Ἡ ἕκτη Κυριακή μετά τό Πάσχα, δηλαδή ἡ πρό τῆς Πεντηκοστῆς, εἶναι ἀφιερωμένη στούς 318 ἁγίους πατέρες τῆς Α’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού ἔγινε στή Νίκαια τό 325 μ.Χ. Τό σκοπό καί τή θέση τῆς ἑορτῆς ἀμέσως μετά τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου ἐξηγεῖ ὁ συναξαριστής, ὡς ἑξῆς· Οἱ πατέρες ὁμολόγησαν τόν Κύριο, ὁ ὁποῖος ὡς «τέλειος Θεός καί ἄνθρωπος ἀνελήφθη», «ὁμοούσιον καί ὁμότιμον τῷ Πατρί». Γι’ αὐτό τό λόγο ἡ ἑορτή θεσπίστηκε νά ἑορτάζεται μετά τήν Ἀνάληψη «ὡσανεί τόν σύλλογον τῶν τοσούτων πατέρων προβιβάζοντες, τοῦτον, δή τόν ἐν σαρκί ἀναληφθέντα Θεόν ἀληθινόν καί ἐν σαρκί τέλειον ἄνθρωπον ἀνακηρυττόντων».
 Ἡ ἑορτή τῶν Ἁγίων Πατέρων σκοπό ἔχει ὄχι μόνο νά τιμήσει καί νά δοξάσει τούς Πατέρες γιά τό ὄντως ὑψηλό καί μεγάλο ἔργο τους, ἀλλά νά περάσει τό μήνυμά τους στή δική μας ζωή. Ἡ μνήμη τους θά μᾶς βοηθήσει νά οἰκειωθοῦμε καί νά διατηρήσουμε τήν πίστη πού δογμάτισαν καί ὁμολόγησαν.
 Πιό συγκεκριμένα, ἡ μνήμη τῶν πατέρων μᾶς καλεῖ νά μείνουμε ἀμίαντοι καί ἀμόλυντοι ἀπό τήν ἀκαθαρσία τῶν αἱρέσεων. Ἀκριβῶς γι’ αὐτό τό θέμα ὁ ὑμνογράφος βάζει μεσίτες πρός τόν Κύριο τούς ἴδιους τούς πατέρες καί παρακαλεῖ γιά λογαριασμό τοῦ πιστοῦ λαοῦ·

 Ἀλλά δέν φθάνει μόνο νά κρατήσουμε τήν πίστη τῶν πατέρων. Εἶναι ἀνάγκη νά ἐκδηλώνεται ἡ ὀρθή πίστη μας στήν καθαρή ζωή μας· ἡ ὀρθοδοξία νά συνδυάζεται μέ τήν ὀρθοπραξία. Τό μήνυμα αὐτό διατυπώνεται σ’ ἕνα τροπάριο τῆς Λιτῆς, ὅπου ὁ ποιητής ἀπευθυνόμενος πρός τούς πατέρες παρακαλεῖ·

 Οἱ πατέρες πού κήρυξαν τόν Κύριον «ἄναρχον, ἄκτιστον, κτίστην τε τῶν ὅλων καί Θεόν, Πατρί συνάναρχον» γίνονται οἱ μεσίτες πού θά τόν παρακαλέσουν νά διαλύσει τήν ἀχλύ τῶν παθῶν ἀπό τήν ψυχή τοῦ ποιητοῦ·

Ἔτσι δέν εἶναι ἀπόμακροι καί ξένοι γιά τόν πιστό, ἀλλά παρακολουθοῦν ἀπό κοντά τή ζωή του καί γίνονται κοινωνοί στά προβλήματά του.

 Ποιό ἄλλο στόμα θά μποροῦσε νά μιλήσει πιό ἔγκυρα καί πιό δυνατά γιά τό νόημα καί τήν σημασία τοῦ σταυροῦ, ἀπό τό στόμα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας; Σ’ αὐτούς, πού ἔζησαν τήν ταπείνωση ἀλλά καί τήν δόξα τοῦ σταυροῦ, πού δίδαξαν καί κήρυξαν τήν δύναμή του, δίνουμε τόν λόγο γιά νά μᾶς ἐκφωνήσουν τόν πανηγυρικό στήν ἡμέρα πού γιορτάζει ὁ σταυρός.

