+ π. Χαρίτων Χαραλαμπίδης, ὁ χαριτωμένος

  Στίς 10 Δεκεμβρίου 2015 ἀναχώρησε γιά τήν αἰωνιότητα ὁ π. Χαρίτων Χαραλαμπίδης, ἐφημέριος ἤ προϊστάμενος στόν Μητροπολιτικό Ναό Κοίμησης τῆς Θεοτόκου Γιαννιτσῶν ἀπό τό 1963 μέχρι τό θάνατό του. Ἡ κηδεία του ὑπῆρξε πάνδημη. Ἡ διπλή σειρά τῶν ἱερέων, πού ἔσπευσαν νά λάβουν μέρος στήν κηδεία του, ἔφθανε ἀπό τά σκαλοπάτια τοῦ ἱεροῦ μέχρι σχεδόν τήν ἐξώθυρα τοῦ μεγάλου Ναοῦ. Ἡ συμμετοχή τόσων κληρικῶν πρόδιδε πόσο συμπαθής ἦταν ὁ ἐκλιπών μεταξύ τῶν ἱερέων τῆς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλας καί Ἀλμωπίας. Ὁ π. Χαρίτων διέψευδε κατά τόν κατηγορηματικότερο τρόπο τόν Ἡσίοδο, πού ἔβλεπε μόνο φθόνο μεταξύ ὁμοτέχνων. «Κεραμεύς κεραμεῖ κοτέει (φθονεῖ) καί τέκτων τέκτονι… καί ἀοιδός ἀοιδῷ» Ὁ Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλας καί Ἀλμωπίας κ. Ἰωήλ, πού προεξῆρχε τῆς ἀκολουθίας, ἔπλεξε τό ἐγκώμιο τοῦ τίμιου λευΐτη. Ἡ συγκίνηση τοῦ κόσμου ἦταν ἔκδηλη. Τήν ἔβλεπε κανείς στά βουρκωμένα μάτια του. Ἦταν ἕνας ἀληθινός ἀποχωρισμός τέκνων ἀπό ἕναν γνήσιο πατέρα καί ποιμένα. Ἡ ὀδοντίατρος Σταυρούλα Παπασταύρου εἶπε μέ συγκίνηση: «Σήμερα ἔχομε μιά χαρμολύπη. Λύπη πού χάσαμε τόν πνευματικό μας πατέρα. Χαρά, γιατί θά τόν ἔχομε πρεσβευτή στόν οὐρανό».

  Ὁ π. Χαρίτων ὑπῆρξε γόνος ποντίων ἀπό τό Ἀκ Ντάγ Ματέν, πού μετακόμισαν ὅμως στό Σταυρίν. Τό Σταυρίν ἦταν μιά ἀπό τίς πλέον ἱστορικές καί πολύπαθες κωμοπόλεις της Χαλδίας στά δυτικά της Κρώμνης, πολλοί κάτοικοι τῆς ὁποίας τόν 17ο καί 18ο αἰ. ἀναγκάστηκαν ἀπό τίς ἀφόρητες πιέσεις πού δέχθηκαν νά κρύψουν τήν πίστη τους καί νά γίνουν κρυπτοχριστιανοί. Μέχρι τόν ξεριζωμό εἶχε τό Σταυρίν 1000 περίπου οἰκογένειες Χριστιανῶν καί Κρυπτοχριστιανῶν, 9 ἱερούς ναούς καί 24 παρεκκλήσια, πού φανερώνουν τήν ἔντονη θρησκευτικότητα τῶν κατοίκων της. Ὁ π. Χαρίτων κουβαλοῦσε πάνω του αὐτή τή σταυριώτικη θρησκευτικότητα καί εὐλάβεια, γιά τήν ὁποία μιά ἐνορίτισσα καί πνευματική του κόρη, ἡ Λεμόνα Βασιλειάδου,  εἶχε πεῖ: «Ὁ π. Χαρίτων γεννήθηκε ἱερέας».

