Σέ κάποια συνέντευξη ἕνας δημοσιογράφος ρώτησε τόν διάσημο ἐρευνητή σέ θέματα ἰατρικῆς Stephen Glenn ποῦ ὄφειλε τήν ἱκανότητα καί δημιουργικότητά του, ὥστε νά ὑπερέχει ἀπό τόν μέσο ἄνθρωπο.
 Ὁ ἐρευνητής ἀπάντησε ὅτι, κατά τή γνώμη του, ὅλα προέρχονται ἀπό τήν ἐμ­πειρία πού εἶχε μέ τή μητέρα του, ὅ­ταν ἦταν δύο χρονῶν. Εἶχε προσπαθήσει, εἶπε, νά βγάλει τό μπουκάλι μέ τό γά­λα ἀπ᾽ τό ψυγεῖο. Γλίστρησε ὅμως ἀπό τά χέρια του καί χύθηκε στό πάτωμα, χωρίς εὐτυχῶς νά σπάσει, σχηματίζοντας ἕνα πραγματικό ποτάμι. Ἡ μητέρα του, ἀντί νά τοῦ βάλει τίς φωνές ἤ νά τοῦ κάνει κήρυγμα, τοῦ εἶπε:
 - Stephen, τί μεγάλο καί θαυμάσιο θέαμα δημιούργησες! Σπάνια ἔχω δεῖ μία λίμνη ἀπό γάλα. Τώρα πιά ἡ ζημιά ἔ­γινε. Θέλεις νά παίξουμε πρῶτα καί μετά νά καθαρίσουμε τό πάτωμα;
 Δέχτηκα. Ὕστερα ἀπό λίγα λεπτά ἡ μητέρα μου μοῦ εἶπε: «Stephen, κάθε φορά πού θά συμβαίνει κάτι παρόμοιο, θά φροντίζεις νά καθαρίζεις τό πάτωμα καί νά βάζεις τά πράγματα στή θέση τους. Πῶς θέλεις τώρα νά καθαρίσουμε τό πάτωμα; Μποροῦμε νά χρησιμοποιήσουμε ἕνα σφουγγάρι, μία πετσέτα ἤ μία σφουγγαρίστρα. Τί προτιμᾶς;».
 Ἐπέλεξα τό σφουγγάρι καί καθαρίσαμε μαζί τό χυμένο γάλα. Ἀφοῦ τελειώσαμε, ἡ μητέρα μου συνέχισε: «Ὅπως εἶδες, Stephen, ὑπῆρξε μία ἀποτυχημένη προσπάθεια νά πάρεις τό μπουκάλι μέ τό γάλα ἀπό τό ψυγεῖο. Πᾶ­με τώρα στήν αὐλή νά τό γεμίσουμε νε­ρό ἀπό τή βρύ­ση καί νά δοῦμε πῶς μπορεῖς νά τό μεταφέρεις, χωρίς νά σοῦ πέσει».
 Ἔμαθα ὅτι, ἄν ἔπιανα τό μπουκάλι μέ τά δύο μου χέρια ἀπό τό ἐπάνω μέρος, κοντά στό στόμιο, θά μποροῦσα νά τό μεταφέρω χωρίς νά μοῦ πέσει. Τί ὑ­πέ­ρο­χο μάθημα! Καί ὁ διακεκριμένος ἐ­πιστή­μο­νας τόνισε:  Ἐκείνη τή στιγμή διδάχθηκα ὅτι δέν πρέπει νά φοβᾶμαι νά κάνω λάθη. Ἀντιθέτως, κατάλαβα ὅτι κά­θε λά­θος εἶναι μία εὐκαιρία γιά νά μάθω νέα πράγματα. Αὐτή εἶναι ἡ φύση τῶν ἐπι­στη­μονικῶν πραγμάτων. Ἀκόμη κι ἄν τό πείραμα δέν «δουλέψει», συνήθως μαθαί­νουμε κάτι ἀπό αὐτό.
 Ἡ εὑρηματικότητα τῆς μητέρας κι ὁ χειρισμός τῆς ἀποτυχίας τοῦ δίχρονου ἀγοριοῦ της θεωρῶ ὅτι εἶναι μοναδικοί, καθώς καί οἱ θετικές μακροχρόνιες ἐπιπτώσεις στή ζωή τοῦ παιδιοῦ. Μᾶς προβληματίζουν καί μᾶς θέτουν πρό τῶν εὐ­θυνῶν μας!
 «Ὅποιος ποτέ του δέν ἔκανε λάθος, ποτέ δέν δοκίμασε κάτι καινούργιο», θά πεῖ ὁ Ἀϊνστάιν. Τά σημερινά παιδιά, δυστυχῶς, μεγαλώνουν «ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων» σέ μία κουλτούρα ὅπου ἡ ἀποτυχία θεωρεῖται ὡς θεομηνία καί κατάρα. Οἱ γο­νεῖς καί τό οἰκογενειακό περιβάλλον καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια νά τήν ἀποτρέψουν, νά τήν ἐξορκίσουν ἀ­πό τή ζωή τοῦ παιδιοῦ. «Παρακαλῶ, ἀ­φῆστε τά παιδιά νά "χτυπηθοῦν" στήν ἡλικία τῶν ἕξι ἐτῶν καί νά μήν ἔχουν τό πρῶτο "στραπατσάρισμα" στό λύκειο! Πα­ρακα­λῶ, παρακαλῶ, παρακαλῶ, ἀφῆ­στε τα νά "στραπατσαριστοῦν" στό γήπεδο τοῦ ποδοσφαίρου!», προτρέπει ἡ κλινική ψυχολόγος Wendy Magel.
 Γιατί ὅμως ἐνεργοῦμε τόσο ὑπερ­προ­στατευτικά γιά τά παιδιά μας, ὥστε δικαιολογημένα νά μᾶς προσάπτουν τόν χαρακτηρισμό «γονεῖς ἑλικόπτερο»; Οἱ λόγοι εἶναι πολλοί.  Ἔχουν νά κάνουν μέ προσωπικές ἀνασφάλειες καί μέ τραυματικές παιδικές ἐμπειρίες πού ὑποσυν­είδητα ἐλέγχουν τή συμπεριφορά μας. Μέ αὐτή τή στάση πιστεύουμε ὅτι θωρακίζουμε τά παιδιά μας ἀπέναντι σ᾽ ἕναν σκληρό κι ἀνταγωνιστικό κόσμο πού τά περιβάλλει. Πιστεύουμε ὅτι ὅσο εἶναι μι­κρά ὀφείλουμε νά τά προστατεύουμε ἀπό λάθη πού μπορεῖ νά διαπράξουν καί ἀπό κινδύνους πού τά ἀπειλοῦν, μέ­χρι νά ὡριμάσουν καί νά εἶναι σέ θέση νά τούς ἀντιμετωπίσουν• τώρα εἶναι εὐ­αίσθητα καί δέν πρέπει νά πληγωθοῦν! Εἶ­ναι μία λανθασμένη ἀντίληψη ἡ ὁποία ἐγκυμονεῖ πολλούς κινδύνους καί ἔχει ἴσως τραγικές συνέπειες μακροπρόθεσμα γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς προσωπικότητας τοῦ παιδιοῦ καί γιά τήν ἀντιμε­τώπιση τῶν δυσκολιῶν καί προβλημάτων πού θά ἀντιμετωπίσει μόλις διαβεῖ τό κατώφλι τοῦ σπιτιοῦ του.
 Τό πρόβλημα, λοιπόν, στή διαπαιδα­γώ­γηση δέν εἶναι πῶς θά ἀποτρέψουμε τό παιδί ἀπό τή διάπραξη λαθῶν, ἀλλά μέ ποιόν τρόπο θά τά διαχειριστοῦμε, ὥστε αὐτά τά λάθη νά γίνουν ἐφαλτήρι­ο πού θά ἐκτινάξει τό παιδί στό ἅλμα τῆς ζωῆς, ἡ ὁποία θά χαρακτηρίζεται ἀπό πρόοδο, ἐπιτυχία, εὐτυχία, αὐτογνωσία, ἀρετή  καί ἐκπλήρωση τοῦ προορισμοῦ της.
 Συνταγές δέν ὑπάρχουν. Ὀφείλει νά κυριαρχεῖ στή σκέψη μας ἡ προσωπικότητα τοῦ συγκεκριμένου παιδιοῦ καί ἡ ἄνευ ὅρων ἀγάπη μας γι᾽ αὐτό. Κάποιες γενικές ἀρχές ὅμως θά μποροῦσαν νά μᾶς βοηθήσουν.
 Στίς περιπτώσεις λάθους τοῦ παιδιοῦ μας:

