Ὁ Ἑλληνισμός γιορτάζει φέτος μιά σημα­ντική ἐπέτειο: τή συμπλήρωση 200 χρό­νων ἀπό τή σύνθεση τοῦ «Ὕμνου εἰς τήν Ἐλευθερίαν».
  Ὅταν τό Μεσολόγγι ὑψωνόταν ἄ­παρ­το κάστρο τῆς λευτεριᾶς, ὁ βρόντος τῶν κανονιῶν δονοῦσε τήν εὐαίσθητη ψυχή τοῦ ποιητῆ Διονύσιου Σολωμοῦ. Ἡ θυσία τῶν ὑπερασπιστῶν του τόν ἐ­μπνέ­ει καί τόν Μάιο τοῦ 1823, στήν ἔ­παυλη τοῦ φί­λου του Στρά­νη στή Ζά­κυνθο, συν­θέτει τό ποίημα «Ὕμνος εἰς τήν Ἐλευ­θε­ρίαν», πού θά τόν ἀναδείξει ἐθνικό βάρ­δο.
  Ἀποτελεῖται ἀπό 158 στροφές ἤ 632 στίχους. Κι ἐνῶ τ’ ἀσκέρια τοῦ Ἰ­μπραήμ ζώνουν τούς «Ἐλεύθερους Πο­λιορ­κημέ­νους», ὁ «Ὕμνος» τυπώνεται στά τυπο­γρα­φεῖα τοῦ Μεσολογγίου. Μεταφρά­ζε­ται σέ πολλές ξένες γλῶσ­σες, ἀποκτᾶ πα­ν­ευ­ρωπαϊκή φήμη, ἐμ­ψυχώνει τό φι­λελ­λη­νικό ρεῦμα καί γρή­γορα καθιε­ρώ­νεται στή συνείδηση τοῦ μαχόμενου Ἔ­­θνους. Μελοποιεῖται ὁλόκληρος ἀπό τόν κερ­κυ­ραῖο μου­σουργό Νικόλαο Μάντζα­ρο.
Παρά τήν τιμητική ἐπιβράβευση τοῦ Ν. Μάντζαρου μέ τόν Ἀργυρό Σταυρό τοῦ Τάγματος τοῦ Σωτῆρος καί τοῦ Δ. Σολωμοῦ μέ τόν Χρυσό Σταυρό τοῦ ἴ­διου Τάγματος, τό ποιητικό ἔργο δια­δί­δεται ὡς θούριος, ἀλλά δέν ἐγκρίνεται ἀκόμη ὡς Ἐθνικός Ὕμνος. Μετά τήν ἕνωση τῆς Ἑπτανήσου μέ τή μητέρα Ἑλλάδα τό 1864, ὁ «Ὕμνος εἰς τήν Ἐ­λευθερίαν» κα­θιερώνεται ὡς Ἐθνικός Ὕμνος τῆς Ἑλ­λά­­δας, ἀκριβέστερα οἱ 24 πρῶτες στρο­­φές του. Εἶναι ὁ μεγαλύτερος σέ ἔκταση ὕμνος κράτους παγκοσμίως. Ἀπό τίς 24, μόνον οἱ δύο πρῶτες στροφές ἀνα­κρού­ονται, συ­νο­δεύοντας πάντα τήν ἔπαρση καί τήν ὑποστολή τῆς Ἑλληνικῆς Σημαί­ας, καί ψάλλονται σέ ἐπίσημες στιγμές καί τε­λετές. Καθιερώθηκε καί ὡς Ἐθνικός Ὕμνος τῆς Κυπριακῆς Δημο­κρατίας τό 1966. Ἡ Φιλαρμονική Ἑται­ρεία τῆς Κέρ­κυρας εἶναι ἡ πρώτη μπάντα πού παιάνισε τόν Ἐθνικό μας Ὕμνο! Ὁ Σο­λωμός ὡς ἐ­θνι­κός ποιητής ἀπέκτησε φήμη, πού ἀπο­λάμβανε μέχρι τόν θά­νατό του.
