Ποιός δέν ἀγαπᾶ τό κέρδος;

 Tό κέρδος! Mιά ἔννοια πού συγκεντρώνει πάνω της λάγνα τή σκέψη καί τόν πόθο κάθε ἀνθρώπου. Ποιός δέν θέλει νά κερδίσει ὁτιδήποτε, μεγάλο ἤ ἔ­στω καί μι­κρό; Ποιός δέν ὀνειρεύεται νά αὐξήσει τά ὑ­πάρχον­τά του, νά πολλαπλασιάσει τά ἀγαθά του; Δέν εἶναι μόνο ὁ ἔμ­πορος, ὁ ἐπιχειρηματίας, ὁ ἐπαγγελ­ματί­ας, πού μέ τήν ἐλ­πίδα τοῦ κέρδους ὑποβάλλεται σέ κό­πους καί ταλαιπωρίες. Δέν εἶναι μόνο ὅσοι μηχανεύονται μύριους τρόπους -ὄχι πάντοτε θεμιτούς- γιά νά αὐ­ξήσουν τίς ἀπολαβές τους, νά ἐ­πεκτείνουν τίς ἐπιρροές τους. Ὁ καθένας στόν τομέα του θέλει νά κερδίσει, νά πάει μπροστά, νά ἀξιοποιήσει κάθε δυνατότητα, νά ἐκμεταλλευθεῖ κάθε εὐκαιρία πρός ὄφελός του.
 Mά πέρα ἀπό τά ὑλικά κέρδη εἶναι καί τό κέρδος τό πνευματικό, πού συγκεντρώνει τήν προσοχή τοῦ πι­στοῦ καί τόν κινητοποιεῖ σέ ἀγώνα. Ὁ Παροιμιαστής μακαρίζει τόν ἄνθρωπο πού ἀπέ­κτησε «σοφίαν» καί «φρόνησιν» καί ἀναγνωρίζει ὅ­τι «κρεῖσσον αὐτήν ἐμπορεύεσθαι  χρυσίου καί ἀργυρίου θησαυρούς» (Πρμ 3,14). Kι ἄν γιά τό ὑ­λικό κέρδος καταβάλλονται κόποι καί προσ­πά­­­θει­ες μή χα­θεῖ, μή μειωθεῖ, πολύ περισσότερο γιά τό πνευματικό κέρδος ἀξίζει κάθε θυσία. Aὐτό συνιστᾶ καί ὁ λόγος τῆς ἁγίας Γραφῆς, ἐπίκαιρος πάντοτε καί ἰδιαίτερα στήν ἀρ­χή τῆς νέας χρο­νιᾶς πού μᾶς χαρίζει ἡ ἀ­γά­πη τοῦ Θεοῦ. Γράφει θεόπνευστα ὁ ἀπό­στολος Παῦ­λος στούς χριστιανούς τῆς Ἐφέσου ἀλ­λά καί στούς πιστούς κάθε τόπου καί ἐποχῆς• «βλέπετε οὖν πῶς ἀ­κρι­βῶς περιπατεῖτε, μή ὡς ἄσοφοι ἀλλ’ ὡς σο­φοί, ἐξ­α­γο­ρα­ζό­μενοι τόν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰ­σιν» (5,15).

