Ὁ διαγωνισμός «PISA» τοῦ Ο.Ο.Σ.Α. ἔχει τήν ἀφετηρία του στό 2000 καί ἀπό τότε ὀργανώνεται κάθε τρία χρόνια γιά μα­θη­τές 15-16 ἐτῶν. Τά μαθήματα στά ὁ­ποῖα ἐξετάζονται εἶναι τά μαθηματικά, ἡ κατανόηση κειμένου καί οἱ φυσικές ἐ­πι­στῆμες. Στόν τελευταῖο διαγωνισμό, πού ὀργα­νώ­θηκε τό 2022 συμμετεῖχαν 690.000 μαθη­τές ἀπό 81 χῶρες, ἀπό 242 Γυμνάσια, γε­νι­κά καί ἐπαγγελματικά Λύκεια ὅλης τῆς χώρας. Μέ βάση τήν ἐ­πίδοση τῶν 6.578 ἑλλήνων μαθητῶν ἡ Ἑλλάδα κατατάχθηκε στά μαθηματικά στήν 44η θέση, στήν κατανόηση κειμέ­νου στήν 41η καί στίς φυσικές ἐπιστῆμες στήν 44η θέση. Δηλαδή εἶχε ἐπιδόσεις κά­τω ἀ­πό τόν μέσο ὅρο τῶν χωρῶν τοῦ Ο.Ο.Σ.Α.
  Τά ἀποτελέσματα τῆς PISA 2022 δείχνουν ὅτι στίς περισσότερες χῶρες παρατηρήθηκε μιά σημαντική πτώση στίς ἐπιδόσεις τῶν μαθητῶν στά μα­θη­ματικά καί στήν κατανόηση κειμένου σέ σύγκρι­ση μέ τό 2018. Η πτώση αὐτή ἀ­πο­δί­δε­ται, σύμφωνα μέ τούς εἰδικούς, σέ σημα­ντικό βαθμό στόν ἀντίκτυπο πού εἶχε ἡ πανδημία στήν ἐκπαίδευση. Ἡ κα­ρα­ντίνα στήν Ἑλλάδα κράτησε τά σχο­λεῖα κλει­στά ἀπό τόν Μάρτιο τοῦ 2020 ἕως τά μέσα Μαΐου τοῦ 2021. Οὔτε σχε­τικά συ­μπληρωματικά μέτρα ἐλήφθησαν γιά τήν ἀποχή τῶν μαθητῶν ἀπό τή διά ζώσης διδασκαλία, οὔτε ὑπολογίστηκαν οἱ πολ­λές ἀπουσίες ἀπό τήν τηλεκ­παί­δευση. Ἡ ἔλλειψη ἐξοικείωσης τῶν ἑλ­λήνων μαθη­τῶν μέ τή μεθοδολογία τῶν θεμάτων τοῦ «PISA» εἶναι ὁ λόγος πού ἐ­πικαλοῦνται, γιά νά δικαιολογηθεῖ ἡ μέ­τρια ἐπίδοση τῆς χώρας μας.
  Σύμφωνα ὅμως μέ τόν Ο.Ο.Σ.Α. καί τόν Δ/ντή τοῦ Προγράμματος Διεθνοῦς Ἀξιολόγησης Μαθητών («PISA») Ἀντρέ­α Σλάϊχερ δέν φταίει μόνο ὁ covid. Ὑ­πάρ­χει μερίδιο εὐθύνης στούς ἐκπαι­­δευ­τι­κούς καί στούς γονεῖς. Γιά τήν Ἑλ­λάδα εἶπε: «Ὁ παράγοντας πού μέ ἀνη­συ­χεῖ περισσότερο εἶναι ἡ ἐπιδείνωση τῆς ποι­ότητας τῶν σχέσεων μαθητή-δα­σκά­λου. Σκεφθεῖτε το, οἱ περισσότεροι μα­θητές ἔλαβαν ἐκπαιδευτικό ὑλικό καί ὁδηγίες γιά τήν ἐργασία ἀπό τό σχολεῖο τους στή διάρκεια τῆς πανδημίας, ἀλλά μόλις τό 11% τῶν ἑλλήνων μαθητῶν εἶ­πε ὅτι ὑ­πῆρχε κάποιος ἀπό τό σχολεῖο πού τούς τηλεφωνοῦσε καθημερινά γιά τό πῶς αἰ­σθάνονται. Ἡ μάθηση ὅμως δέν εἶναι ἁ­πλῶς μιά ἐπιχείρηση ἀπό ἐ­κεῖνες πού βασίζονται μόνο στίς συ­ναλ­λαγές. Εἶναι μιά διαδικασία καί μιά συ­ν­εργασία κοι­νωνική βασισμένη στίς προ­σωπικές σχέ­σεις». Γιά τό μέλλον συμ­βουλεύει, μέ βά­ση τά συμπεράσματα τοῦ διαγωνι­σμοῦ: «Ἀπό τό πῶς χειρί­στηκαν τήν πανδημία πολλές χῶρες ἐ­ξάγεται τό προ­φανές συμπέρασμα ὅτι πρέπει νά πα­ρα­μείνουν τά σχολεῖα ἀνοι­χτά περισ­σότερο χρο­νι­κό διάστημα καί γιά περισ­σότερους μα­θη­τές. Ἐξίσου ση­μαντικό ὅμως εἶναι οἱ μα­θητές νά ἀ­πο­κτήσουν οἱ ἴδιοι μεγα­­λύ­τερη εὐθύνη γιά τή μάθησή τους, πέ­ρα ἀπό κάθε παν­δη­μία. Αὐτό εἶναι ἕνα ἀπό τά βασικά πλε­ονεκτήματα πού χρει­άζο­νται γιά τήν διά βίου ἀναβά­θμιση τῶν προσόντων τους καί τήν ἐπα­νεκ­παί­δευ­σή τους στίς μέρες μας... Ἡ οἰκοδόμηση τῶν κοι­νω­νικῶν θεμελίων γιά μάθηση εἶ­ναι ἀπαραίτητη. Ὁ περιο­ρισμός τῶν ψη­φιακῶν περισπα­σμῶν εἶ­ναι τό κλειδί. Ἡ οἰκοδόμηση ἰ­σχυ­ρῶν συνεργασιῶν μέ τίς οἰκογένειες καί ἡ συμμετοχή τῶν γονέων στή μά­θη­ση τῶν μαθητῶν εἶναι ἐπίσης πολύ ση­μαντική».
  Τά ἀποτελέσματα τῶν ἐξετάσεων τῆς ἀξιολόγησης «PISA» καί ἡ σύγκρισή τους μεταξύ τῶν χωρῶν δίνουν συνήθως τό ἔναυσμα γιά μεταρρυθμίσεις. Στή χώ­ρα μας δέν φαίνεται νά ὠθοῦν τήν κρατική μέριμνα σέ πα­ρό­μοια κατεύ­θυν­ση. Ὑπάρχουν ὁπωσδήποτε σχολεῖα μέ εὐ­συνεί­δη­τους ἐκπαιδευ­τι­κούς πού προ­­­σφέρουν σπουδαῖο ἔργο. Αὐτά ὅ­μως δέν μποροῦν νά ἀλλάξουν τή γε­νική εἰκόνα τῆς ἐκπαίδευσης. Ἡ εὐθύνη γιά τήν κα­τάστασή της ἐπιμερίζεται σέ ὅ­λους τούς συντελεστές τῆς ἐκπαί­δευ­σης. Πρωτίστως πολλά χρειάζεται νά γίνουν ἐκ μέρους τῆς Πολιτείας, ὅπως π.χ. ἡ ἀλ­λα­γή τοῦ τρόπου ἀξιολόγησης τῆς ἐπίδο­σης τῶν μαθητῶν, ἀνάπτυξη τῆς κριτι­κῆς σκέ­ψης καί ἐξάλειψη τῆς παπαγαλίας. Ἀλλαγή τῶν προγραμ­μά­των σπου­δῶν καί τῶν ἀκατάλληλων σχολικῶν βιβλίων. Ἡ συστηματική διδα­σκαλία τῆς γλωσ­σικῆς μας παράδοσης καί ἐνίσχυση τῆς φιλαναγνωσίας γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς γλωσσικῆς ἔνδειας. Ὡστόσο ἀναγκαία εἶναι ἡ ἐνίσχυση-ὑ­ποστήριξη καί συνεργασία τῶν ἐκπαι­δευτικῶν γιά τήν ἐφαρμογή με­θόδων διδα­σκα­λίας πού παρά­- γουν δο­κι­μα­σμέ­να στήν πράξη ἀξιόλογα ἀ­πο­τελέσματα.
  Εὐχῆς ἔργο θά ἦταν ἡ σύγ­χρονη, ἀ­ποτελεσματική καί μέ ἀξιο­κρα­τικά κρι­τήρια ἐπιλογή στελεχῶν τῆς ἐκπαίδευ­σης. Στελέχη πού θά διαπνέονται ἀπό τίς ἀξίες τοῦ πολιτι­σμοῦ, τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας, τῆς δημο­κρατί­ας, τῆς φιλο­πατρίας, τοῦ  ἐθελοντισμοῦ καί τῶν στοιχείων τῆς γνή­σιας ὀρθόδοξης χρι­στιανικῆς παρά­δο­σης. Μ᾽ αὐτά τά ἐφόδια θά μποροῦν νά διοικοῦν, ἐπο­πτεύ­ουν, καί κα­θο­δη­γοῦν εὐδόκιμα τά σχολεῖα καί τούς ἐκ­παι­δευ­τικούς. Ἐκτός ὅμως ἀπό τή βού­λη­ση τῶν πολιτικῶν καί τήν καθο­ρι­στική συμβολή τῶν ἐκπαιδευτικῶν χρειάζεται ὁ­πωσδήπο καί τό ἔμ­πρακτο ἐνδια­φέρον τῶν γονέων. Εὔ­κο­λο; Πολύ δύσκολο, ἀλ­λά ἀναγκαῖο καί ἐξαιρετικά ἐπεῖγον γιά τό μέλλον τῶν νέων καί τῆς Ἑλ­λάδας.

Γ. Ἐ. Κ.

Πηγές:
«Ἡ Καθημερινή», 6-12-2023».
«ΒΗΜΑ», 10-12-2023».

"Άπολυτρωσις"

Τεῡχος Μαϊου 2024