- Κυρία, δέν μπορῶ ἄλλο, παραιτοῦ­μαι ἀπό τό διάβασμα. Βούλιαξαν τά καράβια μου! μοῦ λέει ὁ Γιάννης μέ παρά­πονο, καθώς μπαίνω στό Α3.
- Ὅλα βούλιαξαν; Δέν ἔμεινε κάτι ὄρθιο;
- Ναί, ὅλα! Ἐνῶ διάβασα πολλές ὧ­ρες γιά τό διαγώνισμα τῶν Μαθηματικῶν, δέν ἔγραψα καθόλου καλά.
- Κι ἔτσι εὔκολα παρατᾶς τόν ἀ­γώ­να; Προχθές στήν ἔκθεση ἔγραφες ὅτι θέλεις νά γίνεις ὑποπλοίαρχος στό Πολε­μικό Ναυτικό, καλά θυμᾶμαι;
- Θέλω, ἀλλά δέν θά τά καταφέ­ρω… Ὅλο ἀποτυχίες ἔχω!
- Νομίζω πώς ἀξίζει νά μελετήσου­με σήμερα μία συγκλονιστική σελίδα τῆς ἱστορίας τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ, πού θά σέ βοηθήσει νά μήν ἐγκαταλείψεις τήν προσπάθειά σου.
- Ἀνυπομονοῦμε νά τήν ἀκούσουμε, πετιέται ἡ Μαρία.
- Εἶναι μία συγκλονιστική ἱστορία, πού νομίζω ὅτι στήν Ἀμερική θά εἶχε γίνει σίγουρα… ταινία. Πρωταγωνιστές; Μία χούφτα Ἕλληνες, πού ἔγραψαν τό ὄνο­μα τοῦ πλοίου τους μέ χρυσά γράμματα στήν ἱστορία.
- Πῶς ἔλεγαν τό πλοῖο;
- Εἶχε τό ὄνομα τοῦ μυθικοῦ ἥρωα Ἀ­δρία, ἀπό τόν ὁποῖο πῆρε τό ὄνομά της καί ἡ Ἀδριατική θάλασσα. Ἀλλά ἄς πάρουμε τά πράγματα ἀπό τήν ἀρχή! Κατά τή διάρκεια τοῦ Β´ Παγκόσμιου Πολέμου, τήν 20ή Ἰουλίου 1942, ὁ Ἰω­άννης Τού­μπας παραλαμβάνει ἀπό τά ναυπηγεῖα τοῦ Νιουκάσλ τῆς Ἀγ­γλίας τό καινούργιο ἀντιτορπιλικό «Ἀδρίας». Ὡς κυ­βερ­νήτης καταφέρνει νά ἑνώσει τό πλήρωμά του μέ τήν αὐστηρότητα ἀλλά καί τήν ἀγάπη του. Εἶναι ὅλοι τους μία οἰκογένεια, τολμηροί καί γενναῖοι. Ἡ πολεμι­κή δράση τοῦ «Ἀδρία» τά ἑπόμενα χρό­νια εἶναι πο­λύ σημα­ντική. Συμμετέχει σέ νηοπο­μπές στόν Ἀτλαντικό, βυθίζει δύο γερμανικές τορπιλακάτους στή Σικελία, καθώς καί τό γερμανικό ὑποβρύχιο U-553.
- Πόσοι ἦταν ὅλοι μαζί στό πλοῖο;
- Τό πλήρωμα τοῦ «Ἀδρία» ἦταν 204 ἄνδρες. Μέ τό βρετανικό ἀντιτορπιλικό Hurworth καλοῦνται στίς 20 Ὀκτωβρίου 1943 σέ μία ἀποστολή ἐν μέσῳ ναρκοπεδίων νά πλεύσουν ἀπό τήν Κῶ στήν Κάλυμνο, γιά νά παραπλανήσουν ἐχθρικές γερμανικές μονάδες. Τή νύχτα τῆς 22ας Ὀκτωβρίου 1943 στίς 9.56´ τό βρά­­δυ ὁ «Ἀδρίας» προσ­κρούει σέ γερμανική νάρκη ἔξω ἀπό τήν Κάλυμνο. Ἀκολουθοῦν σκηνές φρίκης. Ὁ κυβερνήτης Ἰωάννης Τούμπας, πού βρίσκεται στή γέφυρα, τινάζεται στόν ἀέρα καί ἀμέσως μετά πέφτει δυνατά στό δάπεδο. Χιλιάδες κομμάτια σίδερο ἐκσφενδονίζονται καί τόν πλακώνουν. Τραυματισμένος, κά­νει προ­σπά­θεια νά ἀνασηκωθεῖ καί νά κοιτάξει μπροστά. Ἀντί γιά τήν πλώρη βλέπει θάλασσα, ἀφοῦ ἡ νάρκη ἔχει ἀ­πο­­­κόψει τά 30 ἀπό τά 85 μέτρα τοῦ πλοί­ου. Συγκεντρώνει τίς δυνάμεις του καί φωνάζει στό πλήρωμα: «Μήν ξεχνᾶ­τε, πώς εἶσθε Ἕλληνες!».
