Πολλά ἔχουν γραφεῖ γιά τούς τρεῖς Ἱεράρχες, τούς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρας» πού δόξασαν μέ τή ζωή τους τήν Ἐκκλησία μας καί λάμπουν ὥς σήμερα στό στερέωμά της. Μά ὁπωσδήποτε ἀνώτερη ἀπό κάθε ἐγκώμιο εἶναι ἡ ἴδια ἡ δική τους διδαχή. Μερικά ψήγματα ἀπό τούς λόγους τους θά παραθέσουμε, ψήγματα πού ἀπεικονίζουν τήν κοινή ἀγάπη καί τόν θεῖο πόθο πού ἔτρεφαν γιά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀκούραστος ἐργάτης τοῦ καλοῦ Μέγας Βασίλειος, ὁ βαθυστόχαστος θεολόγος Γρηγόριος καί ὁ συναρπαστικός διδάσκαλος Ἰωάννης Χρυσόστομος φιλοξενοῦσαν στίς ἅγιες καρδιές τους τήν ἴδια φλόγα γιά τήν Ἁγία Γραφή. Ἀφιέρωσαν τή ζωή τους στή μελέτη της. Μέ τή φωτεινή τους διάνοια τήν ἐρεύνησαν ὅσο λίγοι καί ἐμβάθυναν στά ζωοπάροχα νοήματά της. Κι ἀφοῦ οἱ ἴδιοι ξεδίψασαν καί φωτίσθηκαν ἀπό τήν ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, ἔγιναν ἀγωγοί καί ποταμοί τῆς θείας σοφίας γιά νά τήν μεταφέρουν στούς ἀνθρώπους τούς συγχρόνους τους ἀλλά καί κάθε ἐποχῆς, διότι ἡ διδαχή τους μένει ἀθάνατη.

«Κοινόν ἰατρεῖον»
   Σπουδαιότατος δρόμος γιά τήν εὕρεση τοῦ καθήκοντος εἶναι ἡ μελέτη τῶν θεοπνεύστων Γραφῶν. Διότι σ᾿ αὐτές περιέχονται καί οἱ ἐντολές γιά τίς καλές πράξεις, ἀλλά καί οἱ βίοι τῶν μακαρίων ἀνδρῶν, πού μᾶς παραδίδονται ἀνάγλυφοι σάν κάποιες ἔμψυχες εἰκόνες τῆς θεάρεστης ζωῆς καί πολιτείας, γιά νά μιμούμαστε τά καλά τους ἔργα. Ἔτσι, καθένας, σ᾿ ὁ,τιδήποτε αἰσθάνεται ὅτι ὑστερεῖ, βρίσκει τό κατάλληλο γιά τήν ἀρρώστια του φάρμακο σάν ἀπό κάποιο κοινό ἰατρεῖο, ἄν ἐντρυφήσει στό ἀνάλογο μίμημα. Ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τή σωφροσύνη ξεφυλλίζει συνεχῶς τήν ἱστορία τοῦ Ἰωσήφ κι ἀπό ἐκεῖνον διδάσκεται τίς πράξεις σωφροσύνης, διότι τόν βρίσκει ὄχι μόνον ἐγκρατῆ ἀπέναντι στίς ἡδονές ἀλλά καί μέ σταθερή κλίση πρός τήν ἀρετή. Τήν ἀνδρεία μαθαίνει ἀπό τόν Ἰώβ…
   Κάποιος ἄλλος πάλι, πού σκέπτεται πῶς θά μποροῦσε νά γίνει συγχρόνως πρᾶος καί μέ μεγάλο θυμό, ὥστε νά χρησιμοποιεῖ τόν θυμό του ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας καί τήν πραότητα πρός τούς ἀνθρώπους, θά βρεῖ τόν Δαβίδ, πού ἦταν γενναῖος στά ἀνδραγαθήματα τοῦ πολέμου, ἀλλά πρᾶος καί ἀμετακίνητος στό νά μήν ἀνταποδώσει στούς ἐχθρούς. Τέτοιος ἦταν καί ὁ Μωϋσῆς, πού μέ μεγάλο θυμό ὀρθωνόταν ἐναντίον ἐκείνων πού ἁμάρταναν ἔναντι τοῦ Θεοῦ, ἀλλά μέ πραότητα ψυχῆς ὑπέφερε τίς συκοφαντίες πού στρέφονταν ἐναντίον αὐτοῦ. Καί γενικά, ὅπως οἱ ζωγράφοι, ὅταν ἀντιγράφουν μία εἰκόνα, συχνά στρέφονται καί παρατηροῦν τό πρότυπο προσπαθώντας νά μεταφέρουν τά χαρακτηριστικά του στό δικό τους καλλιτέχνημα, ἔτσι πρέπει νά κάνει κι ἐκεῖνος πού ἔχει ζῆλο νά καταστήσει τόν ἑαυτό του τέλειο σέ κάθε εἶδος ἀρετῆς. Δηλαδή, νά ἀτενίζει στούς βίους τῶν ἁγίων σάν σέ ἀγάλματα πού κινοῦνται καί δροῦν καί νά οἰκειοποιεῖται τήν ἀγαθότητα ἐκείνων μέ τή μίμηση.

