Ἡ ὑγεία-εὐεξία ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά πιό βασικά στοιχεῖα τῆς φυσικῆς ζωῆς μας. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πάνω στή φλού­δα τῆς γῆς εὔχονται συνεχῶς καί ἐπιθυμοῦν διακαῶς τήν εὐεξία καί τήν εὐημερία, τόσο γιά τόν ἑαυτό τους ὅσο καί γιά τούς ἄλλους. Ἐντούτοις, διαπιστώνεται ὅτι μικρό ποσοστό τῶν ἀν­θρώπων ἔχουν εὐεξία. Γιά παράδειγμα στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση μόλις τό 25% δηλώνει ὑψηλό ἐπίπεδο ἱκανοποίησης ἀπό τή ζωή.

  Ἡ εὐεξία ἐξαρτᾶται κατά προσέγγιση 20% ἀπό γενετικούς καί βιολογικούς παράγοντες, 20-30% ἀπό τό φυσικό περι­βάλ­λον, τό κοινωνικό περιβάλλον καί τήν οἰκονομική κατάσταση, 10-20% ἀπό τίς ὑπηρεσίες ὑγείας καί 40-50% ἀπό τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο.
  Ἡ εὐεξία εἶναι συνισταμένη τῶν σω­ματικῶν, ψυχικῶν, συναισθηματικῶν, κοι­νωνικῶν καί πνευματικῶν παραγό­ντων. Οἱ πνευματικοί παράγοντες ἀποτελοῦν τή βάση καί τό θεμέλιο τῆς εὐε­- ξίας. Εἶναι ἱκανοί νά ἐπηρεάσουν, νά νο­ηματοδοτήσουν καί νά μεταστοιχειώ­σουν τήν οὐσία ὅλων τῶν ἄλλων πα­ρα­γόντων.
  Κάθε παράγοντας ξεχωριστά, ἀλλά καί σέ ἀπόλυτη ἁρμονική ἐξάρτηση, συν­δυασμό καί ἰσορροπία μέ τούς ἄλ­λους, ἀλληλοεπιδροῦν καί συνθέτουν τή συνολική αἴσθηση τῆς εὐεξίας. Ὁ ἄν­θρωπος ἀποτελεῖ ἕνα ψυχοσωματικό σύνολο. Ἐ­άν γιά παράδειγμα ὅλα τά ἄλ­λα στή ζωή μας εἶναι καλά, ἀλλά αἰσθα­νό­μαστε κοινωνικό ἀποκλεισμό ἤ μονα­ξιά ἤ τρεφόμαστε ἀνθυγιεινά, ὅλοι οἱ ἄλλοι τομεῖς τῆς ζωῆς μας μακροχρόνια θά ἐπηρεαστοῦν καί πιθανότατα δέν θά αἰσθανόμαστε τόσο καλά ὅσο θά ἐπιθυμούσαμε.
  Φανταστεῖτε ἕνα αὐτοκίνητο. Ὁ κι­νη­τήρας λειτουργεῖ ἄψογα, τό κιβώτιο ταχυτήτων λειτουργεῖ καλά, ἀλλά τά φρέ­να δέν λειτουργοῦν. Ἐπειδή τά φρέ­να δέν λειτουργοῦν, δέν ἔχει σημασία πό­σο καλά λειτουργεῖ ὁ κινητήρας. Τό αὐτοκίνητο δέν μπορεῖ νά λειτουργήσει σωστά.
  Τό σῶμα μας εἶναι ἐξοπλισμένο μέ ἕνα ἐξειδικευμένο σύστημα πού ὀνομάζεται ἀνοσοποιητικό σύστημα καί τό ὁ­ποῖο καθορίζει ἄν θά ἀρρωστήσουμε ἤ θά διατηρηθοῦμε ὑγιεῖς. Τό ἀνοσοποιη­τικό σύστημα τοῦ καθενός εἶναι ἰδιαίτερο καί ξεχωριστό ὅπως τά δακτυλικά του ἀποτυπώματα. Ἀποτελεῖ ἕνα πολύπλοκο δίκτυο κυττάρων, ἱστῶν καί ὀρ­γάνων πού συνεργάζονται, γιά νά ἀναγνωρίζει καί νά ἐξουδετερώνει ἐπιβλαβεῖς εἰσβολεῖς καί νά καταπολεμᾶ ξένους παράγοντες. Μπορεῖ ἐπίσης νά ἐντοπίζει καί νά ἀφαιρεῖ κύτταρα, τά ὁποῖα δέν λειτουργοῦν σωστά ἤ εἶναι ἄχρηστα γιά τόν ὀργανισμό μας. Ἡ σωστή καί ὁ­μαλή λειτουργία τοῦ ἀνοσοποιητικοῦ μας συστήματος εἶ­ναι βασικῆς καί ζωτικῆς σημασίας γιά τή διατήρηση τῆς καλῆς ὑγείας.
