῞Ενα δράμα σέ μορφή κέντρωνα μέ τόν τίτλο «Χριστός Πάσχων» ἀνήκει στήν ποιητική δημιουργία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. ῾Ο ποιητής - πατέρας τῆς ᾿Εκκλησίας συνέρραψε στίχους ἤ σπαράγματα στίχων τοῦ μεγάλου τραγικοῦ Εὐριπίδη καί συνέθεσε τό δικό του δράμα. Παρά τά δάνεια, τό ποίημα κατά τούς εἰδικούς διατηρεῖ τήν πνοή καί τό ὕφος τοῦ ἁγίου ποιητῆ.
   Τό δράμα ξετυλίγεται σέ τρεῖς πράξεις· α) τό Πάθος καί ὁ θάνατος τοῦ Χριστοῦ     β) ὁ Χριστός στόν τάφο γ) ἡ ᾿Ανάσταση.
   Λίγο πρίν τόν ἐπίλογο τοῦ δράματος ὁ ἀναστημένος Χριστός ἀπευθύνει τά τελευταῖα του λόγια πρός τούς μαθητές του. ῾Η σύνθεση μένει πιστή στό ἁγιογραφικό κείμενο, ἀλλά τοῦ προσδίδει τή χάρη τοῦ ρυθμοῦ καί τῆς ποίησης.

Εἰρήνη ὑμῖν!
Μά τί φοβᾶστε; Νά! χέρια καί πόδια
καί τήν πλευρά μου αὐτή τή λογχισμένη
δεῖτε ξεκάθαρα. Νιῶστε πώς εἶμαι ἐγώ
ὁ ἴδιος πάλι· γιατί τό πνεῦμα δέν ἔχει ἴχνος σάρκας
οὔτε τά κόκκαλα στό πνεῦμα συνυπάρχουν,
καθώς ἐμένα βλέπετε ὅλα νά τά ᾿χω.

῞Οπως ἐδῶ στή γῆ μέ ἔστειλε ὁ Πατέρας,
ἔτσι σᾶς στέλνω ἐγώ στόν κόσμο ὅλο
καί μεταδίδω στούς φίλους μου, ἐσᾶς,
τό Πνεῦμα τ᾿ ῞Αγιο· πάρτε το!
Κηρύξτε στόν καθένα ἐμέ μαζί μέ τόν Πατέρα
μία θεότητα μέ τό πανάγιο Πνεῦμα.
Τρέξτε, λοιπόν, πηγαίνετε, κήρυκες ἀγαπημένοι,
τραγούδια νίκης σκορπίστε πάνω στή γῆ.
Καί στά βασιλικά παλάτια τριγυρνώντας
πεῖτε το, καί νά τ᾿ ἀκούσουν ὅλοι
στήν πόλη τοῦ Δαυΐδ·
ἡ σωτηρία ἀπό τόν τάφο ξεπηδᾶ.

Δικοί μου μάρτυρες σ᾿ ὅλη τή γῆ γενεῖτε
καί θά σωθεῖ ὅποιος -ἀφοῦ τό λόγο σας δεχτεῖ-
μετέχει καί στό βάπτισμα, τῆς ἁμαρτίας λυτήριο.
Μά κεῖνος πού τά λόγια σας μ᾿ ἀποστροφή θά διώξει,
κατάκριση θά λάβει ὡς ἄπιστος.
Κι ἀκόμη μιά τοῦ Πνεύματος σᾶς δίνω χάρη·
ὅποιον ἀπ᾿ τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας
σεῖς τόν λύσετε, θά μείνει ἐλεύθερος
καί λυτρωμένος τῆς κρίσεως τήν ὥρα.
᾿Ενῶ στῆς ἁμαρτίας τά δεσμά αἰώνια θά στενάζει
ὅποιος δέν λάβει ἄφεση ἀπό σᾶς.

(ΕΠΕ 8,241-243. ᾿Απόδοση Β.Σ.)

