Ἡ ἐπίδραση πού ἀσκεῖ στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ τό βιβλίο εἶναι σημαντική καί ἀπό παιδαγωγική ἄποψη, διότι ἐξασφαλίζει προϋποθέσεις ἐφαρμογῆς τοῦ περιεχομένου του. Ἔτσι τό παιδί ἰχνο­γρα­φεῖ, ζω­γρα­φίζει ὅ,τι βλέπει καί διαβάζει· συχνά ἀλ­λάζει τρόπους συμπεριφορᾶς, κοινωνικοποιεῖται, ὅταν τό βι­βλίο περιέχει κοινωνικές ἀξίες καί κα­­νόνες καλῆς συμ­πε­ριφορᾶς.
 Μᾶς προβλη­μά­τισε ἄραγε ποτέ τό γε­γονός ὅτι ὁ Διο­κλητιανός πα­ράλληλα μέ τόν ἄ­γριο δι­ωγμό ἐ­ναν­τίον τῶν χριστια­νῶν δι­έ­ταξε νά κα­οῦν καί ὅλα τά βι­βλία τῆς ἁγίας Γρα­­φῆς; Ἀ­σφα­λῶς διότι κατάλαβε πώς ἡ ἁγία Γρα­­φή ἐ­πη­ρεάζει συνειδήσεις καί ἀλλάζει τή ζωή τῶν ἀνθρώπων.
 Ἐπίσης ἕνα βιβλίο μέ τίς σιωπηλές καί σαγηνευτικές του εἰκόνες βοηθᾶ τό παιδί νά ἐκτονωθεῖ. Κι ὅταν μάλιστα οἱ γονεῖς διαβάζουν μαζί μέ τό παιδί, τούς δίνεται ἡ εὐκαιρία, ἀφοῦ συζητήσουν, νά βοηθήσουν τό παιδί νά ἐκφράσει τά συν­αι­σθή­ματα πού κατακλύζουν τό εἶναι του.
 Ἀντίθετα, ἄν, μετά ἀπό τήν παρακολούθηση μιᾶς τηλεοπτικῆς ἐκπομπῆς, ἐ­ρω­τηθεῖ τό παιδί πῶς τοῦ φάνηκε ἡ ἐκ­πομπή, δυσκολεύεται νά μᾶς ἀπαντήσει κάτι περισσότερο ἀπό τό «ἡ ταινία ἦταν καλή» ἤ «ἡ ἐκπομπή μοῦ ἄρεσε». Αὐτό τό φαινόμενο τῆς «ἀλαλίας» δέν ἐμφανίζεται μόνο στά παιδιά ἀλλά καί σέ ἐ­μᾶς τούς μεγάλους. Ἄν προστεθεῖ καί τό ὅτι πολλές φορές τό παιδί βλέπει χω­ρίς κανέναν ἔλεγχο, εἴτε μόνο του εἴτε μα­ζί μέ τήν οἰ­κο­γένειά του, τηλεοπτικά προγράμματα ἀκατάλληλα, μέ σκη­­νές βίας πού κά­νουν τό παιδί πιό ἐπιθετικό, σκη­­νές ἐπιστημονικῆς φαν­τα­σίας πού τό κά­νουν νά χά­νει τήν ἐπαφή μέ τήν πρα­γ­μα­τι­κό­τη­τα· προγράμματα φθη­­νοῦ χιοῦ­­­­μορ πού ὑπο­τιμοῦν τή νοημοσύνη καί τή στοιχειώδη συμπεριφορά τοῦ ἀν­θρώ­που, προ­­γράμ­ματα πού προκαλοῦν φόβο, ὀργή, λύπη, χωρίς μάλιστα τό παι­δί νά ἐξω­τερικεύει τά συναισθήματά του, τότε εἶναι ὁλοφάνερη ἡ ὑπεροχή τοῦ εἰκονογραφημένου βιβλίου.
 Πῶς ὅμως θά ἐπιλέξουμε ἕνα «σω­στό» βιβλίο γιά τό παιδί μας;
 Εἶναι γεγονός πώς στό ἐμπόριο κυ­κλο­φο­ρεῖ ἕνας μεγάλος ἀριθμός βιβλίων ἀπό τά ὁποῖα ὅμως λίγα εἶναι κατάλληλα γιά παιδιά προσχολικῆς ἡλικίας.
 Σ᾿ αὐτήν τήν ἡλικία τά παιδιά τά ἐν­διαφέρει πολύ ὁ ἑαυτός τους, τό σπίτι τους, οἱ φίλοι τους, ἡ οἰκογένειά τους. Ἄ­ρα ἀγαπημένα τους βιβλία εἶναι αὐτά πού περιγράφουν μία κατάσταση πού τούς εἶ­ναι οἰκεία, πού μποροῦν νά ταυτι­στοῦν μέ τόν ἥρωα τῆς ἱστορίας. Ἰδιαίτερα ἀγαπητές εἶναι οἱ ἱστορίες μέ ζῶα.
 Καλόν εἶναι νά ἐπιλέξουμε βιβλία πού ἔχουν λέξεις πού ξεχωρίζουν καί εἶ­ναι ἐν­διαφέρουσες. Ἐπίσης λέξεις μέ ὁ­μοι­οκα­τα­­ληξία, γιατί ὄχι καί ἀστεῖες. Με­ρικές φορές μάλιστα στά παιδιά ἀρέσει ἕνα βι­βλίο ἁπλά καί μόνο ἐπειδή στήν ἱστορία ὑπάρχει μία ἀστεία λέξη. Καί ἐπειδή στήν ἡλικία αὐτή μαθαίνουν τή γλώσσα, οἱ λέ­ξεις καί ὁ ἦχος τους τά συναρπάζει.
