Ἕνα πιάνο στό... αὐτἰ σας

pianoἼσως νά μήν ἔχετε καμία σχέση μέ τή μουσική καί τά μουσικά ὄργανα. Μπορεῖ νά μήν ἀγγίξατε ποτέ τά πλῆκτρα ἑνός πιάνου. Κι ὅμως καθημερινά ἀνά πᾶσα στιγμή μέσα στό σῶμα σας λειτουργεῖ ἕνα πιάνο τόσο πολύπλοκο ὅσο καί μικροσκοπικό. Τό καταπληκτικό αὐτό «πιανάκι» εἶναι τοποθετημένο καί προφυλαγμένο μέσα στό κρανίο μας, στόν κοχλία τοῦ αὐτιοῦ.
 Ὅταν χτυπήσουμε μιά νότα στό κανονικό πιάνο μιά ἀντίστοιχη να φαίνεται νά πάλλεται στό μικροσκοπικό πιανάκι τοῦ αὐτιοῦ μας. Μόλις χτυπήσουμε τό πλῆκτρο τῆς ἑπόμενης νότας κάποια ἄλλη να, στό βάθος τοῦ αὐτιοῦ, ἀρχίζει νά πάλλεται. Αὐτό σημαίνει πώς τό αὐτί εἶναι σέ θέση νά συλλάβει διαφορετικές ἠχοσυχνότητες. Ὑπολογίζεται πώς τό μουσικό ὄργανο τοῦ αὐτιοῦ διαθέτει γύρω στίς 32.000 προσαγωγές νες, ἐνῶ σ᾿ ἕνα πιάνο τά πλῆκτρα δέν ξεπερνοῦν τά 88.
 Γιά νά συγκεντρωθοῦν τά ἠχητικά κύματα καί νά φθάσουν μέχρι τόν κοχλία εἶναι ἀπαραίτητος κάποιος δέκτης πού θά τά συγκεντρώσει. Ὁ δέκτης αὐτός εἶναι τό πτερύγιο, στό ὁποῖο πηγαίνει αὐθόρμητα ὁ νοῦς μας μέ τή λέξη «αὐτί». Οἱ πτυχές καί οἱ διπλώσεις του βοηθοῦν στό νά συλλαμβάνονται περισσότερα ἠχητικά κύματα καί εὐκολότερα. Ἀπό κεῖ προχωροῦν μέσα σέ κάποιο διάδρομο, τόν ἔξω ἀκουστικό πόρο, καί χτυποῦν πάνω στόν τυμπανικό ὑμένα, μιά μεμβράνη πού τίθεται σέ παλμική κίνηση. Μέσῳ τοῦ λεμφικοῦ ὑγροῦ, πού ὑπάρχει στό ἐσωτερικό αὐτί, τά ἠχητικά κύματα φτάνουν στό κυριότερο τμῆμα τοῦ αὐτιοῦ, ὅπου λειτουργεῖ τό καταπληκτικό «πιανάκι» πού ἀναφέραμε στήν ἀρχή.
ear Τό ἑπόμενο βῆμα εἶναι νά ξεχωριστοῦν οἱ ἦχοι. Γιά τό σκοπό αὐτό λειτουργοῦν εἰδικές χορδές πού κάνουν καί τή λεπτότερη δουλειά. Τό μῆκος τους δέν εἶναι ὅμοιο. Οἱ μακριές χορδές εἶναι γιά νά ξεχωρίζουν τούς βαθεῖς ἤχους, οἱ μέτριες τούς βαρεῖς καί οἱ κοντές τούς ὀξεῖς. Ἄν ἔλειπαν οἱ ἀκουστικές χορδές, οἱ ἦχοι θά μεταδίδονταν στό ἀκουστικό νεῦρο μπερδεμένοι σάν μιά ἀκαθόριστη βοή.
 Τέλος ἐρεθίζονται οἱ ἀπολήξεις τοῦ ἀκουστικοῦ νεύρου, ὁ ἐρεθισμός μεταφέρεται στόν ἐγκέφαλο κι ἔτσι ἀπολαμβάνουμε τή μουσική καί ἀντιλαμβανόμαστε τά ἠχητικά μηνύματα τοῦ περιβάλλοντός μας.

