Τή θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ τήν ἐξιστοροῦν καί οἱ εὐαγγελιστές Ματθαῖος (Μθ 9,1-8) καί Λουκᾶς (Λκ 5,17-26) ἀλλά ὁ εὐαγγελιστής Μᾶρκος τήν ἐκθέτει μέ περισσότερες λεπτομέρειες.
Βρισκόμαστε στήν ἀρχή τῆς δημοσίας δράσεως τοῦ Κυρίου. Λίγο πιό πρίν κάλεσε τούς τέσσερις πρώτους μαθητές του Πέτρο, Ἀνδρέα, Ἰάκωβο καί Ἰωάννη, καί ἀμέσως μετά ἀπό τή θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ τῆς Καπερναούμ τόν βλέπουμε νά καλεῖ τόν Ματθαῖο. Ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ἡ θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ ἔγινε τήν ἄλλη μέρα, μετά τήν ἐπιστροφή τοῦ Κυρίου ἀπό τή χώρα τῶν Γαδαρηνῶν.
Μέ τή διήγηση τοῦ περιστατικοῦ αὐτοῦ καί οἱ τρεῖς εὐαγγελιστές θέλουν νά κηρύξουν τή θεότητα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως θά τό δοῦμε μελετώντας τήν περικοπή μας. Ἡ Ἐκκλησία μας διανύοντας τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς χρησιμοποιεῖ τήν περικοπή αὐτή ὡς κήρυγμα τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν, ἡ ὁποία καί πάλι θεμελιώνεται στή θεότητα τοῦ Χριστοῦ.
2,1. Καί εἰσῆλθε πάλιν εἰς Καπερναούμ δι᾿ ἡμερῶν καί ἠκούσθη ὅτι εἰς οἶκόν ἐστι.
Καπερναούμ: Πόλη τῆς Γαλιλαίας στή βορειοδυτική ἀκτή τῆς λίμνης. Ἦταν ἀρκετά μεγάλη, ἡ πρωτεύουσα, θά λέγαμε, τοῦ νομοῦ στόν ὁποῖο ἀνῆκε ἡ Ναζαρέτ. Στήν Καπερναούμ κατοικοῦσε ὁ Χριστός, ὅταν περιόδευε κηρύττοντας σέ ὅλη τήν Παλαιστίνη. Ἐκεῖ ἐγκατέστησε καί τή μητέρα του καί τούς μεγαλύτερους ἀδελφούς του (παιδιά τοῦ Ἰωσήφ ἀπό ἄλλη γυναίκα). Ὁ Ματθαῖος τήν ὀνομάζει «ἰδίαν πόλιν» τοῦ Ἰησοῦ (Μθ 9,9).
δι’ ἡμερῶν: Στίς μέρες αὐτές τῶν ὁποίων τά περιστατικά δέν μᾶς ἐξιστορεῖ ὁ εὐαγγελιστής Μᾶρκος, μεσολάβησε ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Ἰησοῦ στή χώρα τῶν Γαδαρηνῶν καί ἡ ἐπιστροφή του ἀπό ἐκεῖ, ὅπως μᾶς λέει ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος.
εἰς οἶκον: Μερικοί νόμισαν ὅτι στό σπίτι του κήρυττε ὁ Ἰησοῦς. Πρόκειται μᾶλλον γιά κάποιο φιλικό του σπίτι. Ὅπως ξέρουμε ἀπό τίς διηγήσεις τῶν εὐαγγελίων, ὁ Κύριος τό Σάββατο κήρυττε στή συναγωγή. Ἀλλά καί τίς ἄλλες ἡμέρες μποροῦσε νά κηρύττει σέ κάποιο σπίτι.
2,2. Καί εὐθέως συνήχθησαν πολλοί, ὥστε μηκέτι χωρεῖν μηδέ τά πρός τήν θύραν· καί ἐλάλει αὐτοῖς τόν λόγον.
Ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς ἀναφέρει ὅτι ἐκτός ἀπό τόν λαό πού συγκεντρώθηκε γιά νά ἀκούσει τόν Κύριο «ἦσαν καθήμενοι φαρισαῖοι καί νομοδιδάσκαλοι οἵ ἦσαν ἐληλυθότες ἐκ πάσης κώμης τῆς Γαλιλαίας καί Ἰουδαίας καί Ἰερουσαλήμ» (Λκ 5,17).
