ΜΕΝΟΥΝΓΕ

  Τό περιστατικό ἱστορεῖται ἁπλά στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο. ᾿Ακούγοντας τήν καταπληκτική διδασκαλία τοῦ Κυρίου μία γυναίκα τοῦ ὄχλου ἀναφωνεῖ μέ ἐνθουσιασμό· «Μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά σε καί μαστοί οὕς ἐθήλασας!» (Λκ 11,27). Μακαρίζει, δηλαδή, τή μητέρα τοῦ Κυρίου. Κι ᾿Εκεῖνος τῆς ἀπαντᾶ· «Μενοῦνγε μακάριοι οἱ ἀκούοντες τόν λόγον τοῦ Θεοῦ καί φυλάσσοντες αὐτόν» (Λκ 11,28).

  Πολλές μεταφράσεις ἀποδίδουν τήν φράση ὡς ἑξῆς· «Μακάριοι μᾶλλον εἶναι ἐκεῖνοι πού ἀκοῦν τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί τόν φυλάττουν». ᾿Αλλά, εἶναι πιό μακάριοι ἀπό τή μητέρα τοῦ Κυρίου οἱ ἀκροατές καί τηρητές τοῦ θείου λόγου;

  Βεβαίως, κανείς δέν ἀμφισβητεῖ τή σπουδαιότητα καί σοβαρότητα τῆς ἀκροάσεως τοῦ θείου λόγου, ὅταν μάλιστα αὐτή συνοδεύεται ἀπό τήν ἐφαρμογή του. ῾Ωστόσο, εἶναι ἐσφαλμένη ἡ πρόταση ὅτι «μακάριοι μᾶλλον» εἶναι οἱ τηρητές τοῦ θείου λόγου παρά ἡ Παναγία.

  Τό σφάλμα, νομίζω, ἐπικεντρώνεται στήν ἄστοχη μετάφραση τῆς πρώτης λέξεως τῆς προτάσεως, τοῦ συνθέτου μορίου «μενοῦνγε». Ποιά εἶναι ἡ σημασία του; Σύμφωνα μέ τά λεξικά, τό μόριο αὐτό ἀποτελεῖται ἀπό τρεῖς λέξεις· ᾿Από τόν ἀντιθετικό σύνδεσμο μέν, τόν συμπερασματικό οὖν καί τό βεβαιωτικό μόριο γέ. Στή σύνθεση, οἱ ἐπί μέρους λέξεις δέν διατηροῦν τήν ἀρχική τους σημασία. ῾Ο τύπος μενοῦν χρησιμοποιεῖται κυρίως στήν ἀρχή μιᾶς ἀπαντήσεως. Δηλώνει ἄλλοτε ἰσχυρή βεβαίωση καί ἄλλοτε βεβαίωση ἡ ὁποία κατά κάποιο τρόπο διορθώνει καί συμπληρώνει τή σημασία τῶν προηγουμένων. Τό μόριο γέ, ἐξάλλου, ἐπιτείνει τή σημασία τῆς λέξεως στήν ὁποία προστίθεται. ῎Ετσι στό συγκεκριμένο χωρίο τῆς Καινῆς Διαθήκης τό «μενοῦνγε» θά μποροῦσε νά ἰσοδυναμεῖ μέ τά νεοελληνικά «πράγματι», «ναί, μάλιστα», «βεβαιότατα»! Εἶναι δέ ἀξιοσημείωτο ὅτι μέ τήν ἴδια σημασία ἀναφέρεται τό «μενοῦνγε» καί σέ ἄλλα τρία χωρία τῆς Καινῆς Διαθήκης· Ρω 9,19· 10,18· Φι 3,8. Σέ ὅλες τίς περιπτώσεις ἡ λέξη «μενοῦνγε» ἐπιβεβαιώνει τή σημασία τῆς προηγούμενης προτάσεως καί ἐπεκτείνει τό νόημά της.

