Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ χάρισε μάρτυρες στόν οὐρανό τά πρῶτα χρόνια τῶν διωγμῶν. Τό αἷμα τῶν παιδιῶν της χύθηκε ἄφθονο ἀπό τόν Νέρωνα καί τόν Διοκλητιανό, πού σάν τό δεκακέρατο θηρίο τῆς Ἀποκαλύψεως πολέμησαν τή νύμφη τοῦ Χριστοῦ. Κι ἦταν ἐκεῖνες οἱ μέρες σκληρές γιά τήν Ἐκκλησία. Μά ἦταν ἀκόμη πιό χαλεπές κάποιες ἄλλες μέρες αἰῶνες μετά. Τότε ὁ ἐχθρός ἐμφανίσθηκε ὡς θηρίο μέ ἔνδυμα προβάτου. Ἡρωικές καί μεγαλειώδεις ἐκτυλίσσονται οἱ σελίδες τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας ἐκείνης τῆς ἐποχῆς.
  Ἦταν τότε πού ἡ Δύση ἀποσπάσθηκε ἀπό τή μία οἰκουμενική Ἐκκλησία καί ὁ πάπας ζητοῦσε ἐπίμονα τήν ὑποδούλωση τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ αἵρεση ἀπειλοῦσε τήν Ἐκκλησία, ἡ παραχάραξη ἐναντιωνόταν στήν ἀλήθεια. Σκοτεινιά καί ἀντάρα φάνηκε νά σκεπάζει τήν ἀτμόσφαιρα. Ὡραιοποιήθηκε τό κακό, ἡ συμφορά παρουσιάσθηκε ὡς ἐπιτυχία. Πολλοί παρασύρθηκαν. Τί φοβερό! Κι ὁ αὐτοκράτορας Μιχαήλ Παλαιολόγος. Κι αὐτός ἀκόμη ὁ πατριάρχης Ἰωάννης Βέκκος. Οἱ λατινόφρονες αὐξάνονταν καί ἐξαπέλυαν ἐπιθέσεις μέ διωγμούς, ἀπειλές, ἐκφοβισμούς ἐναντίον τῶν Ὀρθοδόξων. Μά ὁ γενναῖος λαός τοῦ Θεοῦ ἀποφασιστικά ἔμενε πιστός στήν παράδοση. Δέν πρόδιδε τήν ἅπαξ παραδοθεῖσα πίστη.
 Οἱ λατινόφρονες ἔβαλαν στόχο νά ἐκπορθήσουν ἀκόμα καί τό πιό ἰσχυρό προπύργιο τῆς Ὀρθοδοξίας, τό Ἅγιο Ὄρος. Καταφθάνουν στήν πολιτεία τῆς ἡσυχίας καί τῆς προσευχῆς. Ἔχουν στά χείλη χαμόγελο καί στά χέρια κρατοῦν δῶρα. Προτείνουν φιλία, καλοῦν σέ διάλογο, προθυμοποιοῦνται νά βοηθήσουν. Τό Ἅγιο Ὄρος ἀντιστέκεται σθεναρά. Οἱ ἐχθροί βρίσκονται τώρα μπροστά στήν Ἱ. Μονή Ζωγράφου. Οἱ εἰκοσιέξι μοναχοί της εἶναι προετοιμασμένοι. Ἀρνοῦνται ἀκόμα καί νά ἀνοίξουν τή θύρα τοῦ μοναστηριοῦ. Τήν ἔνδακρυ σιωπή τῆς μετανοίας διαδέχεται ἡ σθεναρή ὁμολογία τῆς πίστεως. Ἡ ρητορική δεινότητα τῶν Λατίνων, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν νά τούς πείσουν, πέφτει στό κενό. Ἡ πόρτα θά παραμείνει κλειστή. Μανιασμένοι οἱ Δυτικοί ἀπειλοῦν μέ ἐκδίκηση, μέ φωτιά, μέ θάνατο. Μά οἱ γενναῖοι ἀγωνιστές τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀντιστέκονται μέ εὐψυχία. Θά κρατήσουν τήν ὑπόσχεση πού ἔδωσαν, νά μείνουν ἄχρι τέλους στήν ὑπηρεσία τοῦ Κυρίου. Πόσο ἀκριβό εἶναι τοῦτο τό τίμημα τό καταθέτει ἡ ματωμένη ἱστορία τῶν τιμημένων ἀγωνιστῶν κάθε ἐποχῆς.
 Οἱ σκηνές πού ἐκτυλίσσονται δέν θυμίζουν ἁπλῶς τά χρόνια τῶν πρώτων διωγμῶν. Εἶναι ἀκόμα πιό φοβερές, διότι οἱ δήμιοι τώρα θέλουν νά ὀνομάζονται χριστιανοί, φοροῦν τό προσωπεῖο τῶν ἀδελφῶν. Τά δικά τους χέρια κρατοῦν κλαδί ἀδελφοσύνης καί εἰρήνης. Κι ὅμως αὐτά τά χέρια πυρπολοῦν τήν Ἱερά Μονή. Ἐκεῖ πού ἀντηχοῦσαν χρόνια οἱ προσευχές καί οἱ ὕμνοι τῶν εἰκοσιέξι μοναχῶν, ὑψώνεται τώρα ἡ τελευταία τους εὐχή στόν Κύριο πύρινη, καθώς τά κορμιά τους λαμπαδιάζουν. Ὑπογράφουν μέ τό μαρτύριο τοῦ αἵματος τή μαρτυρία τῆς συνειδήσεως.
 «Ὡς πυρίκαυστοι θυσίαι τῷ Κυρίῳ οἱ εἰκοσιέξ ὡράθησαν εἰκότως», σημειώνει ὁ ἅγιος Νικόδημος στό συναξάρι τῆς 22ας Σεπτεμβρίου. Εἶναι 13ος αἰώνας μ.Χ. Οἱ παπικοί μέ δελεάσματα καί ἀπειλές, μέ ὑποσχέσεις καί ἐκφοβισμούς δέν πετυχαίνουν τό σκοπό τους. Ἡ Ὀρθοδοξία πιό καθάρια καί λαμπρή συνεχίζει τήν πορεία της μέσα στούς αἰῶνες.
 

Ἰχνηλάτης

Ἀπολύτρωσις 60 (2005) 230-231