Συμπληρώνονται φέτος ἑκατό χρό­νια ἀπό τήν ἐνσωμάτωση τῆς Δυ­τικῆς Θράκης στήν Ἑλλάδα. Βέβαια μέ τή Συν­θήκη τῶν Σεβρῶν, τό 1920, παρα­χωρεῖται στήν Ἑλλάδα ἀπό τίς Μεγά­λες Δυνάμεις ἡ Θράκη, Ἀνατο­λική καί Δυτική. Ἀλλά ὕστερα ἀπό τή Μικρασιατική Καταστροφή, μέ τή Συνθήκη τῶν Μουδανιῶν, τόν Ὀ­κτώ­βριο τοῦ 1922, ἡ Ἀνατολική Θράκη δό­θη­κε στήν Τουρ­κία. Μή ξεχνοῦμε πώς ὑπάρχει καί ἡ Βόρεια Θράκη ἤ Ἀ­να­τολική Ρω­μυλία. Κάποτε ὁ ἑλ­λη­νι­σμός σ᾽ ἐκεῖνα τά μέ­ρη ἀνθοῦσε κι ἔσφυζε, μέχρι, δυστυ­χῶς, τήν πρα­ξι­κοπηματική προσάρτησή της στή Βουλγαρία τό 1906.
   Ἀξίζει νά θυμηθοῦμε κάποιες ἀπό τίς μεγάλες μορφές πού γέννησε ἡ ἀ­κριτική Θράκη μας.
   _Ὁ ἀρχαῖος ἕλληνας φυσικός φιλόσοφος Δημόκριτος κατάγεται ἀπό τά Ἄβδηρα τῆς Θράκης. Τό Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης φέρει τ᾽ ὄ­νομά του.
   _Ὁ ἱστορικός Θουκυδίδης εἶναι γιός τοῦ θρακιώτη Ὀλόρου.
   _Ὁ ἅγιος αὐτοκράτορας τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας Ἰωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης ὁ Ἐλεήμων γεννιέται στό Διδυμότειχο καί βασιλεύει στήν αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας (1222-1254). Εἶναι ὁ κύριος συντε­λεστής τῆς ἀνάκτησης τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπό τούς Φράγκους (1261). Μέ τήν ἐσωτερική καί ἐξωτερική πολιτική του δημι­ουρ­γεῖ τίς προϋποθέσεις καί προετοιμάζει τό ἔδαφος γιά τήν παλινόρθωση τοῦ Βυζαντίου.
   Αἰσθάνεται πάνω του βαρειά τήν εὐ­θύνη πώς εἶναι ὁρισμένος ἀπό τόν Θεό νά συμπαραστέκεται στούς ὑπη­κό­ους του καί κυρίως στούς ἀδικημένους. Γιά νά ἁπαλύνει τήν ἔνδεια καί τά βάρη τῶν φτωχῶν, ἱδρύει ποικίλα φιλανθρωπικά ἱδρύματα, νοσοκομεῖα, πτωχοκομεῖα, γηροκομεῖα, βιβλιο­θῆ­κες. Εἶναι πηγή τῆς ἐλεημοσύνης. Γι᾽ αὐτό τοῦ δίνουν τό προσωνύμιο Ἐλεήμων. Χτίζει ναούς καί μοναστήρια. Δείχνει ἐνδιαφέρον μεγάλο γιά τήν παιδεία καί τίς ἐπιστῆμες. Καλλιεργεῖ τή μελέτη τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων. Δίκαια τόν χαρακτηρίζουν «πατέρα τῶν Ἑλλήνων». Κάθε χρόνο στή μνή­μη του, 4 Νοεμβρί­ου, τό Διδυμότειχο ὀργανώνει πλούσιες θρησκευτικές καί πολιτιστικές ἐκδηλώσεις μέ τόν τίτλο «Βατάτζεια».
   _Ὁ ἐθνομάρτυρας πατριάρχης Κων­σταντινουπόλεως Κύριλλος Στ´ γεννιέται στήν Ἀδριανούπολη (1775-1821). Ἀ­ναδει­κνύ­εται «εὐσεβής, ἐλεήμων, λόγιος, μεγαλόφρων, φιλόμουσος, ἄο­κνος καί ἐ­ρα­στής παντός ἀγαθοῦ καί πάσης ἀρε­τῆς». Ὕστερα ἀπό πέντε χρόνια προσ­φορᾶς στόν θρόνο τῆς Κων­σταντινουπόλεως, ὁ σουλτάνος τόν ἐξορίζει στόν Ἄθω. Παραμονές τῆς Ἑλληνι­κῆς Ἐπανάστασης φθάνει διαταγή νά τόν μεταφέρουν στήν ἰδιαίτερη πατρίδα του, τήν Ἀδριανούπολη.
   Τά καριοφίλια τοῦ 1821 ἔχουν ἀ­νά­ψει γιά τά καλά καί τότε καταφθάνουν στόν τοῦρκο διοικητή τῆς Ἀδριανούπολης οἱ πρῶτες διαταγές τοῦ σουλτάνου.
