Συμπληρώθηκαν ἑκατόν δέκα ἔτη ἀ­πό τή στυγερή δολοφονία τοῦ μητροπολίτη Γρεβενῶν Αἰμιλιανοῦ Λαζαρίδη. Ἡ δολοφονία ἐκείνη δέν ἦταν μεμονωμένο συμβάν, ἀλλά ψυχρή ἐ­κτέλεση στά πλαίσια τῶν νεοτουρκι­κῶν προγραφῶν ὅσων εἶχαν διακριθεῖ κα­τά τόν Μακεδονικό Ἀγώνα. Τά πρόσωπα αὐτά ἀναμενόταν νά προβάλουν ἀντίσταση σέ κάθε ἐπιχείρη­ση ἐ­ξόντωσης τοῦ πληθυσμοῦ τῆς ὀθω­μα­νι­­κῆς αὐτοκρατορίας πού δέν ἦταν πρό­θυ­μο νά ἀφομοιωθεῖ ἀ­πό τή νεο­τουρ­κική ἰδεολογία τοῦ παντουρκισμοῦ.
  Τό κίνημα τῶν Νεότουρκων ἐκδηλώθηκε τό 1908 στή Ρέσνα, κοντά στό Μοναστήρι, μέ πρωταγωνιστές τούρκους ἀ­ξιωματικούς, οἱ ὁποῖοι εἶχαν σπουδάσει σέ γερμανικές στρατιωτικές σχολές καί θεωροῦνταν κατά κάποιο τρόπο ἐξευρωπαϊσμένοι, δηλαδή πολιτισμένοι. Βρῆ­κε τό κίνημα τόν Αἰμιλιανό ἐπίσκοπο Πέτρας καί ἐπίτροπο Πελαγονίας, μέ ἕ­δρα τό Μο­­ναστήρι.
  Ἦταν τότε μόλις 29 ἐτῶν. Κι ὅμως εἶχε ἤδη ὀρθώσει τό ἀνάστημά του στούς προκλητικούς Βούλγαρους, οἱ ὁποῖοι εἶ­χαν τήν ἀμέριστη συμπαράσταση τόσο τῆς Ρωσίας, ὅ­σο καί τῆς Αὐστρίας. Κινδύνεψε μάλιστα νωρίς νά θανατωθεῖ σέ μία ἀπό τίς πρόσωπο πρός πρόσωπο ἀντιπαραθέσεις.
  Κατά τήν πανηγυρική ἐκδήλωση πού ἀκολούθησε τήν ἐπικράτηση τῶν Νεότουρκων στό Μοναστήρι ὁ Αἰ­μι­λι­α­νός εἶ­χε πρωταγωνιστικό ρό­λο. Ἐ­πειδή καταγό­ταν ἀπό τήν περιοχή τοῦ Ἰκονίου, ὅ­που, ὅπως καί σέ ὅλη τήν Καππαδοκία, οἱ Ρωμιοί εἶ­χαν ὑποχρεωθεῖ νά πάψουν νά μιλοῦν τή γλώσσα τους προκειμένου νά διατηρήσουν τήν πί­στη τους, εἶχε μητρική του γλώσσα τήν τουρκική. Γι᾽ αὐτό ἐπελέγη ἀπό τούς ἰσχυρούς τῆς ἡμέρας νά ἐκφωνήσει πανηγυρικό λόγο στή γιορτή τῆς συμφιλίωσης, τῆς ἐλευθερίας καί τῆς δημοκρατίας. Καί ἐκφώνησε τόν λό­γο ἀ­νεβασμένος σέ πυ­ρο­βόλο, πού εἶχαν σύ­ρει θριαμβευτικά οἱ ἐπικρατήσαντες στρα­τιωτικοί σέ κεντρική πλατεία.
Δέν κύλησαν οὔτε δύο χρόνια καί τά αἰσθήματα τῶν Νεότουρκων ἔ­ναντι τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν τῆς αὐτοκρατορίας ἔγιναν πασίδηλα. Τότε τό Πατρι­αρ­χεῖο ἐξέλεξε τόν Αἰ­μιλιανό ὡς μη­­τρο­­πο­λίτη τῆς ἐπαρχίας Γρεβενῶν. Ἐκεῖ εἶχε ἔντο­νη δράση ἡ ρουμανική προπαγάνδα, λό­γῳ τοῦ συμπαγοῦς πληθυσμοῦ Βλάχων (ἡ γλωσσική συγγένεια ἔκανε εὐκολότερη τήν προπαγάνδα). Ἐπίσης ὁ ση­μα­ντικός πληθυσμός τῶν ἐξισλαμι­σθέντων κατά καιρούς γη­γενῶν, οἱ ἀποκαλούμενοι Βαλαάδες, εἶ­χαν, ὑπό τήν ἐπήρεια τῆς νεοτουρκικῆς προπαγάνδας, μεtα­στρα­­φεῖ σέ φανατικούς μισέλληνες. Οἱ ἐκπρόσωποι τοῦ νε­ο­τουρ­κικοῦ κομιτάτου εἶ­χαν συγκροτήσει συμμορίες ἀπό Βα­­λαάδες καί ρουμανίζο­ντες Βλάχους, οἱ ὁποῖοι τρομοκρατοῦ­σαν τόν πληθυσμό τῆς ἐπαρχίας.