  Ἡ ἐπίτευξη καί ἡ διατήρηση τῆς ὑγεί­ας εἶναι μιά συνεχής καθημερινή διαδικασία, πού διαμορφώνεται τόσο ἀπό τήν ἐξέλιξη τῶν γνώσεων καί πρακτικῶν, ὅσο καί ἀπό προσωπικές στρατηγικές γιά νά παραμείνουμε ὑγιεῖς. Ἡ διατρο­φή, ἡ ἄσκηση, ὁ ὕπνος, ἡ δυνατότητα διαχεί­ρισης προβλημάτων μέ τό κατά τό δυνατόν μικρότερο κόστος ἀποτελοῦν κά­ποιες ἀπό τίς θετικές παρεμβάσεις γιά τήν ὑγεία μας.
  Εἶναι πολύ παρήγορη καί ἄξια προσοχῆς ἡ ἐπιστημονική παρατήρηση ὅτι ἔχουμε τή δυνατότητα νά ἐπηρεάσου­με καί νά μεταβάλουμε λειτουργικά (ὄχι τή σύνθεσή του) ἀκόμα καί τό ἴδιο τό DNA μας. Ἀνεξάρτητα δηλαδή ἀπό τά γονίδια πού κουβαλᾶμε ἀπό τούς προγόνους μας, διάφορες «καλές» συνήθει­ες ὑγιεινοῦ τρόπου ζωῆς, τό περιβάλ­λον, οἱ πνευ­ματικές πρακτικές μποροῦν ἐπιγενετικά (ἐπί + γονίδια) νά ἐπηρεάσουν καί νά τροποποιήσουν τήν εὐεξία μας. Ἀντίθετα, συνήθειες ὅπως τό ἀλ­κο­όλ, τό κάπνισμα, οἱ τοξικές οὐσίες, ἡ πα­χυσαρκία διαταράσσουν τήν εὐεξία μας.
  Ὁ Θεός τά δημιούργησε ὅλα «καλὰ λίαν». Χάρισε τήν ἱκανότητα στόν ὀργανισμό μας νά διατηρεῖ σχετικά σταθερές συνθῆκες στό ἐσωτερικό του, ἀνεξάρτη­τα ἀπό τίς συνθῆκες τοῦ ἐξωτερικοῦ πε­ριβάλλοντος στό ὁποῖο ζεῖ. Αὐτό στήν ἰατρική ὀνομάζεται «ὁμοιόσταση» (ὅμοιο + στάση). Ἡ εὐεξία φαίνεται νά εἶναι περισσότερο ὑπόθεση ἐσωτερικῶν βιολογικῶν, ψυχικῶν καί πνευματικῶν διερ­- γασιῶν. Εἶναι στάση ζωῆς γιά νά κρα­τη­θεῖ ἡ ὁμοιόστασή μας. Τό πῶς κανείς δί­νει νόημα καί διεργάζεται τά γεγονότα τῆς ζωῆς του, ἀνεξάρτητα ἄν εἶναι θετικά ἤ ἀρνητικά, ἄν ἔχει τή δυνατότη­τα τῆς ἐπίλυσης προβλημάτων μέ τήν ἀναφορά του στά χέρια τοῦ Θεοῦ, ἄν τηρεῖ ἕναν ὑγιεινό τρόπο ζωῆς, εἶναι καθορι­στι­κοί παράγοντες διαμόρφωσης τῆς εὐεξίας. Ἡ κατανόηση τῆς δράσης αὐ­τῶν τῶν παραγόντων, καθώς καί τοῦ τρόπου ἀλληλεπίδρασής τους, μπορεῖ νά βοηθήσει στήν κατανόηση, στήν ἑρ­μηνεία καί νά δώσει ἀπάντηση στό ἐρώτημα γιατί ἀρρωσταίνουμε καί πῶς μπο­- ροῦμε νά βοηθήσουμε τήν ὑγεία μας.
  Πρακτικά, ὁ πρῶτος καί ὁ μέγιστος ὑπεύθυνος τῆς εὐεξίας του εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ὅταν κατορθώνει νά εἶναι κύριος τοῦ ἑαυτοῦ του. Τιμώντας τό σῶ­μα μας, πού «εἶναι ναός τοῦ ἁγίου Πνεύ­μα­τος» μποροῦμε «νά δοξάζουμε τόν Θεό μέ τό σῶμα μας καί μέ τό πνεῦμα μας, τά ὁποῖα εἶναι τοῦ Θε­οῦ» (Α΄ Κο 6, 19-20).
  Εἶναι γεγονός ὅτι «ἡ καρδιά πού εὐ­φραίνεται δίνει εὐεξία ὅπως τά γιατρικά, ἐνῶ τό πνεῦμα τοῦ θλιμμένου ξηραίνει τά κόκκαλα» (Πρμ 17,22). Ὁ ἴδιος ὁ λό­γος τοῦ Θεοῦ προβάλλει τήν εὐθύνη μας γιά τή διατήρηση τῆς σωματικῆς, ψυχι­κῆς, κοινωνικῆς καί πνευ­ματικῆς μας ὑγείας.

Γ. Δερετζῆ
Νευρολόγος

"Ἀπολύτρωσις",

Τεῡχος Ἀπριλίου, 2025