Μέσο σωτηρίας
 Εἶστε λίθοι τοῦ ναοῦ τοῦ Πατρός, ἑτοιμασμένοι γιά τήν οἰκοδομή τοῦ Θεοῦ Πατρός, πού ὑψώνεστε πάνω ἀπό τήν γῆ μέ τό μηχάνημα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ὁ σταυρός, χρησιμοποιώντας γιά σχοινί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἡ πίστη σᾶς σηκώνει ψηλά καί ἡ ἀγάπη εἶναι ὁ δρόμος πού σᾶς ἀνεβάζει στόν Θεό.

Ἰγνάτιος Θεοφόρος, Πρός Ἐφεσίους 9,1

 Σύνορο ἔχουμε τόν σταυρό τοῦ Κυρίου μέ τόν ὁποῖο περιχαρακωνόμαστε καί περιφρασσόμαστε κατά τῶν προηγούμενων ἁμαρτιῶν.

Κλήμης Ἀλεξανδρεύς, Παιδαγωγός 3,12

 Προηγουμένως ὁ σταυρός ἦταν ὄνομα καταδίκης, τώρα ὅμως ἔγινε ἀντικείμενο τιμῆς. Προηγουμένως ἦταν σύμβολο κατακρίσεως, τώρα ὅμως θεμέλιο τῆς σωτηρίας. Γιατί αὐτός ἔχει γίνει αἴτιος μυριάδων ἀγαθῶν, αὐτός μᾶς ἀπήλλαξε ἀπό τήν πλάνη, αὐτός μᾶς φώτισε ἐνῶ καθόμασταν στό σκοτάδι, αὐτός ἐνῶ ἤμασταν σέ πόλεμο μέ τόν Θεό μᾶς συμφιλίωσε, ἐνῶ ἤμασταν ἀποξενωμένοι μᾶς ἔκανε οἰκείους, ἐνῶ ἤμασταν μακρυά μᾶς ἔφερε κοντά. Αὐτός θάνατος τῆς ἔχθρας, αὐτός ἀσφάλεια τῆς εἰρήνης, μυριάδων ἀγαθῶν θησαυροφυλάκιο ἔχει γίνει γιά μᾶς.
 

Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τόν σταυρόν καί εἰς τόν ληστήν Α’

«Σήμερα θά εἶσαι μαζί μου στόν παράδεισο». Τί λές; Ἔχεις σταυρωθεῖ κι ἔχεις καρφωθεῖ καί παράδεισο ὑπόσχεσαι; Ναί, λέγει, γιά νά μάθεις τήν δύναμή μου στόν σταυρό. Ἐπειδή εἶναι θλιβερή ἡ ὑπόθεση, γιά νά μή προσέξεις στήν φύση τοῦ σταυροῦ ἀλλά νά μάθεις τήν δύναμη τοῦ σταυροῦ, στόν σταυρό κάνει αὐτό τό θαῦμα, πού πάρα πολύ δείχνει τήν δύναμή του. Γιατί, ὄχι ἀνασταίνοντας νεκρό, οὔτε ἐπιτιμώντας τήν θάλασσα καί τούς ἀνέμους, οὔτε διώχνοντας τούς δαίμονες, ἀλλά ἐνῶ σταυρώνεται, ἐνῶ καρφώνεται, ὑβρίζεται, φτύνεται, κακολογεῖται, διασύρεται, εἶχε τήν δύναμη νά μεταστρέψει τήν πονηρή σκέψη τοῦ ληστῆ, γιά νά δεῖς καί στίς δύο περιπτώσεις τήν δύναμή του.

Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τόν σταυρόν καί εἰς τόν ληστήν Α’

Φυγαδευτήριον δαιμόνων
 Ὅπου χρησιμοποιεῖται τό ὄνομα τοῦ Σωτῆρος διώχνεται κάθε δαίμονας ἀπό ἐκεῖ. Καί ποιός ἀφαίρεσε ἔτσι τά ψυχικά πάθη τῶν ἀνθρώπων, ὤστε οἱ μέν πόρνοι νά εἶναι σώφρονες, οἱ δέ φονιάδες νά μήν κρατοῦν πλέον ξίφος κι ὅσοι προηγουμένως κατέχονταν ἀπό δειλία, νά γίνονται ἀνδρεῖοι; Καί γενικά, ποιός ἔπεισε τούς ἀνθρώπους πού ζοῦσαν ἀνάμεσα στούς βαρβάρους καί στίς χῶρες τῶν ἐθνικῶν, νά ἀποθέσουν τήν μανία καί νά ἔχουν φρόνημα εἰρήνης, παρά ἡ πίστη τοῦ Χριστοῦ καί τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ;