  Μόνη ἐλπίδα τῶν Ἑλλήνων ἡ παρουσία τοῦ μητροπολίτη. Κι αὐτός ἀπό τήν ἄφιξή του δέν ἔπαυε νά περιοδεύει καί νά παρηγορεῖ τούς σκλαβωμένους. Δύο φο­ρές τόν συνέλαβαν καί μέ συνοδία τόν ἐπανέφεραν στά Γρεβενά μέ ἀνυπόστατες κατηγορίες. Καί ὅταν δολοφόνησαν οἱ συμμορίτες δάσκαλο ἑλ­ληνικοῦ σχολείου, ὁ Αἰμιλιανός κάλεσε τούς προκρίτους τῆς χρι­στιανικῆς κοι­νό­τητας Γρεβε­νῶν σέ σύ­σκε­ψη πρός ἀντιμετώπιση τῆς κρίσιμης κατάστασης. Ἀρκετοί ἀπ’ αὐ­τούς ἐκ­δήλωσαν πνεῦμα δειλίας καί ὁ Αἰ­μιλιανός αἰ­σθάνθηκε μόνος!
  Ἄν καί οἱ βιαιό­τητες τῶν κρατούντων σέ βάρος τοῦ ποιμνίου του καί οἱ ἀπειλές κατά τοῦ προσώπου του ἀπό τούς ἐγκαθέτους τοῦ νεοτουρκικοῦ κομιτάτου συ­νε­χίζονταν, ἀποφάσισε νέα περιοδεία. Δέν πρόλαβε νά τήν ὁλο­κλη­ρώσει. Δολοφονήθηκε, μαζί μέ τόν διάκονό του Δημή­τριο καί τόν ἀγωγιάτη τους Ἀθα­νάσιο, σέ δασωμένη περιοχή ἀπό πολυμελῆ συμ­μορία Βαλαάδων καί ρουμανι­ζόντων Βλά­χων.
  Οἱ Νεότουρκοι ἦσαν φορεῖς τοῦ εὐ­ρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ! Δέν ζητοῦ­σαν τήν ἀνάκληση τῶν «ὀχληρῶν» μητροπολιτῶν ὅπως οἱ Παλαιό­τουρ­κοι ἐπί σουλτάνου. Αὐτοί ἁπλά ἀποφάσιζαν τόν ἀφανισμό τους. Καί ὄχι ἀφανισμό μέ ἐκτέλεση, ἀλ­λά μέ τή διαδικασία πρωτοχριστιανικοῦ μαρτυρίου. Εἶχαν συντάξει πίνακα προγραφέντων προσώπων καί εἶχαν ἀναθέσει σέ ἐπαγγελματίες δολοφόνους τήν ἐ­κτέ­­λεσή τους. Στή συνέχεια θά προέβαιναν καί στή γενοκτονία τῶν ἀ­κέφαλων «μαζῶν». Δέν πρόλαβαν, διότι οἱ ἡγέτες τῶν χριστιανικῶν λαῶν τῆς Βαλκανικῆς ἔπραξαν μία φορά τό ἱστορικό τους χρέ­ος. Τό φονικό σχέδιο ἐτέθη σέ ἐφαρμογή λίγο ἀρ­γότερα στή Μικρασία μέ θύματα 1.500.000 Ἀρμενίους καί 600.000 Ρω­μιούς. Ἀ­κολούθησε ἡ μεγαλύτερη δια­χρο­νικά συμφορά τοῦ ἑλληνισμοῦ: ὁ ξερι­ζωμός του ἀπό τά ἐδάφη τῆς Μι­κρα­σί­ας. Συγγενεῖς τοῦ Αἰμιλιανοῦ καί τόσοι ἄλλοι Ρωμιοί πῆ­ραν τόν δρόμο τῆς προ­σ­­φυγιᾶς γιά τά χώματα πού εἶχε ποτίσει μέ τό μαρτύριό του ὁ λα­μπρός γό­νος τῆς εὐ­άνδρου Καππαδοκίας. Ἔ­­φε­ραν μαζί τους τή γλώσσα τους τήν τουρκική καί ἄ­κουσαν νά τούς ἀποκαλοῦν τουρκόσπορους! Καί κεῖ στήν Ἀθή­να οἱ πολιτικοί συ­νέχιζαν καί ἐπί Βενι­ζέ­λου καί ἀργότερα τήν ἴδια πολιτική. Ἀγάπες μέ τούς δημίους καί καλλιέργεια τρόμου μέ τή σκέψη τῆς ἐπανόδου τῆς Τουρκίας στή σουλτα­νι­κή τρομοκρατία! Καί θέριε­ψε τό εὐ­ρω­παϊκό τέρας ἐπί Κεμάλ καί ἀ­φάνισε τόν ἐναπομείναντα στήν Πόλη ἑλληνισμό καί εἰσέβαλε στήν Κύρπο, τήν ὁποία μισοκατέχει, καί σήμερα μᾶς ἀπειλεῖ καθημερινά.
  Αἰμιλιανέ, τήν ἡμέρα τῆς συμπλήρωσης ἑκατόν δέκα ἐτῶν ἀπό τό μαρτύριό σου ἦρθα νά προσκυνήσω τό κενοτάφιό σου. Δέν βρῆκα οὔτε ἕνα λουλουδάκι. Συγχώρεσέ μας! Θά ξα­νάρ­θουν χρόνια πού θά κινοῦμε ἀκόμη καί μέ τά πόδια γιά τόν τόπο πού ἄφησες τήν τελευταία σου πνοή. Τώρα δέν ἔχουμε χρόνο. Ζοῦμε ἀ­κόμη, ἔστω καί πρός τό τέλος του, τό εὐ­ρωπαϊκό μας ὄνειρο.

Ἀπ. Παπαδημητρίου

"Ἀπολύτρωσις", Ὀκτ. 2021