Από τήν τελευταία μέρα τοῦ Φεβρουαρίου, τήν 29η, πού κάθε τέσσερα χρόνια προστίθεται στό ἡμερολόγιό μας, διαλέγουμε τό μήνυμα τοῦ μήνα. Τή μέρα αὐτή τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τόν ἅγιο Κασσιανό, πού τίς ἄλλες χρονιές, τίς μή δίσεκτες, συνεορτάζεται μέ τούς ἁγίους τῆς προηγούμενης μέρας, τῆς 28ης Φεβρουαρίου.

 Οἱ πληροφορίες τῶν Συναξαρίων γιά τήν πορεία τῆς βιοτῆς τοῦ ἁγίου Κασσιανοῦ συγχέονται, καθώς μάλιστα ὑπάρχουν κι ἄλλοι ἅγιοι μέ τό ἴδιο ὄνομα. Τό βέβαιο εἶναι ὅτι ὁ Κασσιανός, στόν ὁποῖο ἀναφερόμαστε, ἔζησε στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου. Ἦταν ἕνας ταπεινός μοναχός, πού ἀναδείχθηκε ἀγωνιστής τοῦ καλοῦ ἀγώνα καί ὁμολόγησε τήν ὀρθόδοξη πίστη. Καί καθώς ὁ ἅγιος ἔχει τήν ἰδιαιτερότητα νά προβάλλεται στό δικό του γιορταστικό μπαλκόνι κάθε τέσσερα χρόνια, ὅσα καί τά χρόνια μιᾶς Ὀλυμπιάδας, πού παρεμβάλλονταν μεταξύ δύο ὀλυμπιακῶν ἀγώνων, ταιριάζει νά χαρακτηρισθεῖ ὀλυμπιονίκης τοῦ πνεύματος.

 Συγχρόνως ὅμως ὁ ἅγιος Κασσιανός ἀναδείχθηκε δάσκαλος καί ὁδηγός τῶν χριστιανῶν, «ἀλείπτης», δηλαδή προπονητής, γιά ὅλους ἐκείνους πού ἐπιθυμοῦν νά τρέξουν τό δρόμο τῆς ἀρετῆς καί φιλοτιμοῦνται νά λάβουν τόν «ἀμαράντινον τῆς δόξης στέφανον». Μ᾿ αὐτή τήν ἰδιότητα ἀπευθύνει καί σέ μᾶς τό μήνυμα τῆς διδαχῆς του, ἕνα στοιχειῶδες μάθημα τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα: Ἡ θεμελιακή σημασία τῶν λογισμῶν στή ζωή μας. Ἀπό τό λογισμό ἀρχίζουν ὅλα. Ὁ καλός λογισμός ὁδηγεῖ στά ὕψη τῆς ἁγιότητας, ἐνῶ ὁ κακός καταβαραθρώνει στά βάθη τῆς κακίας. Ὅπως στή φυσική ζωή ἕνα μικρόβιο, ὅταν δέν ἀντιμετωπισθεῖ σωστά, ὁδηγεῖ στήν ἀσθένεια καί -πολλές φορές- στό θάνατο, παρόμοια στήν πνευματική ζωή ἕνας κακός λογισμός μπορεῖ νά φέρει τήν καταστροφή. Γι᾿ αὐτό, συμβουλεύουν οἱ πατέρες, «νίκα διά τῶν ἀγαθῶν λογισμῶν τά πονηρά διαβούλια».Ὁ λογισμός εἶναι «ἡ πρώτη τῆς ψυχῆς κίνησις», τό πρῶτο στάδιο ὅπου ὀφείλει νά κονταροχτυπηθεῖ ὁ ἄνθρωπος μέ τόν πειρασμό.

 Θετικός καί πρακτικός στή σκέψη του ὁ ἅγιος δέν κάνει θεωρητική διδασκαλία γιά τό λογισμό. Σ᾿ ἕνα ἀπό τά λιγοστά ἔργα του, πού ἐπιγράφεται «Περί τῶν ὀκτώ τῆς κακίας λογισμῶν», προσαρμόζει τή διδαχή του στήν καταπολέμηση συγκεκριμένων παθῶν· γαστριμαργίας, πορνείας, φιλαργυρίας, ὀργῆς, λύπης, ἀκηδίας (=ἀδράνειας), κενοδοξίας καί ὑπερηφανίας. Εἶναι οἱ κακίες πού ἐγγίζουν καί ταλαιπωροῦν τόν καθένα μας. Ἡ σίγουρη καί ριζική ἀντιμετώπισή τους, λέει, εἶναι νά χτυπηθοῦν στή ρίζα τους, στήν πρώτη ἀρχή, ὅταν ἀκόμη μᾶς ἀπασχολοῦν ὡς κακή σκέψη, προτοῦ ριζώσουν στήν ψυχή. Παρότι ἡ ἐποχή μας δείχνει ἀδιάφορη γιά τέτοιες εὐαισθησίες, τό μήνυμα τοῦ ἁγίου Κασσιανοῦ, ἀπό τήν ἰδιαίτερη φέτος μέρα τῆς μνήμης του, φθάνει σέ μᾶς διδακτικό καί ἐπίκαιρο γιά ὅλο τό μήνα μά καί γιά ὅλο τό χρόνο τῆς ζωῆς μας. Ἄν εἰλικρινά ἐνδιαφερόμαστε νά πολεμήσουμε τό κακό μέσα μας, εἶναι ἀνάγκη νά ἀνακόπτουμε τήν πορεία του, ὅταν αὐτό εἶναι ἀκόμη λογισμός. Διαφορετικά, θά χάσουμε τή μάχη.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 55 (2000) 27