Ἡ Ἐκκλησία μας τόν εἰκονίζει πάνω σ᾿ ἕνα λιοντάρι, σύμβολο δυνάμεως κραταιᾶς. Οἱ πιστοί μές στούς αἰῶνες ὑψώνουν μέ εὐλάβεια ναούς στό ὄνομά του. Οἱ μελετητές ἀναφέρουν πώς στήν Κωνσταντινούπολη ὑπῆρχαν πολλές ἐκκλησίες καί μονές πρός τιμή τοῦ δημοφιλοῦς ἁγίου. Καί σήμερα, μονάχα στήν Κύπρο, φέρουν τό ὄνομά του ἑξηνταέξι μικροί καί μεγάλοι ναοί. Ὁ πιό περικαλλής, πού βρίσκεται στή γραφική Μόρφου, φυλάγει τά ἅγια λείψανά του. Ἡ μνήμη του γιορτάζεται πανηγυρικά ἀπό τούς Ὀρθόδοξους στίς 2 Σεπτεμβρίου. Ὁ Μ. Βασίλειος καί ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἐκφωνοῦν ἐγκωμιαστικούς λόγους στή μνήμη του, τοῦ ἀποδίδουν τόν τιμητικό τίτλο τοῦ μεγαλομάρτυρα καί ἀναφέρονται στή θαυματουργική του δύναμη.
 Εἶναι συγκλονιστικό τό ὅτι τόση δόξα καί τιμή, τέτοια χάρη ἀποδίδονται σ᾿ ἕναν ἅγιο μόλις δεκαπέντε χρόνων. Ναί, ὁ Μάμας εἶναι μόλις στά δεκαπέντε του, ὅταν γύρω στά 270 μ.Χ. στέκει μπροστά στόν ἀδίστακτο αὐτοκράτορα Αὐρηλιανό, πού εἶχε τήν ἐπωνυμία «manu ad ferrum» (τό χέρι πάνω στό ξίφος). Ὅμως αὐτό τό τρυφερό παλληκαράκι ἀνήκει στά «μωρά τοῦ κόσμου» πού καταισχύνουν τούς ἰσχυρούς. Ἀνεξήγητο γιά τούς ἀπίστους τό πῶς κρύβει στά παιδικά του χαρακτηριστικά τόση τόλμη καί ἀποφασιστικότητα. Τό μυστικό του τό ἀποκαλύπτει ὁ ἴδιος, ὅταν ὁμολογεῖ τήν πίστη του στόν Χριστό καί προσθέτει: «Μέσα στίς φλέβες μου, βασιλιά, κυλάει αἷμα μαρτύρων».
 Τοῦτο τό μικρό ἀγόρι εἶναι κληρονόμος μιᾶς ἀτίμητης περιουσίας. Γνωρίζει πότε καί ποῦ γεννήθηκε. Ὁ ἐρχομός του στή ζωή ἐκτυλίσσεται σέ μιά ἀπό τίς συγκλονιστικότερες σκηνές πού ἄφησε στόν κόσμο ἡ μαρτυρική Ἐκκλησία τῶν πρώτων αἰώνων. Δίπλα στόν σύζυγό της Θεόδοτο, ἡ νεαρή Ρουφίνα εἶχε ὁμολογήσει πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό. Κι ἔπειτα στό ὑγρό μπουντρούμι τῆς φυλακῆς τῆς Καισάρειας ἀφουγκραζόταν τούς χτύπους τῆς καρδιᾶς πού ἦταν διπλοί, ἀφοῦ μέσα της κυοφοροῦσε μιά νέα ὕπαρξη. Κάτω ἀπό τίς σκληρές ἐκεῖνες συνθῆκες ἡ νεαρή χριστιανή ἔφερε στόν κόσμο τό μικρό της παιδί, ἕνα τρισχαριτωμένο ἀγοράκι πού ἔμεινε ἀμέσως ὀρφανό, ἀφοῦ οἱ γονεῖς του παρέδωσαν τό πνεῦμα τους στόν Θεό. Τό μαρτυρικό τους αἷμα τό νιώθει ὁ Μάμας νά κυκλοφορεῖ  ζεστό μέσα του.
 Ὁ αὐτοκράτορας ἐπιστρατεύει τά πιό φοβερά βασανιστήρια, γιά νά τόν τρομοκρατήσει. Ὁ ζωντανός Θεός τῶν χριστιανῶν ὅμως κρατᾶ στή χούφτα του τό μικρό του μάρτυρα καί, δείχνοντας τή θαυμαστή του παντοδυναμία, βγάζει τόν Μάμαντα ἀλώβητο κι ἀπ᾿ τή φωτιά κι ἀπ᾿ τά θηρία κι ἀπό τό βυθό τῆς θάλασσας.
 Ὁ δεκαπεντάχρονος ἥρωας τῆς πίστης δέχεται τέλος τή μανία ἑνός δημίου ὁ ὁποῖος μέ τρίλογχη περόνη διαπερνᾶ τό ἐφηβικό του κορμί χύνοντας ἔξω τά σπλάχνα του. Σέ λίγο ἡ ψυχή του πετᾶ στήν ἄληκτη εὐφροσύνη τοῦ Παραδείσου.
 Τοῦτο τό δροσερό ἀνθεκτικό λουλούδι, πού ἄνθισε μέσα στή χειμωνιά τῆς εἰδωλολατρίας, μᾶς ἑρμηνεύει γιατί ἡ Ἐκκλησία δέν φοβᾶται τίς θύελλες τῶν διωγμῶν, τούς παγετῶνες τῶν θλίψεων. Μέσα σ᾿ αὐτούς τούς χειμῶνες, πού πέρασαν ἀπό πάνω της δύο χιλιάδες χρόνια τώρα, φύτρωσαν τά πιό ζηλευτά ἄνθη, πού μεταφυτεύτηκαν στίς αὐλές τοῦ Παραδείσου νά ἀνθοβολοῦν γιά μιά αἰωνιότητα.

Ἰχνηλάτης