  Τό φῶς τοῦ ἥλιου ἀντίκρυσε ὁ π. Χαρίτων τό 1934 στό χωριό Αἰμιλιανός Γρεβενῶν, στό ὁποῖο πρωτοεγκαταστάθηκαν οἱ πρόσφυγες γονεῖς του. Παιδί ἀκόμη μετακόμισε μαζί τους στόν Ἅγιο Λουκᾶ Πέλλας, ὅπου παρακολούθησε τό δημοτικό σχολεῖο. Ἐκεῖ τόν συνάντησε ὁ Μητροπολίτης Ἐδέσσης κυρός Διονύσιος, δίπλα στόν πατέρα του, πού διακονοῦσε ὡς ἱεροψάλτης στό ναό καί πρότεινε νά σπουδάσει μέ δικά του ἔξοδα τόν χαριτωμένο Χαρίτωνα στήν Ἐκκλησιαστική Σχολή τῆς Ἁγ. Ἀναστασίας. Ἡ καρδιά του Χαρίτωνα, πού ἀπό πολύ μικρός ποθοῦσε διακαῶς την ἱεροσύνη, σκίρτησε ἀπό χαρά. Ἐγγράφεται στή Σχολή, ἀπό τήν ὁποία ἀποφοιτᾶ τό 1956 μέ βαθμό ἄριστα. Τελειόφοιτος ἀκόμη γράφει εὐγενικό γράμμα στόν Μητροπολίτη του, πού ἐνδιαφερόταν πολύ γιά τή χειροτονία ἄξιων κληρικῶν καί τή κάλυψη ὅλων τῶν ἐφημεριακῶν κενῶν τῆς Μητροπόλεώς του, καί τοῦ ἐκμυστηρεύεται τήν ἐπιθυμία του νά ἱερωθεῖ. Τήν ἴδια χρονιά πετυχαίνει στή Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης. Ὁ καλός ποιμενάρχης τόν παίρνει ἀπό τό χέρι καί τόν ὁδηγεῖ σέ φοιτητικό οἰκοτροφεῖο, στόν Διευθυντή τοῦ ὁποίου λέγει: «Ἐκ χειρός σου ζητήσω τοῦτον». «Ἔκτοτε», γράφει ὁ π. Χαρίτων βιογραφώντας τόν Μητροπολίτη του, «παρακολουθοῦσα τά μαθήματα τῆς Σχολῆς, χωρίς νά ἔχω καμία σχέση μέ τό λογιστήριο τοῦ Οἰκοτροφείου. Ὅλα τά ἔξοδα τά ἀνέλαβε ὁ Δεσπότης». Τά ἀνέλαβε μάλιστα ἐξ ἰδίων.

  Ὡς φοιτητής τοῦ ἀνατίθεται ἡ κατήχηση σέ τέσσερις Ἐνορίες τῆς περιοχῆς Χαλκηδόνος, κοντά στή Θεσσαλονίκη, ἐνῷ ὡς πτυχιοῦχο θεολόγο τοῦ ἀναθέτει ὁ Μητροπολίτης ὅλα τά κατηχητικά της Ἔδεσσας καί τόν διορίζει τακτικό ἱεροκήρυκα. «Κάθε Σάββατο», γράφει ὁ ἴδιος, «μέ ρωτοῦσε σέ ποιό χωριό θά ἐκήρυττα τήν Κυριακή. Θυμᾶμαι ἕνα χειμωνιάτικο πρωινό, πού θά πήγαινε στήν Ἄρνισσα. Πῆρε καί ἐμένα στό αὐτοκίνητό του μέ προορισμό τήν Καρυδιά. Τό πρωί χιόνιζε ἀκατάπαυστα. Ξεκινήσαμε. Ἐμένα μέ ἄφησαν στήν διασταύρωση Καρυδιᾶς καί ἀπό ἐκεῖ μέσα σέ πυκνό χιόνι ξεκίνησα γιά τήν Καρυδιά μέ τά πόδια. Στόν δρόμο σκεπτόμουν ὅτι μέσα σέ αὐτή τήν κακοκαιρία μποροῦσα νά συναντήσω καί κανένα λύκο. Ὅταν ἔφτασα στόν ναό, ὁ παπᾶς ξαφνιάστηκε πού μέ εἶδε».

  Τόν Νοέμβριο τοῦ 1962 νυμφεύεται ὁ Χαρίτων τήν θεολόγο Παρθένα Ἀβραμίδου καί στίς 26 Δεκεμβρίου τοῦ ἴδιου ἔτους χειροτονεῖται διάκονος στόν ναό τῆς Γεννήσεως τοῦ Σωτῆρος Κρύας Βρύσης Πέλλας, ἐνῷ τήν 1η Ἰανουαρίου τοῦ 1963 πρεσβύτερος στόν Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Γιαννιτσῶν, στόν ὁποῖο γιά περισσότερα ἀπό 40 χρόνια παραμένει προϊστάμενος, ἐνῷ ἡ συνολική ὑπηρεσία του στόν Ναό αὐτόν συμποσοῦται σέ 53 χρόνια.

