῾Η φοβερή ἀπειλή τοῦ Θεοῦ γιά τήν καταστροφή καί τήν κατάλυση τοῦ ἰου­δαϊκοῦ βασιλείου πραγματοποιή­θη­κε στά χρόνια τοῦ ᾿Ιεζεκιήλ. ῾Η ᾿Ιερουσα­λήμ πολιορκήθηκε στενά ἀπό τά βαβυλω­νι­ακά στρατεύματα. Κατά τή διάρ­κεια τῆς πολιορκίας, ἡ πείνα μέσα στήν πό­λη ἦταν τόσο μεγάλη πού θέρισε τό ἕνα τέταρτο τοῦ πληθυσμοῦ της. Τό δεύ­τερο τέταρτο σκοτώθηκε στίς μά­χες καί στήν προσπάθεια τῶν ᾿Ιουδαίων νά ἐγκαταλείψουν τήν πόλη, ἐνῶ τό τρίτο τέ­ταρτο χάθηκε μέσα στήν ᾿Ιε­ρου­σαλήμ ἀπό τίς ἄγριες σφαγές πού ἀκο­λού­θη­σαν τήν εἰσβολή τῶν Βαβυλω­νί­ων. ᾿Από τούς κατοίκους πού ἐπέ­ζη­σαν οἱ περισ­σότεροι σύρθηκαν αἰχμά­λωτοι στή Βα­βυλώνα -μαζί καί ὁ τε­λευταῖος βα­σιλιάς τοῦ κράτους Σεδεκί­ας- ἤ δια­σκορ­πί­στηκαν σέ ξένους τό­πους, σάν μιά μάζα ἄψυχων ὀστῶν. ῾Ο Ναός συ­λή­θηκε καί πυρπολήθηκε. ῾Η ἱερή πόλη μεταβλή­θηκε σέ θλιβερά ἐρεί­πια.
  Μετά ἀπό αὐτήν τήν ἀνεπανάληπτη συμφορά, οἱ λίγοι ἐναπομείναντες δέν εἶχαν καμιά ἐλπίδα νά βγοῦν ἀπό τήν ἀθλιότητα στήν ὁποία εἶχαν περιέλθει. ῾Η ἐπιστροφή τοῦ λαοῦ καί ἡ ἀποκατά­σταση τοῦ ἰσραηλιτικοῦ κράτους φαινό­ταν τελείως ἀδύνατη. Σέ μιά τέτοια ἐποχή, πού οἱ συμφορές εἶχαν κυριο­λεκτικά συντρίψει τόν λαό τοῦ Θεοῦ, ὁ ᾿Ιεζεκιήλ προφητεύει τήν ἀποκατάστα­ση καί τήν ἀναδιοργάνωση τοῦ ᾿Ισραήλ. ᾿Επειδή ἡ προφητεία αὐτή ἦταν φυσικό νά φαίνεται ἀπραγματοποίητη στούς ἀπελπισμένους ἐξορίστους, ὁ Κύριος βεβαιώνει τόν προφητικό λόγο μέ ἕνα ὑπερφυσικό καί μεγαλειῶδες ὅραμα: τό ὅραμα τῆς ἀναζωογόνησης τῶν ξηρῶν ὀστῶν.

Ἰεζεκιήλ 37,1-10
Κείμενο
1. Καὶ ἐγένετο ἐπ᾿ ἐμὲ χεὶρ Κυρίου, καὶ ἐξήγαγέ με ἐν πνεύματι Κύριος καὶ ἔθη­κέ με ἐν μέσῳ τοῦ πεδίου, καὶ τοῦτο ἦν μεστὸν ὀστέων ἀνθρωπίνων.

2. Καὶ περιήγαγέ με ἐπ᾽ αὐτὰ κυ­κλό­θεν κύκλῳ, καὶ ἰδοὺ πολλὰ σφόδρα ἐπὶ προσώπου τοῦ πεδίου, ξηρὰ σφό­δρα.
3. Καὶ εἶπε πρός με· υἱὲ ἀνθρώπου, εἰ ζήσεται τὰ ὀστέα ταῦτα; Καὶ εἶπα· Κύριε Κύριε, σὺ ἐπίστῃ ταῦτα.

4. Καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὰ ὀστᾶ ταῦτα καὶ ἐρεῖς αὐτοῖς· τὰ ὀστᾶ τὰ ξηρά, ἀκούσατε λόγον Κυρίου.
5. Τάδε λέγει Κύριος τοῖς ὀστέ­- οις τούτοις· ἰδοὺ ἐγὼ φέρω ἐφ᾿ ὑμᾶς πνεῦ­­­μα ζωῆς
6. καὶ δώσω ἐφ᾿ ὑμᾶς νεῦρα καὶ ἀνάξω ἐφ᾿ ὑμᾶς σάρκας, καὶ ἐκτενῶ ἐφ᾿ ὑμᾶς δέρμα καὶ δώσω πνεῦμά μου εἰς ὑμᾶς, καὶ ζήσεσθε· καὶ γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος.
7. Καὶ ἐπροφήτευσα καθὼς ἐνετεί­λατό μοι, καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἐμὲ προ­φη­τεῦσαι καὶ ἰδοὺ σεισμός, καὶ προσή­γαγε τὰ ὀ­στᾶ ἑκάτερον πρὸς τὴν ἁρ­μο­νίαν αὐ­τοῦ.
8. Καὶ εἶδον καὶ ἰδοὺ ἐπ᾿ αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες ἐφύοντο, καὶ ἀνέβαινεν ἐπ᾿ αὐτὰ δέρμα ἐπάνω, καὶ πνεῦμα οὐκ ἦν ἐπ᾿ αὐτοῖς.
9. Καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὸ πνεῦμα, προφήτευσον, υἱὲ ἀν­θρώπου, καὶ εἰπὸν τῷ πνεύματι· τάδε λέγει Κύριος· ἐκ τῶν τεσσάρων πνευ­μά­των ἐλθὲ καὶ ἐμφύσησον εἰς τοὺς νε­κροὺς τούτους, καὶ ζησάτωσαν.
10. Καὶ ἐπροφήτευσα καθότι ἐνε­τείλατό μοι· καὶ εἰσῆλθεν εἰς αὐτοὺς τὸ πνεῦμα, καὶ ἔζησαν καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτῶν, συναγωγὴ πολλὴ σφό­δρα.

Μετάφραση
1. Καί ἀκούμπησε πάνω μου τό χέρι τοῦ Κυρίου. Καί μέ τό πνεῦμα μέ ὁδήγησε ἔξω ὁ Κύριος καί μέ τοποθέτησε στή μέ­ση τῆς πεδιάδας· κι αὐτή ἦταν γεμά­τη ἀπό ἀνθρώπινα ὀστά.
2. Καί μέ περιέφερε γύρω-γύρω ἀπ᾿ αὐ­τά· καί νά, πάρα πολλά σ᾿ ὅλη τήν ἔκταση τῆς πεδιάδας, πολύ ξηρά.
3. Καί μοῦ εἶπε: «Ἄνθρωπέ μου, ἄραγε θά ζωντανέψουν τά ὀστά αὐτά;». Καί εἶ­πα: «Κύριε, Κύριε, ἐσύ τά γνωρί­ζεις αὐ­τά».
4. Καί μοῦ εἶπε: «Κήρυξε στά ὀστά αὐτά καί θά τούς πεῖς: "Ὀστά ξηρά, ἀκοῦστε λόγο Κυρίου!
5. Ὁ Κύριος λέγει στά ὀστά αὐτά τά ἑξῆς: Νά, ἐγώ φέρνω σέ σᾶς πνοή ζωῆς.
6. Καί θά σᾶς δώσω νεῦρα, θά βάλω πάνω σας σάρκες, θά ἁπλώσω πάνω σας δέρμα. Θά σᾶς δώσω πνοή ζωῆς, καί θά ζωντανέψετε. Καί θά μάθετε ὅτι ἐγώ εἶμαι ὁ Κύριος"».
7. Καί κήρυξα ὅπως μέ πρόσταξε. Καί μόλις ἐγώ κήρυξα, ξαφνικά ἔγινε σεισμός, καί ἔφερε τά ὀστά κοντά τό καθένα στήν ἄρθρωσή του.