Μ. Βασιλείου
Ἐπιστολή Β’ Γρηγορίῳ ἑτ. § 3

Βασικό προσόν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτη
   Ποιός, χωρίς νά κατανοήσει τίς Γραφές καί νά τοῦ πυρποληθεῖ ἔτσι ἡ καρδιά του ἀπό τά ἁγνά καί φλογερά λόγια τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά τά ἔχει τριπλογραμμένα σ᾿ ὅλη του τήν καρδιά, ὥστε νά ἔχει νοῦ Χριστοῦ καί χωρίς νά ἔχει εἰσδύσει στά θησαυροφυλάκια πού μένουν ἀπόκρυφα κι ἀόρατα καί σκοτεινά στούς πολλούς, ὥστε νά δεῖ καλά τόν πλοῦτο πού περιέχουν αὐτά τά θησαυροφυλάκια καί νά ᾿ναι σέ θέση νά πλουτίζει κι ἄλλους συγκρίνοντας τά πνευματικά μέ πνευματικά… ποιός θά δεχθεῖ μέ χαρά καί προθυμία νά τεθεῖ ἐπικεφαλῆς τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ; Δέν εἶναι δική μου δουλειά νά κρίνω καί νά συμβουλεύσω, ἀλλά νομίζω ὅτι αὐτός εἶναι ὁ μεγαλύτερος φόβος, αὐτός ὁ ἔσχατος κίνδυνος γιά τόν καθένα πού καταλαβαίνει πόσο μεγάλο εἶναι τό κατόρθωμα ἀλλά καί πόσο καταστρεπτική ἡ ἀποτυχία.

Γρ. Θεολόγου
Λόγος Β’ Ἀπολογητικός τῆς εἰς τόν Πόντον φυγῆς… § 96-99

Εὐφροσύνη καί ἀσφάλεια
   Γλυκύ βέβαια εἶναι τό λιβάδι καί ὁ κῆπος, ἀλλά πολύ γλυκύτερη εἶναι ἡ ἀνάγνωση τῶν θείων Γραφῶν. Διότι ἐκεῖ ὑπάρχουν ἄνθη πού μαραίνονται, ἐνῶ ἐδῶ νοήματα πού εἶναι ἀκμαῖα. Ἐκεῖ φυσᾶ ζέφυρος, ἐνῶ ἐδῶ ἡ αὔρα τοῦ Πνεύματος. Ἐκεῖ ἀγκάθια ἀπαρτίζουν τό τεῖχος, ἐδῶ ὅμως ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ εἶναι πού ἀσφαλίζει. Ἐκεῖ τζιτζίκια τραγουδοῦν, ἐδῶ ὅμως προφῆτες κελαηδοῦν. Ἐκεῖ εὐχαριστεῖσαι ἀπό τή θέα, ἐδῶ ὠφελεῖσαι ἀπό τήν ἀνάγνωση. Ὁ κῆπος βρίσκεται σ᾿ ἕναν τόπο, οἱ Γραφές σέ κάθε μέρος τῆς οἰκουμένης. Ὁ κῆπος ὑπόκειται στίς ἀνάγκες τοῦ καιροῦ, ἐνῶ οἱ Γραφές καί κατά τόν χειμώνα καί κατά τό θέρος ἔχουν θαλερό φύλλωμα καί πλούσιους καρπούς. Ἄς προσέχουμε, λοιπόν, στήν ἀνάγνωση τῶν Γραφῶν. Διότι ἄν προσέχεις τή Γραφή, σοῦ διώχνει τήν ἀκεφιά, φυτεύει μέσα σου τήν εὐχαρίστηση, ἐξαφανίζει τήν κακία, ριζώνει τήν ἀρετή, ὅταν ἡ κατάσταση εἶναι ταραχώδης δέν σ᾿ ἀφήνει νά πάθεις ὅ,τι παθαίνουν ἐκεῖνοι πού χτυπιοῦνται ἀπό τήν τρικυμία. Ἡ θάλασσα εἶναι μανιασμένη, ἀλλά ἐσύ πλέεις μέ γαλήνη, διότι ἔχεις κυβερνήτη τήν ἀνάγνωση τῶν Γραφῶν. Αὐτό τό σχοινί δέν τό σπάζει ὁ πειρασμός τῶν περιστάσεων.

Ἰ. Χρυσοστόμου
Ὁμιλία «ὅτε τῆς Ἐκκλησίας ἔξω εὑρεθείς Εὐτρόπιος…» § 1