- Κυρία, πῶς ἔγινε καί δέν ἀνατινά­χτηκε ὁλόκληρο τό πλοῖο;
- Τό θαυμαστό ἦταν ὅτι δέν πειράχτηκαν τά λεβητοστάσιά του καί ἔτσι συνέχισε νά πλέει. Ὁ πλοίαρχος τοῦ Hur­worth κάνει σῆμα στούς Ἕλληνες νά βυθίσουν τό καράβι τους γιά νά διασωθοῦν στό δικό τους. Ὁ Τούμπας ὅμως ἀρ­νεῖ­ται νά ὑπακούσει. Θέλοντας νά πάρει τή γνώμη τῶν ἀξιωματικῶν καί τοῦ πληρώματός του, τούς συγκεντρώνει καί τούς ρωτᾶ: «Θά ἐγκαταλείψουμε τό πλοῖο μας;». Μέ μία φωνή ἀπαντοῦν: «Ὄχι, πο­τέ!». Συμφωνοῦν νά μεταφερθοῦν μό­νον οἱ τραυματίες στό Hurworth, τό ὁ­ποῖο ὅμως πλησιάζοντας πέφτει σέ νάρ­κη καί βυθίζεται μέ 143 ἄνδρες μέ­σα σέ λίγα λεπτά.
- Πώ, πώ… καί μετά βούλιαξε καί ὁ «Ἀδρίας»; ρωτάει ὁ Γιῶργος στενοχωρημένος.
- Ἡ κατάσταση εἶναι ἀπελπιστική. Μέσα στή νύχτα κινδυνεύουν, γιατί τό κατάστρωμα γέρνει διαρκῶς καί τό τιμόνι δέν ὑπακούει, ἀφοῦ παραμορφωμένες λαμαρίνες «ὁδηγοῦν» τώρα τό πλοῖο. Κάλυψη ἀπό τόν ἀέρα δέν ὑ­πάρχει καί πλέουν μέσα σέ ἕνα ναρκοπέδιο.
- Καί τί ἔγινε; Σώθηκαν;
- Ναί, γιατί στάθηκαν ὅλοι τους ἥ­ρωες. Ὁ μηχανικός Κώστας Ἀράπης καταφέρνει μέ τίς ἄριστες ναυπηγικές του γνώσεις νά μήν πλημμυρίσουν τά λεβητοστάσια. Ὁ γιατρός Ἀνδρέας Καποδίστριας, χρησιμοποιώντας τήν κολόνια ξυρίσματος γιά ἀντισηπτικό, χει­ρουργεῖ μέ ψαλίδι κουρέματος καί λεπίδες ξυρίσματος, μιά καί τό ἰατρεῖο τοῦ πλοίου ἔχει διαλυθεῖ ἀπό τήν ἔ­κρη­ξη. Θαυμαστά, κανένα τραῦμα δέν μολύνεται. Ὁ νεαρός ναύτης Γεώργιος Παπαφρατζέσκος βλέπει τό ἀριστερό του χέρι νά ἀκρωτηριάζεται χωρίς ἀναισθητικό κι ὅ­ταν ὁ ἐπίσης τραυματίας Τούμπας σπεύ­δει νά τόν παρηγορήσει, ἀκούει ἀπό τόν Ποριώτη μία φράση πού ἔμεινε στήν ἱστορία: «Καί τί εἶναι ἕνα χέρι γιά τήν πατρίδα, κύριε Κυβερ­νῆτα; Τίποτε!». Δα­κρυ­σμένος ἐκεῖνος σκύβει καί τόν φιλᾶ στό μέτωπο.
