Πολύ σημαντική γιά τήν ἐπιτυχῆ ἔκβαση τοῦ Α΄ Βαλκανικοῦ πολέμου ἦταν ἡ δράση τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ, τό ὁποῖο μάλιστα πέτυχε καί τούς δύο στόχους του: ἀφ’ ἑνός νά ἀπελευθερώσει τά νησιά τοῦ Ἀνατολικοῦ Αἰγαίου, πλήν τῶν Δωδεκανήσων πού κατεῖχε ἡ Ἰταλία, καί ἀφ᾿ ἑτέρου νά ἐμποδίσει τήν ἔξοδο τοῦ τουρκικοῦ στόλου στό Αἰγαῖο ἀπό τά στενά τῶν Δαρδανελλίων, ὥστε νά μήν μπορέσουν οἱ Τοῦρκοι νά ἀνεφοδιάσουν τά στρατεύματά τους πού μάχονταν στή Μακεδονία.
Ἡγέτης τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ ἦταν τότε ὁ ναύαρχος Παῦλος Κουντουριώτης. Ἀπόγονος τῶν Κουντουριώτηδων, τῶν ὑδραίων ναυμάχων τοῦ 1821, εἶχε τό χάρισμα νά ἐμπνέει ἐμπιστοσύνη καί μέ τόν ἐνθουσιασμό του νά παρασύρει. Συγχρόνως εἶχε πλήρη συνείδηση τοῦ ἱστορικοῦ ρόλου πού τόν καλοῦσε ἡ πατρίδα νά διαδραματίσει. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ διαταγή πού ἔβγαλε ἀπό τή ναυαρχίδα του, τό θωρηκτό «Ἀβέρωφ», ὅταν ξεκίνησε τίς ἐπιχειρήσεις κατά τή ναυμαχία τῆς Ἕλλης:
«Μέ τήν δύναμιν τοῦ Θεοῦ καί τάς εὐχάς τοῦ Βασιλέως μας καί ὀνόματι τοῦ δικαίου, πλέω μεθ’ ὁρμῆς ἀκαθέκτου καί μέ τήν πεποίθησιν τῆς νίκης ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ τοῦ Γένους».
Ἤξερε καλά ὁ Παῦλος Κουντουριώτης ὅτι στόχος τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ ἦταν νά μήν ἐπιτρέψει τήν ἔξοδο τοῦ τουρκικοῦ στόλου ἀπό τά Δαρδανέλλια. Γιά τό λόγο αὐτό, μέ τήν ἔναρξη τοῦ πολέμου κατευθύνθηκε πρός τά ᾿κεῖ ἀπελευθερώνοντας τή Λῆμνο καί κάνοντάς την ὁρμητήριο τοῦ στόλου του. Ἀγκυροβόλησε μάλιστα ἀκριβῶς ἔξω ἀπό τά στενά τῶν Δαρδανελλίων περιμένοντας τά τουρκικά πολεμικά πλοῖα. Ἦταν τόσος ὁ ἐνθουσιασμός του, πού θέλησε νά προκαλέσει τόν τουρκικό στόλο σέ ναυμαχία. Ἔτσι, τηλεγράφησε στήν Κωνσταντινούπολη: «Εἴμαστε ἔξω ἀπό τά Δαρδανέλλια περιμένοντας τόν ἀντίπαλο στόλο». Προθυμοποιήθηκε μάλιστα νά προσφέρει καί γαιάνθρακες γιά καύσιμα στόν ἀντίπαλο ναύαρχο, σέ περίπτωση πού δέν εἶχε. Ἡ ἀπάντηση ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη ἦταν ὅτι ἡ γραμμή τοῦ τηλεγράφου εἶχε κοπεῖ. Πραγματικά ἀναβίωναν ὁμηρικές σκηνές, ὅπου ὁ ἕνας ἀντίπαλος προκαλοῦσε τόν ἄλλο.