  Ὁ Ἰησοῦς μπροστά στόν Πιλᾶτο ἀκούει τήν ἄδικη κατηγορία τῶν Ἰουδαίων καί σιωπᾶ. Ὁ ἡγεμόνας, ἐνῶ πείθεται γιά τήν ἀθωότητα τοῦ Ἰησοῦ, προτείνει τήν ἀνταλλαγή του μέ τόν ληστή Βαραββᾶ. Ἀποτυγχάνει καί νίβοντας τά χέρια του τόν παραδίδει στούς σταυρωτές του λέγοντας: «Ἀθῶός εἰμι ἀπό τοῦ αἵματος τοῦ δικαίου τούτου· ὑμεῖς ὄψεσθε». Καί αὐτοί ἐπίμονα κραυγάζουν: «Τό αἷμα αὐτοῦ ἐφ’ ἡμᾶς καί ἐπί τά τέκνα ἡμῶν» (Μθ 27,25).
  Ἡ φράση αὐτή ἔμελλε νά ἀποδειχθεῖ προφητεία, πού ἐκπληρώθηκε παράδοξα κατά διττό τρόπο. Τό αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πέφτει πάνω στούς ἀνθρώπους καί ἀνάλογα μέ τή στάση τους ἀπέναντί του γίνεται γι’ αὐτούς κατάρα ἤ εὐλογία, καταδίκη ἤ λύτρωση. Ὅπως ἀκριβῶς τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι ὁ λίθος ὁ ἀκρογωνιαῖος, πάνω στόν ὁποῖο ὅσοι πέφτουν συντρίβονται στά πέταυρα τοῦ ἅδη ἤ ἐκτοξεύονται στά ὕψη τοῦ οὐρανοῦ, ὅπως ὅλος ὁ Κύριός μας εἶναι τό ἀντιλεγόμενο σημεῖο, πού ἐλέγχει καί κρίνει τόν ἄνθρωπο ἀπέναντι στήν ὑπόθεση τῆς πίστεως καί τῆς σωτηρίας, ἔτσι καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ σταθμίζει τή ζωή μας γιά τή λύτρωση ἤ ὄχι. Στήν περίπτωση πού ταπεινά τό δεχόμαστε, εἶναι τό «λύτρον» καί ζοῦμε τή λυτρωτική του δύναμη. Στήν ἀντίθετη, ταυτίζεται μέ τήν καταδίκη καί τόν αἰώνιο χαμό μας.
  Ἄν παρακολουθήσουμε τήν ἱστορία τῶν προσώπων πού ἄδικα καί ἀνάλγητα ἔχυσαν τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ στόν σταυρό, θά διαπιστώσουμε τά ἀποτελέσματα τῆς ἑκούσιας σκληρότατης κατάρας, πού οἱ ἴδιοι ἐπέσυραν στά κεφάλια τους καί στά παιδιά τους.
  Προτοῦ ἀκόμα ὁ Διδάσκαλος νά ὑψωθεῖ στό σταυρό, ὁ Ἰούδας κρεμόταν ἀπό τά κλαδιά ἑνός δένδρου «μεταμεληθείς». Ἔτσι φοβερά προαναγγέλλει σέ ὅλους τούς ἐνόχους τή θεία τιμωρία.
  Ὁ Ἡρώδης Ἀντίπας καί ὁ Πιλᾶτος, πού συμφιλιώθηκαν γιά τό κοινό ἔγκλημα, περιφρονημένοι, δίχως ἐξουσίες καί ἀξιώματα, πού τόσο τά ἀγάπησαν, πεθαίνουν στήν ἐξορία.
  Οἱ φοβεροί πρωτεργάτες τῆς συνωμοσίας, οἱ ἀρχιερεῖς τοῦ Ἰσραήλ Ἄννας καί Καϊάφας, συνεχίζουν νά διώκουν τούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ. Μέ μανία ἐναντιώνονται στούς ἀποστόλους, ἐξαγγέλλουν διωγμό, θανατώνουν μέ ἱκανοποίηση τόν Στέφανο. Τρία χρόνια ὅμως μετά τόν σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ ὁ Καϊάφας καθαιρεῖται ἀπό τό ἀρχιερατικό ἀξίωμα. Ὁ Ἄννας γεύεται μία-μία τίς πίκρες τῶν συμφορῶν του· ὁ γιός του θανατώνεται ἀπό ἄγνωστο μέσα στά Ἰεροσόλυμα.
  Ἀλλά καί τό τέλος τοῦ ἀλλοπρόσαλλου λαοῦ οἰκτρό. Τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ τούς ἔπνιξε μέ τή θέλησή τους. Ὁ Βαραββᾶς καί οἱ ἐκπρόσωποι τοῦ Καίσαρα ἀντάμειψαν μέ τό παραπάνω τήν προτίμηση τοῦ λαοῦ. Μετά τή σταύρωση ληστές, ἡγεμόνες καί Καίσαρες μαστίζουν ἀνελέητα τόν Ἰσραήλ. Ἀνώνυμοι κακοποιοί καί ἐγκληματίες φέρνουν τόν θάνατο. Ψευδοπροφῆτες παρασέρνουν τόν λαό σέ φονικές περιπέτειες. Καί ἀποκορύφωμα τῆς καταστροφῆς εἶναι ἡ πολιορκία τῆς Ἰερουσαλήμ ἀπό τόν Βεσπασιανό καί τόν Τίτο. Φόνοι, πεῖνα, κακοποιήσεις, ἱεροσυλίες, ἀπό ληστές καί Ρωμαίους στρατιῶτες. Δάσος ἀπό σταυρούς ὑψώνεται στούς γύρω λόφους τῆς ἔνδοξης πόλεως. Ἀλλόφρονες οἱ Ἰουδαῖοι, θαρρεῖς καί τρέχουν γιά νά σταυρωθοῦν. Ἡ ἐπιθυμία τους πραγματοποιεῖται κατά τόν πιό πιστό τρόπο· «Τό αἷμα αὐτοῦ (τοῦ Χριστοῦ) ἐφ’ ἡμᾶς καί ἐπί τά τέκνα ἡμῶν».
