28η Ὀκτωβρίου 1940. Δευτέρα, τρεῖς μετά τά με­σά­νυχτα. Κάποιες σκιές κι­νοῦνται μές στή νύχτα. Ὁ ἰταλός πρεσ­βευτής Γκράτσι κατευ­θύνεται στό σπίτι τοῦ πρωθυ­πουρ­γοῦ Ἰ. Μεταξᾶ στήν Κηφισιά. Πρέ­πει ἐπειγόντως νά τοῦ ἐπιδώσει τό ἰταλικό τελε­σί­γραφο. «Σκε­φτό­μουν ὅτι τή στιγμή ἐκείνη γι­νό­μουν συν­ένοχος μιᾶς ἀτιμίας», γράφει ὁ ἴδιος ὁ κόμης Γκράτσι στό βιβλίο του «Ἡ ἀρχή τοῦ τέλους». Καί συνεχίζει:
  «Μόλις καθίσαμε, τοῦ ἔδωσα τό ἔγγραφο. Ἄρ­χισε μέ προσοχή νά τό διαβάζει. Παρακολούθησα τή συγκί­νησή του στά χέρια του καί στά μά­τια. Μόλις τελείωσε ἡ ἀνάγνω­ση, ἀκολούθησε ὁ ἑξῆς διά­λο­γος:
  - Κύριε πρόεδρε, ἔχω ἐντολή νά σᾶς ἀνακοινώσω ὅτι σέ περίπτωση πού δέν δεχτεῖτε τούς ὅρους τοῦ τελεσιγράφου, τά ἰταλικά στρα­­­τεύ­ματα θά μποῦν στό ἑλληνικό ἔδαφος, στίς 6 τό πρωί.
  - Καί ποιά εἶναι τά στρα­τηγικά ση­μεῖα πού θέ­λει νά καταλάβει ἡ Ἰτα­λία;
  - Δέν γνωρίζω...
  - Κύριε πρεσβευτά, τό πε­ριεχό­με­νο τοῦ τελεσι­γρά­φου καί ὁ τρόπος μέ τόν ὁ­ποῖο μοῦ δόθηκε σημαί­νουν πόλεμο ἐκ μέρους τῆς Ἰτα­λίας.
  - Θά ἦταν δυνατό νά ἀ­ποφευχθεῖ ὁ πόλεμος, ἄν δίνατε διαταγή στά στρα­τεύ­ματά σας νά ἀφήσουν ἐλεύ­θερη τή δίοδο.
  - Εἶναι περιττό νά προ­χω­ρήσετε. Ὄχι! Ἀδύνατο! Δέν πρόκειται νά δώ­σω τέ­τοιες διαταγές.
  Δέν ἤξερα τί ν᾽ ἀπαντή­σω σ᾽ αὐτά τά λόγια. Ἔφυ­γα, ἀφοῦ ὑποκλίθηκα μέ βα­­θύτατο σεβασμό μπροστά στόν περή­φανο γέροντα, ὁ ὁποῖος δέν δίστασε οὔτε στιγμή νά ἐκλέξει γιά τήν πατρίδα του τό δρόμο τῆς θυσίας, ἀντί τῆς ἀτί­μωσης».
  Ταχύτατα ἐνεργεῖ ὁ πρω­θυ­πουρ­γός. Πρέπει νά «ξυ­πνήσει» τούς Ἕλ­ληνες. Συγ­καλεῖ στίς 5 τό πρωί τό ὑπουργικό συμβούλιο. Ἐνη­μερώνει. Ὕστερα παίρ­νει τό διά­ταγμα τῆς γε­νικῆς ἐπι­στρα­τεύ­σεως, κάνει τό ση­μεῖο τοῦ σταυροῦ καί τό ὑπογράφει μέ τήν εὐχή: «Ὁ Θεός σώζοι τήν Ἑλ­λάδα». Μέσα σ᾽ ἕνα κλίμα συγκί­νησης, τό ὑπογράφουν ὅλοι οἱ ὑ­πουργοί.
  Στό διάγγελμά του πρός τόν ἑλ­ληνικό λαό τονίζει:
  «Ἡ στιγμή ἐπέστη πού θά ἀγω­νι­σθῶμεν διά τήν ἀνεξαρτησίαν τῆς Ἑλ­λάδος, τήν ἀκεραιότητα καί τήν τιμήν της... Ἀγωνισθεῖτε διά τήν πα­τρίδα, τάς γυναῖκας, τά παιδιά σας καί τάς ἱεράς μας παραδόσεις. Νῦν ὑπέρ πάντων ὁ ἀγών».