Προσοδοφόρο ἐμπόριο

 Πορεία ἀέναη ἡ ζωή τοῦ καθενός, μᾶς καθιστᾶ ὁ­δοιπόρους στό στρατί πού ξεκινᾶ ἀπό τή γῆ κι ἔχει τό τέρμα του στόν οὐρανό. Περνᾶ ὁ χρόνος, διαπιστώνουμε. Kαί στήν πραγματικότητα, ἐμεῖς οἱ ἄν­θρω­ποι σάν διαβατάρικα πουλιά περνοῦμε, γερ­νοῦ­­με, φεύγουμε. Mά -τό σκεφθήκαμε τάχα;- τό κάθε βῆμα μας πάνω στή γῆ, ἡ κάθε μέρα, τό κάθε λεπτό προσδι­ορίζει τήν ποιότητα τοῦ εἶναι μας καί προοιωνίζει τό αἰ­ώνιο μέλλον μας. Mέ ἐμποροπανήγυρη παρομοιάζουν οἱ Πατέρες τήν παροῦσα ζωή.    «Ὅποιος ξέρει νά ἐμπορεύεται (πνευματικά)», λέγει ὁ ἅ­γιος Mᾶρκος ὁ ἐρημίτης «κερδίζει πολ­λά, ὅποιος δέν ξέρει ὑφί­σταται ζημί­ες». Ἡ ­ἴδια ἡ ζωή μᾶς ἀναδεικνύει κα­λούς ἐμ­πόρους -½ς «μεγαλέμποροι» ἐγκωμιάζονται οἱ ἅγιοι τῆς Ἑκκλησίας μας- καί μᾶς ἐξασφαλίζει μεγάλα πνευματικά κέρ­δη, ἐφόσον ἀξιοποιοῦμε σω­­στά τό χρόνο μας. Στήν ἀντίθετη πε­ρίπτωση, μᾶς ὁδηγεῖ στήν πνευματική πτώχευση, πού ἐπιφέρει τήν αἰ­ώ­νια κα­ταδίκη.

«Πονηραί ἡμέραι»

 Kεφάλαιο σπουδαῖο, ἱερό θά ἔλεγα, ὁ χρόνος. Kι αὐξάνει πε­ρισσότερο ἡ ἀ­ξία του, καθώς οἱ ἡμέρες τῆς ζωῆς μας εἶναι «πονηραί». Ἔτσι ὀνομάζον­­ται στή φυ­σι­κή ζωή οἱ ἡμέρες πού σημαδεύον­ται ἀπό δεινά φυσικά -ἀρρώστιες, ἐ­πι­δημίες, σεισμούς, πλημμύρες, καταιγίδες, πυρκαγιές- ἤ κοινωνικά -πο­λέ­μους, βομβαρδισμούς, αἰ­χμαλωσίες, πεῖ­νες, κτλ. Στήν πνευ­­ματική ζωή «πο­νηρές» λέ­γον­­ται οἱ ἡμέρες πού ἐ­πη­­­ρεάζονται ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ πονηροῦ. Eἶναι οἱ ἡ­μέ­ρες κατά τίς ὁποῖες ὁ σατανᾶς, «ὁ κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰ­ῶ­νος τούτου» (Ἐφ 6,12), προβάλλει ἐμ­πόδια πολλαπλά, πειρασμούς καί κινδύνους πού ἀπειλοῦν τήν ψυχή καί τή σωτηρία τῶν πιστῶν. Mοιά­ζουν οἱ πονηρές ἡμέρες μέ «νύχτα ζο­φερή καί μαύρη, γράφει παραστατικά ὁ ἅγιος Mακάριος ὁ Aἰγύπτιος. «Ὁ ἄν­θρωπος τότε πέφτει στήν ἐξουσία τοῦ διαβόλου, βυθίζεται μές στή νύχτα καί στό σκοτάδι, κλονίζεται καί σείεται ἀπό τόν δεινό ἄνεμο τῆς ἁμαρτίας... καί δέν μένει ἐλεύθερο καί ἀπαθές κανένα μέ­λος τῆς ψυχῆς• τοῦ σώματος• ὅλα τά κατακλύζει ἡ ἁμαρτία».
 Oἱ «πο­νηρές ἡμέρες» διαμορφώνουν ἕνα περιβάλλον ἄγριο καί συγκεχυμένο, ὅπου κυ­ριαρχεῖ ὁ φόβος καί ἡ ἀπογοήτευση, ἡ ἀ­πελπισία καί ἡ ὑστερία. Tέτοια ἦταν ἡ πνευματική κα­τά­στα­ση τῆς κοινωνίας τοῦ 1ου αἰ. μ.X., ἀλλά μή­πως παρόμοια δέν εἶναι, εἴ­κοσι αἰῶ­νες ἀργότερα, καί ἡ σημερινή ἐπο­χή; Σέ μιά τέτοια ἀτμόσφαιρα τό θεοκίνητο χέρι τοῦ ἀποστόλου καταγράφει τήν προτροπή: «Προσέξτε πῶς ζῆτε! Ἐξα­γο­ράστε τό χρόνο σας!».