  Ἡ κρυπτοχριστιανική περιπέτεια πολλῶν κατοίκων τοῦ χωριοῦ του στόν Πόντο τόν ὁδηγεῖ στήν ἀπόφαση νά μή κρύβει τήν ὀρθόδοξη πίστη του, ἀλλά νά τή διακηρύττει στεντόρεια «ἐν λόγοις καί ἔργοις». Στά γεμάτα ὀρθόδοξη εὐσέβεια κηρύγματά του διέκρινε κανείς τό ἀληθινό δόσιμό του στήν ὑπόθεση τοῦ Εὐαγγελίου. Ὄχι μόνο ὁ ἴδιος μιλοῦσε, ἀλλά «ἀγγάρευε» στό κήρυγμα καί ὅποιον πίστευε ὅτι μπορεῖ νά κηρύττει. Ἡ ἀγάπη του γιά τόν εὐαγγελισμό ψυχῶν δέν περιοριζόταν μόνο στήν ἐνορία του, ἀλλά ἔφτανε καί στήν μακρινή Ἀφρική καί σέ ἄλλες ἠπείρους. Ἐνίσχυε ποικιλοτρόπως τήν ὀρθόδοξη ἐξωτερική ἱεραποστολή. Ὅταν τοῦ προτείνει συνάδελφός του λαϊκός θεολόγος νά πᾶνε στήν Ἀφρική ἀπαντᾶ: «Πᾶμε νά ἀφήσουμε τά κόκαλά  μας στήν ἔρημο;»

  Ἡ Ἐνορία του λειτουργοῦσε ὑποδειγματικά. Τό παράδειγμά του προσελκύει κοντά του πολλούς καί ἄξιους συνεργάτες καί συνεργάτισσες. Λειτουργοῦν διάφορα τμήματα κατηχητικῶν: ἀνδρῶν, γυναικῶν, παιδιῶν δημοτικοῦ, γυμνασίου, Λυκείου,  ἐνῷ ὁ ἴδιος ἀφοσιώνεται στό μυστήριο τῆς ἐξομολόγησης. Ὅποιος ξένος ἐπισκέπτεται τήν ἐνορία του, ὅπως καί ὁ γράφων, διαπιστώνει εὔκολα μιά ζωντανή συμμετοχή τῶν ἐνοριτῶν στή λατρεία. Δονεῖται ὁ ναός ὅταν ἀπαγγέλλεται τό Σύμβολο τῆς Πίστεως καί τό «Πάτερ ἡμῶν» ἀπ’ ὅλο τό ἐκκλησίασμα ἤ ὅταν ψέλνονται ἀπό ὅλους τό ἀπολυτίκιο τοῦ ναοῦ καί τά γνωστά κοντάκια, ὅπως τό «Τῇ ὑπερμάχῳ», «Προστασία τῶν χριστιανῶν ἀκαταίσχυντε». Ὁ ἴδιος εἶναι ψυχῇ τε καί σώματι ἀφοσιωμένος στή λατρεία. Ἡ λειτουργία ἦταν ἡ ζωή του. Δέν κουράστηκε ποτέ νά λειτουργεῖ ὄχι μόνο τίς Κυριακές, ἀλλά καί τίς καθημερινές μέχρι πού ἔκλεισε τά μάτια του. Ποιός δέν θυμᾶται τόν π. Χαρίτωνα στά τελευταῖα του χρόνια, ὅταν ἄρχισαν νά τόν ἐγκαταλείπουν οἱ σωματικές του δυνάμεις, νά ἀκολουθεῖ τούς νεώτερους συνεφημερίους του στή μικρή καί μεγάλη εἴσοδο σέ ἀρκετή ἀπόσταση ἀπ’ αὐτούς, σέρνοντας σχεδόν τά βήματά του. Ὁ μητροπολίτης Ἰωήλ τοῦ ἀναγνωρίζει «ἀφοσίωση στή λατρεία». Στόν ἐπικήδειο λόγο του τόν ἀκούσαμε νά λέγει μέ παράπονο: «Ὑπάρχουν ἱερεῖς, πού μόλις συνταξιοδοτηθοῦν, ὄχι μόνο δέν λειτουργοῦν, ἀλλά παύουν καί νά ἐκκλησιάζονται. Ὁ π. Χαρίτων ἐξυπηρετοῦσε τίς λειτουργικές ἀνάγκες τῆς ἐνορίας του μέχρι πού πέθανε». Ὄντως λειτούργησε γιά τελευταία φορά δέκα ἡμέρες πρίν πεθάνει καί ἦταν ἡ μοναδική φορά πού δέν μπόρεσε νά συνοδεύσει τούς ἄλλους ἱερεῖς στή μεγάλη εἴσοδο. Μέ πολύ κόπο τούς ἀκολούθησε στή μικρή εἴσοδο. Ὁ γιός του, π. Ἐλευθέριος, φοβούμενος τήν κατάστασή του τοῦ συνιστᾶ νά μή βγεῖ στή μεγάλη εἴσοδο  μαζί τους. Ἐκεῖνος διστάζει καί ρωτᾶ: «Κάνει (νά μή βγῶ);» Τελικά πείθεται καί ἀπό τήν προϊοῦσα ἀδυναμία, ἀλλά καί ἀπό τό ἐπιχείρημα τοῦ γιοῦ: «Καί ὁ δεσπότης δέν βγαίνει. Περιμένει μέσα στό ἱερό».