Μ. Ἀθανάσιος, Περί ἐνσαρκώσεως

 Πολλοί κατά καιρούς σταυρώθηκαν, ἀλλά τίνος ἄλλου σταυρωμένου ἡ ἐπίκληση ἔδιωξε ποτέ τούς δαίμονες; Μή ντραποῦμε, λοιπόν, τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά κι ἄν ἄλλος τόν ἀποκρύπτει, σύ νά σφραγίζεσαι μ’ αὐτόν φανερά στό μέτωπο.
Κύριλλος Ἰεροσολύμων
 
 Αὐτό τό σύμβολο τοῦ θανάτου (δέν θά παύσω νά τό λέω συνεχῶς αὐτό), ἔγινε θεμέλιο πολλῆς εὐλογίας καί τεῖχος κάθε εἴδους ἀσφαλείας, καίρια πληγή τοῦ διαβόλου, χαλινάρι τῶν δαιμόνων, φίμωτρο τῆς δυνάμεως τῶν ἀντιπάλων. Αὐτό σκότωσε τόν θάνατο, αὐτό συνέτριψε τίς χάλκινες πύλες τοῦ ἅδη, ἔσπασε τούς σιδερένιους μοχλούς, κατέλυσε τήν ἀκρόπολη τοῦ διαβόλου, κατέκοψε τά νεῦρα τῆς ἁμαρτίας.
 Ἰωάννης Χρυσόστομος, Κατά Ἰουδαίων καί Ἐθνικῶν

Θεμέλιο τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς
 Σάν στεφάνι, ἔτσι νά περιφέρουμε τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ, γιατί ὅλα τά δικά μας συντελοῦνται μ’ αὐτόν. Κι ἄν ζητᾶς ν’ ἀναγεννηθεῖς, ὁ σταυρός παρουσιάζεται· κι ἄν νά τραφεῖς μέ τήν μυστική ἐκείνη τροφή, κι ἄν νά χειροτονηθεῖς, κι ἄν κάνεις ὁ,τιδήποτε ἄλλο, παντοῦ αὐτό μᾶς παρουσιάζεται σύμβολο τῆς νίκης.
Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τό κατά Ματθαῖον, ὁμιλ. 54η

Ἐμπνευστής μαρτύρων
 Ἀπό τήν φύση του ὁ ἄνθρωπος δειλιάζει μπροστά στόν θάνατο καί τήν διάλυση τοῦ σώματος. Ἀλλά τό πιό παράδοξο εἶναι αὐτό· ὅτι ἐκεῖνος πού ντύθηκε τήν πίστη τοῦ σταυροῦ καταφρονεῖ καί τά φυσικά πράγματα καί τόν θάνατο δέν τόν φοβᾶται γιά τόν Χριστό.

Μ. Ἀθανάσιος, Περί ἐνσαρκώσεως

Τρόπαιο νίκης
  Ὁ Χριστός ἔβγαινε βαστάζοντας τόν σταυρό, τρόπαιο κατά τῆς τυραννίας τοῦ θανάτου. Κι ὅπως οἱ νικητές ἔτσι κι αὐτός σήκωνε πάνω στούς ὤμους του τό σύμβολο τῆς νίκης.

Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τό κατά Ἰωάννην, ὁμιλ. 84η

Λαμπάδα φωτεινή
 Ὅπως ὅταν τό σπίτι εἶναι βυθισμένο στό σκοτάδι ἀνάβει κανείς λαμπάδα καί τήν σηκώνει ψηλά ὄρθια καί διώχνει τό σκοτάδι, ἔτσι ἐνῶ ἡ οἰκουμένη κατέχονταν ἀπό σκοτάδι, ὁ Χριστός ἄναψε σάν μιά λαμπάδα τόν σταυρό καί τόν σήκωνε ψηλά ὄρθιο καί διέλυσε ὅλο τό σκοτάδι. Κι ὅπως ἡ λαμπάδα στήν κεφαλή, ἐπάνω, ἔχει τό φῶς, ἔτσι καί ὁ σταυρός ἐπάνω στήν κεφαλή εἶχε λαμπερό τόν Ἥλιο τῆς δικαιοσύνης.

Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τό κοιμητήριον