Εἶναι γεγονός ὅτι ἀπό τό λυκαυγές του ἀκόμη ὁ αἰώνας μας σημαδεύεται ἀπό τήν προ­σ­πάθεια θεμελιώσεως ἑνός νέου πολιτισμοῦ, μιᾶς νέας κοινωνίας, ὄχι ἁπλῶς διεθνοῦς ἀλλά παγκοσμιοποιημένης, πού στοχεύει στήν ἀνάπτυξη, κατά κύριο λόγο τήν οἰ­­κονομική. Ὁ πο­λιτισμός τῶν ἡμερῶν μας, ὁ λεγόμενος δυτικός πολιτισμός, δια­κρίνεται γιά τήν ἐκρηκτική ἀνάπτυξη τῶν νέων τεχνολογιῶν, οἱ ὁποῖες μέ τή σειρά τους ἐπιφέρουν ραγδαῖες μεταβολές σέ ὅ­λους τούς τομεῖς τῆς κοινωνίας (οἰκονομία, πο­λιτισμό, ἐκπαίδευ­ση) καί γενικότερα στήν καθημερινή ζωή τῶν ἀνθρώπων. Ὡσ­τόσο, ἄν «ψυχή τοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ὁ πολιτισμός τῆς ψυχῆς», ὅπως ἀ­ποφάνθηκε σπουδαῖος φιλόσοφος τῆς ἱστορίας, μποροῦμε νά καυχηθοῦμε πώς ὁ ἄνθρωπος τοῦ 21ου αἰώνα διαθέτει πολιτισμό ψυχῆς; Ἔχει εὐγένεια, καλοσύνη, τίς προϋποθέσεις γιά μία πολιτισμένη κοινωνία; Ἔχει μέσα του εἰρήνη, ἁρμονία, πληρότητα; Τό ἐρώτημα ἔχει πλάτος καί βάθος ἀπροσπέλαστο γιά τίς δυνατότητες ἑνός ἄρθρου. Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ ὅμως ἕνας σύντομος σχολιασμός, πού ἀνοίγει ἴσως προοπτικές γιά κάποια οὐσιαστική προσέγγι­ση.

 Ἑστιάζοντας στόν δημιουργό τοῦ πολι­τι­­σμοῦ, τόν ἄνθρωπο, καί μέ ὁδηγό τήν ἀ­πο­­κά­­λυψη τῆς ἁγίας Γραφῆς, διαπιστώ­­νου­­- με ὅτι μετά τήν πτώση ὁ «κατ’ εἰκόνα Θε­οῦ» πλασμέ­νος ἄν­θρωπος, αὐτονομη­μένος πλέον ἀπό τόν Θεό καί στηριζόμενος στή δι­κή του διάνοια, παρά τά πολλά καί σπου­δαῖα ἐπιτεύγματά του, δέν δύνα­ται νά ἱκα­νοποιήσει τό βαθύτερο εἶ­ναι του, τήν ψυχή του. Ἡ ἀφθονία ἀγαθῶν πού παρήγαγε καί οἱ ἀπίθανες δυνατότητες πού τοῦ ἐξα­σφά­λι­σε ἡ τεχνολογία τόν ὁδήγη­σαν σέ μία εὔθραυ­στη εὐημερία, ἡ ὁ­ποία τόν ὑπνώτισε μέ τόν κατανα­λω­τισμό καί τόν περιχαρά­κω­σε στά τείχη τοῦ ἐγωισμοῦ. Ἔγινε ἀνταγωνιστικός κι ἀντί νά μοιρά­ζεται μέ τόν συνάν­θρωπο ἔστω τό πε­ρίσ­­σευμά του, κα­τά τό πλεῖ­στον ἐμ­φα­νίζεται ἀδιάφορος καί, ὄχι σπάνια, ἐπι­θε­τικός καί ἐχθρικός, ἀφοῦ, ὅπως ἀπροκάλυπτα καί ἀσύστολα τό δια­τυμπάνισε, «ὁ ἄλλος εἶναι ἡ κόλα­σή» του.
 Πόσο καταστροφική εἶναι αὐτή ἡ στάση, ὄχι μόνο γιά τόν πολιτισμό ἀλλά καί γιά τήν ἴδια τή ζωή καί τήν ἰσορ­ρο­πία τοῦ ἀνθρώπου, δέν χρειάζεται νά το­νισθεῖ. Τό βιώνει, καί μάλιστα σέ τρα­γικές διαστάσεις ὁ σημερινός ἄνθρωπος. Καθημερινές στατιστικές καί μετρήσεις εἰδικῶν ἀλλά καί ἡ ὁμολογία πολλῶν φανερώνουν πόσο αὐτός ἀσφυκτιᾶ, κα­θώς πιέζεται ἀπό ποικίλες ἀνάγκες καί πολυσύνθετα προβλήματα καί κυρίως ἀ­πό τίς ἀνικανοποίητες ὑπαρξιακές του ἀνησυχίες. Νέα, πρωτοφανῆ καί πολύ σοβαρά προβλήματα ἀνέκυψαν μέ τήν ἐμφάνιση τῶν νέων τεχνολογιῶν, προ­βλήματα πού ἔλαβαν ἐπιδημικές διαστά­σεις, ὅπως ὁ ἐθισμός καί ἡ ἐξάρτηση, κυρίως νέων, ἀπό τήν πολύωρη ἐνα­σχό­ληση μέ τό διαδίκτυο ἤ μέ ἠλεκτρονικά παιχνίδια, προβλήματα ψηφιακῆς πολυ­πραγμοσύνης (multi-tasking) ἤ ὑπερ­πληροφόρησης. Τό αὔριο δέν προοιω­νίζεται καθόλου καλύτερο, καθώς στά ἀ­μέσως ἑπόμενα χρόνια ἀναμένονται ἐν­τυπωσιακές ἐξελίξεις στόν τομέα ἐπι­κοινωνίας ἀνθρώπου - ὑπολογιστῆ. Ἡ μο­ναξιά, τό ἄγχος καί τά διάφορα ψυχικά νοσήματα πού πληθαίνουν ἐκφράζουν οὐσιαστικά τήν ὑποσυνείδητη ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου γιά σωτηρία, γιά λύτρω­ση ἀπό τή φθορά τοῦ θανάτου καί τῆς ἁμαρτίας. Ὑπογραμμίζουν τό ὑπαρξιακό ἀδιέξοδο στό ὁποῖο ὁδηγήθηκε ὁ σο­φός καί πανεπιστήμων ἀλλά ἀλλο­τριω­μένος, ἀποξενωμένος ἀπό τόν Θεό -κά­ποτε καί ἐχθρικός πρός Αὐτόν- τεχνο­κράτης ἄνθρωπος.
 Ἀσφαλῶς, οἱ θετικές ἤ ἀρνητικές ἐπιπτώσεις δέν ἔγκεινται σ’ αὐτήν καθ’ ἑαυτήν τήν τεχνολογία, ἡ ὁποία εἶναι ἠ­θικά οὐδέτερη. Τήν καλή ἤ κακή χρή­ση ἤ καί τήν κατάχρηση τῆς τεχνολογίας καθορίζει ὁ «ἔσω ἄνθρωπος», ἡ πολι­τι­σμένη ἤ μή ψυχή του. Ὅταν τόν ἔσω ἄν­θρωπο χαρακτηρίζει ἡ σκληρότητα, ἡ ἀπληστία, ἡ ἰδιοτέλεια, ἡ φιλαυτία, τότε ὁ πολιτισμός ἀντανακλᾶ, καλλιεργεῖ καί ἱκανοποιεῖ αὐτά ἀκριβῶς τά πάθη.
 Κι ὅμως, καί γι’ αὐτόν τόν ἀποστάτη ἄνθρωπο ἔχυσε τό αἷμα του ὁ Ἰησοῦς Χριστός, γιά νά τόν συμφιλιώσει μέ τόν ἴδιο τόν ἑαυτό του καί μέ τόν συνάν­θρω­πο, ἀφοῦ πρῶτα ἀποκαθιστᾶ τήν σχέση του μέ τόν Θεό. Καλεῖται, λοιπόν, καί σήμερα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νά ἀν­ταποκριθεῖ ἄμεσα καί θετικά στήν κραυ­γή ἀγωνίας τοῦ σύγχρονου ἀνθρώ­που. Νά βαδίσει μέ σύνεση καί φρόνη­ση σ’ αὐτόν τόν μεταβαλλόμενο κόσμο. Νά τοῦ προσφέρει τό Εὐαγγέλιο τοῦ Χρι­στοῦ ἀνόθευτο καί βιωμένο στήν κα­θη­μερινή πράξη. Νά τοῦ προσφέρει τήν δυνατότητα γιά τόν ἐκπολιτισμό τῆς ψυ­χῆς, πού τόσο χρειαζόμαστε!

π. Μιχαήλ Κόνιας