Ἐμπορεύσου σοφά!

 Ἡ ἄσχημη κατάσταση τοῦ κόσμου δέν πρέπει νά γί­νει ἀ­φορμή ἀπελπισίας γιά τόν πιστό, νά τόν ἀποτελματώσει στήν ἀ­δρά­νεια καί στήν ἀπραξία. Mέσα στίς ποικίλες δυσκολίες τῶν «πονηρῶν ἡμε­ρῶν» ἐκεῖνος ἔχει νά ἐπιτελέσει ἕνα δύ­σκολο ἔργο• νά ἐξαγοράσει τίς «πονηρές ἡμέ­ρες» καί νά κερδίσει ἔτσι τήν αἰωνιότητα. Θά μιμηθεῖ τόν στρατιώτη πού στή μάχη φροντίζει νά κι­νεῖται μέ ταχύτητα, γιά νά προλάβει τόν ἐχθρό ἀλλά καί μέ ἀκρίβεια, γιά νά ἀπο­φύγει τόν κίνδυνο. Ἡ χριστιανική πί­στη δέν εἶναι κάτι τό στατικό. Eἶναι  μί­α συ­νε­­χής κατάσταση μάχης ἐν­αντίον τῶν δυνάμεων τοῦ σκότους, πού δροῦν στόν κόσμο καί προσπαθοῦν νά κερδίσουν ἔδαφος στήν ψυχή κάθε ἀν­θρώ­που, ἀσφαλῶς καί τοῦ πιστοῦ.
 Ἡ ἐγκατάλειψη τῆς μάχης ἤ -τό χειρότερο- ἡ συνθηκολόγηση μέ τίς δυνάμεις τοῦ σκότους δέν συ­νιστοῦν χριστιανική τακτική.  Mή ζῆτε «ὡς ἄσοφοι, ἀλλ᾽ ὡς σοφοί», παροτρύνει ὁ ἀπόστολος. Kαί σοφία ση­μαίνει τήν κατανόηση καί ἐ­φαρμογή τοῦ θείου θελήματος. Δέν ὑ­πάρχει τίποτε πιό καταλυτικό ἀπό τήν παραμέριση τοῦ θεί­ου θελήματος καί τήν ἐκκοσμίκευση τοῦ φρονήματος τοῦ χριστιανοῦ. Aὐτό ἀπο­νευρώνει καί ἀπο­νε­κρώνει κάθε πνευματική ἰκμάδα. Eἶναι ἡ μεγαλύτερη ζημία.
 

Προσωπικά καί κοινωνικά κέρδη

 Eἶναι φανερό ὅτι «ἐξαγορασμός τοῦ χρόνου» σημαίνει ἀξιοποίηση τῶν περιστάσεων -καί τῶν πιό ἀντίξοων καί ἀρ­­νητικῶν- γιά τό πνευματικό συμφέρον, ἀκα­τάπαυστη μάχη σ᾽ ἕνα διπλό μέτωπο• στήν καρδιά καί στό περιβάλλον μας. Kί­νητρο, κριτήριο καί δύναμη στή διεξαγωγή αὐτῆς τῆς δι­πλῆς μάχης εἶναι τό θέ­λημα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο βέ­βαια δέν ἐξ­αντλεῖται στά αὐστηρά θρησκευτικά κα­θήκοντά μας, ἀλλά ἔ­χει ρόλο ρυθμιστικό σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς. Ἡ ἐφαρμογή τοῦ θείου θελήματος, παρ᾽ ὅλο πού μᾶς κοστίζει εἶν᾽ ἀλήθεια, ἀμείβει πλούσια τό τώρα τῆς κάθε μέρας, ἀπο­­δίδει τεράστια πνευματικά κέρδη. Kαί πρῶ­τα-πρῶτα ἐξουδετερώνει τούς ἐ­χθρούς τοῦ χρόνου:

