Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι μιά πορεία σταυρική. Ὁ πιστός γιά νά φτάσει στό ἅγιο Πάσχα καί νά οἰκειωθεῖ τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ -τό πιό ποθητό ὄνει­ρο τῆς ἀνθρωπότητας-, πρέπει πρῶτα νά σταυρωθεῖ, ὅπως Ἐκεῖνος· δέν γίνεται ἀλλιῶς. Ἄν θέλει πράγματι νά ἀπολαύσει τή ζωή τοῦ Κυρίου, πρέπει νά μετάσχει καί στόν θάνατό του. Δέν εἴμαστε ἐμεῖς ἀ­νώ­τεροι καί ἱκανώτεροι ἀπό τόν Διδά­σκαλό μας. Ἀφοῦ ἐκεῖνος βάδισε στόν θάνατο, ἄν καί μποροῦσε νά τό ἀρνηθεῖ, ὀφείλουμε οἱ μαθητές του νά κά­νουμε ἀκριβῶς τό ἴδιο (βλ. Μθ 10,24· Α΄ Πέ 2,21).
  Πῶς ὡστόσο πεθαίνει κανείς μαζί μέ τόν Χριστό; Πῶς ὁ σταυρός τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ γίνεται βίωμα καί ἐμπειρία τοῦ πιστοῦ;
  Ἡ πρώτη ὁδός πού μᾶς ὁδηγεῖ στή συσταύρωση καί στόν τάφο μαζί μέ τόν Χριστό εἶναι ἀσφαλῶς ἡ μετάνοια. Μετάνοια θά πεῖ νά ἀρνηθῶ τή ζωή τοῦ ἀν­τίχριστου κόσμου, στήν ὁποία δουλεύω, καί ν’ ἀρχίσω νά ἐρ­γά­ζομαι τίς ἐν­το­λές τοῦ Θεοῦ. Ὡστόσο αὐτή ἡ ἐπιλογή εἶναι ἕνας πραγμα­τικός σταυρός, ἕνα μαρ­τύριο. Μέσα μου παλεύουν δύο νόμοι: ὁ νόμος τοῦ Πνεύ­ματος καί ὁ νόμος τῆς φθορᾶς. Ὁ νόμος τοῦ Πνεύματος ἀπαιτεῖ ἀνάβαση, μόχθο καί κόπο, ἐνῶ ὁ νό­μος τῆς φθορᾶς εἶναι ἄκοπος καί στό στό­μα γλυκύς. Θέλω τόν πρῶτο, ἀλλά ὅλη μου ἡ ὕπαρξη ὀλισθαίνει στόν δεύτερο (Ρω 7,14-25). Ὅμως ἄν πραγματικά ποθῶ νά ζήσω μαζί μέ τόν Υἱό τοῦ Θε­οῦ καί νά ντυθῶ τή δόξα του, δέν θά διστά­σω οὔτε στιγμή: Θά θανατώσω τόν νόμο τῆς φθορᾶς καί θά πεθάνω γιά τόν κό­σμο, ὅση ὀδύνη κι ἄν γευθῶ (βλ. Γα 6,14).
  Ἡ δεύτερη ὁδός εἶναι ἡ προσευχή. Μάλιστα ἡ περίοδος τῆς Μ. Τεσ­σα­ρα­κοστῆς εἶναι κατ’ ἐξοχήν περίοδος προσευχῆς, ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία πε­ρι­λαμ­βάνει στό καθημερινό της πρόγραμμα πολλές, μακρές καί ἰδιαίτερα κατα­νυκτικές ἀκο­λουθίες. Προσευχή θά πεῖ νά ἀπεκδυθῶ τά θέλω μου καί τίς ἐπιθυμίες μου, ὅποια κι ἄν εἶναι αὐτά, καί νά ὑποτάξω τό ἐγώ μου στήν ὑπακοή τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό βέβαια δέν εἶναι κάτι εὐχάριστο γιά τόν ἄν­θρω­πο, διότι συνε­πάγεται αὐ­τα­πάρ­νηση καί πολλές φορές ταπεινώσεις καί πόνο. Ἡ προσευχή ἰδίως τῆς Μ. Τεσ­σα­ρακοστῆς πρέπει νά ἐπαναλαμ­βάνει τήν προσευχή τοῦ Κυρίου στή Γεθσημανῆ: «Πατέρα, ἄν θέλεις, γλύτωσέ με ἀπ’ αὐτό τό ποτήρι. Ἄς μή γίνει ὅμως τό δικό μου θέλημα ἀλλά τό δικό σου...» (Λκ 22,42), καί νά ἔχει ὁπωσδήποτε κάτι ἀπό τήν ἐπιθανάτια ἀγωνία της, ἀπό τόν ἱδρώτα της καί ἀπό τό αἷμα της (Λκ 22,44).
