«Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν». Εἶναι ἡ πρώτη φράση τοῦ ἱεροῦ κειμένου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Τίθεται ὡς ἐπικεφαλίδα ὄχι μόνο τῶν διηγήσεων γιά τή δημιουργία τοῦ κόσμου, πού ἀκολουθοῦν ἀμέσως μετά, οὔτε μόνο τοῦ βιβλίου τῆς Γενέσεως, πού εἶναι τό πρῶτο στή σειρά, ἀλλά καί ὁλόκληρης τῆς συλλογῆς τῶν 49 βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Μέ δέκα λέξεις ὁ ἱερός συγγραφέας περιγράφει τήν κεντρική ἰδέα ὅλης τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, τόν κεντρικό ἄξονα γύρω ἀπό τόν ὁποῖο ἑλίσσεται ὅλη ἡ ἱστορία καί ἡ θεολογία τῆς ἁγίας μας Γραφῆς: τά πάντα μέσα στόν κόσμο καί στήν ἱστορία ἀρχίζουν ἀπό τόν Θεό, κατευθύνονται καί τελειώνουν μέ τόν Θεό, πού εἶναι Δημιουργός «ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων». Ἡ πίστη αὐτή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ὀνομάζεται μονοθεϊστική καί περιέχει τό ἁπλό καί σαφές μήνυμα: στόν κόσμο τοῦ οὐρανοῦ ὑπάρχει ἕνας μόνο Θεός καί στόν κόσμο τῆς γῆς ὅλα ἔχουν ἀρχή στόν χῶρο καί στόν χρόνο. Ἔχουν ἔρθει ἀπό τήν ἀνυπαρξία στήν ὕπαρξη μέ τή βούληση καί τή δημιουργική δύναμη τοῦ Θεοῦ.
  Μέ τήν παραπάνω φράση ἡ θεόπνευστη ἁγία Γραφή κατακρημνίζει ὅλες τίς ἀνθρώπινες φιλοσοφίες καί ἀντιλήψεις σχετικά μέ τήν ὕπαρξη τοῦ κόσμου, οἱ ὁποῖες, παρά τίς ἐπιμέρους διαφορές τους, χωρίζονται σέ τρεῖς μεγάλες κατηγορίες: τόν ὑλισμό, ὁ ὁποῖος θεωρεῖ ὅτι ἡ ὕλη εἶναι αἰώνια καί μόνο μορφές ἀλλάζει μέσα στόν χρόνο· τόν πανθεϊσμό, ὁ ὁποῖος πιστεύει ὅτι κομμάτια τῶν θεοτήτων εἶναι διάσπαρτα καί ἐνσωματωμένα μέσα στά φυσικά ἀντικείμενα, καί γι᾽ αὐτό πρέπει νά λατρεύονται ὡς θεοί· καί τόν δυϊσμό, ὁ ὁποῖος φρονεῖ ὅτι ὁ κόσμος κυβερνᾶται ἀπό δύο ἀντίπαλες θεότητες ἤ δυνάμεις, τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ, καί νικάει ἡ μία τήν ἄλλη κατά τή διάρκεια τοῦ ἀέναου πολέμου μεταξύ τους.
  Κατοικώντας ἀνάμεσα σέ ἀρχαίους λαούς -ἀπό τήν Αἴγυπτο μέχρι τή μακρινή Μεσοποταμίαμέ τέτοιου εἴδους θρησκευτικές παραδόσεις σύγχυσης, εἰδωλολατρίας, δεισιδαιμονίας καί προλήψεων, ὁ λαός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κατάφερε μέ τή μονοθεϊστική του πίστη, στό ποσοστό πού τή διατήρησε καθαρή, ὄχι μόνο νά διαφυλαχθεῖ καί νά μήν παρασυρθεῖ τελείως, ἀλλά νά βρεθεῖ καί σέ θέση ἰσχύος. Καιρικά φαινόμενα, ζῶα, γεγονότα καί παραστάσεις τῆς καθημερινότητας πού ἀναστάτωναν τόν εἰδωλολάτρη δέν εἶχαν τόν ἴδιο ἀντίκτυπο στόν Ἰσραηλίτη. Αὐτός γνώριζε ὅτι ὅλα ἐνεργοῦν, κινοῦνται καί πραγματοποιοῦνται κάτω ἀπό τό ἄγρυπνο βλέμμα τοῦ Θεοῦ, πού δημιούργησε καί κυβερνᾶ τό σύμπαν. Γινόταν ἔτσι φανερό ὅτι μόνο μέ τή μονοθεϊστική πίστη, ὅπως διδάσκεται στή βιβλική παράδοση, μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά διατηρεῖ τήν ἐσωτερική του ἐλευθερία καί νά εἶναι σέ θέση νά κρίνει ὅλα τά σχήματα αὐτοῦ τοῦ κόσμου, νά διακρίνει τά ἀληθινά ἀπό τά ψεύτικα καί νά μετασχηματίζει τά βλαβερά σέ ὠφέλιμα.