- Αὐτοί εἶναι ἥρωες! Καί μετά;
- Τρεῖς ὧρες ἀργότερα, χωρίς ἄ­γκυ­ρα καί χάρτες, μέ ὁδηγό τόν πολικό ἀ­στέρα, ὁ κυβερνήτης μέ ἕνα ἀληθινά «τρελό» ταξίδι, πλησιάζει ἀργά μέ ὄπισθεν καί ἀράζει τό πληγωμένο πλοῖο στήν ἀκτή τῆς ἀρχαίας Μύνδου, στή Μι­κρά Ἀσία.
- Καί ἐκεῖ; Τί κάνουν;
- Μένουν μερικές ἑβδομάδες στά ἐ­χθρικά παράλια. Στό πλοῖο ὑπάρχουν πολλά ἀκρωτηριασμένα πτώματα, τά ὁ­ποῖα θάβουν στήν ἀκτή. Ὁ κυβερνήτης ὑπόσχεται νά ἔρθει νά παραλάβει τίς σορούς καί νά τίς φέρει στήν πατρίδα μετά τόν πόλεμο. Πρέπει ἐπιπλέ­ον νά μεταφερθοῦν οἱ τραυματίες, νά στεγανοποιηθεῖ ἐ­παρκῶς τό πλοῖο, νά ἀνεφοδια­σθεῖ. Μέ ὑ­περ­άνθρωπες προσπά­θειες ὀργανώνεται τό σχέδιο διαφυγῆς τοῦ «Ἀδρία» στήν Ἀλεξάνδρεια καί ξεκινοῦν ἕνα πενθήμερο ταξίδι 730 ναυτι­κῶν μιλίων, κάτω ἀπό τή μύτη τῶν Γερ­μανῶν! Στίς 6 Δεκεμβρίου τοῦ 1943, ἀνήμερα τοῦ Ἁγίου Νικολάου, τό ἐνα­πο­μεῖ­ναν τμῆμα τοῦ θρυλικοῦ «Ἀδρία» μπαίνει θριαμβευτικά στό ἀλεξανδρινό λιμάνι. Ὁ κυβερνήτης του, μέ ἐννέα τραύ­μα­τα καί σπασμένο χέρι, πλοηγεῖ τό ἡρωικό πλοῖο. Ἀ­ποθεωτική εἶναι ἡ ὑποδοχή ἀπό τά συμμαχικά πλοῖα, πού ἀποδί­δουν τιμές μέ πανηγυρικούς συρι­γ­μούς καί ἰαχές.
- Κυρία, αὐτό ἦταν ἆθλος! Ὁ κυβερνήτης ἐπέζησε;
- Ναί, καί ἀκολούθησε ἀνοδική πορεία. Ἀποστρατεύτηκε τό 1953 μέ βαθ­μό ἀντιναυάρχου καί ὥς τό 1977 ἀσχολήθηκε μέ τήν πολιτική.
- Σώζεται κάτι σήμερα ἀπό τό ἀντιτορπιλικό;
- Ἀνασύρθηκε καί ἐκτίθεται ἡ ἄ­γκυ­ρα τοῦ «Ἀδρία» ἔξω ἀπό τήν Ὑπηρεσία Ἱστορί­ας Ναυτικοῦ στήν Ἀθήνα. Αὐτή ἡ ἄγκυρα, παιδιά, δέν εἶναι ἁπλά ἕνα σι­δε­ρικό ἀλλά μία ἱστορική παρακαταθήκη, πού θυμίζει ὅτι οἱ ἡρωικές ἐνέρ­γειες παραμένουν ἀναλλοίωτες στόν χρόνο. Ἐνδυναμώνει τή μνήμη γύρω ἀ­πό τόν θρύλο τοῦ «Ἀδρία» καί διαλα­λεῖ ὅτι τό πιό ἰσχυρό μέταλλο εἶναι ἡ ψυχή τῶν ἀνδρῶν πού τό ὑπερασπίστηκαν. Καί ἦταν ὅλοι τους…
- Ἥρωες! ἀπαντοῦν τά παιδιά μέ μιά φωνή.
- Κυρία, εὐχαριστῶ πολύ, ἀκούγεται συγκινημένος ὁ Γιάννης. Δέν βούλιαξε ἀκό­μα ὁλόκληρο τό καράβι μου. Θά προσπαθήσω νά τό διασώσω!
- Ναί, Γιάννη μου, ἀξίζει! Καί εὔχομαι, σάν τόν συνονόματό σου Ἰωάννη Τούμπα, νά σέ καμαρώσουμε καί κυβερνήτη!

Μ.Ε.Χ.

"Ἀπολύτρωσις", Ὀκτ. 2023