2,3. Καί ἔρχονται πρός αὐτόν παραλυτικόν φέροντες, αἰρόμενον ὑπό τεσσάρων.
Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο μεταφέρεται ὁ παραλυτικός στόν Ἰησοῦ δείχνει τή σοβαρή του κατάσταση. Τόν πήγαιναν σηκωτό γιατί ἦταν σχεδόν νεκρός, ἕνα ζωντανό πτῶμα.
2,4. Καί μή δυνάμενοι προσεγγίσαι αὐτῷ διά τόν ὄχλον, ἀπεστέγασαν τήν στέγην ὅπου ἦν, καί ἐξορύξαντες χαλῶσι τόν κράβαττον, ἐφ᾿ ᾧ ὁ παραλυτικός κατέκειτο.
ἀπεστέγασαν τήν στέγην: Τό πῶς ἀνέβηκαν στή στέγη μᾶς τό ἐξηγεῖ ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς· «ἀναβάντες ἐπί τό δῶμα» (Λκ 5,19). Γιά νά ἐξηγήσουμε πῶς ἦταν δυνατό ν’ ἀνεβοῦν στή στέγη τέσσερις ἄνθρωποι, κρατώντας μάλιστα ἕνα παράλυτο καί πῶς ἄνοιξαν τρύπα καί πῶς τόν κατέβασαν ἀπό ἐκεῖ, πρέπει νά ξέρουμε πῶς ἦταν ἡ στέγη τῶν παλιῶν σπιτιῶν τῆς Παλαιστίνης. Τά σπίτια τῆς ἀρχαίας Παλαιστίνης καί πολλῶν ἄλλων ἀνατολικῶν χωρῶν εἶχαν ἕνα μέρος τῆς στέγης τους ἐπίπεδο, σάν ταράτσα, στήν ὁποία ἀνέβαιναν μέ σκάλα ἐξωτερική, συνήθως. Αὐτό ἦταν τό δῶμα καί τό χρησιμοποιοῦσαν γιά νά στεγνώσουν ἐκεῖ χόρτα ἤ ἄλλα γεωργικά προϊόντα. Ἡ ὑπόλοιπη στέγη ἦταν σχεδόν σάν τίς στέγες πού ἔχουμε καί σήμερα στά χωριά μας. Μόνο πού δέν ἦταν σκεπσμένη μέ κεραμίδια σάν τά σημερινά, ἀλλά μέ διαφορετικά, μεγάλα κεραμίδια πού οἱ διαστάσεις τους πολλές φορές ἦταν 0,70 Χ 0,70. Τά κεραμίδια αὐτά τά στήριζαν ἐπάνω σέ ξύλινα δοκάρια καί μάλιστα πολλές φορές χωρίς νά βάλουν ἀπό κάτω καλαμωτή. Ἐσωτερική ὀροφή, δηλαδή ταβάνι, τά περισσότερα σπίτια δέν εἶχαν. Ἔτσι ἄν ἔβγαλαν 8 ἤ τό πολύ 10 κεραμίδια, δέν εἶχαν παρά νά τρυπήσουν τήν καλαμωτή καί ἀμέσως ἄνοιγαν μέρος γιά νά περάσουν τόν παραλυτικό.
2,5. Ἰδών δέ ὁ ᾿Ιησοῦς τήν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ· τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου.
τήν πίστιν αὐτῶν: Δηλαδή τῶν ἀνθρώπων πού μετέφεραν τόν παραλυτικό ἀλλά καί τοῦ ἰδίου τοῦ παραλυτικοῦ, πού ὑποβλήθηκε σέ μιά τόσο μεγάλη ταλαιπωρία, γιατί, ὁπωσδήποτε, πίστευε ὅτι ὁ Ἰησοῦς μπορεῖ νά τόν θεραπεύσει.
τέκνον : Γιά δύο λόγους μποροῦσε νά ὀνομάζει τόν παραλυτικό ἔτσι ὁ Κύριος: α) Ἐφόσον πίστευε, ἦταν διά τῆς πίστεως παιδί τοῦ Θεοῦ. β) Ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ ἦταν καί παιδί του.
2,6. Ἦσαν δέ τινες τῶν γραμματέων ἐκεῖ καθήμενοι καί διαλογιζόμενοι ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν.
