Τά δύο, πυκνά σέ πολεμικά γεγονό­τα, πρῶτα χρόνια τῆς Ἐπανάστασης, διαδέχθηκε ἕνα διάστημα κατά τό ὁ­ποῖο οἱ πολεμικές συγκρούσεις ἀτονοῦν. Εἶ­ναι χαρακτηριστικό ὅτι μετά τήν ἥττα τοῦ Δράμαλη καί ἕως τίς ἀρ­χές τοῦ 1825 δέν θά γίνει κάποια τουρκική ἐκ­στρατεία στήν Πελοπόννησο. Δυστυχῶς ὅμως, οἱ ἐπαναστατημένοι Ἕλληνες δέν ἐκμεταλλεύτηκαν αὐτή τήν ὕφεση τῆς τουρκικῆς ἐπιθετικότητας, ὥστε νά ὀρ­γανωθοῦν καλύτερα καί ἴσως νά ἀναζωπυρώσουν τή φλόγα τῆς Ἐπανάστασης σέ περιοχές πού εἶ­χε κατασταλεῖ, ὅπως στή Μακεδονία καί στήν Ἤπειρο. Κι ὄχι μόνο αὐτό, ἀλ­λά τό 1823-24 κατατρύ­χον­ταν ἀπό ἐσωτερικές διαμάχες πού ὁδήγησαν σέ δύο διαδοχικές ἐμφύ­λι­ες συγκρούσεις μέ ὀλέθριες συνέπει­ες.
Τό ἔναυσμα γιά νά ἐκδηλωθοῦν οἱ ἀντιθέσεις πού σοβοῦσαν ἀ­νάμεσα στούς ἐπαναστατημένους Ἕλληνες δόθηκε στή Β΄ Ἐθνοσυνέλευση στό Ἄστρος τόν Μάρτιο - Ἀπρίλιο τοῦ 1823. Παρά τό γεγονός ὅτι ἐκλέχτηκε νέα κυβέρνηση, προσωπικά καί κομματικά συμφέροντα καί πάθη ὄξυναν τήν κατάσταση καί ὁδήγησαν στή ρήξη βουλευτικοῦ κι ἐκτελεστικοῦ. Ἀκολούθησε πε­ρίοδος ἀναρχίας πού ὁδήγησε σέ βίαιες συγκρούσεις στά τέλη τοῦ ἴδιου χρό­νου. Συγχρόνως δημιουργήθηκαν δύο κυβερνήσεις, ἡ μία μέ ἕδρα τό Κρανίδι κι ἡ ἄλλη τήν Τριπολιτσά. Στήν πρώτη συμμετεῖχαν προεστοί τῆς Ἀ­χαΐας καί νησιῶτες μέ ἐπικεφαλῆς τόν Κουντου­ριώτη, ἐνῶ στή δεύτερη στρατιωτικοί καί πρόκριτοι μέ ἐπικεφαλῆς τόν Κολοκοτρώνη. Ἡ παράταξη τοῦ Κουντουριώ­τη τελικά ἐπικράτησε, χάρη καί στή βοήθεια τοῦ πρώτου δανείου πού κατάφεραν νά συνάψουν στό Λονδίνο, ἔστω καί μέ τοκογλυφικούς ὅ­ρους. Σύντομα ὅ­μως ξέσπασαν νέες διαμάχες, αὐτή τή φορά ἀνάμεσα στούς Πελοποννήσιους καί τήν ἐπίση­μη κυ­βέρ­νηση τοῦ Κου­ντουριώτη, πού ὑποστήριζαν Στε­ρε­ο­­ελλαδίτες καί νησιῶτες. Ἡ δεύτερη αὐ­τή σύγκρουση πού ἐκδηλώθηκε στά τέ­λη τοῦ 1824 εἶ­χε καταστροφικές συ­νέ­­πειες, καθώς ἡ κυβέρνηση ὀργάνωσε στρά­­τευμα 2.000 Ρουμελιωτῶν πού εἰ­σ­έβαλαν στήν Πελοπόννησο λεηλατώ­ντας τίς περιουσί­ες τῶν πολιτικῶν ἀντιπάλων. Στίς συγ­κρούσεις σκοτώθη­κε ὁ γιός τοῦ Κολοκοτρώνη Πάνος, καί ὁ Γέ­ρος τοῦ Μο­ριᾶ τελικά παραδόθηκε καί φυλακί­στηκε στήν Ὕδρα μαζί μέ ἄλ­λους ὁπλαρχηγούς καί προκρίτους.
