Γενά­ρης τοῦ 1822. Ἡ Ἑλληνική  Ἐ­πανά­στα­ση κοντεύει νά κλείσει χρόνο. Παντοῦ οἱ Ἕλληνες ξεσηκώνονται καί σηκώνουν μπαϊράκια. Σύμφωνα μέ μαρτυρίες σέ κά­θε μικροε­ξέγερση ὑψώνεται καί μία αὐ­το­σχέδια σημαία, «ἕν πανί­ον», ἐπινό­ηση τοῦ κάθε ἀρχηγοῦ ἀνά­λογη μέ τό σύνθημα τῆς καρδιᾶς του πού θέλει νά ἀποτυπώσει στό ἱερό πανί.
 Οἱ περισσότερες σημαῖες ἔχουν ὁρισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Κάποιες υἱ­οθετοῦν σύμβολα τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας, ὅπως εἶναι ὁ φοίνικας πού ξαναγεννιέται ἀπό τίς στάχτες ἤ ἡ ἄγκυρα. Ἄλλα φλάμπουρα ἔχουν πάνω δικέφαλο ἤ μονοκέφα­λο ἀετό. Τό σύμβολο ὅμως πού κυριαρχεῖ εἶναι ἀναμφίβολα ὁ σταυρός, εἴτε γιατί ἡ Ἐκκλησία ἀποτελοῦσε πάντοτε τόν κυρι­ότερο παράγοντα συσπείρωσης γιά τούς σκλαβωμένους εἴτε γιατί οἱ ξεσηκωμένοι Ἕλληνες ὅριζαν ἐ­πικεφαλῆς τόν κληρικό τῆς ἐνορίας τους κι ἔπαιρναν γιά ἐπαναστατική σημαία αὐτούσιο τό ἱερό λάβαρο τοῦ ναοῦ. Γι᾽ αὐτό συχνά εἶχαν πάνω καί τόν Χριστό, τήν Παναγία καί διάφορους ἁγίους.
 Ἑπομένως δέν ἐκπλήσσουν οἱ σχετικές μαρτυρίες σέ ἀρκετά δημοτικά τραγούδια κλεφτῶν κι ἀρματολῶν ἤδη ἀπό τόν 17ο αἰώνα. Γιά παράδειγμα στό δημοτικό τοῦ μικροῦ Χορμόπουλου (1683) διαβάζουμε: «Φέρουν τά φλάμπουρα ἀ­νοιχτά μέ τό Σταυρό στή μέση».
 Ἀλλά καί στό τραγούδι γιά τόν ἀρ­ματολό Νικολό Τζουβάρα (1770) ἀναφέρεται: «Εἶχε φλάμπουρο ὄμορφο, κόκκινο καί γαλάζιο, / Μέ τό Χριστό, μέ τό Σταυ­ρό καί μέ τήν Παναγία».
 Φτάνουμε λοιπόν στήν Πρωτοχρονιά τοῦ 1822 μέ μία ποικιλία ἐπαναστατικῶν σημαιῶν κατά τόπους. Στήν πρώ­τη Ἐθνοσυνέλευση ὅμως τίθεται τό θέμα σοβαρά: «Εἶναι ὥρα νά συγκροτήσουμε κεντρική διοίκηση ἑνιαία ἀλλά καί νά ὁρίσουμε ἐπίσημα κοινή σημαία». Δέν δυ­σκο­λεύτηκαν τά μέλη στίς συζητήσεις στήν Ἐπίδαυρο νά καταλήξουν.
Φαίνεται πώς πρότυπό τους στάθηκε ἡ αὐτοσχέδια σημαία πού κατασκεύασε ὁ Παπαφλέσσας μετά τήν κατάληψη τῆς Τριπολιτσᾶς τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1821, σχίζοντας τό ἐσωτερικό μπλέ ὕφασμα ἀ­πό τό ράσο του καί προσθέτοντας σταυροειδῶς δύο λευκές λωρίδες πού ἔκοψε ἀπό τή φουστανέλα τοῦ ὁπλαρχηγοῦ Παναγιώτη Κεφάλα.
 Βέβαια, καί ὁ Παπαφλέσσας πρέπει νά ἦταν ἐπηρεασμένος ἀπό ἕνα παρόμοιο λάβαρο πού ὑψώθηκε τό 1807 στή Μονή Εὐαγγελίστριας στή Σκιάθο στήν ἐξέγερ­ση τῆς Μακεδονίας. Πρώτη φορά σχε­διάστηκε ἡ ἑλληνική σημαία μέ κυανό φόντο καί λευκό σταυρό καί εὐλογήθηκε ἀπό τόν ἡγούμενο Νήφωνα, ὁ ὁποῖος στή συνέ­χεια ὅρκισε τούς ὁπλαρχηγούς Κολοκοτρώνη, Μιαούλη, Παπαθύμιο Βλα­χά­βα, Γιάννη Σταθᾶ, Νικοτσάρα, Τσάμη Καρα­τά­σο, κ.ἄ.
 Ἡ Ἐθνοσυνέλευση ἐργάζεται πυρετωδῶς καί συντάσσει σταδιακά τό «Προσ­ωρινόν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος», πού ἀ­ποτελεῖ οὐσιαστικά τό πρῶτο ἑλληνικό  Σύνταγμα.