Στίς 3 Δεκεμβρίου 1912 ὁ τουρκικός στόλος ἀποφάσισε νά βγεῖ στό Αἰγαῖο. Ὁ ἑλληνικός τόν περίμενε ἔξω ἀπ’ τά Στενά κι ἔτσι ξεκίνησε ἡ ναυμαχία τῆς Ἕλλης. Οἱ δύο στόλοι παρατάχτηκαν σέ ἀπόσταση. Τότε τό θωρηκτό «Ἀβέρωφ», ὅπου βρισκόταν ὁ Κουντουριώτης, κάνοντας ἀνεξάρτητη κίνηση κατευθύνθηκε πρός τήν τουρκική ναυαρχίδα «Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσα» κι ἄρχισαν οἱ κανονιοβολισμοί. Τό «Ἀβέρωφ» ὅμως χύμηξε ἀκάθεκτο καταπάνω της καί ὁ τοῦρκος ναύαρχος, ἐπειδή φοβήθηκε ἐμβολισμό, τράπηκε σέ φυγή πρός τήν ἀσφάλεια τῶν Στενῶν. Ἡ τουρκική γραμμή ἔσπασε καί τά ὑπόλοιπα τουρκικά πλοῖα ἄρχισαν νά ὑποχωροῦν. Ἦταν πράγματι ἐντυπωσιακό τό θέαμα, ἕνα πλοῖο νά καταδιώκει ἕναν ὁλόκληρο στόλο. Ὅλη ἡ ναυμαχία κράτησε μόλις 63 λεπτά, ἐνῶ τά ὑπόλοιπα ἑλληνικά πλοῖα δέν πρόλαβαν νά συμμετάσχουν. Μάλιστα, ἦταν τόση ἡ τόλμη τοῦ Κουντουριώτη, πού κατά τήν καταδίωξη τό «Ἀβέρωφ» βρέθηκε μέσα στό στόχο τῶν πανίσχυρων παράκτιων τουρκικῶν πυροβόλων τῶν Δαρδανελλίων. Ἐνδεικτική τῆς γενναιότητάς του ὅμως ἦταν ἡ ἀπάντηση πού ἔδωσε σέ ὅσους τοῦ ἄσκησαν κριτική γιά τήν παράτολμη κίνησή του: «Τά πολεμικά πλοῖα δέν εἶναι γιά στολισμό. Ἡ ἱστορία διδάσκει ὅτι κανένα κράτος δέν μπορεῖ νά θαλασσομαχεῖ ἐφόσον δέν θεωρεῖ τά πολεμικά πλοῖα προορισμένα νά κινδυνεύουν καί ἐν ἀνάγκῃ νά καταστραφοῦν».
Ἡγέτης τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ ἦταν τότε ὁ ναύαρχος Παῦλος Κουντουριώτης. Ἀπόγονος τῶν Κουντουριώτηδων, τῶν ὑδραίων ναυμάχων τοῦ 1821, εἶχε τό χάρισμα νά ἐμπνέει ἐμπιστοσύνη καί μέ τόν ἐνθουσιασμό του νά παρασύρει. Συγχρόνως εἶχε πλήρη συνείδηση τοῦ ἱστορικοῦ ρόλου πού τόν καλοῦσε ἡ πατρίδα νά διαδραματίσει. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ διαταγή πού ἔβγαλε ἀπό τή ναυαρχίδα του, τό θωρηκτό «Ἀβέρωφ», ὅταν ξεκίνησε τίς ἐπιχειρήσεις κατά τή ναυμαχία τῆς Ἕλλης: «Μέ τήν δύναμιν τοῦ Θεοῦ καί τάς εὐχάς τοῦ Βασιλέως μας καί ὀνόματι τοῦ δικαίου, πλέω μεθ’ ὁρμῆς ἀκαθέκτου καί μέ τήν πεποίθησιν τῆς νίκης ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ τοῦ Γένους».
