Συνεχίζουμε τό μικρό ὁδοιπορικό μας στίς ἀλύτρωτες πατρίδες, ὅπου ὅλα βοοῦν γιά τόν ἑλληνικό παλμό.
  «Ἀπ᾽ ὅλες τίς πόλεις τῆς Ἀσίας, αὐ­τήν διάλεξα γιά δική μου!», γράφει ὁ αὐ­τοκράτορας Ὀκταβιανός Αὔγουστος. Εἶ­ναι ἡ μεγάλη πόλη τῆς Καρίας, ἡ Ἀ­φρο­δισιάς, χτισμένη ἐξ ὁλοκλήρου ἀπό λευ­κό μάρμαρο. Παίρνει τό ὄνομά της ἀπό τό ξακουστό ἱερό τῆς θεᾶς Ἀφρο­δίτης, πού γύρω στό 400 μ.Χ. μετα­τρέ­πε­ται σέ χριστιανικό ναό τῶν Ἀρχαγγέλων. Θε­ω­ρεῖται ἡ πρωτεύουσα τῶν εἰκαστι­κῶν τε­χνῶν ὅλου τοῦ κόσμου. Διαθέτει τή μα­κροβιότερη σχολή γλυπτικῆς τῆς ἀρ­χαι­ότητας, ἀφοῦ λειτούργησε περισσότερο ἀπό ἑπτά αἰ­ῶνες. Ἐδῶ ἀνα­δει­κνύεται ὁ φιλόσοφος Ἀλέξανδρος, ὁ «δεύ­­τερος Ἀ­ριστοτέλης». Εἶναι ὁ πρῶ­τος πού μελέ­τησε τό οὐράνιο τόξο. Ἡ περιοχή ἀνά­με­σα στό πρωτεῦον καί δευτερεῦον τόξο τοῦ οὐράνιου τόξου εἶναι πιό σκοτεινή ἀπό τό ὑπόλοιπο μέρος τοῦ οὐρανοῦ. Πρός τιμή του ἡ σκοτεινή αὐτή ζώνη ὀ­νομάζεται μέχρι σήμερα ἀπό τούς ἐπιστήμονες ἡ «Λωρίδα τοῦ Ἀλε­ξάνδρου».
  Καί μόνο τά λείψανα τῶν ἀνασκαφῶν μαρτυροῦν τό ὑψηλό πολιτιστικό της ἐ­πίπεδο. Στά ρωμαϊκά χρόνια ἔχει νά ἐ­πι­δείξει τή μεγαλύτερη ἀγορά σ᾽ ὅλη τήν αὐτοκρατορία: 2.000 χιλιάδες κατα­στή­ματα τήν ἀπαρτίζουν. Διαθέτει ἐξαι­ρε­­τικῆς τελειότητας λουτρά μέ κεντρική θέρ­μανση καί ἀρχαῖο μαρμάρινο στάδιο, λα­μπρό μνημεῖο τῆς ἀρχαιότητας, χω­­ρητικότητας 30.000 θεατῶν. Τοῦτο τό με­γαλούργημα ἔχουν πρότυπο τά σύγ­χρονα στάδια ποδοσφαίρου.
  Τά ἐρείπια τῆς Ἀφροδισιάδας βρί­σκονται σήμερα κοντά στό χωριό Γεϊρά. Λόγῳ τῶν ἐκπληκτικῶν ἀρχαιολογικῶν εὑρημάτων της, μέ ἐντολή τῆς τουρ­κι­κῆς κυβέρνησης, τό χωριό μεταφέρθηκε πιό πέρα!
  Μιά ἀπό τίς ἀρχαιότερες ἑλληνικές πόλεις τῆς Λυκίας, στά νότια παράλια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, εἶναι τά Πάταρα, ἀ­ποικία τῶν Δωριέων. Τό ὄνομά της προ­έρχεται ἀπό τόν Πάταρο, γιό τοῦ Ἀ­πόλλωνα. Ὅ­ταν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἐ­λευ­θερώνει τήν πόλη ἀπό τούς Πέρ­σες, το­ποθετεῖ διοι­κητή της τόν περίφη­μο ναύ­αρχό του Νέ­αρχο.