  Οἱ δύο πρῶτες στροφές εἶναι ἕνας δι­θυραμβικός χαιρετισμός πρός τήν Ἐ­λευ­θερία. Ὁ ποιητής πλάθει τήν εἰκό­να-σύμ­βολο τῆς Ἐλευθερίας, ἕτοιμη νά ὁ­δη­γή­σει τούς σκλαβωμένους στό φῶς τῆς χα­ρᾶς. Ἄν σκεφτοῦμε τήν ψυχο­λογία τῶν ὑπόδουλων Ἑλλήνων μέσα στά τε­τρα­κό­σια χρόνια σκλαβιᾶς, κατα­λαβαί­νουμε τήν ἀνάγκη τοῦ ποιητῆ νά γράψει ἕναν «Ὕ­μνο» πρός τήν Ἐ­λευ­θε­ρία. Ἐ­ξάλ­­λου τό βασικό σύνθημα τῆς ἐποχῆς εἶναι «Ἐ­  λευ­θερία ἤ Θά­να­τος».
  Οἱ στίχοι «ἀπ’ τά κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱερά» ἐκφράζουν τό πα­ρόν, τίς θυσίες τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821, ἀλλά καί τό παρελθόν τῆς μα­κρό­χρονης δουλείας μέ τ’ ἀμέτρητα θύματα τῶν προ­μάχων τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς ἱστο­ρίας. Ἔτσι μέσα στό διάβα τῶν αἰώ­νων ἀδερφώνεται τό παρόν μέ τό πα­ρελθόν, μέ σημεῖο ἀναφορᾶς τή θυσία γιά τήν ἐ­λευθερία.
Ὁ νεαρός ποιητής στό μακροσκελές πόνημά του περιγράφει τήν ἔκρηξη καί τά κυριότερα στάδια τῆς Ἐπανάστασης τοῦ ᾽21 τά δύο πρῶτα χρόνια, στήν ξηρά καί στή θάλασσα. Κάνει λόγο γιά τά ἀν­θελ­λη­νικά αἰσθήματα τῶν εὐρωπαίων ἡγεμό­νων. Ἀναφέρει τήν πανωλεθρία τῶν Τούρ­κων στήν πολιορκία τῆς Τρι­πολιτσᾶς καί τήν ὁλοκληρωτική κατα­στροφή τοῦ Δρά­μαλη στά Δερβενάκια. Μιά χούφτα ἀ­ντρει­ωμένων Ἑλλήνων πο­λεμιστῶν ὀρ­θώ­­νεται ἐναντίον μιᾶς πανίσχυρης στρα­τιᾶς κι ἐκεῖ στά ματο­βαμμένα στενά τῶν Δερβενακίων ξανα­ζοῦν οἱ ἀθάνατες Θερ­μοπύλες. Γι’ αὐτό ὁ ποιητής γεμάτος πα­τριωτική περη­φά­νια γράφει (στροφή 78):
 «Ὤ τρακόσιοι! σηκωθῆτε
καί ξανάλθετε σ’ ἐμᾶς∙
τά παιδιά σας θέλ’ ἰδῆτε
πόσο μοιάζουνε μέ σᾶς».
  Πρίν ἀπό τούς μεγάλους ἱστορικούς Ζαμπέλιο καί Παπαρρηγόπουλο, ὁ Διο­νύ­σιος Σολωμός εἶναι ὁ πρῶτος πού το­νίζει τή συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπό τούς ἀρχαίους χρόνους μέχρι τίς μέρες του, ὅ­πως φαίνεται τόσο ἀνάγλυφα στήν πα­ρα­πάνω στροφή.
  Ἡ Ἐλευθερία ξαναδίνει τό παρόν σέ μιά ἄλλη κρίσιμη στιγμή τοῦ Ἀγώνα, στήν πρώτη πολιορκία τοῦ Μεσο­λογ­γί­ου (στρο­­φή 88):
«Πῆγες εἰς τό Μεσολόγγι
τήν ἡμέρα τοῦ Χριστοῦ,
μέρα πού ἄνθισαν οἱ λόγγοι
γιά τό τέκνο τοῦ Θεοῦ».