  Ἔτσι, τά ξημερώματα τῆς 28ης Ὀκ­τωβρίου, ὁ Ἕλληνας ἀπό κάθε γωνιά τῆς πατρίδας μας, ἀπό τά βουνά τῆς Ἠ­πεί­ρου, τούς κάμπους τῆς Μα­κεδονίας, τά ποτάμια τῆς Θράκης μέ­χρι τόν νότο καί τά δαντελωτά νησιά τοῦ Αἰγαίου, δίνει δυναμικό τό «Πα­ρών», ἀμύνεται πεισματικά καί μέ τήν ὁμοψυχία, τήν αὐταπάρνηση καί τίς θυσίες του βρον­τοφωνάζει στόν ἀδίστακτο εἰσβολέα «Ὄχι».  
  Εἶναι ἀξιοσημείωτα ὅσα σημειώ­νει στό βιβλίο του «Τά χρόνια τοῦ Μεγάλου Πολέμου» ὁ πολιτικός Παν. Κανελ­λό­πουλος, τοποθετώντας τά πράγματα στή σωστή τους θέση:
  «Πρέπει νά εἴμεθα χωρίς ἄλλο εὐ­γνώμονες εἰς τόν Ἰωάννην Μεταξᾶν, διότι εἶπε ὁλομόναχος στό σκοτάδι τῆς νυκτός τό μέγα "Ὄχι". Λέγουν ὅσοι ἀν­τιμετωπίζουν μέ ἐμπάθειαν καί αὐτά τά ἀνάγλυφα γεγονότα τῆς ἱστορίας ὅτι τό "Ὄχι" δέν τό εἶπεν ὁ Μεταξᾶς, ὅτι τό εἶπεν ὁ λαός. Ναί, τό εἶπεν ὁ λαός, ἀλλά ἀφοῦ τό εἶχεν εἰπεῖ ὁ Μεταξᾶς... Ἄς εἴ­μεθα λοιπόν τίμιοι ἀπέναντι τῆς ἱστο­ρίας. Τό με­γάλο "Ὄχι" εἶναι πρᾶξις τοῦ Ἰ. Με­ταξᾶ».
  Ὁ Πρωθυπουργός εἶναι αὐτός πού στούς βαλκανικούς πολέμους τοῦ 1912-13 ὡς νεαρός ἀξιωματικός τότε κατέ­στρωσε μέ ἐπιτυχία τά σχέ­δια ὅλων τῶν ἐπιχειρήσεων· εἶναι ἕνας ἀπ᾽ αὐτούς πού διεξήγαγε τίς δια­πραγματεύσεις μέ τόν Ταξίν πασά γιά τήν παράδοση τῆς Θεσ­σαλονί­κης στούς Ἕλληνες ἀνήμερα τοῦ ἁγίου Δημη­τρίου· εἶναι αὐτός πού ὅσο ἔβλε­πε νά ζυγώνει ἡ μικρασιατική κατα­στροφή τό 1922, τόσο φώναζε συνεχῶς στήν κυβέρνηση νά ἀσφα­λίσει τή Θρά­κη μέ ἱκανό στρατό. Χάρη στή διορα­τικότητά του ἡ Θρά­κη σώθηκε ἀπό τά νύχια τοῦ Κεμάλ καί παρέμεινε ἑλ­λη­νική. Κι ἀπό τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1936 πού ἀναλαμβάνει τήν πρωθυ­πουργία, δια­βλέ­πει πώς ἄρχισαν νά φαίνονται  τά πρῶτα σύν­νεφα μιᾶς παγκόσμιας σύρ­ραξης στόν οὐρανό τῆς Εὐρώπης. Πρῶ­το, λοι­πόν, ὕψι­στο μέλημά του ἡ ἀμυντική θω­ρά­κιση τῆς χώρας μας. Ἔτσι, ὅταν ξη­­­μερώνει ἡ 28η Ὀκτωβρίου 1940, ἡ μι­κρή Ἑλλάδα εἶναι πανέτοιμη νά ἀντιμε­τω­πίσει τήν ἰταλική πρόκλη­ση. Πρός κα­τάπληξη ὅλων, κεῖ πάνω στίς Πίνδου τίς κορφές γράφονται μέρα μέ τή μέρα οἱ χρυσές σελίδες τῆς ἔνδοξης ἐποποιΐας τοῦ 1940, γρά­φεται τό ἀλη­σμόνητο βο­ρειοη­πει­ρω­τικό ἔπος.

Ἑλληνίς

Ἀπολύτρωσις, Ὀκτώβριος 2016