8. Ἔπειτα μέ ἔκπληξή μου εἶδα: Πά­νω σ᾿ αὐτά νεῦρα καί σάρκες φύτρωναν, καί καλύπτονταν μέ δέρμα· ὅμως πνοή ζωῆς δέν εἶχαν πάνω τους.

9. Καί μοῦ εἶπε: «Κήρυξε στήν πνοή, κή­ρυξε, ἄνθρωπέ μου!». Καί εἶπα στήν πνοή: «Αὐτά λέγει ὁ Κύριος: “Ἀπό τά τέσσερα σημεῖα πού πνέουν οἱ ἄνεμοι ἔλα καί ἐμφύσησε στούς νεκρούς αὐτούς καί ἄς ζωντανέψουν!”».
10. Καί κήρυξα ὅπως μέ πρόσταξε. Καί εἰσῆλθε σ᾿ αὐτούς ἡ πνοή, καί ζω­ντάνεψαν καί στάθηκαν στά πόδια τους, συνάθροιση λαοῦ πολύ μεγάλη.

  ῾Η εἰκόνα τῶν ξηρῶν ὀ­στῶν ἦταν σύμβολο τῆς ἐξαθλίωσης τοῦ ἰσραη­λι­τι­κοῦ λα­οῦ, ὁ ὁ­ποῖ­ος ἔμοιαζε μέ ἀπέ­ρα­ντο νε­κροταφεῖο. Χιλιάδες οἱ νεκροί ἀπό τήν ἐχθρική εἰσβολή, ἀλλά καί οἱ ζωντανοί ἦταν θαμμένοι στό μνῆμα τῆς ἀπελπισίας.
  Στήν περικοπή αὐτή, ἡ ὁ­ποία δια­βάζεται στούς ναούς τή Μ. Παρασκευή μετά ἀπό τήν περιφορά τοῦ ᾿Επιταφίου, οἱ ἑρ­μηνευτές βλέπουν τόν ἐπανα­πα­τρισμό τῶν ᾿Ιουδαίων καί κυρί­ως τήν ἀνάσταση τῶν νε­­κρῶν σωμάτων.
  Στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ πί­στη στήν ἀνάσταση τῶν νε­κρῶν δέν κηρύττεται συχνά. ῾Ω­στό­σο, ὁ ἰσρα­η­λιτικός λαός, ἔστω καί ἀμυδρά, εἶχε ἀκούσει αὐτή τήν ἀλήθεια κι ἀπό ἄλ­λους προ­φῆ­τες (βλ. Ἠσ 26,19· Δα 12,2).
  Ἡ προφητεία γιά τήν ἀναζωογόνηση τῶν νεκρῶν ὀστῶν στήριξε καί τό Γένος μας σέ δύσκολες ἡμέρες. Αὐτή ἐνέ­πνευ­σε τόν Διονύσιο Σολωμό, γιά νά συνθέσει τή β´ στροφή τοῦ Ἐ­θνικοῦ μας Ὕμνου: «Ἀπ᾽ τά κόκκαλα βγαλμένη...». Αὐτή ἐπίσης μέ ἰδιαίτερη συγκίνηση διαβάστηκε ἀπό τούς ταλαιπωρημένους Ἕλληνες, ὅταν πρόσφυ­γες κατέφυγαν στή μητροπολιτική Ἑλλάδα τό 1922.

Στέργιος Ν. Σάκκος

"Ἀπολύτρωσις", Ἰούν.-Ἰούλ. 2022