  Ἀνήμερα Χριστούγεννα, οἱ ἡρωικοί με­­σολογγίτες μαχητές ἑτοιμάζονται νά ἀποκρούσουν τήν ἔφοδο τοῦ ἐχθροῦ. Ἡ Ἐ­λευθερία σκορπᾶ τόν τρόμο στούς ἀπίστους, πού βεβήλωσαν τήν ἱερή μέ­ρα τῆς Γέννησης τοῦ Χριστοῦ (στροφή 97):
«Μέ φωνή πού καταπείθει
προχωρώντας ὁμιλεῖς∙
"σήμερα, ἄπιστοι, ἐγεννήθη,
ναί, τοῦ κόσμου ὁ Λυτρωτής"».
  Ὕστερα ἀπό τίς νίκες τῆς στεριᾶς, ὑ­μνεῖ τά ναυτικά κατορθώματα τῶν Ἑλ­λήνων, τούς θρυλικούς ναυμάχους τοῦ ’21 καί τό κάψιμο τῶν τουρκικῶν πλοίων στή Χίο καί στήν Τένεδο. Ἐκεῖ πού ἡ φρε­γάτα τοῦ Καρά Ἀλῆ καίγεται μεσο­πέλαγα καί πλῆθος Τούρκων καταλήγει σέ ὑγρό μνῆμα, ἡ σκέψη τοῦ Σολωμοῦ τρέ­χει στόν κρεμασμένο Πατριάρχη Γρη­­γό­ριο Ε΄, πού στή θάλασσα πέ­ταξαν οἱ ἄ­πιστοι τό σεπτό κορμί του.
Στόν ἐπίλογο τοῦ «Ὕμνου» ὁ ποι­η­τής μέ τό στόμα τῆς Ἐλευθερίας κάνει ἔκκληση στούς γενναίους ἀγωνιστές νά πάψουν τή διχόνοια, τό ἀλληλοφάγωμα, γιά νά μή μείνει ἄκαρπη ἡ πολυαίμακτη Ἐθνεγερσία. Τούς συμβουλεύει νά κα­τα­νικήσουν μέσα τους τήν ἔχθρα γιά τ’ ἀ­δέρφια τους, πού ζητάει νά μαδήσει ὅλες τίς δάφνες τῆς νίκης.
  Καλεῖ τούς Ἕλληνες νά συνετιστοῦν καί νά ἑνωθοῦν, γιά νά ἀποκτήσουν τή λευτεριά τους, τήν πιό μεγάλη ἀνθρώ­­πινη ἀξία. Διαφορετικά, οἱ φθονεροί ἐ­­-χθροί εἶναι ἕτοιμοι νά τούς κατηγο­­ρή­σουν (στροφή 147):
«Μήν εἰποῦν στό στοχασμό τους
τά ξένα ἔθνη ἀληθινά:
ἐάν μισοῦνται ἀνάμεσό τους,
δέν τούς πρέπει ἐλευθεριά».
  Ἀπό τότε πού γράφτηκε, ποῦ δέν ἀντήχησε ὁ Ἐθνικός μας Ὕμνος! Στόν Μα­­κεδονικό Ἀγώνα, στούς Βαλκανικούς Πολέμους, στή Μικρασία, στήν ἐποποιία τοῦ 1940, στό κυπριακό ἔπος 1955-59...
Οἱ Ὀλυμπιακοί Ἀγῶνες ἀρχίζουν πά­ντα μέ τήν ἔπαρση τῆς Ἑλληνικῆς Ση­μαίας καί τήν ἀνάκρουση τοῦ Ἐ­θνι­κοῦ μας Ὕμνου, ὡς τιμή γιά τήν κατα­γωγή τους ἀπό τήν ἀρχαία Ἑλλάδα. Καθώς ἀντιλαλεῖ σ’ ὅλη τήν ὑφήλιο, κάνει ἰδιαί­τερα τούς ὁμογενεῖς μας ὅ­που γῆς νά σκιρτήσουν καί νά ψελ­λίσουν δακρύ­βρε­χτοι τή φίλτατη καί νοσταλγική λέξη «Πα­τρίδα!».

Ἑλληνίς