Στόν στρατιωτικό τομέα, ἐπιχειρήσεις διεξάγονται κυρίως στή Στερεά Ἑλ­λάδα. Τό 1823 ἐκδηλώθηκαν δύο με­γά­λες ἐκστρατεῖες τῶν Τούρκων στήν Ἀ­νατολική καί τή Δυτική Στερεά ἀντί­στοι­χα. Ἀρχικά, 6.000 Τοῦρκοι ὑπό τόν Περ­κόφτσαλη κατέκλυσαν τή Στερεά Ἑλ­λάδα καί τήν Εὔβοια, σβήνοντας τίς ἐ­παναστατικές ἑστίες. Συγ­χρόνως, ὁ Μου­­σταῆς πασάς τῆς Σκόδρας εἰσέβαλε μέ 20.000 Τουρκαλβανούς στή Δυτική Στερεά καί σέ πρώτη φάση ἔ­καμψε τήν ἀντίσταση τοῦ Καραϊσκάκη καί τοῦ Στορνάρη. Ὁ Μᾶρ­κος Μπότσαρης ὅ­μως μέ μία αἰ­φνιδιαστική νυχτερινή ἐπίθεση μέ 450 Σουλιῶτες στό στρατόπεδο στό Κεφαλόβρυσο δημι­ούρ­γησε μεγάλη φθορά στόν στρατό του. Δυστυχῶς ὅ­μως, στή μάχη ἔπεσε ἡρωικά κι ὁ ἴδιος. Ἀκολούθησαν κι ἄλ­λες συγκρούσεις, μέ ἀποκορύφωμα τήν ἡρωική ἀντίσταση τῶν Ἑλλήνων στό Αἰ­τωλικό. Μετά ἀπό δί­μη­νη πολιορκία του, στά τέλη τοῦ 1823, οἱ Τουρκαλβανοί ἀπογοητευμένοι ἐγκατέλειψαν τήν ἐκστρατεία κι ἐπέστρεψαν στίς βάσεις τους. Τό ἴδιο διάστημα, οἱ Ἕλληνες κατόρθωσαν νά ἀ­- ναζωπυρώσουν τίς ἐπαναστατικές ἑ­στί­ες στήν Εὔβοια καί στήν Κρήτη, κλείνο­ντας μέ θετικό πρόσημο τίς ἐπι­χει­ρήσεις τοῦ 1823.
Παρά τίς στρατιωτικές ἐπιτυχίες τῶν Ἑλλήνων, οἱ συνθῆκες στήν ­Εὐ­­ρώ­πη δέν εἶχαν ὡριμάσει γιά νά δοθεῖ μία δι­πλω­ματική λύση στό ἑλληνικό ζήτη­μα. Ἔτσι, στίς ἀρχές τοῦ 1824 ὁ σουλ­τά­νος Μαχμούτ Β΄, ἀπογοητευμένος ἀ­πό τίς ἀποτυχίες τοῦ στρατοῦ του, ζητᾶ τή βο­ήθεια τοῦ πανίσχυρου, οὐσιαστικά ἀνεξάρτητου, πασᾶ τῆς Αἰ­γύπτου Μεχμέτ Ἀλῆ γιά νά καταστείλει τήν Ἐπανάστα­ση. Ὡς ἀντάλλαγμα τοῦ ὑπόσχεται τήν Κρήτη καί τήν Πελοπόννησο. Ὁ Μεχ­μέτ εἶχε δημιουργήσει ἕναν ἰσχυρό στρατό σέ εὐρωπαϊκά πρό­τυπα, ἐκπαιδευμέ­νο ἀπό γάλλους ἀ­ξιωματικούς. Ἀρ­χικά, αἰγυπτιακός στρα­­τός καταστέλλει μέ σκλη­ρότητα τίς ἐπαναστατικές ἑστίες στήν Κρήτη. Στή συνέχεια, ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ ἰκανότατου θετοῦ γιοῦ του Ἰμπραήμ, ὁ αἰ­γυπτιακός στόλος καταστρέφει τήν Κά­σο, τό πολεμικότερο νη­σί τῶν Δωδεκανήσων. Τό μεγαλύτερο πλῆγμα στό ναυ­τικό τῶν Ἑλλήνων ὅμως ἀποτέλε­σε ἡ καταστροφή τῶν Ψαρῶν τόν Ἰούνιο τοῦ 1824 ἀπό τόν τουρκικό στόλο. Ὁ ἑλληνικός στόλος δέν πρόλα­βε νά ἀντιδράσει καί τό νησί ἰσοπεδώθη­κε, μέ ἀποτέλεσμα χιλιάδες Ψαριανοί ἀλλά καί Χιῶτες καί Μικρασιάτες πρόσφυγες νά σφαχτοῦν· ὅσοι γλύτωσαν κατέφυγαν σέ νησιά τῶν Κυκλάδων καί στίς Σπέτσες. Στή συνέχεια ὁ ἑνωμέ­νος τουρκοαιγυπτιακός στόλος στρέφεται κατά τῆς Σάμου. Αὐτή τή φορά ὅ­μως ὁ ἑλληνικός στόλος εἶναι σέ ἑτοι­μό­τητα καί τούς ἑπόμενους μῆνες ἀποκρούει μέ ἐπιτυχία τίς προσπάθειες τῶν Τούρκων καί τῶν Αἰγυπτίων νά ἀποβιβαστοῦν στό νησί. Ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ Ἀνδρέα Μιαούλη μάλιστα ὁ ἑλληνικός στόλος καταφέρνει μεγάλη νίκη στή ναυ­­μα­χία τοῦ Γέροντα στά παράλια τῆς Μ. Ἀσίας.
Παρά τίς ἐπιτυχίες τοῦ στόλου ὅ­μως, πυκνά μαῦρα σύννεφα μαζεύονται πάνω ἀπό τούς Ἕλληνες, καθώς ὁ με­θο­δικός Ἰμπραήμ ἑτοιμάζει ἀπόβαση στήν Πελοπόννησο. Τήν ἴδια ὥρα οἱ ἐ­παναστάτες ἀπορροφημένοι ἀπό τίς ἐμφύλιες συγκρούσεις εἶναι παντελῶς ἀπροετοίμαστοι γι’ αὐτό τόν μεγάλο κίνδυνο.

Παναγιώτης Μητσόπουλος