ἦσαν δέ τινες τῶν γραμματέων ἐκεῖ: Οἱ γραμματεῖς αὐτοί ἦρθαν ἀπό τήν Καπερναούμ, ἀλλά καί ἀπό ἄλλες πόλεις κι ἀπό τά Ἰεροσόλυμα ἀκόμη, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς, εἰδικά γιά νά συναντήσουν τόν Ἰησοῦ. Ὅπως φαίνεται ἀπό τά εὐαγγέλια, αὐτή ἡ συνάντηση τοῦ Ἰησοῦ μέ φαρισαίους εἶναι ἡ πρώτη. Ἔμαθαν οἱ φαρισαῖοι γιά τόν νεαρό αὐτό διδάσκαλο πού βαπτίσθηκε ἀπό τόν Ἰωάννη κι ἔδειξε ἔτσι ὅτι παίρνει τήν ἴδια θέση μ’ ἐκεῖνον ἔναντι τῶν φαρισαίων. Ἄκουσαν ὅτι στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία του εἶπε στούς ἀνθρώπους ὅτι «ἐάν μή περισσεύσῃ ἡ δικαιοσύνη ὑμῶν πλεῖον τῶν γραμματέων καί φαρισαίων, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Μθ 5,20) καί ὅτι μίλησε ἀόριστα καί γιά κάποιους ὑποκριτές (Μθ 6,5· 7,5). Ὅλα αὐτά τούς ἀνησύχησαν, γι’ αὐτό καί ἀποφασίζουν νά ἔρθουν νά δοῦν ποιός εἶναι αὐτός ὁ τολμηρός νεαρός καί νά ἀκούσουν μέ τά ἴδια τους τά αὐτιά τό κήρυγμά του ὡς πνευματικοί ὑπεύθυνοι τοῦ Ἰσραήλ.
2,7. Τί οὗτος οὕτω λαλεῖ βλασφημίας; τίς δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας εἰ μή εἷς ὁ Θεός;
Σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς (βλ. Ἠσ 43,25 κ.ἀ.), κάθε ἁμαρτία προσβάλλει τόν Θεό καί μόνον αὐτός μπορεῖ νά τή συγχωρήσει. Ὁποιοσδήποτε ἄλλος ἰσχυριζόταν ὅτι συγχωρεῖ ἤ μπορεῖ νά συγχωρήσει ἁμαρτίες, ἔπεφτε στή βλασφημία καί ἡ τιμωρία γιά τό σοβαρό αὐτό παράπτωμα ἦταν λιθοβολισμός (Λε 24,16).
2,8. Καί εὐθέως ἐπιγνούς ὁ ᾿Ιησοῦς τῷ πνεύματι αὐτοῦ ὅτι οὕτως αὐτοί διαλογίζονται ἐν ἑαυτοῖς, εἶπεν αὐτοῖς· τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν;
τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν; Οἱ φαρισαῖοι ἦρθαν νά βροῦν κάποια ἀστοχία ἤ κάποιο λάθος στό κήρυγμα τοῦ Ἰησοῦ, γιά νά τόν ἀποκηρύξουν. Κι αὐτός τούς δίνει κάτι πολύ περισσότερο, μιά ἀφορμή γιά νά τόν θεωρήσουν βλάσφημο, ἀφοῦ εἶπε ὅτι συγχωρεῖ τίς ἁμαρτίες τοῦ παραλυτικοῦ. Ἀλλά ἀμέσως στή συνέχεια τούς δίνει ἕνα ἀτράνταχτο σημάδι τῆς θεότητός του. Διαβάζει τή σκέψη τους. Αὐτό τό σημάδι οἱ φαρισαῖοι δέν μποροῦσαν νά τό ἀμφισβητήσουν, γιατί ἤξεραν καλά ἀπό τήν Ἁγία Γραφή ὅτι ὅπως μόνο ὁ Θεός συγχωρεῖ ἁμαρτίες, ἔτσι καί μόνο ὁ Θεός ἐτάζει νεφρούς καί καρδίας (Ψα 7,10· Β΄ Πα 6,30· Ἀπ 2,23).