Στή «νεκρή» αἴθουσα

 Ἡ κατασκευή τοῦ αὐτιοῦ μας εἶναι τόσο τέλεια, ὥστε αὐτό νά μπορεῖ νά συλλάβει πολύ ἁπαλούς ἤχους, κοντά στούς ὁποίους τό περπάτημα τῆς γάτας φαίνεται ἐκκωφαντικό. Γιατί, λοιπόν, δέν τούς ἀκοῦμε αὐτούς τούς ἤχους; Ἁπλούστατα, διότι καλύπτονται ἀπό ἄλλους ἤχους διάχυτους στό χῶρο πού μᾶς περιβάλλει. Ἄλλωστε τούς ἔχουμε συνηθίσει τόσο, πού δέν τούς δίνουμε προσοχή. Οἱ θόρυβοι τῆς κυκλοφορίας στήν πόλη, τό θρόισμα τῶν φύλλων, τά βήματα τῶν ἀνθρώπων δημιουργοῦν ἕνα ὑπέδαφος θορύβων πού συσκοτίζει τή διακριτική ἱκανότητα τοῦ αὐτιοῦ.
 Τό πείραμα πού ἔγινε στή λεγόμενη «νεκρή» αθουσα στά ὑπόγεια τοῦ κτηρίου τῆς Φυσικῆς τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Καλιφόρνιας, στό Λός Ἄντζελες, μᾶς ἀπέδειξε θαυμαστά τήν ἱκανότητα τοῦ ἀνθρώπινου αὐτιοῦ. Σ᾿ αὐτή τήν αθουσα οἱ τοῖχοι, τό πάτωμα καί τό ταβάνι εἶναι ντυμένα μέ στρώσεις ἀπό ὑλικό πού ἀπορροφᾶ τόν ἦχο. Ἔχει ἐξουδετερωθεῖ κάθε παλμική κίνηση πού θά μποροῦσε νά προέλθει ἀπό τό ἔδαφος ἤ τούς τοίχους τοῦ κτηρίου, διότι ἡ αθουσα στηρίζεται σέ λαστιχένιους ἀεροθαλάμους.
 Ἄς μποῦμε, λοιπόν, μέσα στή νεκρή ἀπό θορύβους αἴθουσα. Ἡ πόρτα κλείνει στερεά ἀπ᾿ ἔξω μ᾿ ἕνα εἰδικό πῶμα ἀπό ὑλικό ἀπορροφητικό τοῦ ἤχου. Ἁπλώνεται νεκρική σιγή, ἀσυνήθιστη γιά μᾶς. Ὅσο περνάει ἡ ὥρα τόσο καί περισσότερο ἀνακαλύπτουμε νέους ἤχους, πού προέρχονται ἀπό τό διο μας τό σῶμα. Πρῶτα ἀκοῦμε τούς ρυθμικούς χτύπους τῆς καρδιᾶς. Ἔπειτα τό αὐτί μας συλλαμβάνει τή ροή τοῦ αἵματος στίς φλέβες. Κι ἄν ἔχουμε ὀξεία ἀκοή θ᾿ ἀκούσουμε καί κάποιο παράξενο συριστικό ἦχο πού ὀφείλεται στά μόρια τοῦ ἀέρα πού βομβαρδίζουν τόν τυμπανικό ὑμένα.

Ὑγρή . . . ἰσορροπία

 Ἀλλά τό αὐτί ἔχει καί κάτι ἄλλο θαυμαστό νά μᾶς παρουσιάσει. Στόν πολύπλοκο μηχανισμό του εἶναι προσαρτημένο καί κάποιο ἄλλο ἐξάρτημα πού τό ἀποτελοῦν τρεῖς ἡμικυκλικοί σωλῆνες γεμάτοι μέ λεμφικό ὑγρό. Μᾶς βοηθοῦν νά ἀντιλαμβανόμαστε τή θέση τοῦ σώματός μας στίς διάφορες μεταβολές τῆς ταχύτητας.
 Ἀνάλογα μέ τή στάση μας τό ὑγρό παίρνει καί διαφορετική θέση, κι ἔτσι τά ἐρεθίσματα πού προκαλοῦνται μεταβιβάζονται στόν ἐγκέφαλο, μέ ἀποτέλεσμα σέ κάθε στιγμή νά μποροῦμε νά ἔχουμε τήν ασθηση τοῦ χώρου καί τῆς ἰσορροπίας. Ἀνωμαλία στούς ἡμικυκλικούς σωλῆνες προκαλεῖ ζάλη, ναυτία, λιγγο.
 Μέ πόση τελειότητα, μέ πόση σοφία καί λεπτότητα εἶναι κατασκευασμένο τό ἀνθρώπινο αὐτί! Κι εἶναι στ᾿ ἀλήθεια θαυμαστό ὅτι αὐτό τό ὑπέροχο κατασκεύασμα, πού συλλαμβάνει ἀνεπαίσθητους ἤχους, μπορεῖ νά κωφεύει καί νά μένει ἀδιάφορο ἔναντι τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό ὁ Κύριος συχνά ἔκλεινε τή διδασκαλία του μέ τήν προτροπή· «ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω» (Μθ 11,15). Γιά νά ἀκούσεις καί νά ἀποδεχτεῖς τό λόγο τοῦ Θεοῦ δέν ἀρκεῖ μόνο τό ὄργανο τοῦ αὐτιοῦ. Ἀπαιτεῖται διάθεση καί καρδιά ἀνοιχτή.

Δ.K.