 Στίς 13 Ἰανουαρίου τοῦ 1822 συν­τάσ­σονται οἱ παράγραφοι ρδ΄ καί ρε΄. Πρό­κειται γιά τήν πρώτη ἀπόφαση σχετικά μέ τήν ἑλληνική σημαία. Ὁρίζεται νά συμβολίζει «τήν Πάρεδρον τοῦ Θεοῦ Σοφίαν, τήν Ἐλευθερίαν καί τήν Πατρί­δα». Καθιερώνονται ἐπίσημα τά χρώματα κυα­νό καί λευκό καί σύμβολο ὁ σταυρός, ἐνῶ τό Ἐκτελεστικό σῶμα ἀναλαμβάνει νά προσδιορίσει τήν ἀκριβῆ μορφή της.
 Τελικά στίς 15 Μαρτίου τοῦ 1822 στήν Κόρινθο ἐκδίδεται ἡ ἀπόφαση 540 τοῦ Ἐκτελεστικοῦ μέ ὑπογραφή τοῦ προέδρου Ἀλέξανδρου Μαυροκορδάτου, ἡ ὁποία περιέχει τίς ἀναγκαῖες περιγραφές καί ἐπεξηγήσεις. Ἡ σημαία θά εἶναι πλέ­ον «τετράγωνον κυανόχρουν, διηρημένον ἐν τῷ μέσῳ δι᾽ ἑνός σταυροῦ λευκοχρό­ου».
 Ἔτσι μπῆκε κι ἐπίσημα πλέον στή ζωή τῆς πατρίδας μας ἡ πολυαγαπημένη γαλανόλευκη, ἡ τόσο συχνά αἱματοβαμμένη. Σήμερα πλέον ὁ λευκός σταυρός βρίσκεται στό πάνω προΐστιο μέρος, μέ­σα σέ ἕνα κυανό τετράγωνο καί συνοδεύ­ει ἐννιά ἰσοπαχεῖς ὁριζόντιες καί ἐναλ­λασ­σόμενες λευκές καί κυανές παράλληλες λωρίδες.
Ἀπό τόν Γενάρη τοῦ 1822 πέρασαν σχεδόν δύο αἰῶνες. Ἔχουν γραφτεῖ ἑκατοντάδες κείμενα γιά τή γαλανόλευκη. Ἀναρωτήθηκαν πολλοί γιά τήν ἐπιλογή τῶν χρωμάτων. Ὡστόσο, σέ κανένα ἐπίσημο ἔγγραφο δέν μαρτυρεῖται αἰτιολόγηση γιά τό μπλέ καί τό ἄσπρο, οὔτε γιά τόν σταυρό. Κυκλοφοροῦν βέβαια πολλές ἑρμηνεῖες, ἄλλες ἀπίθανες κι ἄλ­λες εὔλογες.
Ἡ πιό διαδεδομένη ἑρμηνεία γιά τίς ἐννιά λωρίδες σχετίζεται μέ τίς ἐννιά συλλαβές τοῦ συνθήματος «ἐλευθερία ἤ θάνατος». Αὐτή τήν ἐκδοχή δέχεται ὡς ἐ­πι­κρατοῦσα καί ὁ ἑλληνικός στρατός στό ἐπίσημο βιβλίο τῆς Ἱστορίας του. Ἐξ­άλ­λου πολλές ἀπό τίς πρόχειρες σημαῖες τῆς ἐπανάστασης ἔφεραν πάνω τους αὐτό τό σύνθημα ἤ τό ἀρχαιοελληνικό «ἢ τᾶν ἢ ἐπὶ τᾶς» ἤ ἀκόμη τό «Νίκη ἤ Θάνατος».
Ὅσον ἀφορᾶ στά χρώματα, στήν Ἱ­στορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ ἀναφέρεται πώς τό μπλέ παραπέμπει στόν οὐρανό καί κατ᾽ ἐπέκταση στόν Θεό πού ἐνέπνευ­σε τό Ἔθνος, ἄν καί «ἀδύνατο καί ἄοπλο, νά ἀναλάβει καί νά φέρει σέ αἴσιο πέρας τόν ἄνισο ἐκεῖνο ἀγώνα». Τό λευκό πάλι θεωρεῖται δείκτης τοῦ καθαροῦ, ἄμωμου καί ἁγνοῦ σκοποῦ τῶν Ἑλ­λήνων, «πού μοναδική τους ἐπιδίωξη ἦταν ἡ ἀπελευθέρω­ση καί ἡ ἀνεξαρτησία τοῦ ἔθνους καί ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τήν πολύχρο­νη σκληρή τυραννία».
Μέσα στό πέρασμα τῶν καιρῶν προσ­τέθηκαν πολλά σημαινόμενα πάνω σ᾽ αὐ­τό τό ἱερό σύμβολο. Προστέθηκε πολύ αἷ­μα καί ἱδρώτας καί δάκρυ. Προστέθηκαν σελίδες συγκλονιστικοῦ ἡρωισμοῦ πού συν­­δέονται μέ τήν ὑπεράσπιση τῆς σημαί­ας σέ κάθε περίοδο τῆς νεότερης ἑλ­ληνι­κῆς ἱστορίας. Κι ὅλες αὐτές οἱ πράξεις ἀνδρείας καί αὐτοθυσίας γιά τή ση­μαί­α ἀνιχνεύονται πάνω της ἀπό κάθε μάτι πού ξέρει νά διαπερνᾶ τίς ἐννιά γαλανόλευκες λωρίδες καί νά ἀγγίζει ἀναρί­θμητες αἵματος ρανίδες.

Ἀγγελική Τσιραμπίδου