Τό ΙΒ΄ Ἐκπαιδευτικό Συνέδριο πού διοργάνωσε ἡ Ὀρθόδοξη Ἀδελφότητα "Χριστιανική Ἐλπίς" μέ θέμα ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟΣ κατέληξε στά ἀκόλουθα:

  1. Στήν ἑλληνορθόδοξη παράδοσή μας ὑπάρχει ἄμεση σχέση μεταξύ τῶν ὅρων παιδεία - ἀγωγή καί μόρφωση, πού εἶναι καί ὁ σκοπός τῆς ἀγωγῆς. Τό ἀνθρω­πολο­γικό καί παιδευτικό ἰδεῶδες τῆς Ρωμιοσύνης εἶναι ὁ πεπληρωμένος θείας σοφίας ἄν­θρωπος τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος διαμορφώνεται μέσα στό πνευματικό πλαίσιο τῆς Ἐκ­κλησίας. Ἡ παιδεία μας ὀφείλει νά εἶναι θεοκεντρική. Ἐντούτοις στήν ἱστορική μας σάρκα παρασιτεῖ καί ἡ ἀλλοτρίωση, στήν ὁποία ἰδιαίτερα συνέβαλε ὁ Διαφωτισμός. Ἡ σημερινή πλανητική κοινωνία ἀπαιτεῖ παγκό­σμια σχήματα, ὅπως ὁ διπλός οἰκουμε­νισμός, πολιτικός καί θρησκευτικός καί ἡ πανθρη­σκεία. Τό πρόβλημα τῆς ἐκπαίδευ­σής μας εἶναι ἡ ἀπουσία ὁραμάτων, ἐμπνεομένων ἀπό τήν ἑλληνορθόδοξη παράδοσή μας. Ὡστόσο ὑπάρχει ἐλπίδα, ἀρκεῖ νά μή γκρεμίσουμε τό οἰκοδόμημα τῆς ἀρετῆς καί θάψουμε ζωντανή τήν ψυχή μας.

  2. Ἐπιστάτης τῆς ψυχῆς, παιδαγωγός τοῦ ἤθους, φροντιστής τοῦ λογικοῦ, ἐπιμε­λητής τῆς καρδιᾶς, εἶναι ὁ δάσκαλος. Πολλαπλός καί πολυδιάστατος εἶναι ὁ ρόλος του σήμερα. Τό Σύνταγμα τοῦ 1975, ὁ νόμος 1566/1985, τό προεδρικό διάταγμα 201/1998 τά Ἀναλυτικά Προγράμματα καί τό Διαθεματικό Ἑνιαῖο Πλαίσιο Προγραμ­μάτων Σπουδῶν ὁρίζουν σκοπούς καί θέτουν στόχους τούς ὁποίους ὀφείλει νά ἐπι­τύχει τό ἐκπαιδευτικό σύστημα καί οἱ ὁποίοι ἀποβλέπουν στήν ἠθική καί πνευματική ἀνάπτυξη τῶν μαθητῶν, στήν καλλιέργεια ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς συνείδησης, καί στήν ἀπόκτηση ὅλων ἐκείνων τῶν δεξιοτήτων, ψυχικῶν καί σωματικῶν, πού βοη­θοῦν τό παιδί στήν ἰσορροπημένη ἀνάπτυξη καί σέ ἁρμονική συνύπαρξη μέ τό περι­βάλλον, φυσικό καί κοινωνικό. Ὁ δάσκαλος ὡς φορέας ἀξιῶν μπορεῖ νά ὁδηγήσει τούς μαθητές του πιό πέρα ἀπό τή δι­δα­κτέα ὕλη. Ἐξάλλου ὑπάρχουν τρόποι νά ἐπέμβει καί στήν διδακτέα ὕλη (ἐθνι­κοθρη­σκευ­τι­κές γιορτές, εὐέλικτη ζώνη, προγράμματα φιλαναγνωσίας, περιβαλλον­τι­κῆς ἐκπαίδευσης). Ὁ ἐνθουσιασμός εἶναι τό πλέον ἀπαραίτητο ἐφόδιο γιά νά ἀγ­γί­ξουμε τίς ψυχές τῶν παιδιῶν καί νά τά παρακινήσουμε σέ πρωτοβουλίες.

  3. Γιά νά μπορεῖ ἡ πολιτεία νά ἀνταποκριθεῖ στούς γρήγορους ρυθμούς μέ τούς ὁ­ποίους ἐξελίσσεται ἡ κοινωνία, ὀφείλει νά καταρτίζει καί νά ἐνημερώνει συνεχῶς, μέ διαρκῆ καί ἔγκυρη ἐπιμόρφωση τούς ἐκπαιδευτικούς πού ἐπιτελοῦν ἔργο ὑψηλῆς κοινωνικῆς εὐθύνης. Ἡ πρόοδος, ἡ οἰκονομική ἀνάπτυξη, ὁ πολιτισμός καί ἡ συνοχή τῆς κοινωνίας ἐξαρτῶνται, σέ μεγάλο βαθμό, ἀπό τήν ποιότητα τῆς ἐκπαίδευσης καί κατ’ ἐπέκταση ἀπό τή συμβολή καί την προσπάθεια του δασκάλου. Τό νομικό πλαί­σιο πού διέπει τήν λειτουργία τοῦ σχολείου δίνει μεγάλα περιθώρια ἐλευθερίας καί δράσης στόν χριστιανό ἐκπαιδευτικό. Ὀφείλει νά τό γνωρίζει καί νά κινεῖται μέ σοφία καί σύνεση. Ὁ νόμος δέν ἀποτελεῖ τροχοπέδη, ἀλλά ἀσφαλίζει ἀπό λάθη καί ἀ­στοχίες. 

