Τόν τελευταῖο καιρό γνωστοί κύκλοι διακατεχόμενοι ἀπό ἕνα εἶδος χριστιανοφοβίας ἐκδηλώνουν ἐχθρική στάση πρός ὅ,τι συνδέεται μέ τήν ὀρθόδοξη πίστη, στοχεύοντας στήν ἀποϊεροποίηση τῶν πάντων.
Ἀφορμή γιά τήν ἀναζωπύρωση τῶν δυσσεβῶν πόθων ἀποτέλεσε ἡ ἀπόφαση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Δικαστηρίου Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ε.Δ.Α.Δ) νά ἐκπαραθυρωθεῖ ὁ Ἐσταυρωμένος ἀπό τίς σχολικές αἴθουσες στήν Ἰταλία, μετά ἀπό προσφυγή Ἰταλίδας φιλανδικῆς καταγωγῆς. Τό Ε.Δ.Α.Δ1, μέ ἕδρα τό Στρασβοῦργο, εἶναι ὄργανο τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης, ἀποτελούμενο ἀπό 47 μέλη, καί ὄχι τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, τήν ὁποία συγκροτοῦν 28 κράτη. Γιά τό συγκεκριμένο θέμα ἀποφάσισε τμῆμα τοῦ Δικαστηρίου ἀποτελούμενο ἀπό 7 δικαστές, μεταξύ τῶν ὁποίων ἕνας Τοῦρκος.
Ἡ ἀπόφαση αὐτή σήμανε τό ἐναρκτήριο λάκτισμα γιά πολλούς καί στήν πατρίδα μας καιροφυλακτοῦντες ἐπιβούλους· ὡστόσο -σύμφωνα μέ τίς ἀπόψεις εἰδικῶν- δέν μπορεῖ νά ἔχει ἰσχύ γιά τή χώρα μας, «διότι ὡς γνωστόν τό δεδικασμένον μιᾶς δικαστικῆς ἀποφάσεως δεσμεύει μόνον τούς χρηματίσαντας διαδίκους καί κανέναν ἄλλον» (Βλ. Γ. Κρίππα, Ἐπιστολή στό «Συνήγορο τοῦ Πολίτη», tideon.org).
Γνωρίζουμε ὅτι στήν Ἰταλία τά θρησκευτικά σύμβολα τοποθετήθηκαν στίς σχολικές αἴθουσες μέ ἀπόφαση τοῦ ἰταλικοῦ κράτους τόν 19ο αἰώνα ἐπειδή ἡ ρωμαιοκαθολική «ἐκκλησία» ἐδῶ καί αἰῶνες ἐμφανίζεται μέ κρατική ὑπόσταση, τό ζήτημα θεωρήθηκε μέρος τῶν σχέσεών της μέ τό ἰταλικό κράτος. Στήν Ἑλλάδα ὅμως ἡ ἀνάρτηση εἰκόνων ἤ ἄλλων χριστιανικῶν συμβόλων καθιερώθηκε ἐθιμικά, χωρίς ἀπόφαση τῆς πολιτείας· ἐκφράζεται ἔτσι ὁ σεβασμός πρός τήν πίστη τῆς πλειονότητας, ἐνῶ παράλληλα ἀποδεικνύεται ἡ συνέχεια τῆς ἱστορικῆς μας διαδρομῆς, καθώς ὅλα σχεδόν τά σύμβολα τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἔφεραν τό σταυρό2. Αὐτή τή ζωντανή ἱστορία ἀποτυπώνει καί κατοχυρώνει στά συγγράμματά του ὁ ἀείμνηστος καθηγητής Ἀριστόβουλος Μάνεσης, ἐπισημαίνοντας ὅτι οἱ συνταγματικοί ἤ οἱ διεθνεῖς κανόνες πού θεσπίζουν τή θρησκευτική ἐλευθερία δέν εἶναι δυνατόν νά ἑρμηνεύονται ἐρήμην τῆς κοινωνικῆς πραγματικότητας πού ἐπικρατεῖ σέ μιά χώρα (βλ. Ν. Ἀλιπράντη, Ἡ ἀπόφαση γιά τόν Ἐσταυρωμένο ἄσχετη μέ τήν Ἑλλάδα, aktines.blogspot. com).
