Ἡ ζωή μας βρίσκεται σέ ἄμεση συν­άρτηση μέ τόν Θεό, τόν διαχειριστή καί συντονιστή τῶν χαοτικῶν φαινομένων, τά ὁποῖα διέπουν τό σύμπαν. Ἔ­χουμε ὅμως, ὅπως εἴδαμε στό προη­γούμενο ἄρθρο, τή δυνατότητα νά ἐ­πικοινωνοῦμε μέ τόν ἴδιο τόν Θεό καί νά τοῦ γνωστοποιοῦμε τά αἰτήματά μας, δηλαδή ποῦ ἐπιθυμοῦμε νά κα­ταλήξουν τελικά οἱ αὐτό-ὀργανώσεις τῶν χαοτικῶν γεγονότων. Ἡ ἐπικοινωνία αὐτή, σύμφωνα μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο, πρέπει νά γίνεται «μετ’ εὐχαρι­στί­ας» (Φι 4,6). Ὁπωσδήποτε, εὐ­χα­ρι­­­στοῦ­­με τόν Θεό γιά τούς προφανεῖς σέ ἐ­μᾶς λόγους, ὅπως π.χ. ἐπειδή μᾶς ἐν­θαρρύνει νά ζητοῦμε -«αἰτεῖτε καὶ δοθήσεται»-, ἐπειδή μᾶς ὑπόσχεται ὅτι θά ἀσχοληθεῖ μέ τό πρόβλημά μας καί ὅτι θά δώ­σει λύση σ’ αὐτό, καί μάλιστα αὐτή θά εἶ­ναι ἡ βέλτιστη γιά ὅλους μας. Ἐκτός ὅμως ἀπ’ αὐτά, ὀφείλουμε νά τόν εὐχαριστοῦμε καί γιά δύο ἀ­κό­μα λόγους:

  1) Οἰκονομώντας νά δημιουργήσει ἕναν φυσικό κόσμο πού νά λειτουργεῖ στή βάση χαοτικῶν φαινο­μέ­νων (σ’ ὅ­λες τίς κλίμακες) μᾶς ἔ­κανε ἐλεύθερους. Στήν ἀντίθετη περίπτωση, ἐάν ὁ φυσικός κόσμος λει­τουργοῦσε στή βά­ση ντετερμινιστι­κῶν φαινομένων (δηλαδή μέ αἰτιοκρατική νομοτέλεια), τό­τε θά ἦταν μία τεράστια μηχανή καί κά­θε φαινόμενο θά συνεπάγετο μέ ντε­τερμι­νι­στική βεβαιότητα ἕνα ἄλ­λο φαινόμενο. Μέσα σ’ αὐτή τή μηχανιστική λειτουργία τοῦ αἰτιοκρατικοῦ φυσικοῦ κόσμου ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι θά ἤ­μασταν ἐπίσης ἕνα εἶδος μηχανῶν, δηλαδή κά­τι σάν ρομποτάκια. Ἀλλ’ ὅ­μως, μία μηχανή ἐκτελεῖ πάντοτε προ­καθορι­σμένες λειτουργίες καί δέν ἔ­χει τή δυνατότητα ἐπιλογῶν. Ἐπειδή ὅμως ὁ Θε­ός θέλησε νά μᾶς χαρίσει τήν αὐ­τε­ξούσια ἐλευθερία, φρόντισε ὥστε ὁ φυσικός κόσμος πού δημιούργησε νά περιλαμβάνει μόνο ἀνοικτά φυσικά συστήματα, καί κατά συνέπεια νά λειτουργεῖ μέ χαοτικούς νόμους.