  Ἕνας ἀπό τούς στενούς συνεργάτες του, ὁ θεολόγος καί πρώην δήμαρχος Γιαννιτσῶν Ἀντώνιος Βασιλειάδης, θυμᾶται ἕνα περιστατικό πού ἔζησε ὁ ἴδιος, στόν μικρό Ἱ. Ναό Ἁγίων Ἀναργύρων Γιαννιτσῶν, ὁ ὁποῖος χτίστηκε μέ δική του πρωτοβουλία καί ἐπιστασία καί μέ ἀποκλειστική χορηγία ζεύγους ἐνοριτῶν. Στόν ναό αὐτόν εἶχε καθιερώσει ὁ π. Χαρίτων θ. λειτουργίες κάθε Τρίτη: «Ἐνῷ προχωρεῖ ἡ Θ. Λειτουργία, αἰσθάνεται ξαφνικά (ὁ π. Χαρίτων) ἀδιαθεσία καί σωριάζεται στό δάπεδο τοῦ ἱεροῦ. Εἶμαι στό ἀναλόγιο καί δέν βλέπω τό περιστατικό. Οἱ γυναῖκες μοῦ κάνουν σῆμα. Μπαίνω στό ἱερό καί βλέπω τον π. Χαρίτωνα πεσμένο ἀνάσκελα. Βλέπει τήν ἀνησυχία μου. Μέ βεβαιώνει ὅτι θά περάσει καί συνεχίζει πεσμένος τήν ἀκολουθία. “Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν” ἐκφωνεῖ καί τό ἀναλόγιο ἀντιφωνεῖ “Κύριε ἐλέησον”. Αὐτή ἡ ἐκφώνηση “Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν” τοῦ ἀειμνήστου πατρός θά ἠχεῖ στ’ αὐτιά μου μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς μου».

  Ἀπό τόν γάμο του μέ τήν εὐλαβέστατη πρεσβυτέρα του ἀπέκτησε ὁ π. Χαρίτων μόνον ἕνα παιδί, τόν Λευτέρη, τόν ὁποῖο ἀξιώθηκε νά δεῖ διδάκτορα Θεολογίας καί συνεφημέριό του. Ἦταν ὅμως ἀναφανδόν ὑπέρ τῆς πολυτεκνίας. Ὁ μοναδικός γιός τοῦ ἔφερε τέσσερα χαριτωμένα παιδιά στόν κόσμο, πού χαιρόταν καί καμάρωνε ὁ παπποῦς Χαρίτων, πού μυήθηκαν ἐνσυνείδητα στήν ἐκκλησιαστική καί ἐνοριακή ζωή. Καί ἐπειδή ὁ Θεός δέν τοῦ ἔδωσε ἄλλα παιδιά, ἔκανε παιδιά του τά ὀρφανά τῆς περιοχῆς. Ἵδρυσε τό 1978 καί ἐπίσημα μέ Φ.Ε.Κ. τό 1980 τό Ἵδρυμα  Παιδικῆς Προστασίας Ἱεροῦ Ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου Γιαννιτσῶν «Παναγία ἡ Ὁδηγήτρια», στό ὁποῖο βρίσκουν περίθαλψη καί χριστιανική ἀνατροφή σέ ὅλη τή διάρκεια λειτουργίας του ἑκατοντάδες παιδιά μέχρι σήμερα. Τά παιδιά αὐτά διατηροῦν τά τρυφερότερα αἰσθήματα ἀπέναντι στόν προστάτη τους.