 Ἀλλά τά λόγια αὐτά εἶχαν καί μιά ἄλλη, εὐλογημένη, ἐκπλήρωση. Ὁ μανιασμένος ὄχλος, τήν ὥρα πού παράφρονα ἐπέμενε καί ἀλόγιστα ζητοῦσε τήν καταδίκη τοῦ Ἀθώου, λειτούργησε, χωρίς νά τό καταλάβει, σάν προφήτης. Ὅπως ὁ ἄρχοντας Καϊάφας μίλησε προφητικά χωρίς νά τό ξέρει, ὅταν συμβούλεψε τούς Ἰουδαίους ὅτι συμφέρει νά χαθεῖ ἕνας ἄνθρωπος γιά χάρη τοῦ λαοῦ, ἔτσι καί ἡ κραυγή τοῦ ὄχλου ἔγινε ἡ προφητεία γιά τή λύτρωση πού θά ἔφερνε τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ στούς παρόντες καί στούς ἐπερχομένους τῶν αἰώνων.
  Πράγματι ἀπό τόν σταυρό ἀκόμη τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ πέφτει πάνω στούς ληστές καί ἐνῶ τόν ἕνα τόν κατεβάζει στόν ἅδη, τόν ἄλλο τόν βάζει στόν παράδεισο.
  Ὁ ἑκατόνταρχος δοξάζει τόν Θεό μέ τόν λόγο· «Ὄντως ὁ ἄνθρωπος οὗτος δίκαιος ἦν» (Λκ 23,47).
Καί ὁ λαός, οἱ πιστοί μαθητές καί μαθήτριες, χαίρονται σέ λίγο τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί ἀσφαλίζονται μέσα στήν Ἐκκλησία.
  Ἀλλά καί ἀπό τούς ὑβριστές καί σταυρωτές, ὅσοι ἀργότερα μετανοοῦν, μέ τήν πίστη τους καί τήν μετάνοια μεταστρέφουν τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ, πού τούς πλάκωνε, σέ ἔλεος καί χάρη, πού τούς καλύπτει μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ.
  Ἡ θυσία τοῦ Θεανθρώπου διαιωνίζεται μέσα στήν Ἐκκλησία μας μέ τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ κρίνει πάντοτε τούς ἀνθρώπους. Πόθος καί λαχτάρα τῶν πιστῶν εἶναι ἡ κοινωνία τους μέ τόν Χριστό. Τό σῶμα καί τό αἷμα του μεταγγίζει δύναμη καί ἁγιότητα. Δίνει τή λύτρωση καί ἐξασφαλίζει τήν αἰωνιότητα. Καταστροφή καί καταδίκη, «φλέγων ἄνθραξ» γίνεται γι’ αὐτούς πού ἀναξίως κοινωνοῦν τόν Χριστό. «Ὅς ἄν ἐσθίῃ τόν ἄρτον τοῦτον ἤ πίνῃ τό ποτήριον τοῦ Κυρίου ἀναξίως, ἔνοχος ἔσται τοῦ σώματος καί αἵματος τοῦ Κυρίου» (Α’ Κο 11,27). Καί ἡ ἐνοχή αὐτή μεταφράζεται σέ ἀπουσία χαρᾶς, εἰρήνης καί ἰσορροπίας, σέ θάνατο πνευματικό.
  Ἡ ἱστορία τῶν ἐνόχων καί ἡ ἱστορία τῶν πιστῶν ἐπαναλαμβάνεται ἴδια μέ τήν ἱστορία τῶν πρώτων ἀνθρώπων πού ἀντιμετώπισαν τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ στόν Γολγοθᾶ. Οἱ μορφές ἴσως διαφέρουν ἀλλά ἡ προφητεία ἰσχύει· ὁ Κύριος σταλάζει τό αἷμα του πάνω μας καί ἤ μᾶς ἁγιάζει ἤ μᾶς κατακρίνει. Τίς μέρες αὐτές πού ἡ Ἐκκλησία μας ξαναζῆ καί ἑρμηνεύει τό Πάθος μέ τή σοφία καί τή σύνεση πού τῆς δίνει τό Πνεῦμα τό ἅγιο, ἡ εὐθύνη μας μπροστά στόν σταυρό προβάλλει πιό ἔντονη καί πιό ἱερή.
Μέ κατάνυξη ἀλλά καί μέ πόθο ἐρχόμαστε, Κύριε, κάτω ἀπό τόν σταυρό σου καί ἁπλώνουμε τά τρέμοντα χέρια μας κάτω ἀπό τίς ροές τῶν πληγῶν σου: Γέμισε, Ἰησοῦ, τίς χοῦφτες μας μέ τό τίμιο αἷμα σου, πρόσεξέ μας, μή ρίξουμε σταγόνα στό χῶμα! Τό αἷμα σου πάνω μας καί πάνω στά παιδιά μας!