  Ἡ ἀρχαιολογική σκαπάνη πρόσφατα ἔφερε στό φῶς τό μεγάλο της θέατρο καί τό βουλευτήριο, ἐκεῖ πού συνε­δρία­ζαν οἱ ἀντιπρόσωποι τῆς Λυκιακῆς Συ­μπολιτείας. Τά Πάταρα εἶναι μία ἀπό τίς δεκαεπτά πόλεις τῆς Λυκίας πού ἐξέ­λε­γαν ἀντιπροσώπους γιά τό συνέδριο τῆς διοίκησης τῆς ὁμοσπονδίας. Στήν εἴσο­δο τοῦ ἀρχαίου θεάτρου ἦταν γραμμένο τό σύνταγμα τῆς Λυκιακῆς Ὁμο­σπον­δίας, τῆς πρώτης αὐτῆς Συμπολιτείας στόν κό­σμο, τῆς πρώτης «ἕνωσης δημο­κρατι­ῶν» τοῦ κόσμου. Αὐτό τό σύνταγ­μα ἀ­πο­τέλεσε πηγή ἔμπνευ­σης γιά τούς Ἀμε­ρικανούς: τέσ­σερα θεμελιώδη ἄρθρα τοῦ συντάγματος τῶν ΗΠΑ εἶναι αὐτο­λεξεί παρμένα ἀπό τό ἀρχαῖο ἑλληνικό σύ­­νταγμα τῆς Λυ­κί­ας! Ὁ τέως Πρόεδρος τῆς Ἀμερικῆς Ντό­ναλντ Τράμπ στήν ὁ­μιλία του τῆς 25ης Μαρτίου 2018, στόν Λευκό Οἶκο, μέ ἀ­φορμή τήν ἐπέτειο τῆς Ἑλ­ληνικῆς Παλιγγενεσίας, κατέθεσε: «Πη­­γαίνουμε πίσω, ἀρκετές χιλιάδες χρό­­­νια, στήν Ἀρχαία Ἑλλάδα, τή γενέ­τει­ρα τῆς δημοκρατίας, καί πραγ­ματική γενέτειρα τοῦ δυτικοῦ πολι­τι­σμοῦ. Στά ὁμοσπονδιακά μας ἔγ­γραφα φαίνεται πώς οἱ ἱ­δρυτές πατέρες μας χρειά­στη­καν τή σο­­φία τῶν ἀρχαίων Ἑλ­λήνων στό πο­λι­τει­ακό τους σύστημα, γιά νά φτιά­ξουν τό δικό μας σύνταγμα».
  Τά Πάταρα ἔχει ἰδιαίτερη πατρίδα του ὁ ἐπίσκοπος Μύρων τῆς Λυκίας καί θαυματουργός ἅγιος Νικόλαος.
  Ταξιδεύουμε πρός τό κέντρο τῆς Μι­κρᾶς Ἀσίας καί σταθμεύουμε στή Σινασό τῆς Καππαδοκίας. Περιηγητές τή χαρα­κτήρισαν «Ὁ Φάρος τῆς Καππα­δοκίας», «Ἑλληνική ὄασις», «Ἀστήρ ἐν τῷ σκό­τει», «Ἀθῆναι ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ» καί «Τό κέ­ντρο τῆς ἑλληνικῆς ἀναγεν­νή­σεως στήν Καππαδοκία»! Εἶναι ἡ πιό ἀνθηρή πολι­τεία τῆς Καππαδοκίας καί τό κέντρο τοῦ καππαδοκικοῦ ἑλληνι­σμοῦ.
  Ἰδιαίτερα τόν 19ο αἰώνα παρουσιάζει ἔντονη πνευματική κίνηση. Καί νά, ξεφυτρώνουν ἑλληνικά σχολεῖα, Ἀρρενα­γω­γεῖο, Παρθεναγωγεῖο, Νηπιαγωγεῖο. Λει­τουργεῖ ξενώνας, ἀναγνωστήριο. Καλοῦν καθηγητές ἀπό τήν Ἀθήνα, γιά νά μορ­φώσουν τά παιδιά τους. Διαφημίζεται ἡ ποιότητα τῆς παιδείας τους. Κατα­φθά­νουν μαθητές κι ἀπό τήν Καισάρεια κι ἀπό τό μακρινό Ἰκόνιο. Τό Παρθενα­γω­γεῖο εἶναι χτισμένο διακριτικά, γιά νά μήν προκαλεῖ τούς Τούρκους, πού δέν μορ­φώνουν τά κορίτσια τους. Ἕνα ὄμορφο ἐκκλησάκι, ἀφιερωμένο στούς προστά­τες τῆς παιδείας, τούς Τρεῖς Ἱεράρχες, κοσμεῖ τό Ἀρρεναγωγεῖο.