2,9. Τί ἐστιν εὐκοπώτερον, εἰπεῖν τῷ παραλυτικῷ, ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι, ἢ εἰπεῖν, ἔγειρε καί ἆρον τόν κράβαττόν σου καί περιπάτει;
Αὐτά τά λόγια τοῦ Ἰησοῦ ἀποκαλύπτουν τί ἀκριβῶς διαλογίζονταν οἱ γραμματεῖς καί φαρισαῖοι. Τό νόημα εἶναι ὅτι ὁ Χριστός λέει: Ἐγώ ξέρω ὅτι τό νά συγχωρεῖς ἁμαρτίες εἶναι δυσκολώτερο ἀπό τό νά θεραπεύσεις ἄρρωστο, γιατί τό δεύτερο μπορεῖ νά τό κάνει κι ἕνας προφήτης μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ. Ἐσεῖς, ἐπειδή δέν πιστεύετε ὅτι ἔχω πράγματι αὐτή τήν ἐξουσία, ἀλλά ὅτι ἁπλῶς βλασφημῶ, νομίζετε ὅτι τό νά πῶ μόνο λόγια καί μάλιστα λόγια βλάσφημα, δέν εἶναι τίποτε, τό νά δείξω ὅμως ἔργα χειροπιαστά εἶναι δύσκολο καί δέν μπορῶ νά τό κάνω.
2,10. Ἵνα δέ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἀφιέναι ἐπί τῆς γῆς ἁμαρτίας - λέγει τῷ παραλυτικῷ.
υἱός τοῦ ἀνθρώπου: Τί σημαίνει τό ὄνομα αὐτό ἐξηγήσαμε σέ προηγούμενο μάθημα. Υἱό τοῦ ἀνθρώπου ὀνομάζει μόνο ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς τόν ἑαυτό του καί κανείς ἄλλος ἐκτός ἀπό τόν πρωτομάρτυρα Στέφανο, πού τό κάνει μία φορά στή δίκη του στό συνέδριο πρίν ἀπό τό μαρτύριο (Πρξ 7,56). Μέ τό ὄνομα αὐτό θυμίζει ὁ Κύριος στούς ἀκροατές του τήν προφητεία τοῦ Δανιήλ, ὅπου υἱός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ Μεσσίας καί παρουσιάζεται ἐκεῖ ὄχι ἁπλῶς ὡς ἄνθρωπος, ἀλλά ὡς ὑπεράνθρωπος. Κι ἐδῶ τό ὄνομα υἱός τοῦ ἀνθρώπου τό ἐπιβεβαιώνει ὁ Κύριος μέ τό ὑπερφυσικό σημεῖο πού κάνει. Δείχνει ὅτι δέν εἶναι μόνο ἄνθρωπος, ὅπως φαίνεται, ἀλλά εἶναι καί Θεός, ἀφοῦ κάνει κάτι πού μόνο ὁ Θεός μπορεῖ νά τό κάνει.
2,12. Καί ἠγέρθη εὐθέως, καί ἄρας τόν κράβαττον ἐξῆλθεν ἐναντίον πάντων, ὥστε ἐξίστασθαι πάντας καί δοξάζειν τόν Θεόν λέγοντας ὅτι οὐδέποτε οὕτως εἴδομεν.
καί ἄρας τόν κράβαττον: Μερικοί, γιά νά μειώσουν τάχα τό σημεῖο πού ἔκανε ὁ Ἰησοῦς εἶπαν ὅτι ὁ κράβαττος ἦταν ἁπλῶς ἕνα ἐλαφρύ στρῶμα, ἤ ἴσως ἕνα τετράγωνο ὕφασμα. Ἀλλά καί μία μαξιλαροθήκη νά ἦταν, τό γεγονός εἶναι ὅτι αὐτός πού σάν ἄψυχο πτῶμα εἶχε κουβαληθεῖ πάνω στόν κράβαττο, ἐπιστρέφει τώρα περπατώντας μόνος του στό σπίτι. Κι ὅταν τοῦ λέει ὁ Κύριος νά σηκώσει τό κρεβάτι του, εἶναι γιά νά φανεῖ ἡ περίσσια δύναμη. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος πού τόσα χρόνια τώρα ἔμενε σάν νεκρός στό κρεβάτι, σάν νά ἦταν αὐτό ὁ τάφος του, τώρα ἐλευθερωμένος ἀπό τή φοβερή ἀρρώστια, τό σηκώνει σάν τρόπαιο νίκης.
ἐναντίον πάντων: Ἡ θεραπεία ἔγινε δημόσια, μπροστά στά μάτια ὅλων καί κανείς δέν μπορεῖ νά τήν ἀμφισβητήσει.