση! Ὁ Εὐπαλῖνος δέν τό ἔκανε γιά ὀμορφιά καί χάρη, ἀλλά προκειμένου νά μηδενίσει τίς πιθανότητες νά σημειωθεῖ κάποια ὑποχώρηση τοῦ ἐδάφους ἀπό τό νερό. Χρειά- στηκαν δέκα χρόνια γιά νά ἐξορυχθοῦν 12.500 τόννοι βράχου, νά τοποθετηθοῦν 5.000 πήλινοι σωλῆνες καί νά δαπανηθοῦν πολλά χρήματα ἀπό τό κρατικό ταμεῖο, ὥστε ἄφθονο νερό νά ἀρχίσει νά ρέει στίς κρῆνες τῆς πόλης!
- Ὑπάρχει κάποιο ἄλλο ἀντίστοιχο ἔργο στόν κόσμο τήν ἴδια περίοδο;
- Ὁ Εὐπαλῖνος κατόρθωσε γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας νά κατασκευάσει ἕνα τέτοιο ἔργο. Στό τέλος γιόρτασε τήν ἐπιτυχία του γράφοντας ἀνεξίτηλα στό σημεῖο συνάντησης τή λέξη παράδειγμα (δηλαδή ὑπόδειγμα) μέ γράμματα ὕψους 30 ἑκατοστῶν. Ἡ ἀρχή τῆς τήρησης τῶν ἀναλογιῶν πού εἰσήγαγε ἐπιστρατεύτηκε τήν περίοδο τῆς Ἀναγέννησης καί ἀκολουθεῖται καί σήμερα στήν κατασκευή τῶν σηράγγων.
- Γιά πόσα χρόνια λειτούργησε τό ὑδραγωγεῖο;
- Γιά περίπου 1.100 χρόνια. Στούς βυζαντινούς χρόνους ἡ σήραγγα χρησιμοποιήθηκε ὡς καταφύγιο τῶν κατοίκων κατά τή διάρκεια ἐπιδρομῶν. Ἀνασκάφθηκε ἀπό τό Γερμανικό Ἀρχαιολογικό Ἰνστιτοῦτο τή δεκαετία τοῦ 1970. Ἀπό τότε καί μέχρι τίς μέρες μας, ἐπισκέψιμα ἦταν μόνο 130 μέτρα. Σήμερα τό ὄρυγμα εἶναι ἐπισκέψιμο σέ ὅλο του τό μῆκος, καθώς ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἐργασίες ἀποκατάστασης καί συντήρησης τοῦ μνημείου, ἕνα ἔργο πού κόστισε συνολικά 3,1 ἑκατομμύρια εὐρώ.
- Ἀπίστευτο φαίνεται!
- Εἶναι ἀλήθεια θαυμαστό! Ὁ ἀξεπέραστος καί ἀλάνθαστος σχεδιασμός του προκαλεῖ, αἰῶνες μετά, τόν θαυμασμό μας γιά τόν ἐμπνευστή καί δημιουργό του. Ἀλλά ἀναρωτιέμαι, παιδιά: Ἡ φυσική δημιουργία, τό θαυμαστότερο καί τελειότερο θαῦμα, πῶς εἶναι δυνατόν νά μή μᾶς ὁδηγεῖ αὐθόρμητα σέ ἕναν πάνσοφο τεχνίτη καί δημιουργό; Ὅπως τό σημερινό κτίσμα δείχνει τόν κτίστη πού τό ἔκτισε, ὅπως τό πλοῖο τόν ναυπηγό, ὅπως τό ἐργαλεῖο τόν ἐργάτη, ἔτσι ἡ ὕπαρξη τοῦ κόσμου προϋποθέτει τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ. Πῶς εἶναι λοιπόν δυνατόν νά ὑποστηρίζεται ἀπό μερικούς ὅτι τό θαυμαστό σύμπαν ἔγινε στήν τύχη;
- ………….
- Δέν θέλω νά μοῦ ἀπαντήσετε τώρα, ἀλλά σήμερα τό βράδυ πρίν κοιμηθεῖτε νά βρεῖτε τρόπο νά ἀτενίσετε τόν οὐρανό, τά ἀστέρια καί τό φεγγάρι γιά λίγα λεπτά καί νά σκεφτεῖτε ὅσα εἴπαμε… Πιστεύω πώς ὁ οὐρανός θά σᾶς δώσει τήν καλύτερη ἀπάντηση! Θά φωνάξει δυνατά τό ὄνομα τοῦ δημιουργοῦ Θεοῦ• μόνο νά ἔχετε αὐτιά γιά νά ἀκούσετε…
Μ.Ε.Χ.