  2) Ἡ χαοτική λειτουργία τοῦ φυ­σι­κοῦ κόσμου μᾶς δίνει τή δυνατότητα (μέσῳ τῆς σωστῆς ἐπικοινωνίας μέ τόν συντονιστή τῶν χαοτικῶν φαινομένων, δηλαδή μέσῳ τῆς προσευ­χῆς) νά μποροῦμε νά ἀλλάξουμε τήν ἐξέλι­ξη φαινομένων καί γεγονότων, ὅπως π.χ. τήν ἐξέλιξη μιᾶς ἀσθένειας. Ἐάν ἡ λει­τουρ­γία τοῦ φυσικοῦ κόσμου ἦταν αἰτι­οκρα­τική, τότε καμία ἀλλαγή στήν ἐ­ξέ­λιξη τῶν γεγονότων δέν θά μποροῦ­σε νά ἐπέλθει, ἀφοῦ τά πάν­τα θά ἦταν προκαθορισμένα στή βάση ντετερμινιστι­κῶν νόμων. Ἐ­πειδή ὅμως ἕνα χαοτικό γεγονός ἐξ­αρ- τᾶται ἀπό ἄπειρους (θεωρητικά καί πρακτικά) παράγοντες, εἶναι δυνατόν ἀνάλογα μέ τήν περίστα­ση, καί μέ τίς ἑκάστοτε περιβάλλουσες συν­θῆκες, νά ὑπάρξουν οἱ κατάλληλες ἐπιλογές καί συνδυασμοί μερικῶν παραγόντων στούς ὁποίους θά δοθεῖ ἔμ­φαση, οὕτως ὥστε ἡ τελική λύση τοῦ χαοτικοῦ προβλήματος νά εἶ­ναι βέλτιστη γιά ὅλους μας.
  Ὅπως δέν πρέπει νά ἀγνοοῦμε ἤ νά ὑποτιμοῦμε τίς νομοτέλειες τῶν φυσικῶν νόμων, ὅπως π.χ. τή νομοτέ­λεια τῆς βαρύτητας, τό ἴδιο πρέπει νά κάνουμε καί γιά τή λιγότερο προφανῆ ἀλλά ἀδιαμφισβήτητη νομο­τέλεια τῶν ἀνοικτῶν φυσικῶν συστημάτων, καί κα­τά συνέ­πεια τῶν χαοτικῶν φαινομένων. Μελετώντας τήν ἀποστολική προτροπή «Μηδὲν μεριμνᾶτε ἀλλ’ ἐν παν­τὶ τῇ προσευχῇ καί τῇ δεήσει μετὰ εὐχαριστίας τὰ αἰ­τήματά ὑμῶν γνωριζέσθω πρὸς τὸν Θεὸν…» (Φι 4,6), μέσα ἀπό τή θεωρία τοῦ χάους καί τῆς πολυπλοκότητας, ὁδηγούμαστε σ’ ἕνα γενικότερο συμπέρασμα: Ἄν καί ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ πνευματική καί ἡ κτιστή συν­ιστῶσα τῆς ἐπίγειας ζωῆς μπορεῖ νά ἐμφανίζονται ὡς δύο ἀνεξάρτητοι καί πολλές φορές ἀντικρουόμενοι τομεῖς, κυρίως ὅταν υἱο­θετεῖται ἡ αἰτιοκρατική ἀντίληψη λει­τουργίας τοῦ φυσικοῦ κόσμου, παρουσιάζουν πολλά κοινά καί συναφῆ στοιχεῖα, ἀφοῦ προέρχονται ἀπό τό ἴδιο ὄν, τόν δημιουργό Θεό. Ἡ αὐστηρή καί ἀ­διαπραγμάτευτη νομοτέλεια ἀφορᾶ ὄχι μόνο στούς φυσικούς νόμους, ἀλλά ἐπίσης καί στίς ἐντολές τῆς θείας ἀποκάλυψης, τοῦ Εὐαγγελίου, τίς ὁποῖες πρέπει νά σεβόμαστε γιά ἕναν ἀκόμα λόγο: Αὐτές ὄχι μόνο ρυθμίζουν καί καθιστοῦν ἁρμονική τήν ἐπίγεια ζωή μας, ἀλλά καί ἐπιπλέον μᾶς καθοδηγοῦν στόν αἰώνιο προορισμό μας.

Παντελῆς Καραφίλογλου,
Καθηγητής Κβαντικῆς Χημείας Α.Π.Θ.