  Παρόλο πού ἡ πίστη στήν «ἐξ οὐκ ὄντων» δημιουργία ἀπό τόν Θεό δέν διατυπώνεται ἄλλη φορά ρητῶς καί μέ σαφήνεια μέσα στήν Παλαιά Διαθήκη παρά μόνο στό δεύτερο βιβλίο τῶν Μακκαβαίων, πού γράφτηκε τόν 1ο αἰ. π.Χ. (βλ. Β´ Μακ. 7,28), ἀφθονοῦν μέσα στά βιβλία της οἱ παρόμοιου περιεχομένου ὁμολογίες πίστεως τῶν ἱερῶν συγγραφέων ὅτι ὁ Θεός τοῦ Ἰσραήλ εἶναι ὁ μόνος πραγματικός Θεός πού ζεῖ, ὑπάρχει, ἐξουσιάζει ὅλα τά στοιχεῖα τῆς φύσεως καί κυβερνᾶ τίς τύχες τῶν λαῶν, τήν ἱστορία. Στόν Ἰώβ, πού ἀναρωτιέται γιά τά ἔργα τοῦ Θεοῦ, Ἐκεῖνος τοῦ ἀπαντᾶ: «Ποιός εἶσαι ἐσύ πού τά δικά μου σχέδια ἀμφισβητεῖς; Γιατί μιλᾶς γιά πράγματα πού δέν καταλαβαίνεις;... Ποῦ ἤσουν ἐσύ, ὅταν ἐγώ θεμελίωνα τή γῆ; Πές μου το, ἄν τό γνωρίζεις» (βλ. 38,2.4).
  Στίς ἕξι ἡμέρες τῆς Δημιουργίας τά πάντα στόν κόσμο μας ἦλθαν στήν ὕπαρξη καί στοιχειώθηκαν. Στίς ἡμέρες τῆς ἐπίγειας ζωῆς τοῦ Κυρίου μας ἐπιτελέσθηκε μέ τήν ἴδια φροντίδα καί ἀγάπη ἡ ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν δημιουργήθηκε ὁ ἀναστημένος ἄνθρωπος. Ἡ πράξη αὐτή ἀποτυπώθηκε στή λατρεία τῆς Ἐκκλησίας μας πολύ νωρίς μέ τίς ἕξι ἑβδομάδες τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, τίς ὁποῖες ἀντιστοίχησαν στίς ἕξι ἡμέρες τῆς Δημιουργίας. Οἱ ἀρχαῖοι Πατέρες θέλησαν μέ αὐτόν τόν τρόπο νά σηματοδοτήσουν τό νόημα τῆς λειτουργικῆς πορείας πρός τό Πάσχα ὡς πορείας πρός τήν ὁλική ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου, προκειμένου νά ἐπανέλθουμε στήν ἀρχική κατάσταση τῆς κατασκευῆς μας, δηλαδή σύμφωνα μέ τό σχέδιο καί τήν πρόνοια τοῦ πανάγαθου Δημιουργοῦ νά ζοῦμε αἰώνια, ὅπως ἀκριβῶς καί ὁ ἀναστάς Κύριος.

Ἀθανάσιος Γ. Παπαρνάκης

"Ἀπολύτρωσις", Μάρτ. 2023