  Τό παιδαγωγικό ἐνδιαφέρον του γιά τή νεαρή ἡλικία τό δείχνει καί μέ ἄλλο τρόπο. Σέ συνεργασία μέ ἄλλους κληρικούς τῶν Γιαννιτσῶν πρωτοστατεῖ στήν ἵδρυση καί λειτουργία τῶν πρώτων ἐκκλησιαστικῶν κατασκηνώσεων στό ὄρος Πάικο, ὅπου ἐργάζεται ὡς ὑπεύθυνος ἐπί σειρά ἐτῶν. Ἱδρύει ἐπίσης καί εἶναι ὑπεύθυνος γιά τή λειτουργία τῶν Κατασκηνώσεων τῆς ἐνορίας του ἀρχικά  στήν Ὀρμύλια καί ἀργότερα στήν Μεταμόρφωση Χαλκιδικῆς. Καμιά ἄλλη εὐκαιρία παροχῆς χριστιανικῆς ἀνατροφῆς δέν εἶναι τόσο εὐνοϊκή ὅσο ἡ κατασκήνωση, στήν ὁποία ἔχει κανείς τά παιδιά 24 ὧρες τό εἰκοσιτετράωρο στήν παιδαγωγική του εὐθύνη καί μπορεῖ νά ἀσκήσει στοχευμένα χριστιανική ἀγωγή.

  Παρά τό ὁλοκληρωτικό δόσιμό του στήν ὑπόθεση τῆς Ἐκκλησίας ὁ π. Χαρίτων ἦταν ἄνθρωπος πού γνώριζε νά ἀστειεύεται ἁγνά, νά χαίρεται σάν μικρό παιδί τήν παρουσία ἀνθρώπων καί νά δίνει χαρά σέ αὐτούς, ἐφαρμόζοντας τήν προτροπή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «εὐχάριστοι γίνεσθε». Ἦταν ἕνας ὄντως χαριτωμένος ἄνθρωπος. Ὅταν ὁ γράφων ἦταν ἀκόμη στή Γερμανία λίγο πρίν ἀναχωρήσει μετά τις θερινές διακοπές μέσῳ Θεσσαλονίκης καί ἐνῷ εἴχαμε ἤδη ἀποχαιρετιστεῖ ἔξω ἀπό τό λεωφορεῖο, ἐπιστρέφει σέ αὐτό καί μέ ἀποχαιρετᾶ ἐκ νέου μέ τή γερμανική φράση πού γνώριζε καί θυμήθηκε: «κ. συνάδελφε, auf wiedersehen».

  Δέν ἐπεδίωκε ποτέ νά τόν τιμοῦν. Ὁ Ἀντιπεριφερειάρχης Πέλλας κ. Θεοδωρίδης σέ συνεργασία μέ τόν Μητροπολίτη ἤθελε νά τόν τιμήσει. Ἀρνήθηκε πεισματικά. Παρακάλεσε τόν Μητροπολίτη νά μή γίνει αὐτή ἡ ἐκδήλωση, πρᾶγμα πού ἔγινε ἀποδεκτό. Παρά ταῦτα τό 2005 τόν τίμησε ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τό παράσημο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τό 2014 μέ εἰδική ἀπόφασή του ὁ Σύλλογος Ἀποφοίτων τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας. Στήν ἐκδήλωση αὐτή  δέν πῆρε μαζί του οὔτε τό γιό του. Τόν ὁδήγησε στή Σχολή κάποιος συνάδελφός του Ἀγιαναστασίτης.

  Γιά τόν θάνατό του ἔγραψε ὁ π. Νικήτας: «Τόν γνώριζα προσωπικά. Εὐλογημένος καί ἅγιος ἄνθρωπος. Ἁπλός, μέ πνευματικό βάθος καί μέ τεράστιο φιλανθρωπικό ἔργο. Μακάρι τό ἔργο του νά βρεῖ μιμητές. Τά Γιαννιτσά θά εἶναι «φτωχότερα» ἀπό σήμερα». Ὁ δέ Ἀντιπεριφειάρχης Πέλλας κ. Θ. Θεοδωρίδης ἔγραψε: «Ὁ πάτερ Χαρίτωνας εἶχε πολλές ἰδιότητες κι ἕνα μοναδικό χάρισμα. Νά ἁπαλύνει τόν ἀνθρώπινο πόνο καί νά μᾶς γεμίζει μέ αἰσιοδοξία καί ἐλπίδα. Αὐτό τό κατάφερνε πάντοτε μέσα ἀπό τά τεράστια ἀποθέματα πού διέθετε πίστης στόν Θεό καί ἀγάπης γιά τόν συνάνθρωπο».

  Τοῦ χαριτωμένου αὐτοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ, π. Χαρίτωνος Χαραλαμπίδη, ἡ μνήμη καί τό παράδειγμα θά λάμπουν γιά πάντα στόν ἐκκλησιαστικό ὁρίζοντα.

Δρ Τσακαλίδης Γεώργιος
Θεολόγος – Θρησκειοπαιδαγωγός