 Προτιμοῦν ἐπίσης βιβλία πού παρουσι­ά­ζουν φανταστικές καταστάσεις καί χα­­ρα­κτῆρες, διότι σ᾿ αὐτή τήν ἡλικία ὑ­ποδύονται ρόλους, δηλαδή θέλουν νά ᾿ναι βασιλιάδες καί βασίλισσες, ἱππότες καί πριγ­κίπισσες, παίζουν διάφορα φαν­ταστικά παιχνίδια καί προτιμοῦν βιβλία πού ἔχουν καλό τέλος.
 Ὅσο πιό μικρά εἶναι τά παιδιά τόσο πιό ξεκάθαρες καί ἀναγνωρίσιμες πρέπει νά ᾿ναι οἱ εἰκόνες τῶν βιβλίων. Τά παι­διά ἐ­πίσης ἔχουν ἀδυναμία στά ἔν­τονα καί φω­τεινά χρώματα.
 Πιό συγκεκριμένα μποροῦμε νά ποῦ­με πώς:
 Τά βιβλία πού ἀπευθύνονται σέ παιδιά ἡλικίας 1-3 ἐτῶν ἔχουν περιεχόμενο ἁ­πλό, μέ εἰκόνες ἀνθρώπων, ζώ­ων καί ἀ­γα­πη­μένων ἀντικειμένων τοῦ παιδιοῦ.
 Αὐτά πού ἀπευθύνονται σέ παιδιά ἡ­λι­κίας 3-4 ἐτῶν ἔχουν σκηνές πού πα­ρο­τρύ­νουν γιά διήγηση.
 Γιά παιδιά ἡλικίας 5-6 ἐτῶν τά βι­βλία περιλαμβάνουν σκηνές ἐξελισσόμενες σέ ἱστορίες πού ἐρεθίζουν τήν παιδική φαν­τα­σία (παραμύθια, μύθοι, διηγήσεις).
 Ἐπίσης βιβλία γιά παιδιά ἡλικίας 4-8 ἐτῶν μποροῦμε νά ἐπιλέξουμε ἀπό τόν κό­σμο τῆς τέχνης, τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς ἐπι­στή­μης. Μέ αὐτά τά βιβλία τό παιδί ὠ­θεῖ­ται πρός τή δημιουργικότητα.
 Γενικά, καλό βιβλίο γιά τό παιδί μας εἶναι τό βιβλίο πού θά θέλαμε νά τοῦ διηγηθοῦμε. Δηλαδή τό βιβλίο πού ἀρέσει καί σέ μᾶς, πού ἀνυπομονοῦμε νά γυρίσουμε τίς σελίδες του, μᾶς συγκινεῖ καί θά θέλαμε νά τό ξαναδιαβάσουμε.
 Διάβαζα κάπου ὅτι «τά παραμύθια εἶ­ναι ὁ συντομότερος δρόμος γιά τήν καρδιά καί τό νοῦ τῶν παιδιῶν μας».
Τά βιβλία πού ἀπευθύνονται σέ μικρά παιδιά εἶναι βέβαια εἰκονογραφημένα. Ἀλ­λά ἕνα βιβλίο εἰκονογραφημένο δέν ση­μαίνει πώς εἶναι καί κατάλληλο γιά παιδιά προσχολικῆς ἡλικίας. Προσοχή στίς ζω­γραφιές καί στίς εἰ­κό­νες.
Τά τελευταῖα χρόνια ἐμφανίζονται στήν ἀγορά κάποια ψυχαγωγικά πακέτα (κινούμενα σχέδια, ταινίες, παιχνίδια, βι­βλία) μ᾿ ἕνα συγκεκριμένο θέμα καί ἀπευθύνονται σέ παιδιά μ᾿ ἕνα σαφές χαρα­κτη­ριστικό: καθένα ἀπ᾿ αὐτά εἶναι χειρότερο σέ περιεχόμενο ἀπό τό προηγούμενο. Καθένα μέ τόν δικό του τρόπο κατορθώνει νά κυριεύει ἀπολύτως τά ἐνδιαφέροντα, τίς σκέψεις καί τήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ.
 Ἔτσι καί τά βιβλία τοῦ Χάρυ Πό­τερ ἔρχονται νά ὁδηγήσουν πολύ μακρύτερα τά πράγματα ἀπό κεῖ πού τά ἀφήνουν τά ... πόκεμον. Δέν πρόκειται γιά παραμύθια μέ μάγους καί ξωτικά. Πρόκειται σαφῶς γιά πρακτικούς ὁδηγούς μαγείας, γιά βιβλία πού προβάλλουν τό κακό μέ πολύ ὡραῖο τρόπο προκειμένου νά ἀγαπηθεῖ ὁ Σατανᾶς, καί μάλιστα ἀπό παιδιά. Λές καί κάποιοι κρυμμένοι πίσω ἀπ᾿ αὐτά ἀνέλαβαν τήν καθοδήγηση ὅλων τῶν παιδιῶν τοῦ πλανήτη.

Μ. Χουρπουλιάδου

Φιλόλογος