   18 Ἀπριλίου, Δευτέρα τοῦ Θωμᾶ, ὁ πατριάρχης Κύριλλος ὁδηγεῖται μπρο­στά στόν τοῦρκο ἡγεμόνα. Τοῦ ἀπευθύνει λόγια μοναδικά: «Θάρρει, ἡγε­μών. Ἅπαντες μίαν ἡμέραν θά ἀποθάνωμεν. Γενηθήτω τό θέλημα τοῦ Κυρίου».
   Στήν πόρτα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς ὁ βρόχος εἶναι ἕτοιμος. Ὁ σεπτός μελλοθάνατος προσεύχεται, κοιτάζει στόν οὐρανό καί προφέρει δυνατά τά τελευταῖα του λόγια: «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλ­θῃς ἐν τῇ Βασιλείᾳ Σου».
   Τά αἵματα τοῦ ἐθνομάρτυρα πορφύρωσαν τή σκλάβα γῆ μας καί ἠλέκτρισαν πιότερο τίς καρδιές τῶν Ἑλλήνων γιά λευτεριά καί δικαίωση.
   _Στήν αὐλαία τῆς Ἱστορίας παρελαύνει ἡ καπετάνισσα Δόμνα Βισβίζη ἀπό τήν Αἶνο τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης. Ἡ ἡρωίδα τοῦ 1821, ἡ θρακιώτισσα ἀρ­­­χοντοπούλα, πεθαίνει πάμ­φτωχη, για­τί μαζί μέ τόν ἄνδρα της ὅλα τους τά πλούτη τά σκόρπισαν γιά τή λευτεριά τῆς Ἑλλάδας.
   _Στή Σηλυβρία τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης γεννιέται ὁ ἅγιος Νεκτάρι­ος, ὁ ἅγιος τῆς στοργῆς καί τῆς συγγνώμης. Πολλά θαύματα ἔκανε. Τό πιό μεγάλο ὅμως εἶναι ἡ ἁγία βι­οτή του, ἡ ἀσύλληπτη δύναμή του νά μέ­νει εἰρηνικός, ἀτάραχος, ἄκακος καί χαρούμενος, κυρίως ὅταν ἔπεφταν πάνω του τά βέλη τῆς συκοφαντίας καί τῆς δυσφήμισης. Τά ὑπέμεινε καρτερικά. Εἶναι δημοφιλής ἅγιος καί τόν γιορτάζουμε στίς 9 Νοεμβρίου. Φέτος συμπληρώνονται ἑκατό χρόνια ἀπό τήν κοίμησή του.
   _Στήν Κομοτηνή γεννιέται ὁ ἀρ­χι­επίσκοπος Ἀθηνῶν Χρύσανθος Φι­λιπ­πίδης. Στόν ἑλληνοϊταλικό πό­λεμο τοῦ 1940 μεταβάλλει τά μετό­πι­σθεν σέ στρατόπεδα προσευχῆς. Προγραμ­ματί­ζει νά γίνονται κάθε μέ­ρα σ᾽ ὅλους τούς ναούς τῆς Ἀρχιε­πισκοπῆς Ἀθη­νῶν καί Πειραιῶς πα­ρακλήσεις «ὑπὲρ τῆς εἰ­ρή­νης».
Δέν θέλει νά ἀνήκει ὁ ἴδιος στήν ἐ­πιτροπή ὑποδοχῆς τῶν Γερμανῶν μέσα στήν Ἀθήνα, τονίζοντας στόν δήμαρχο τῶν Ἀθηναίων: «Ὁ ἀρχιεπίσκοπος ἐ­λευθερώνει, δέν ὑποδουλώνει». Δέν ἐ­πιτρέπει νά γίνει δοξολογία στόν Μη­τροπολιτικό ναό τῶν Ἀθηνῶν μέ τήν ἄ­φιξη τῶν Γερμανῶν. Ἀρνεῖται νά ὁρκίσει τήν κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου. Ἡ προσωπικότητά του γίνεται τό σύμβολο τῆς ἀντίστασης κατά τῶν Γερ­μανῶν.
   _Ὁ διεθνοῦς φήμης ἐπιστήμονας Κωνσταντῖνος Καραθεοδωρῆ μπορεῖ νά γεννήθηκε στό Βερολίνο, ἀλλά ἀπό τή μεριά τοῦ πατέρα του κατάγεται ἀ­πό τή Βύσσα Ἕβρου τῆς Δυτικῆς Θράκης. Φέτος συμπληρώθη­καν 70 χρόνια ἀπό τόν θάνατο (2-2-1950) αὐ­τῆς τῆς σπάνιας μορφῆς στήν ἱστορία τῆς ἐπιστήμης. Εἶναι ὁ μεγαλύτερος ἕλληνας μαθηματικός ἀπό τήν ἀρχαιότητα, ὁ μαθηματι­κός τόν ὁποῖο ἐκτιμοῦσε κι εὐγνωμονοῦσε ὁ Ἀϊνστάιν.
   Ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος τόν κα­λεῖ τό 1919 νά ἀναλάβει τήν ἡγεσία τοῦ νεοσύστατου ἑλληνικοῦ πανεπιστημίου τῆς Σμύρνης. Ὁ Καραθεοδω­ρῆς ἀφήνει τήν ἕδρα του στή Γερμανία καί πρόθυ­μα σπεύδει νά βοηθήσει. Ὀνομάζει τό πανεπιστήμιο συμβολικά «Φῶς ἐξ Ἀνατολῶν». Ὁραματιζόταν νά γίνει ἕνα κορυφαῖο ἵδρυμα ἔρευνας. Δυστυχῶς, λό­γῳ μικρασιατικῆς τραγωδίας, τό ὄνειρό του ἔ­μει­νε ἀνεκπλήρωτο.
   Ὁ Καραθεοδωρῆς καταρρίπτει προ­ηγούμενη θεωρία ὅτι οἱ καμπύλες τοῦ Παρθενώνα εἶναι παραβολές καί ὑποστηρίζει σέ ἀνακοίνωσή του ὅτι εἶ­ναι κύκλοι μεγάλης διαμέτρου. Χάρη στή μελέτη του αὐτή οἱ ἐπιστήμονες ἀλλάζουν τούς τρόπους προ­σέγγισης τοῦ κορυφαίου μνημεί­ου τῆς ἀρχαιότητας.
   _Ἡ «Μάνα τοῦ στρατοῦ» ζῆ στό τε­λευταῖο χωριό κοντά στά σύνορα, στίς ὄχθες τοῦ Ἕβρου, στά Μαράσια. Εἶναι ἡ «Κυρά τῶν Μαρασίων» Βασιλι­κή Λαμπίδου-Φωτάκη. Γεννημέ­νη στό Μεγάλο Ζαλούφι τῆς Ἀνα­τολικῆς Θράκης, τό 1904, γεύεται τήν πίκρα τῆς προσφυγιᾶς, καθώς τούς κυνηγοῦ­σαν οἱ Τοῦρκοι. Τό νέο της σπίτι εἶναι τό τελευταῖο τοῦ χωριοῦ, κτισμένο δί­πλα στό ἀκριτικό φυλάκιο τῶν Μαρασίων. Σάν μάνα σηκώνει φορτίο βαρύ, γιατί χάνει καί τά τέσσερα παιδιά της. Ἔτσι ἀρχίζει νά νιώθει σάν δικά της παιδιά ὅλα τά Ἑλ­ληνόπουλα καί ἰδιαίτερα τά στρατευμένα. Γιά δεκαετίες μαγειρεύει φαγητό γιά τούς φρουρούς τῶν συνό­ρων μας, πλένει τά ροῦχα τους, συμμερίζεται τίς ἀγωνίες καί τά θέματά τους. Συμβολίζει τήν ἀδάμαστη ἑλ­ληνίδα μάνα, τήν ἡρωίδα Σπαρ­τιά­τισ­σα. Γιά πενήντα χρόνια ἡ «Κυρά τῶν Μα­ρασί­ων» ὑψώνει κάθε μέρα τή γαλα­νόλευκη ἑλληνική σημαία στό σπίτι της, λίγα μέ­τρα ἀπό τά ἑλληνοτουρκικά σύνορα, γιά νά φαίνεται ἀπέναν­τι, στή φίλτατή της πατρογονική γῆ. «Ἡ ἑλληνική σημαία εἶναι τό πάπλω­μα τῆς Ἑλλάδας», ἔλεγε χαρακτηριστικά. Γιά τήν προσ­φο­ρά της στήν πατρίδα καί στά στρατευμένα παιδιά βραβεύεται τό 2007 ἀπό τήν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν. Στίς 19 Ἰουνίου τοῦ 2011, σέ ἡλικία 107 χρο­νῶν, πετᾶ γιά τήν αἰω­νι­ότητα. Κηδεύεται στά Μαράσια μέ τι­μές ἐν ἐνεργείᾳ ἀξιωματικοῦ τοῦ στρα­τοῦ.
   Ἑκατό χρόνια ἐλεύθερη Θράκη! Οἱ σημερινοί Ἕλληνες Θρακιῶτες, ἀπόγονοι τέτοιων μεγάλων ἔνδοξων μορ­φῶν, ἀποτελοῦν τόν ζωντανό προ­μα­χώνα τῆς πατρίδας μας. Ἄς προσευχόμαστε γιά τούς ἀκρίτες μας, τ᾽ ἀδέλφια μας πού βρίσκονται στήν πιό νευραλγι­κή περιοχή τῶν συνόρων μας, καί καθη­μερινά ἀνύσταχτα «φυ­λᾶνε Θερμοπύ λες».

Ἑλληνίς