Οἱ εἰκόνες κοσμοῦν τίς σχολικές μας αἴθουσες, ὄχι γιατί ἐπιδιώκουμε νά ἐπιβάλουμε τή δική μας πίστη στούς μαθητές ἄλλων δογμάτων, ἀλλά γιατί αὐτή συνιστᾶ δομικό στοιχεῖο τῆς παράδοσής μας ἀναπόσπαστα συνδεδεμένο μέ τίς ἀξίες τίς ἀποδεκτές ἀπό τήν πλειονοψηφία, ἀπαραίτητες γιά τήν κοινωνική συνοχή. Οἱ ἀλλόδοξοι καί ἀλλόθρησκοι μαθητές μας καθώς καί οἱ γονεῖς τους οὔτε ἐνοχλοῦνται οὔτε θεωροῦν ὅτι προσβάλλεται ἡ δική τους πίστη. Ἡ παρουσία τους στή σχολική ζωή ὄχι μόνον δέν ὑπονομεύει τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἀντιθέτως μάλιστα τά διασφαλίζει.
Λόγῳ κεκτημένης ταχύτητας καί σύμφωνα μέ τή μέθοδο τοῦ σαλαμιοῦ, δέν ἀποκλείεται νά ἀκολουθήσει σύντομα ἡ ἀπομάκρυνση τῶν εἰκόνων ἀπό τά δικαστήρια, τά νοσοκομεῖα, στά ὁποῖα ἡ παρουσία τους ἀποτελεῖ γιά πιστούς ἀλλά ἀκόμη καί γιά ἀπίστους σύμβολο ἐλπίδας, παρηγοριᾶς καί δύναμης. Τό ἑπόμενο βῆμα ἴσως θά ἀφορᾶ στήν ἀπόσυρση τοῦ σταυροῦ ἀπό τή σημαία μας, καθώς καί ἀπό ἄλλες εὐρωπαϊκῶν κρατῶν ὀκτώ εὐρωπαϊκές σημαῖες τόν ἀπεικονίζουν, ἀναγνωρίζοντας τή συμβολή τοῦ χριστιανισμοῦ στή διαμόρφωση τῆς ταυτότητας τοῦ εὐρωπαϊκοῦ κόσμου. Καί μετά –γιατί ὄχι;– θά ἐπιβληθεῖ καί ἡ καθαίρεσή του ἀπό τό λαιμό τῶν παιδιῶν (πρβλ. Ἀγγλία, ὅπου νοσηλεύτρια τέθηκε σέ διαθεσιμότητα ἐπειδή φοροῦσε σταυρό). Καί ὅλα αὐτά γιατί; Γιά νά μήν ἐνοχλεῖται ἡ μειονοψηψία. Σέ ἕναν κόσμο πλημμυρισμένο ἀπό σύμβολα ἰδεολογικά, πολιτικά, ἐθνικά, οἰκονομικά, ἐμπορικά, ἀθλητικά κτλ. ἐπιζητεῖται μονομερῶς ἡ κατάργηση, ἡ ἐξαφάνιση τῶν χριστιανικῶν συμβόλων ἀπό τά σχολεῖα, τά ὁποῖα προπαντός ὀφείλουν νά κατευθύνονται ἀπό διαιώνιες ἀξίες καί νά προβάλλουν ἀναλλοίωτα πρότυπα3.
Τά προβλήματα ὅμως πού ταλανίζουν τίς πολυσύνθετες κοινωνίες τῶν ἡμερῶν μας δέν λύνονται κηρύσσοντας πόλεμο κατά τῆς χριστιανικῆς πίστεως.