Ἤξερε καλά ὁ Παῦλος Κουντουριώτης ὅτι στόχος τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ ἦταν νά μήν ἐπιτρέψει τήν ἔξοδο τοῦ τουρκικοῦ στόλου ἀπό τά Δαρδανέλλια. Γιά τό λόγο αὐτό, μέ τήν ἔναρξη τοῦ πολέμου κατευθύνθηκε πρός τά ᾿κεῖ ἀπελευθερώνοντας τή Λῆμνο καί κάνοντάς την ὁρμητήριο τοῦ στόλου του. Ἀγκυροβόλησε μάλιστα ἀκριβῶς ἔξω ἀπό τά στενά τῶν Δαρδανελλίων περιμένοντας τά τουρκικά πολεμικά πλοῖα. Ἦταν τόσος ὁ ἐνθουσιασμός του, πού θέλησε νά προκαλέσει τόν τουρκικό στόλο σέ ναυμαχία. Ἔτσι, τηλεγράφησε στήν Κωνσταντινούπολη: «Εἴμαστε ἔξω ἀπό τά Δαρδανέλλια περιμένοντας τόν ἀντίπαλο στόλο». Προθυμοποιήθηκε μάλιστα νά προσφέρει καί γαιάνθρακες γιά καύσιμα στόν ἀντίπαλο ναύαρχο, σέ περίπτωση πού δέν εἶχε. Ἡ ἀπάντηση ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη ἦταν ὅτι ἡ γραμμή τοῦ τηλεγράφου εἶχε κοπεῖ. Πραγματικά ἀναβίωναν ὁμηρικές σκηνές, ὅπου ὁ ἕνας ἀντίπαλος προκαλοῦσε τόν ἄλλο.
Στίς 3 Δεκεμβρίου 1912 ὁ τουρκικός στόλος ἀποφάσισε νά βγεῖ στό Αἰγαῖο. Ὁ ἑλληνικός τόν περίμενε ἔξω ἀπ’ τά Στενά κι ἔτσι ξεκίνησε ἡ ναυμαχία τῆς Ἕλλης. Οἱ δύο στόλοι παρατάχτηκαν σέ ἀπόσταση. Τότε τό θωρηκτό «Ἀβέρωφ», ὅπου βρισκόταν ὁ Κουντουριώτης, κάνοντας ἀνεξάρτητη κίνηση κατευθύνθηκε πρός τήν τουρκική ναυαρχίδα «Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσα» κι ἄρχισαν οἱ κανονιοβολισμοί. Τό «Ἀβέρωφ» ὅμως χύμηξε ἀκάθεκτο καταπάνω της καί ὁ τοῦρκος ναύαρχος, ἐπειδή φοβήθηκε ἐμβολισμό, τράπηκε σέ φυγή πρός τήν ἀσφάλεια τῶν Στενῶν. Ἡ τουρκική γραμμή ἔσπασε καί τά ὑπόλοιπα τουρκικά πλοῖα ἄρχισαν νά ὑποχωροῦν. Ἦταν πράγματι ἐντυπωσιακό τό θέαμα, ἕνα πλοῖο νά καταδιώκει ἕναν ὁλόκληρο στόλο. Ὅλη ἡ ναυμαχία κράτησε μόλις 63 λεπτά, ἐνῶ τά ὑπόλοιπα ἑλληνικά πλοῖα δέν πρόλαβαν νά συμμετάσχουν. Μάλιστα, ἦταν τόση ἡ τόλμη τοῦ Κουντουριώτη, πού κατά τήν καταδίωξη τό «Ἀβέρωφ» βρέθηκε μέσα στό στόχο τῶν πανίσχυρων παράκτιων τουρκικῶν πυροβόλων τῶν Δαρδανελλίων. Ἐνδεικτική τῆς γενναιότητάς του ὅμως ἦταν ἡ ἀπάντηση πού ἔδωσε σέ ὅσους τοῦ ἄσκησαν κριτική γιά τήν παράτολμη κίνησή του: «Τά πολεμικά πλοῖα δέν εἶναι γιά στολισμό. Ἡ ἱστορία διδάσκει ὅτι κανένα κράτος δέν μπορεῖ νά θαλασσομαχεῖ ἐφόσον δέν θεωρεῖ τά πολεμικά πλοῖα προορισμένα νά κινδυνεύουν καί ἐν ἀνάγκῃ νά καταστραφοῦν».
Ρωμανός
ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΜΑΣ
