῾Η θεραπεία δύο δαιμονισμένων στή χώρα τῶν Γεργεσηνῶν

  Στήν εὐαγγελική περικοπή τῆς Ε´ Κυριακῆς τοῦ Ματθαίου (8,34-9,1) βλέπουμε τόν ᾿Ιησοῦ σέ μιά ἐντυπωσιακή σύγκρουση μέ τά ὄργανα τοῦ σατανᾶ, τά δαιμόνια. ῾Ο Κύριος ἦρθε στόν κόσμο μέ σκοπό νά συντρίψει τό κράτος τοῦ διαβόλου καί νά καταλύσει τά ἔργα του (Α´ ᾿Ιω   3,8). ῾Ο σατανᾶς αἰσθάνθηκε τήν ἀπειλή καί, ἔπειτα ἀπό τήν ἀποτυχία του νά πειράξει τόν ᾿Ιησοῦ στήν ἔρημο (βλ. Μθ 4,1-11· Λκ 4,1-13), συγκέντρωσε τίς δυνάμεις του καί προσπάθησε νά τόν ἐμποδίσει. ῎Ετσι ἐξηγεῖται ἡ παρουσία πολλῶν δαιμονισμένων στήν Παλαιστίνη στά χρόνια τῆς δημόσιας δράσης τοῦ ᾿Ιησοῦ (βλ. Μρ 1,26.34· 3,11.15 κ.ἀ.). Μέ τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ, τή διδασκαλία καί τά σημεῖα του, τή σταύρωση καί τήν ἀνάστασή του καί στή συνέχεια μέ τήν ἵδρυση τῆς ᾿Εκκλησίας του καταργεῖται ἡ δυναστεία τῶν δαιμόνων. ᾿Ελευθερώνεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν κυριαρχία τους καί οἱ πιστοί ζοῦν σέ μιά νέα κτίση, τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
  ῾Η περικοπή ἐξιστορεῖ μία πολύ ἐνδιαφέρουσα ἐπίσκεψη πού ἔκανε ὁ ᾿Ιησοῦς διαπλέοντας τή λίμνη τῆς Γεννησαρέτ καί φθάνοντας ἀπό τήν Καπερναούμ στήν ἀντίπερα ὄχθη. ῾Ο εὐαγγελιστής Ματθαῖος ἐξιστορεῖ τή θεραπεία δύο δαιμονισμένων, ἐνῶ ὁ Μᾶρκος (βλ. 5,1-20) καί ὁ Λουκᾶς (βλ. 8,26-39), ἑνός δαιμονισμένου, διότι πιθανόν αὐτός εἶχε τά περισσότερα δαιμόνια καί ἴσως μόνο αὐτός μετά τή θεραπεία του ζήτησε νά μείνει κοντά στόν Κύριο. ῾Υπακούοντας ὅμως στήν παραγγελία τοῦ εὐεργέτη του ἔγινε ἱεραπόστολος καί μᾶλλον ἦταν ἕνα πρόσωπο γνωστό στήν ᾿Εκκλησία.
  ῾Η διαφορά δέν σημαίνει διαφωνία τῶν εὐαγγελιστῶν ἀλλά διαπιστώνει κανείς μέ τήν προσεκτική μελέτη ὅτι ἡ διήγηση τοῦ ἑνός συμπληρώνει τόν ἄλλο. ᾿Εκεῖνο πού ἔχει σημασία γιά τούς εὐαγγελιστές δέν εἶναι ὁ ἀριθμός τῶν ἀσθενῶν πού θεράπευσε ὁ ᾿Ιησοῦς, ἀλλά ἡ φανέρωση τῆς ἐξουσίας του, ἡ ἐκδίωξη τοῦ σατανᾶ, ἡ κατάλυση τοῦ φθοροποιοῦ ἔργου του μέσα στόν κόσμο καί ἡ ἀπελευθέρωση τῶν ἀνθρώπων ἀπό τή δουλεία του.

α) ῾Η συνάντηση τοῦ ᾿Ιησοῦ μέ τούς δαιμονισμένους (8,28-31)

8,28. Καί ἐλθόντι αὐτῷ εἰς τό πέραν εἰς τήν χώραν τῶν Γεργεσηνῶν ὑπήντησαν αὐτῷ δύο δαιμονιζόμενοι ἐκ τῶν μνημείων ἐξερχόμενοι, χαλεποί λίαν, ὥστε μή ἰσχύειν τινά παρελθεῖν διά τῆς ὁδοῦ ἐκείνης.
  ῾Ο Κύριος κατοικοῦσε στήν Καπερναούμ ἡ ὁποία βρισκόταν στή δυτική πλευρά τῆς λίμνης Γεννησαρέτ καί τώρα ἔρχεται εἰς τό πέραν, στήν ἀπέναντι περιοχή, ὀκτώ περίπου χιλιόμετρα ἀνατολικά τοῦ ᾿Ιορδάνη καί δέκα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά τῆς Γαλιλαίας, ἡ ὁποία ἦταν ἀραιοκατοικημένη καί ἥσυχη. Σ᾿ αὐτό τόν ἐρημικό τόπο ὁ ᾿Ιησοῦς πήγαινε συχνά γιά νά προσευχηθεῖ, ἐκεῖ ἔγινε καί τό σημεῖο τοῦ χορτασμοῦ τῶν πεντακισχιλίων (βλ. Μθ 15, 32-38· Μρ 6,35-44· Λκ 9, 10-17). Οἱ εὐαγγελιστές Ματθαῖος καί Μᾶρκος ὀνομάζουν τήν περιοχή χώρα τῶν Γεργεσηνῶν, διότι ἀκριβῶς στά παράλια τῆς λίμνης ὑπῆρχε μία μικρή πόλη, τά Γέρσα ἤ Γέργεσα, ὅπου καί ἐπιτελέσθηκε τό σημεῖο μέ τούς δαιμονισμένους. ῾Ο Λουκᾶς τήν ἴδια περιοχή τήν ὀνομάζει «χώρα τῶν Γαδαρηνῶν», διότι σέ σημαντική ἀπόσταση ἀπό τή λίμνη Γεννησαρέτ ἦταν ἡ πόλη Γάδαρα ἡ ὁποία γνώριζε μεγάλη ἀκμή ἐκείνη τήν ἐποχή καί τά περίχωρά της ἁπλώνονταν μέχρι τή νοτιοανατολική ὄχθη τῆς λίμνης. ῎Ετσι ἡ περιοχή ἀντίπερα τῆς Γαλιλαίας, ἦταν γνωστή καί ὡς «χώρα τῶν Γαδαρηνῶν».
  Δαιμονιζόμενοι λέγονται ὅσοι βρίσκονται ὑπό τήν κυριαρχία ἑνός ἤ περισσοτέρων δαιμόνων. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί χάνουν τήν προσωπικότητά τους καί τή θέλησή τους, διότι τούς κυβερνοῦν οἱ δαίμονες. Αὐτοί μιλοῦν μέ τό στόμα τῶν δαιμονισμένων, ἐνεργοῦν καί ἐκδηλώνουν ὑπερφυσικές δυνάμεις, ὅπως θεραπεῖες, μαντεῖες, κτλ. Οἱ δαιμονιζόμενοι τήν ὥρα τῆς κρίσεως, εἶναι ἄγριοι καί ἐπικίνδυνοι, συμπεριφέρονται σάν τρελοί. Οἱ εὐαγγελιστές, καί μάλιστα ὁ Λουκᾶς πού ἦταν γιατρός, ξεχωρίζουν τούς δαιμονισμένους ἀπό τούς τρελούς ἤ τούς ψυχικά ἀρρώστους. ῾Ο Κύριος μόνο μέ τό λόγο του θεράπευε τούς δαιμονιζομένους ὁσαδήποτε δαιμόνια κι ἄν εἶχαν μπεῖ μέσα τους. Μόλις ἐλευθερωνόταν ὁ ἄνθρωπος, ἡ ἄγνωστη προσωπικότητά του παρουσιαζόταν ὑγιής, καθαρισμένη καί αὐτεξούσια.
  Στά χρόνια τοῦ Χριστοῦ, ὅπως εἴπαμε, ὑπῆρχαν πολλοί δαιμονιζόμενοι. Μετά τήν ᾿Ανάσταση καί τήν ᾿Ανάληψή του ἔχουν περιορισθεῖ πολύ. Θά ἐξαφανίζονταν τελείως, ἄν ἐμεῖς συμμορφωνόμασταν ἀπόλυτα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, διότι  τότε ὁ σατανᾶς δέν θά εἶχε ἐπάνω μας καμία ἐξουσία. Σήμερα τά δαιμόνια ἐνεργοῦν στούς ἀνθρώπους ὄχι πάντοτε μέ παράλογες ἐνέργειες, ἀλλά μέ τά διάφορα πάθη πού ξευτελίζουν τόν ἄνθρωπο καί τόν κάνουν νά φέρεται διεφθαρμένα καί ἀπάνθρωπα.
  ᾿Εκ τῶν μνημείων ἐξερχόμενοι: ῾Η κατάσταση τῶν δαιμονισμένων ἦταν οἰκτρή καί φοβερή. Ζοῦσαν ἔξω ἀπό τήν πόλη, στά μνήματα. Μέ ἀνασκαφές πού ἔγιναν στήν περιοχή ἐκείνη βρέθηκαν πράγματι μνημεῖα κοντά στή λίμνη, σαφής ἔνδειξη ὅτι ἐκεῖ ὑπῆρχε νεκροταφεῖο. Τήν ἐποχή ἐκείνη τά μνήματα  δέν ἦταν σάν τά σημερινά. ῏Ηταν σκαμμένα μέσα σέ βράχους, λαξευτά ὅπως οἱ φοῦρνοι, καί  ἡ πόρτα τους ἔκλεινε μέ μιά μεγάλη πέτρα. Οἱ δαιμονισμένοι χρησιμοποιοῦσαν ὡς κατοικία τους τέτοια μνήματα. Μποροῦσαν νά προφυλάγονται ἀπό τίς διάφορες καιρικές συνθῆκες, ἀπό τό κρύο, τή βροχή καί τόν ἥλιο. Τό ὅτι οἱ δαιμονισμένοι σύχναζαν στά νεκροταφεῖα δέν δικαιολογεῖ τίς νοσηρές ἀντιλήψεις καί δεισιδαιμονίες ὅτι στά μνήματα ὑπάρχουν πονηρά πνεύματα ἤ οἱ ψυχές αὐτῶν πού πεθαίνουν γίνονται δαίμονες, βρυκόλακες κ.τ.ὅ. ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος μᾶς συστήνει· «Αὐτή ἡ σκέψη οὔτε κἄν νά περάσει ἀπό τό νοῦ σας».
  Οἱ δαιμονισμένοι ἦταν κοινωνικά ἀπομονωμένοι, ἐφόσον ἔμεναν στά μνήματα καί ἦταν χαλεποί λίαν, δηλαδή τρομεροί, ἀγριεμένοι καί ἐπιθετικοί. ᾿Αποτελοῦσαν ἀπειλή γιά τούς περαστικούς, ὥστε μή ἰσχύειν τινά παρελθεῖν διά τῆς ὁδοῦ ἐκείνης, κανένας δέν τολμοῦσε νά περάσει ἀπό ἐκεῖνο τό δρόμο.  

8,29. Καί ἰδού ἔκραξαν λέγοντες· τί ἡμῖν καί σοί, ᾿Ιησοῦ υἱέ τοῦ Θεοῦ; ῏Ηλθες ὧδε πρό καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς;
  ῎Εκραξαν λέγοντες: Οἱ δαίμονες μιλοῦν μέ τό στόμα τῶν δαιμονισμένων.  ῎Ισως νά μιλοῦν ὅλα μαζί τά δαιμόνια σάν ἕνα ἤ μιλᾶ ἕνα γιά λογαριασμό ὅλων. ῞Ολος ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει περιέλθει στήν κυριαρχία τῶν δαιμόνων λειτουργεῖ καί κινεῖται ὡς δικό τους ὄργανο, χωρίς δική του κρίση καί βούληση.
  Τί ἡμῖν καί σοί, ᾿Ιησοῦ υἱέ τοῦ Θεοῦ; Οἱ δαίμονες ἀναγνωρίζουν ὅτι τίποτε τό κοινό δέν ὑπάρχει ἀνάμεσα σέ αὐτούς καί στόν ᾿Ιησοῦ, κι ἔχουν δίκιο, ἀφοῦ αὐτοί θέλουν τήν καταστροφή τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ἐκεῖνος τή σωτηρία του.
  Γιά τήν προσφώνηση υἱέ τοῦ Θεοῦ τήν ὁποία ἀποδίδουν στόν ᾿Ιησοῦ τά δαιμόνια ὁ ἅγιος Χρυσόστομος παρατηρεῖ· «᾿Επειδή βέβαια τό πλῆθος τόν ἀποκαλοῦσε ἄνθρωπο, ἦρθαν οἱ δαίμονες νά διακηρύξουν τή θεότητά του. ῎Ετσι οἱ ἄνθρωποι πού δέν ἄκουγαν τήν φουρτουνιασμένη θάλασσα ἡ ὁποία μέ τήν προσταγή του γαλήνευσε καί πάλι, ἄκουγαν τώρα τούς δαίμονες νά κραυγάζουν αὐτά τά ὁποῖα διαλαλοῦσε ἐκείνη μέ τή γαλήνη της».
  ᾿Επειδή ὁ Κύριος συνέλαβε τούς δαίμονες νά κατέχουν καί νά βασανίζουν τόν ἄνθρωπο, στήν ἀρχή μέ θράσος τοῦ λένε· «τί δουλειά ἔχεις μαζί μας;», ἀλλά στή συνέχεια γεμάτοι δειλία καί τρόμο ρωτοῦν· ἦλθες ὧδε πρό καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς; Οἱ εὐαγγελιστές Μᾶρκος καί Λουκᾶς, προσθέτουν ὅτι τά δαιμόνια παρακαλοῦσαν καί ἐξόρκιζαν τόν Κύριο νά μή τούς ρίξει στήν ἄβυσσο. Οἱ δαίμονες γνωρίζουν ὅτι τούς περιμένει ἡ ἄβυσσος, ἡ κόλαση, ἡ αἰώνια τιμωρία στήν ὁποία θά βασανίζονται ἀτέλειωτα. Αἰφνιδιάζονται ὅμως νομίζοντας ὅτι ὁ Κύριος ἦρθε ἀπό τώρα, νά τούς τιμωρήσει καί νά τούς καταδικάσει. Χωρίς νά μποροῦν νά ἀρνηθοῦν τήν ἁμαρτία τους προβάλλοντας κάποια δικαιολογία, διαμαρτύρονται ὅτι δέν ὀφείλουν νά πληρώσουν τώρα, ἀλλά στόν καιρό τῆς παγκόσμιας κρίσεως. Μετά τήν τελική κρίση, ὅπως λέγει ἡ ᾿Αποκάλυψη, οἱ δαίμονες καί ὅλοι οἱ ὀπαδοί τους θά ὑποστοῦν αἰώνιο θάνατο καί ὄχι ἐξαφανισμό.
  ῾Ο φωτισμένος διδάσκαλος τοῦ Γένους Νικηφόρος Θεοτόκης στό περίφημο Κυριακοδρόμιό του διευκρινίζει ὅτι ἀπό τή διαμαρτυρία τῶν δαιμόνων διαπιστώνουμε δύο πράγματα· α) ῞Οτι ὄχι μόνο οἱ ἀσεβεῖς καί οἱ ἀμετανόητοι ἁμαρτωλοί πού ἔχουν πεθάνει, ἀλλά οὔτε οἱ δαίμονες ἔλαβαν μέχρι σήμερα τήν τέλεια κόλαση, περιμένοντας τή φοβερή ἡμέρα τῆς κρίσεως. Αὐτό μᾶς δίδαξαν σαφέστατα καί οἱ δύο ἀπόστολοι, Πέτρος (Β´ Πέ 2,4) καί ᾿Ιούδας (στ.6). β) ῞Οτι τόσο φοβερή εἶναι ἡ κόλαση, ὥστε καί οἱ δαίμονες τήν τρέμουν, προτιμώντας μάλιστα τή συγκατοίκηση μέ τούς ἀκάθαρτους χοίρους παρά τή δική της καταδίκη.
  Στό πρό καιροῦ (βλ. Α´ Κο 4,5), βλέπουμε τήν κατάλυση τοῦ ἔργου τοῦ διαβόλου πρίν ἀπό τήν τελική κρίση. Μέ τή χάρη τῶν μυστηρίων τῆς ᾿Εκκλησίας μας οἱ δαιμονικές δυνάμεις συντρίβονται, οἱ πιστοί ἀπαλλάσσονται ἀπό τήν καταδυναστεία τους καί προγεύονται τά μελλοντικά ἀγαθά τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
«Βάσανον ἡγοῦνται τό μή συγχωρεῖσθαι ἀδικεῖν τούς ἀνθρώπους», τονίζει ὁ Θεοφύλακτος. Γιά τήν κακούργα ὕπαρξη τῶν δαιμόνων ἀφόρητη τυραννία εἶναι τό νά μή μποροῦν νά βλάπτουν καί νά βασανίζουν τούς ἀνθρώπους.