• τήν ἀναβολή, πού μεταθέτει καί τε­λικά ματαιώνει τήν ὑ­λοποίηση κάθε κα­λῆς σκέψης,
• τή βιασύνη πού ἀπερίσκεπτα καί σπασμωδικά σπαταλᾶ τό χρόνο,
• τήν ἀκαταστασία, πού ἀναστατώνει ἐμᾶς καί τό περιβάλλον, καθώς καταλύει κάθε ἔννοια προγράμματος,
• τήν ἀμέλεια, πού ἐμποδίζει τήν ἐκ­πλήρωση τοῦ καθήκοντος,
• τή ραθυμία, πού ἀποτελματώνει στήν ἀπραξία καί ἀποκοιμίζει κάθε πνευματικό ἐνδιαφέρον.

 Ἀλλά ὁ «ἐξαγορασμός τοῦ καιροῦ» εἶ­ναι ἐπικερδής πνευματικά καί σέ κοινωνικό ἐπίπεδο. Ὁ πι­στός, ἐπει­δή ἀ­κρι­βῶς γνωρίζει ὅτι ὁ Θε­ός θέλει τή σωτηρία τοῦ κό­σμου, στρατεύεται ë­κού­σια. Τρέχει νά προλάβει νά κά­νει κάτι γιά τή σωτηρία ἔστω καί μίας ψυχῆς. Ἔτσι καθίσταται συνεργός τοῦ Θεοῦ.

Θαρσεῖτε!

 Ἄν οἱ μέρες μας εἶναι πονηρές, ἄν ὁ ὁρίζοντας ὅλο καί περισσότερο σκοτεινιάζει καί τά μηνύματα ἀπό τούς διαφόρους τομεῖς τῆς  κοινωνίας μας δέν ἀ­κούγονται καθόλου εὐοίωνα, μήν ἀπο­θαρρυνθοῦμε. Mέσα στό χρόνο τοῦ Θε­οῦ ἀκόμη καί τό κακό μπορεῖ νά ἐξυ­πηρετήσει τό ἀγαθό. Ξέρει ὁ Θεός νά σπέρνει καί ἐκεῖ ὅπου ὀργώνει ὁ διάβολος. ᾽Aρκεῖ ἐ­μεῖς, τά παιδιά του, νά θε­λή­σουμε νά με­ταφέρουμε στόν κόσμο μας τό σπόρο του. Nά ἐπιδιώκουμε τά καλύτερα μές στούς χειρότερους καιρούς καί νά ἐλπίζουμε τό καλύτερο μές στίς πιό μεγάλες συμφορές! Aὐτό νά εἶναι τό ἐμ­βατήριό μας, ὅταν οἱ μέ­ρες εἶναι κακές. Aὐτό εἶναι τό «κερδοφόρο» λειτούργημα τοῦ χριστιανοῦ καί τό ἐλπιδοφόρο μή­νυμα τοῦ Eὐαγγελίου στήν ἀπ­ελ­πισία τοῦ κόσμου μας.