• Κρατοῦμε τήν ψυχραιμία μας. Διατηροῦμε τόν αὐτοέλεγχο καί συγκρατοῦμε τά ἀρνητικά συναισθήματά μας, τή θλίψη, τόν θυμό, τήν ἀπόγνωση, τήν ἀ­πο­γοήτευση. Δέν εἶναι βέβαια εὔ­κολο αὐτό, ὅταν βλέπουμε τήν ἀποτυχία τοῦ παιδιοῦ μας ἤ τή διάψευση τῶν ὀνείρων μας.
• Μᾶς διακρίνει ἡ ἐνσυναίσθηση. Μπαίνουμε, δηλαδή, στή θέση τοῦ παιδιοῦ μας καί αἰσθανόμαστε πῶς νιώθει, τί συναισθήματα κυριαρχοῦν στόν ψυχικό του κόσμο. Μόνον ἔτσι μποροῦ­με νά τό κατανοήσουμε καί νά τό βοηθήσουμε ἀποτελεσματικά.
• Δέν τραγικοποιοῦμε τήν κατάστα­ση. Βλέπουμε τά πράγματα στίς πρα­γματικές τους διαστάσεις καί ὅσο μποροῦμε αἰσιόδοξα• τό ποτήρι μισογεμάτο. Ἄς μᾶς διακρίνει ἡ αἴσθηση τοῦ χιοῦ­μορ, ὥστε νά μποροῦμε νά ἀποφορτίζουμε τήν κατάσταση.
• Συνομιλοῦμε ἤρεμα γιά τούς λόγους τῆς ἀποτυχίας. Ἐνθαρρύνουμε τίς περαιτέρω προσπάθειες καί τήν ἐπιμο­νή, διότι εἶναι στοιχεῖα τῆς ἐπιτυχίας καί συντελοῦν στήν ἀποτροπή τῆς ἀπογοήτευσης. Ἀναφέρουμε σχετικά παρα­δεί­γματα ἀπό τήν ἱστορία.
• Τονίζουμε ὅτι ἡ αἰσιοδοξία εἶναι στοιχεῖο τοῦ καθημερινοῦ μας ἀγώνα, δίνοντας ἔμφαση στόν λόγο τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Ξεχνῶ ὅσα ἔπραξα στό παρελθόν καί προχωρῶ σ᾽ ἐκεῖνα πού εἶναι μπροστά» (βλ. Φι 3,13).

Ἀθαν. Ἀστ. Γκάτζιος

Ἀπολύτρωσις, Νοέμβρ. 2015