  Εἶναι ἄξιο προσοχῆς, ὅτι τά πονηρά πνεύματα φοβοῦνται τόν ἅδη καί τήν κόλαση, ὡστόσο ὅμως δέν ἐπιθυμοῦν τόν οὐρανό καί τήν ἁγιότητα. Θέλουν μόνο νά μένουν ἐλεύθερα γιά νά κακουργοῦν, χωρίς νά βασανιστοῦν, ὄχι ὅμως νά μετανοήσουν καί νά σωθοῦν. Αὐτό μᾶς ἐξηγεῖ τήν ἀμετάβλητη κατάσταση ἐκείνων, πού θά καταδικαστοῦν στήν κόλαση. Εἶναι ἀδύνατο νά ἀλλάξουν θέση, διότι εἶναι ἀδύνατο νά μετανοήσουν. ῎Εγιναν ἀμετακίνητα κακοί, γι᾿ αὐτό δέν ἐπιθυμοῦν τήν ἁγιότητα καί δέν ἔχουν καμιά θέση στόν οὐρανό.

8,30. ῏Ην δέ μακράν ἀπ᾿ αὐτῶν ἀγέλη χοίρων πολλῶν βοσκομένη.
  ῾Η ἀγέλη τῶν χοίρων ἔβοσκε πρός τό βουνό, μακριά ἀπό τούς δαιμονισμένους. Μέχρι καί σήμερα φαίνεται στήν τοποθεσία ὁ κρημνός πού καταλήγει στή λίμνη. Οἱ χοιροβοσκοί δέν τολμοῦσαν νά ἔλθουν πρός τήν περιοχή πού ἦταν οἱ δαιμονισμένοι, διότι τούς προκαλοῦσαν τρόμο. ῾Ο Μᾶρκος δέν λέει ὅτι ἡ ἀγέλη ἦταν μακράν, ἀλλά «πρός τῷ ὄρει» (Μρ 5,11) καί ὁ Λουκᾶς «ἐν τῷ ὄρει» (8,32). ῾Υπῆρχε δηλαδή ἀρκετή ἀπόσταση ἀπό τά μνήματα πού ἦταν ἡ κατοικία τῶν δαιμονισμένων.
  ῾Η ἀγέλη τῶν χοίρων ἐπιβεβαιώνει ὅτι τό περιστατικό συμβαίνει ἔξω ἀπό ἰουδαϊκό ἔδαφος, στή Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν. Στήν ᾿Ιουδαία δέν ἔτρεφαν γουρούνια οὔτε ζῶα πού θεωροῦνταν ἀκάθαρτα ἀπό τίς διατάξεις τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου (Λε 11,7· Δε 14,8).

8,31. Οἱ δέ δαίμονες παρεκάλουν αὐτόν λέγοντες· εἰ ἐκβάλλεις ἡμᾶς, ἐπίτρεψον ἡμῖν ἀπελθεῖν εἰς τήν ἀγέλην τῶν χοίρων.
  Οἱ δαίμονες χάνουν τήν κυριαρχία τους πάνω στούς ἀνθρώπους, γι᾿ αὐτό ζητοῦν ἀπό τόν Κύριο τήν ἄδεια νά πᾶνε νά κατοικήσουν στούς χοίρους. Τά ἄλογα ζῶα δέν ἔχουν καμιά ἠθική ἐλευθερία καί εὐθύνη γιά νά συνεχίσουν οἱ δαίμονες σ᾿ αὐτά τό ὀλέθριο ἔργο τους. ῾Ωστόσο ὅμως  τό ζητοῦν ἀποκλειστικά καί μόνο γιά νά ζημιώσουν καί πάλι τούς ἀνθρώπους.
  ᾿Απ᾿ αὐτό τό περιστατικό φαίνεται ὅτι ὁ διάβολος εἶναι βέβαια τρομερός καί ἐπικίνδυνος, ἀλλά δέν ἔχει τή δυνατότητα νά προξενήσει καμιά ζημιά στόν ἄνθρωπο χωρίς τήν ἄδεια τοῦ Θεοῦ. Μπορεῖ νά προσβάλει τό σῶμά του, νά ἐρεθίσει τίς αἰσθήσεις καί τή φαντασία του, ἀλλά δέν μπορεῖ νά ἐνεργήσει στή διάνοια καί στή θέλησή του, χωρίς τή συγκατάθεση τοῦ ἀνθρώπου. ῾Η δύναμη τοῦ διαβόλου εἶναι περιορισμένη καί βρίσκεται κάτω ἀπό τόν ἔλεγχο τοῦ Θεοῦ. Κανένας δαίμονας δέν μπορεῖ νά μπεῖ μέσα μας καί νά μᾶς ἐξουσιάσει, ἄν παραμένουμε στό περιβάλλον τῆς θείας χάριτος καί δέν ἔχουμε καμία συνεργασία μαζί τους.

β)  ῾Η ἐκδίωξη τῶν δαιμόνων (8,32-33)
 
8,32. Καί εἶπεν αὐτοῖς· ὑπάγετε. Οἱ δέ ἐξελθόντες ἀπῆλθον εἰς τήν ἀγέλην τῶν χοίρων· καί ἰδού ὥρμησε πᾶσα ἡ ἀγέλη τῶν χοίρων κατά τοῦ κρημνοῦ εἰς τήν θάλασσαν καί ἀπέθανον ἐν τοῖς ὕδασιν.