  Γιά νά περιορισθῶ στό Λκ 11,28, στό στίχο πού ἀποτέλεσε τήν ἀφορμή τοῦ σχολίου αὐτοῦ, ὁ Κύριος ἀπαντώντας στόν μακαρισμό τῆς γυναίκας προτάσσει τό «μενοῦνγε» ὄχι γιά νά ἀρνηθεῖ ἤ νά μειώσει τό θαυμασμό πρός τή μητέρα του. «Οὐκ ἀρνεῖται τήν κατά φύσιν συγγένειαν, ἀλλά προστίθησι τήν κατ᾿ ἀρετήν», σχολιάζει ὁ ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος, (Εἰς τό κατά Ματθαῖον 45,1). Θέλει νά πεῖ ὁ Κύριος ὅτι συμφωνεῖ ἀπόλυτα καί ἀποδέχεται ὡς εἰλικρινῆ καί ἄδολη τή λαϊκή ἔκφραση τοῦ θαυμασμοῦ πρός τή μητέρα του. ᾿Επιπλέον, μέ ὅσα λέγει στή συνέχεια θέλει νά ὁδηγήσει τή σκέψη τῶν ἀκροατῶν του σέ κάτι ὑψηλότερο. Τό νόημα τῶν λόγων του εἶναι· «Ναί, μάλιστα, βέβαια! Μακαρία ἡ μητέρα μου, ὅπως λές, ἀλλά κι ἐγώ σοῦ λέω ὅτι μακάριος εἶναι ἐκεῖνος πού ἀκούει τόν θεῖο λόγο μου καί τόν τηρεῖ».

  «Τά λόγια αὐτά τοῦ Κυρίου», λέγει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, «δέν δείχνουν ὅτι ἀπωθεῖ τή μητέρα του· ἐπισημαίνουν ὅτι σέ τίποτε δέν θά ὠφελοῦσε τήν Παναγία ὁ τοκετός, ἄν δέν ἦταν συγχρόνως πολύ ἀγαθή καί πιστή» (Εἰς τό κατά ᾿Ιωάννην 21, 3). ῎Ετσι, ὁ Κύριος ἐνθαρρύνει τή γυναίκα νά ἐλπίζει ὅτι κι αὐτή ἀλλά καί κάθε χριστιανός μπορεῖ νά γίνει εὐτυχισμένος, ὅπως ἡ μητέρα του, ἄν ἀκούσει τό λόγο του καί τόν τηρήσει. Τό ἴδιο νόημα ἔχει καί μία ἄλλη σχετική ἀπάντηση τοῦ ᾿Ιησοῦ, ὅταν, καθώς μιλοῦσε, τοῦ ἀνήγγειλαν ὅτι τόν ζητοῦν ἡ μητέρα καί οἱ ἀδελφοί του κι αὐτός ἀπάντησε· «Μήτηρ μου καί ἀδελφοί μου οὗτοί εἰσιν οἱ τόν λόγον τοῦ Θεοῦ ἀκούοντες καί ποιοῦντες αὐτόν» (Λκ 8,21· πρβλ. Μθ 12,48-50· Μρ 3,34-35).

  Ἡ μακαριότητα τῆς Παρθένου, ἡ ὑψίστη δόξα της συνίσταται στό ὅτι ἐκλέχθηκε, νά γίνει μητέρα τοῦ Κυρίου, ἀκριβῶς, διότι παρέμεινε αἰώνιος φύλακας τοῦ θεϊκοῦ λόγου. ῾Η ἴδια ἀνοίγει τήν ψυχή της καί ὑποτάσσεται σ᾿ αὐτόν· «ἰδού ἡ δούλη Κυρίου» (Λκ 1,38)· καί ἡ ᾿Ελισάβετ φωτισμένη ἀπό τό Πνεῦμα τό ἅγιο μακαρίζει τήν Παναγία γιά τήν πίστη της στό λόγο τοῦ Θεοῦ· «μακαρία ἡ πιστεύσασα ὅτι ἔσται τελείωσις τοῖς λελαλημένοις αὐτῇ παρά Κυρίου» (Λκ 1,45).

Στέργιος Ν. Σάκκος, Ἀπολύτρωσις 60 (2005) 22-23