  4. Τό σύγχρονο ἑλληνικό σχολεῖο προτάσσει τή σημασία τῶν ἐρευνητικῶν ἐργα­σι­ῶν (project) καί τῶν προγραμμάτων καινοτόμων δράσεων (περιβαλλοντικῆς ἐκπαί­δευσης, ἀγωγῆς ὑγείας, πολιτιστικῶν θεμάτων) ὡς γνωστικοῦ φορέα προαγωγῆς καί ἀνέλιξης τῶν ἐκπαιδευτικῶν καί μαθητῶν. Ἡ ποικίλη θεματολογία τους καλύπτει τό ἐνδιαφέρον ὅλων τῶν εἰδικοτήτων Ἡ συμμετοχική διαδικασία τοῦ μαθητοκεντρικοῦ μοντέλου, πού προϋπο­θέτουν οἱ παραπάνω ἐργασίες καί δράσεις, βγάζει τόν μαθητή ἀπό τά «στεγανά» τῆς τάξης καί διευρύνει τόν ὁρίζοντα τῶν ἐνδιαφερόντων του μέσα ἀπό ἔρευνα καί βιωματικές προσεγγίσεις. Ὁ ρόλος τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, ρόλος συνοδοιπόρου καί συνερευνητή τῆς παιδικῆς περιέργειας, εἶναι ἀπόλυτα ταυτισμένος μέ τόν σκοπό, τούς στόχους πού θέτουν οἱ ἴδιοι οἱ μαθητές, ἐνῶ ἡ κατάθεση τῆς προσωπικῆς του ἐμπειρίας εἶναι ἡ ἀ­σφαλής δικλείδα γιά τή σωστή κατεύθυνση.

  5. Ἡ κλιμακούμενη οἰκονομική κρίση ἔφερε στό φῶς τήν ὑποβόσκουσα βιούμενη ἠθική κρίση. Οἱ μαθητές μας, συχνά πιστά ἀντίγραφα τοῦ οἰκογενειακοῦ πειβάλ­λον­τος, μεταφέρουν στίς σχολικές τάξεις μία γενικευμένη σύγχυση τῆς σύγχρονης οἰκο­γένειας. Τά οἰκογενειακά προβλήματα, οἱ πάσχουσες σχέσεις τῶν συζύγων, ἡ ἀ­που­σία ἐπικοινωνίας γονέων καί παιδιῶν, ἡ ἀνυπαρξία ἰδίως τοῦ πατέρα εἶναι μ­ερικές μό­νο ἐκφάνσεις τοῦ «παγκοσμιοποιημένου» μας σύγχρονου νεοελληνικοῦ τρόπου βιοτῆς.

  Ὑπάρχουν ὅμως δάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι κάνουν κατάθεση ψυχῆς προσπαθώντας νά πιάσουν τούς ἐ­σώτερους χτύπους τῶν παιδικῶν καί προπάντων τῶν ἐφηβικῶν καρ­διῶν. Εἶναι αὐτοί πού κοιτάζοντας τούς μαθητές τους κατάματα τολμοῦν νά θυσιά­σουν καί νά θυ­σιαστοῦν, ζώντας τό «μαρτύριο τῆς μαρτυρίας». Αὐτοί βροντο­φω­νά­ζουν μυστικά καί μέ τόν τρόπο τους ὅτι ἀξίζει νά εἶσαι δάσκαλος. Αὐτόν τόν ζωντανό δάσκαλο ἔχει ἀ­νάγκη τό σύγχρονο σχολεῖο, ἄν θέλει νά ἐπιτελέσει τή ζωογόνο ἀπο­στολή του, σέ μία παραπαίουσα παιδεία πού ἀναζητᾶ ἐναγωνίως πνευματικό ὀξυ­γό­νο.

ΨΗΦΙΣΜΑ

  Κατά καιρούς ἡ ἡγεσία τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας ἐξαίρει τό ἔργο τοῦ ἐκπαι­δευ­τικοῦ καί τόν συγχαίρει γι’ αὐτό. Δέν κάνει ὅμως τίποτε γιά νά ξαναβρεῖ ὁ δάσκαλος τήν χαμένη του ἀξιοπρέπεια. Τόσο ἡ ἀπαξίωση τῆς κοινωνίας ὅσο καί ἡ οἰκονομική του καταρ­ράκωση τοῦ κόβουν τά φτερά καί τόν ἐμποδίζουν νά λειτουργήσει ὅπως θά ἤθελε. Εἶναι ἐπιτακτική ἀνάγκη νά ξαναβρεῖ ὁ ἐκπαιδευτικός τήν ἀνα­γνώριση πού τοῦ ἀξίζει. Ζητοῦμε ἀπό τήν Πολιτεία καί τήν Κοινωνία νά ἀγκαλιάσουν καί νά στηρίξουν τόν δάσκαλο ὡς ἀναστηλωτή τοῦ Γένους καί οἰκο­δόμο τοῦ μέλλοντος. Τόν σωστό προσανατολισμό του θά βρεῖ τό σχολεῖο μόνο ὅταν στοιχηθεῖ στήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση. Αὐτήν ἀπαιτοῦμε νά σεβασθεῖ τό Ὑπουργεῖο Παιδείας τόσο μέ τά διατάγματά του ὅσο καί μέ τά σχολικά ἐγχειρίδια.