  Παρόλο πού οἱ Τοῦρκοι ἔχουν κυ­ρι­αρχήσει στή Μικρά Ἀσία, ἡ Σινασός ἀπό τόν 17ο αἰ. μ.Χ. κυβερνιέται ἀπό ἀνε­ξάρ­τητη μή ὀ­θωμανική Ἀρχή, τή Δημογε­ρο­ντία. Ἡ Δημογεροντία ἐπι­λύει κάθε πρό­βλημα πού παρουσιάζεται με­ταξύ τῶν Ἑλλήνων, γιατί θεωρεῖ ντρο­πή νά ὁδηγηθεῖ κά­ποια ὑ­πόθεσή τους στίς ὀθωμανικές ἀρχές. Ἀρ­νάκια μέσα στούς λύκους εἶναι οἱ Σινα­σί­τες κι ὅμως δρα­στηριοποιοῦνται καί δημιουργοῦν πολιτισμό. Ἐ­πίσης, σινασίτες ἔ­μποροι ἔχουν στά χέ­ρια τους τό μονο­πώ­λιο τοῦ χαβιαριοῦ ἀπό τήν Κασπία θά­λασσα μέχρι τήν Κων­σταν­­τι­­νού­πολη καί τά κράτη τῆς Εὐρώπης. Ἄξιες προσοχῆς εἶναι οἱ οἰκοδο­μές τῆς Σι­να­σοῦ. Κανένα ἀρχοντικό δέν ἔχει ὅμοια πόρτα μέ κά­ποιο ἄλλο. Γιά τά μεγα­λόπρεπα ἀρχο­ντικά της ἡ UNESCO χαρα­κτήρισε τήν πόλη δια­τηρητέο οἰκισμό.
  Μετά τή Συνθήκη τῆς Λωζάνης (24-7-1923), οἱ Σινασίτες ξεριζώνονται ἀπό τά πα­τρο­­γο­­νικά τους χώματα. Στίς νέες πατρίδες, Νέα Σινασό Εὐβοίας, Ἀθήνα, Θεσσα­λο­νίκη, φτιάχνουν τίς προσφυ­γι­κές ἑστίες τους.
  «Σήμερον ἀναχωροῦμεν οἱ τελευ­ταῖ­οι, οἱ ὁποῖοι ἀπεμείναμεν εἰς τήν Σινα­σόν... Ἡ τε­λευταία θλιβερά αὕτη ἔξοδος ἀπό τῆς γε­νε­τείρας μας Σινασοῦ ἀπαρ­τίζεται ἀπό ὀκτώ ἁμάξια. Σοῦ ἀπευθύνω, φιλτάτη μου Πα­τρί­δα, τό ὕστατο χαῖρε. Ἔχε γειά γιά πάντα.
  Ἐν Σινασῷ τῇ 24ῃ Ὀκτωβρίου 1924.
  Λάζαρος Τακαδόπουλος».
  Ὀκτώ ἁμάξια βλέπει ὁ Τοῦρκος νά χά­νονται στή στροφή τοῦ δρόμου καί γελᾶ ἱκανοποιημένος. Τούς ξεκλήρισε, τούς ἀφά­νι­σε ἐπιτέλους! Μά ὁ κάθε Σι­νασίτης, ὁ κάθε Μικρασιάτης κουβαλᾶ, μα­ζί μέ τό βιός του, τήν εὐσεβῆ ψυχή του, τά ἱερά καί τά ὅσια τῆς πί­στης τῶν πατέρων του. Κρατᾶ τήν πνευ­μα­τι­κή καί πολιτιστική κληρονομιά του, πού δέν χά­θηκε, δέν λε­ηλατήθηκε ὅποιος ὁ­δο­στρω­τή­ρας κι ἄν πέρασε ἀπό πάνω της. Ἡ καρδιά του ὀρεξάτη κρύβει μιά δύναμη μυ­στική, πού θά ξαναλάμψει, θά ξαναδη­μι­ουρ­γήσει ὅπου ἐγκατασταθεῖ... Ὅ­πως κι ἔγινε καί μᾶς κατέ­πληξε!

(Συνεχίζεται)

Ἑλληνίς