  Ὁ τρίτος δρόμος γιά νά μετάσχουμε στό μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ εἶναι ἡ συγ­χωρητικότητα. Συγχωρητικότητα θά πεῖ νά μπορῶ νά συν-χωρῶ. Νά προσφέρω δηλαδή ἀπό τόν ζωτικό χῶρο τοῦ ἑαυτοῦ μου σ’ αὐτόν πού μοῦ ἔγινε ἐχθρός· νά τόν ἀγκαλιάζω, ὅσο κι ἄν μ’ ἔχει πληγώσει. Βέβαια κάτι τέτοιο δέν εἶναι εὔ­κολο. Προϋποθέτει ἀσφαλῶς θυσιαστικό φρόνημα καί πολλές φορές ἀπαιτεῖ ν’ ἀγγίξει ἡ ψυχή μας τόν ἅδη. Ὡστόσο κι αὐτός ὁ θάνατος διδάχθηκε πρῶτα μέ τρόπο συγκλονιστικό ἀπό τόν ἐσταυ­ρω­μένο Ἰησοῦ. Ὁ Κύριος πάνω στόν σταυρό γυμνός, αἱμόφυρτος, ὅλος μιά πληγή καί βυθισμένος στήν ἄβυσσο τοῦ πόνου συγχώρησε, καί δικαιο­λό­γησε ἀ­κόμη, τούς ἴδιους τούς σταυρωτές του: «Πατέρα, συγχώρησέ τους διότι δέν ξέρουν τί κάνουν» (Λκ 23,34). Ἔχουμε συνεπῶς πρό­τυπο. Δέν κληθήκαμε σ’ αὐτό τό μαρτύριο χωρίς ἐγγυήσεις. Πρίν ἀπό μᾶς τό δέ­χτηκε στόν ἑαυτό του ὁ Θεός, καί μάλιστα τήν ὥρα τοῦ πιό ἀδυσώπητου παραπικρασμοῦ του ἀπό τό πλάσμα του.
  Ἕνας τέταρτος δρόμος πού ὁδηγεῖ στόν σταυρό εἶναι ἡ νηστεία. Ἡ νηστεία ἀποσκοπεῖ στό νά μᾶς διδάξει ἕνα πολύ βασικό μάθημα: ὅτι δέν θά ποθήσουμε ποτέ τά ἄρρητα ἀγαθά τοῦ οὐρανοῦ, ἄν παραμείνουμε δοῦ­λοι στά χωμάτινα ἀγαθά τῆς γῆς. Αὐτός πού νηστεύει μαθητεύει στή Βα­σι­λεία τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία «δέν εἶναι τροφή καί ποτό» (Ρω 14,17). Βέβαια ἡ ἀποχή ἀπό τίς τροφές εἶναι ἕνα βάσανο, ἕνας θάνατος. Καί δέν εἶναι ἀ­σφαλῶς τυχαῖο ὅτι ἡ ἀρχική νηστεία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ πρό­δρομος τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, συνδεόταν ἀκριβῶς μέ τήν ἑορτή τοῦ θανάτου τοῦ Κυ­ρίου. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, ὅταν οἱ μαθητές τοῦ Ἰω­άννη τοῦ Βαπτιστῆ τόν ρώ­τησαν γιά ποιόν λόγο οἱ ἴδιοι καί οἱ Φαρισαῖοι νη­στεύ­ουν, ἐνῶ οἱ δικοί του ὄχι, εἶπε προφητικά ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά νη­στεύουν ὅσοι γλεντοῦν στό τραπέζι τοῦ γάμου κι ἔχουν μαζί τους τόν γαμπρό. Θά ἔρθει καιρός πού θά τούς πάρουν τόν γαμπρό καί τότε θά νηστέψουν (βλ. Μθ 9,14-15). Καί ὁ καιρός αὐτός ἦρθε. Εἶναι ἡ Μ. Τεσσαρακοστή. Ὁ νυμφίος Χρι­στός ἀπάγεται καί ὁδηγεῖται στόν θάνατο, καί ὁ γάμος μεταβάλλεται σέ σφαγεῖο.
  Οἱ τέσσερις αὐτοί δρόμοι δέν ἀπο­τε­λοῦν ἐπιλογές. Δέν μπορεῖ κανείς νά ἐ­πι­λέξει μόνο τόν ἕναν, ὅποιον τοῦ ἀρέσει. Πρέπει νά βαδίσει μέ συνέπεια σ’ ὅ­λους. Ἡ ἁμαρ­τί­α ἔσπειρε στόν τα­λαίπωρο ἑαυ­τό μας μύρια ζι­ζά­νια, γι’ αὐτό καί ἀπαι­τεῖ­ται πο­λυ­ποίκιλη καί σκλη­ρή δουλειά ἀπό τόν γεωργό. Δέν ἔ­χουμε λοι­πόν παρά νά ἐ­πι­στρατεύσουμε ὅλες μας τίς δυ­­νά­μεις καί νά ξεκινή­σουμε. Ἡ προσ­πά­θειά μας, χαριτωμένη ἀπό τό ἔλεος τοῦ Κυ­ρίου, δέν θ’ ἀρ­γήσει ν’ ἀνθί­σει τόν κάμπο. Κι ἄν παλέ­ψουμε μέ τήν ἴδια πίστη μέ­χρι τό τέλος, θ’ ἀπολαύσουμε τόν θεσπέσιο καί ἀθάνατο καρπό τῆς ἀνά­στασης.

Εὐάγγελος Ἀλ. Δάκας

Δρ Θεολογίας - Φιλόλογος

"Ἀπολύτρωσις", Μάρτ. 2020