Στό μεταξύ δημοσκοπήσεις πού διενεργήθηκαν τόσο στήν Ἑλλάδα ὅσο καί στήν Ἰταλία καταδεικνύουν ὅτι ἡ συντριπτική πλειονοψηφία τῶν πολιτῶν τάσσεται κατά τῆς ἀπομάκρυνσης τῶν εἰκόνων ἀπό τίς σχολικές αἴθουσες. Εὔλογο, συνεπῶς, τό ἐρώτημα: Τό νά ἐπιβάλλεται ἀντιδημοκρατικά ἡ πρόθεση τῆς μειονοψηφίας στούς πολλούς δέν συνιστᾶ περιφρόνηση κάθε μορφῆς δημοκρατίας; Σέ τί διαφέρει ἀπό τή στυγνή δικτατορία καί τόν ἐπαχθῆ φασισμό; Ὁ ἐξαναγκασμός καί ὁ βιασμός τῶν συνειδήσεων συνιστᾶ περιφρούρηση τῶν δικαιωμάτων τοῦ πολίτη; Ποῦ ὁδεύουμε, λοιπόν;
Χάριν τοῦ σεβασμοῦ τῆς θρησκευτικῆς ἰδιαιτερότητας τῶν μειονοτήτων δέν θά ἀφανίσουμε τή θρησκευτική συνείδηση τῶν πλειονοτήτων! Νά ἀνεχθοῦμε τούς ἀθέους, τούς ἀλλόθρησκους καί τίς ὅποιες δοξασίες τους, ὄχι ὅμως νά ξεχάσουμε τή δική μας πίστη! Ἄν ἀποσύρουμε τά σύμβολά μας, ἀπολησμονήσουμε τήν πίστη μας, ἀπαρνηθοῦμε τήν ταυτότητά μας καί ἐν τέλει τόν ἴδιο τόν ἑαυτό μας, θά μποροῦν νά αἰσθάνονται ἀσφαλεῖς οἱ ἐπήλυδες ἀλλόδοξοι;
Ὁ Ἐσταυρωμένος δέν ἀπειλεῖ τήν πολυμορφία καί τήν ἑτερότητα τῆς μεταμοντέρνας γηραιᾶς ἠπείρου· ἀπό τή θέα του ἐλέγχεται καί ἐνοχλεῖται μόνον τό σκοτάδι, ἡ διαφθορά, ἡ ἁμαρτία, ὅπως διακηρύσσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ: «Πᾶς γάρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τό φῶς καί οὐκ ἔρχεται πρός τό φῶς, ἵνα μή ἐλεγχθῇ τά ἔργα αὐτοῦ» (Ἰω 3,20). Ἄς σωφρονισθοῦμε, ἐπιτέλους! «Σκληρόν πρός κέντρα λακτίζειν» (Πρξ 26,14). Τό γνωρίζουμε στόχος σκοτεινῶν δυνάμεων στήν εἰκονοκλαστική ἐποχή μας δέν εἶναι ἡ ἀφαίρεση τοῦ Ἐσταυρωμένου ἀπό τίς σχολικές μας αἴθουσες ἀπώτερος σκοπός τους ἡ ἀποκαθήλωσή του ἀπό τίς καρδιές μας. Ἀλλά -ζῇ Κύριος!- δέν θά τά καταφέρουν, ἔστω καί ἄν τίς ξεριζώσουν.
Εὐδοξία Αὐγουστίνου
Φιλόλογος - Θεολόγος
1. Τό ἴδιο Δικαστήριο καταδίκασε τήν ἑλληνική κυβέρνηση σέ μεγάλη ἀποζημίωση -μέχρι στιγμῆς δέν καταβλήθηκε- μετά τήν προσφυγή 7 Ὀρθοδόξων Μονῶν κατά τοῦ «Νόμου Τρίτση» τοῦ 1987 περί ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας (Βλ. Κ. Χολέβα, Ὁ Ἐσταυρωμένος καί τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, antibaro.gr).
2. Θυμίζουμε ὅτι στίς 16 Φεβρουαρίου 1987 ὁ τότε ὑπουργός Παιδείας Ἀντώνης Τρίτσης ἔστειλε στά σχολεῖα ἐγκύκλιο γιά τήν ἀνάρτηση τῶν εἰκόνων, ὅριζε μάλιστα καί τόν τύπο τῶν εἰκόνων.
3. Στήν Τουρκία συναντᾶς ἀναρτημένη ἀκόμη καί στό Πατριαρχεῖο τή φωτογραφία τοῦ Μουσταφᾶ Κεμάλ. Θά τολμοῦσε κανείς νά ζητήσει τήν ἀποκαθήλωσή του;
Ἀπολύτρωσις 65 (2010) 50-52