  Καί εἶπεν αὐτοῖς· ὑπάγετε: ᾿Εκ πρώτης ὄψεως φαίνεται ὅτι ὁ ᾿Ιησοῦς ἀνταποκρίνεται στό αἴτημα τῶν δαιμόνων καί τούς τό ἱκανοποιεῖ, ἔχει ὅμως τό σχέδιο του. Πρός τό παρόν κατατροπώνει, ἀλλά δέν ἐξαφανίζει τελείως τούς δαίμονες, διότι, ὅπως τονίζουν οἱ πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας μας, οἱ πειρασμοί ἀναδεικνύουν τούς πιστούς πού ἀγωνίζονται καί τούς ἑτοιμάζουν τά στεφάνια τῆς δόξας τους.
  Σέ ὅλες τίς περιπτώσεις τελικά ἐξυπηρετεῖται τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ καί γίνεται τό θέλημά του, ἀκόμα καί τότε πού φαίνεται ὅτι ὑπερισχύει ὁ σατανᾶς. Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ δέν τό ἐκτελοῦν μόνο οἱ  δίκαιοι καί οἱ ἅγιοι ἀλλά καί οἱ δαίμονες καί οἱ προδότες καί οἱ πολέμιοι τοῦ ᾿Ιησοῦ ὅπως ὁ ᾿Ιούδας, ὁ Πιλᾶτος, ὁ Διοκλητιανός. ῾Η διαφορά εἶναι ὅτι οἱ ἅγιοι τό κάνουν μέ τή θέλησή τους, ὅπως οἱ ἄγγελοι, ἐνῶ οἱ ἄλλοι ἀκούσια.
  Μέ τήν ἄδεια τοῦ ᾿Ιησοῦ τά δαιμόνια πού βγῆκαν ἀπό τόν δαιμονισμένο ἀπῆλθον εἰς τήν ἀγέλην τῶν χοίρων, πῆγαν καί μπῆκαν μέσα στά γουρούνια. Τρομαγμένα τότε τά ζῶα ὅρμησαν κατά τοῦ κρημνοῦ καί ἀπό κεῖ ἔπεσαν στή λίμνη καί ἀπέθανον ἐν τοῖς ὕδασιν, πνίγηκαν στά νερά της.
  ῾Ο Χρυσόστομος παρατηρεῖ· ῞Οπου ἦταν πολύ γνωστό τό ὄνομά του ὁ Κύριος δέν ἔδειχνε σέ μεγάλο βαθμό τή δύναμή του, ὅπου ὅμως δέν τόν γνώριζε κανείς,  ἔκανε νά ἀκτινοβολοῦν τά θαύματά του, ὥστε νά τούς προσελκύσει καί νά γνωρίσουν ὅτι ἦταν Θεός. ῾Ο ᾿Ιησοῦς δηλαδή δέχεται τό αἴτημα τῶν δαιμόνων, «οὐκ ἐκείνοις πειθόμενος, ἀλλά πολλά ἐντεῦθεν οἰκονομῶν». Τί ὅμως «οἰκονομεῖ» ὁ ᾿Ιησοῦς ἐπιτρέποντας τή μετοίκηση τῶν δαιμόνων στήν ἀγέλη τῶν χοίρων, «δισχιλίων» τόν ἀριθμό, κατά τή διήγηση τοῦ εὐαγγελιστῆ Μάρκου, μέ ἀποτέλεσμα νά ὁρμήσουν αὐτοί στό γκεμό καί νά πνιγοῦν στά νερά τῆς λίμνης; ῾Ο ᾿Ιησοῦς ἱκανοποιώντας τό αἴτημα τῶν δαιμόνων, θέλει ἀπό τή μιά νά δείξει τήν ὀλέθρια ἐπίδρασή τους, ἀφοῦ ὅπου βρίσκονται σκορποῦν τήν καταστροφή, καί ἀπό τήν ἄλλη τήν ἀσύγκριτη ἀξία τοῦ ἀνθρώπου, γιά τή σωτηρία τοῦ ὁποίου ἀξίζει τόν κόπο ὁποιαδήποτε ἄλλη ἀπώλεια καί θυσία.
  Συμπερασματικά μποροῦμε νά σημειώσουμε τέσσερις λόγους γιά τούς ὁποίους ὁ ᾿Ιησοῦς ἐπέτρεψε νά πνιγοῦν τά γουρούνια·

  α) Γιά νά πατάξει τήν παρανομία. ῾Ο μωσαϊκός νόμος χαρακτήριζε τά γουρούνια ὡς ἀκάθαρτα ζῶα καί δέν ἐπέτρεπε στούς ἰουδαίους νά τά τρῶνε (Λε 11,7· Δε 14,8· ᾿Ησ 65,4). Στά χρόνια τοῦ Χριστοῦ ὅμως ὑπῆρχαν στήν Παλαιστίνη πολλοί Ρωμαῖοι οἱ ὁποῖοι ἔτρωγαν τό χοιρινό κρέας καί μάλιστα, ἐπειδή ἦταν δυσεύρετο, τό ἀκριβοπλήρωναν. ῎Ετσι ἡ ἐκτροφή γουρουνιῶν ἦταν μιά πλούσια καί ἀποδοτική ἐπιχείρηση πού δέν γινόταν λαθραῖα, ἀφοῦ οἱ Ρωμαῖοι πού ἦταν στήν ἐξουσία τό ἤθελαν. Γινόταν ὅμως παράνομα, διότι δέν τό ἐπέτρεπε ὁ μωσαϊκός νόμος. ῾Η ἐκτροφή χοίρων ἦταν ἀπαγορευμένη, ὅπως σήμερα ἡ καλλιέργεια τοῦ χασίς. Οἱ Γεργεσηνοί παρασυρμένοι ἀπό τό κέρδος ἀδιαφοροῦσαν γιά τό νόμο τοῦ Θεοῦ καί ἀσχολοῦνταν μ᾿ αὐτή τή δουλειά. ῾Ο δίκαιος καί πανάγαθος Θεός, γιά νά ὁδηγήσει τόν ἄνθρωπο στή μετάνοια καί τή διόρθωση, νά τοῦ ἐμπνεύσει τή συναίσθηση ὅτι ἡ ἁμαρτία δέν μένει ἀτιμώρητη, στέλνει δίκαιες, παιδαγωγικές καί σωφρονιστικές τιμωρίες. «᾿Αλλά πῶς ὁ δικαιότατος Θεός ὑπέφερε τή ζημιά πού ἔπαθαν οἱ κύριοι τῶν χοίρων; Γιά τιμωρία αὐτῶν πού ἁμάρταναν καί γιά στήριγμα τῶν δικαίων ὁ Θεός ἐπέφερε παγκόσμιο κατακλυσμό, πόλεις κατέκαυσε μαζί μέ τούς ἀνθρώπους, γένη ὁλόκληρα ἐξάλειψε, ὕστερα ἀποροῦμε γιά τό πῶς ἀνέχτηκε ἡ δικαιοσύνη του τή ζημιά πού ἔπαθαν τά ἀφεντικά τῶν χοίρων;», διερωτᾶται ὁ Θεοτόκης.
  β) Γιά νά φανεῖ καλύτερα ἡ δύναμη του. ῾Ο ᾿Ιησοῦς ἐπιτελοῦσε τά σημεῖα γιά νά ἀποκαλύψει τή θεϊκή του δύναμη. Στήν περίπτωση τῶν δαιμονισμένων μποροῦσε νά θεραπεύσει ἁπλῶς τούς ἀνθρώπους, ἀλλά διατάσσει τά δαιμόνια νά μποῦν στά γουρούνια, γιά νά πνιγοῦν στή συνέχεια καί νά φανεῖ ἔτσι τό πλῆθος τῶν δαιμονίων καί ἡ καταστροφική τους τάση· κυρίως ὅμως γιά νά φανεῖ ἡ δύναμη τοῦ ᾿Ιησοῦ πού τά συνέτριψε.
  γ) Γιά νά φανεῖ ἡ ἀχαριστία τῶν Γεργεσηνῶν, οἱ ὁποῖοι μετά ἀπό ἕνα τόσο μεγάλο σημεῖο ἀντί νά εὐχαριστήσουν τόν Χριστό γεμάτοι εὐγνωμοσύνη, τόν διώ-χνουν ἀπό τή χώρα τους, ὅπως θά δοῦμε παρακάτω.
  Καί δ) ῞Οπως σημειώνει ὁ ἀείμνηστος π. Σεραφείμ Παπακώστας «῾Ο Κύριος ἐπέτρεψε τούς δαίμονες νά εἰσέλθουν στούς χοίρους διά νά ἔχουν ἕνα σαφές δεῖγμα τῆς ὑπάρξεως πονηρῶν πνευμάτων οἱ Σαδδουκαῖοι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καί οἱ πάσης ἐποχῆς ἀπόγονοί των, πού ἰσχυρίζονται ὅτι δαιμόνια δέν ὑπάρχουν ἀλλά μόνον τό κακό».
  ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος σχολιάζει ὅτι ὁ κατακρημνισμός τῶν χοίρων ἔδειξε σ᾿ αὐτούς πού ἀπαλλάχτηκαν ἀπό τούς πονηρούς ἐκείνους τυράννους τό μέγεθος τῆς καταστροφῆς πού προκαλοῦν οἱ δαίμονες καί ὅτι θά μποροῦσαν νά τούς προξενήσουν φοβερότερα κακά ἀπό ὅ,τι στούς χοίρους, ἐάν καί μέσα στή συμφορά τους, δέν εἶχαν μεγάλη προστασία ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Διότι εἶναι φανερό, ὅτι οἱ δαίμονες μισοῦν τούς ἀνθρώπους περισσότερο παρά τά ἄλογα ζῶα. Αὐτοί πού δέν λυπήθηκαν τούς χοίρους, ἀλλά σέ μιά στιγμή τούς κατέρριψαν στόν κρημνό, πολύ περισσότερο θά προξενοῦσαν αὐτά τά ἴδια στούς ἀνθρώπους πού εἶχαν ὑπό τήν ἐξουσία τους, ἐάν δέν φαινόταν ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ νά θέσει χαλινό καί νά συγκρατήσει τήν ὁρμή τους. ῎Ετσι γίνεται ὁλοφάνερο ὅτι δέν ὑπάρχει κανείς πού νά μήν ἀπολαμβάνει τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

8,33. Οἱ δέ βόσκοντες ἔφυγον, καί ἀπελθόντες εἰς τήν πόλιν ἀπήγγειλαν πάντα καί τά τῶν δαιμονιζομένων.
Οἱ βοσκοί, μετά τόν πνιγμό τῶν χοίρων στή λίμνη, ἔσπευσαν νά ἐνημερώσουν τούς κυρίους τους στήν πόλη γιά ὅσα εἶδαν, ἐπειδή αὐτοί ἦταν ὑπεύθυνοι γιά τή διαφύλαξη τῆς ἀγέλης. ῾Ως αὐτόπτες μάρτυρες τούς εἶπαν ὅλα ὅσα συνέβησαν ὄχι μόνο στήν ἀγέλη τους, ἀλλά καί τά τῶν δαιμονιζομένων. ῞Ολα αὐτά κέντρισαν τήν περιέργεια καί ἐνέπνευσαν φόβο σέ ὅσους ἄκουσαν τήν ἐξιστόρησή τους.

γ) Οἱ Γεργεσηνοί διώχνουν τόν ᾿Ιησοῦ ἀπό τήν πόλη τους (8,34-9,1)

8,34. Καί ἰδού πᾶσα ἡ πόλις ἐξῆλθεν εἰς συνάντησιν τῷ ᾿Ιησοῦ, καί ἰδόντες αὐτόν παρεκάλεσαν ὅπως μεταβῇ ἀπό τῶν ὁρίων αὐτῶν.
  Πᾶσα ἡ πόλις ἐξῆλθεν, ὅλοι οἱ κάτοικοι  βγῆκαν γιά νά συναντήσουν τόν ᾿Ιησοῦ.
  Παρεκάλεσαν ὅπως μεταβῇ ἀπό τῶν ὁρίων αὐτῶν, ὅταν τόν εἶδαν, τοῦ ζήτησαν νά φύγει ἀπό τά σύνορά τους. Οἱ Γεργεσηνοί θά ἔπρεπε νά εὐγνωμονοῦν τόν Χριστό πού τούς γλύτωσε ἀπό τή μάστιγα δυό δαιμονισμένων καί νά πιστέψουν σ᾿ αὐτόν πού ἔκανε τέτοια φοβερά σημεῖα. ῾Ωστόσο ὅμως τόν προέτρεψαν νά φύγει ἀμέσως ἀπό τή χώρα τους, διότι ζημιώθηκαν τά συμφέροντά τους. Θεωροῦν τήν καταστροφή τῶν χοίρων σπουδαιότερη ἀπό τή θεραπεία τῶν δαιμονισμένων καί φοβοῦνται ὅτι ἡ παραμονή τοῦ ᾿Ιησοῦ στή χώρα τους θά ἔφερνε καί ἄλλα δεινά. Καταλαμβάνονται ἀπό ἕναν ὀλέθριο φόβο πού δέν τούς ὁδηγεῖ στήν ἀναγνώριση τοῦ ᾿Ιησοῦ καί στήν προσκύνησή του, ἀλλά τούς τοποθετεῖ  ἀρνητικά ἀπέναντί του.
  Οἱ κάτοικοι τῆς πόλεως αὐτῆς  ἔδειξαν ὅτι δέν ἦταν μόνο ἁμαρτωλοί ἀλλά καί πωρωμένοι ἀπό τήν κακία τους. ῾Ο ἀνεξίκακος ὅμως ᾿Ιησοῦς, ἄκουσε τή δέησή τους μέ πραότητα καί ἀνεξικακία. ῞Οταν οἱ ἄνθρωποι δέν τόν θέλουν, δέν μένει διά τῆς βίας, γι᾿ αὐτό, ὅπως λέει ὁ ἑπόμενος στίχος, μπῆκε στό πλοῖο καί ἔφυγε. Μέ τή στάση του αὐτή ἐφαρμόζει ὅ,τι δίδαξε στούς μαθητές του· ὅταν δέν τούς δέχονται σέ μιά περιοχή νά φεύγουν τινάζοντας τή σκόνη τῶν ὑποδημάτων τους (βλ. Μθ 10,14) καί νά πηγαίνουν σέ ἄλλο τόπο.
  ῾Η ἱστορία τῶν Γεργεσηνῶν ἐπαναλαμβάνεται ἀναρίθμητες φορές στή ζωή μας. Εἶναι μιά στάση πού υἱοθέτησαν καί συνεχίζουν νά υἱοθετοῦν πολλοί ἄνθρωποι. ῎Εχουν τήν ἀπαίτηση νά φύγει ὁ Θεός ἀπό τή ζωή τους. Μερικοί μάλιστα μέ ἀσυγκράτητη ὁρμή ἐπιδιώκουν νά κόψουν κάθε γέφυρα ἐπικοινωνίας μαζί του.
  Πολλές φορές καί οἱ πιστοί μοιάζουμε μέ τούς Γεργεσηνούς, ὅταν κωφεύουμε στή φωνή τῆς συνειδήσεώς μας καί δέν δεχόμαστε νά ξερριζώσουμε ἐλαττώματα καί ἀδυναμίες, νά διακόψουμε ἁμαρτωλούς δεσμούς καί ἐπιζήμιες σχέσεις γιά νά φιλοξενήσουμε στήν ψυχή μας τόν Κύριο.

9,1. Καί ἐμβάς εἰς πλοῖον διεπέρασε καί ἦλθεν εἰς τήν ἰδίαν πόλιν.
  ῾Η διήγηση τοῦ Ματθαίου σταματάει στήν ἀποχώρηση τοῦ ᾿Ιησοῦ ἀπό τή χώρα τῶν Γεργεσηνῶν. Δέν γίνεται λόγος γιά τή νέα κατάσταση τῶν ἀνθρώπων πού θεραπεύτηκαν ἤ γιά τήν ἀποστολή τους νά κηρύξουν στήν περιοχή τους, ὅπως μᾶς πληροφοροῦν οἱ εὐαγγελιστές Μᾶρκος καί Λουκᾶς. Τό περιστατικό τελειώνει μέ τήν πληροφορία ὅτι ὁ ᾿Ιησοῦς ἐπιβιβάστηκε εἰς πλοῖον, σ᾿ ἕνα πλοιάριο καί διέπλευσε τή λίμνη καί ἦρθε εἰς τήν ἰδίαν πόλιν, τήν Καπερναούμ, ἡ ὁποία ἦταν τό κέντρο καί τό ὁρμητήριο τῆς δράσης του στή Γαλιλαία.
  ῾Η μελέτη τῆς περικοπῆς δίνει ἀπάντηση στό σοβαρό ἐρώτημα «γιατί οἱ ἄνθρωποι δέν πιστεύουν». Καί οἱ ἄπιστοι ἀκοῦν τή φωνή τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά δέν θέλουν νά ὑπακούσουν σ᾿ αὐτή γι᾿ αὐτό δέν πιστεύουν. ῾Υπάρχουν ἄπειρες μαρτυρίες γιά τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ, γιά τή θεότητα τοῦ Χριστοῦ. Τό νά πιστέψεις ὅμως ἀπαιτεῖ θυσία, νά πᾶς κόντρα στά ὑλικά συμφέροντά σου καί στίς ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες. Οἱ ἄνθρωποι δέν βλέπουν τόν Θεό καί δέν τόν πιστεύουν, διότι ἔχουν σκοτισμένα τά μάτια τῆς ψυχῆς τους ἀπό τήν ὀμίχλη καί τήν ἀντάρα τῶν παθῶν.
  Οἱ Γεργεσηνοί εἶδαν ἕνα σημεῖο μπροστά στά μάτια τους. Εἶδαν τούς δυστυχεῖς δαιμονισμένους θεραπευμένους. ᾿Αλλά ἀντί νά χαροῦν καί νά τρέξουν νά εὐχαριστήσουν τόν Χριστό, σπεύδουν νά τόν παρακαλέσουν νά φύγει μακριά ἀπό τή χώρα τους. ῎Αν ἔμενε, θά τούς ἀπαγόρευε τό προσοδοφόρο ἀλλά παράνομο ἐμπόριο τῶν χοίρων. Διώχνουν τόν Χριστό καί κρατοῦν τά γουρούνια τους.
  ῞Ενα παρόμοιο παράδειγμα ἀναφέρουν οἱ Πράξεις τῶν ἀποστόλων (19,23-41). ῞Οταν κήρυττε ὁ Παῦλος στήν ῎Εφεσο κάποιος Δημήτριος ἐκμεταλλευτής τῶν εἰδωλολατρικῶν ἱερῶν ξεσήκωσε ὅλους τούς ἀγαλματοποιούς καί τόν ὄχλο ἐναντίον τοῦ ἀποστόλου. Αὐτός ὁ Δημήτριος κατάλαβε καλά ὅτι ἄν ἐπικρατήσει τό εὐαγγέλιο, θά πάψει ὁ κόσμος νά πιστεύει στήν ῎Αρτεμη, δέν θά ζητοῦν ἀγάλματα κι ἔτσι θά χάσει τήν ἐπιχείρησή του. Γι᾿ αὐτό ἄρχισε νά ἐνδιαφέρεται γιά τή λατρεία της καί νά φωνάζει· «Μεγάλη ἡ ῎Αρτεμις τῶν ᾿Εφεσίων». Πῶς νά πιστέψει  ὁ Δημήτριος στό εὐαγγέλιο ὅταν ἔβλεπε ὅτι αὐτό θίγει τά οἰκονομικά του συμφέροντα;
  ῾Ο εὐαγγελιστής Λουκᾶς μᾶς ἐξιστορεῖ ἐπίσης τή δίκη τοῦ Παύλου στά ᾿Ιεροσόλυμα μπροστά στόν βασιλιά ᾿Αγρίππα (Πρξ κεφ. 26). ῾Η ἀπολογία τοῦ ἀποστόλου ἦταν συνταρακτική καί δέν μποροῦσε νά τήν ἀντικρούσει ὁ βασιλιάς. ᾿Αλλά πῶς νά πιστέψει καί νά δεχθεῖ τό κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου γιά τή δικαιοσύνη, τήν ἐγκράτεια, τή μέλλουσα κρίση ἀφοῦ ἦταν τύραννος τοῦ λαοῦ καί ἀνήθικος στή ζωή του, ἐφόσον εἶχε -ἀνεπίσημα βέβαια-ὡς γυναίκα τήν ἑτεροθαλῆ ἀδελφή του;
  ῾Ο λόγος τοῦ Θεοῦ δημιουργεῖ μέσα στόν ἄνθρωπο μιά κρίση· τόν ἀναγκάζει νά διαλέξει ἀνάμεσα στόν Θεό καί στήν ἁμαρτία. ῎Αν ἔχει τή δύναμη νά νικήσει τήν ἁμαρτία μέ τή μετάνοια καί νά ἀποσπασθεῖ ἀπό τή διαφθορά θά πιστέψει. ῎Αν ὅμως εἶναι αἰχμάλωτος στά πάθη καί δέν θέλει νά ἀπαλλαγεῖ, τότε θά ἀρνηθεῖ τήν πίστη,  καί θά γίνει ἐχθρός τοῦ Χριστοῦ. ῾Ο Κύριος λέει· «Αὕτη δέ ἐστιν ἡ κρίσις, ὅτι τό φῶς ἐλήλυθεν εἰς τόν κόσμον, καί ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τό σκότος ἤ τό φῶς, ἦν γάρ πονηρά αὐτῶν τά ἔργα» (᾿Ιω 3,19).
  ῾Ο ἅγιος Αὐγουστῖνος γράφει· «Κανείς δέν εἶναι ἄπιστος παρά μόνον ὁ ἀκόλαστος». Καί ἕνας σπουδαῖος μαθηματικός καί φυσικός, ὁ Πασκάλ συμβουλεύει· «῎Αν ἐπιθυμεῖς νά πεισθεῖς γιά τίς αἰώνιες ἀλήθειες, μή πολλαπλασιάζεις τίς ἀποδείξεις, ἀλλά ξερρίζωσε τά πάθη σου. Φρόντισε νά διακόψεις πρῶτα τίς σχέσεις σου μέ τήν ἁμαρτία καί θά ἀποκτήσεις πίστη δυνατή». Εἶναι ἐπίσης χαρακτηριστική ἡ πρόσκληση πού ἀπηύθυνε στούς ἀπίστους τῆς ἐποχῆς του ὁ γάλλος συγγραφέας Σατωμπριάν· «Βάλτε τό χέρι στήν καρδιά καί πέστε μου στήν τιμή σας. Δέν θά εἴχατε τό θάρρος νά πιστεύσετε ἄν εἴχατε τό θάρρος νά ζεῖτε μέ ἐγκράτεια;».

Στεργίου Σάκκου, Εὐαγγελικές περικοπές (Βοήθημα γιά κυκλάρχες)