Στέργιος N. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 63 (2008) 4-6

 Τώρα, ἀγαπητοί μου, τώρα πού ἕνα νέο ἔτος ἀνατέλλει στόν ὁρίζοντα τῆς ἀν­θρω­πό­τητος, ἄς κάνουμε μερικές σκέψεις.
 Ἐάν ὑπῆρχε στόν οὐρανό ἕνας ἐξώστης καί ἀπ’ ἐκεῖ μ’ ἕνα τηλεσκόπιο βλέπαμε τό σύμπαν, ὤ τότε! Τό θέαμα πού θά παρουσιαζόταν στά μά­τια μας θά ἦταν καταπληκτικό. Θά βλέπαμε, ὄχι ἕνας ἥλιος, ὅ­πως φαίνεται ἀπό τή γῆ, ἀλλά πολλοί ἥ­λιοι, ἑκατομμύρια ἥλιοι, γαλαξίες, ἄστρα καί κομῆτες νά κι­νοῦν­ται στό ἄπειρο μέ ἰλιγγιώδη ταχύτητα. Ὅλα ἐκτελοῦν κά­ποιο προ­ορισμό, πού γιά τό καθένα ἔχει ὁρίσει ὁ Δη­μιουργός.
Ναί! Ὅλα, ἀπό τά πιό μικρά ἕως τά πιό με­γά­λα, ὅλα ἔχουν προορισμό. Τίποτε δέν εἶ­ναι τυ­χαῖ­ο, τίποτε δέν εἶναι ἄσκοπο. Καί ὁ ἄν­θρω­πος, ἐρωτᾶται, ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι ἡ κορωνίδα τῆς δημιουργίας δέν ἔχει προορισμό; Ἡ λογική μᾶς ὑποχρεώνει νά παραδεχθοῦμε ὅτι καί ὁ ἄν­θρω­πος ἔχει προορισμό. Ποιός δέ εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου; Ἀπαντᾶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἡ ἁγία Γραφή. Προ­ορι­σμός τοῦ ἀν­θρώπου εἶναι τό κατ’ εἰκόνα Θεοῦ νά τό κάνει καθ’ ὁμοίωσιν. Νά ἐξυψωθεῖ, νά μοιάσει μέ τόν Θεό. Ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου μέ μία λέξη, ὅπως λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἡ θέωση. Καί αὐ­τός ὁ προορισμός ἐπιτυγχάνεται, ἐάν ὁ ἄνθρωπος πι­στέψει τόν Χρι­στό ὡς Σωτήρα καί Λυτρωτή καί μιμηθεῖ τήν ἁγία του ζωή, ἐφαρμόσει τίς θεῖες ἐντολές του, νικήσει τίς κα­κίες καί τά πά­θη, ἀποκτήσει τίς Εὐαγγελικές ἀρετές καί μάλιστα τήν ἀγάπη, τήν ἀγά­πη στόν Θεό καί τήν ἀ­γά­πη στόν πλησίον. Μι­μητής τοῦ Χριστοῦ ὁ ἄν­θρω­πος, γί­νεται μικρόχριστος, μικρός Θεός, ὄν­τως βασιλεύς καί κυ­ρί­αρχος, εὐτυχής καί μακάριος, μέ­τοχος καί κληρονόμος τῆς αἰωνίου ζωῆς καί μα­καριότητος.
Ναί! Αὐτός εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Μεγάλος καί ὑ­ψη­λός. Γιά τήν πραγματοποίηση δέ τοῦ προορισμοῦ τούτου δίνεται στόν ἄν­θρωπο χρόνος. Μέσα δέ στό διά­στη­μα τοῦ χρόνου, πού ἔχει ὁρίσει ὁ Θε­ός, καλεῖται ὁ χρι­στιανός νά ἐρ­γα­σθεῖ πνευματικά. Ἔτσι ὁ χρόνος ἀξιο­ποι­εῖ­­ται.
Ἀλλά γίνεται ἀπ’ ὅλους ἡ ἀ­ξι­ο­ποί­η­ση καί ἐκμετάλλευση τοῦ χρό­νου ὅπως θέλει ὁ Χριστός πού συνέστησε μία ἀ­διάλειπτη πνευματική ἐργασία γιά τήν ἠ­θι­κή τελειοποίησή μας, γιά τήν ἐ­πι­τυχία τοῦ προορισμοῦ μας; Δυ­­­σ­τυ­χῶς τό μεγαλύτερο μέ­ρος τῶν ἀν­θρώ­πων δέν κάνουμε κα­λή χρήση τοῦ χρόνου πού μᾶς δίνει ὁ Θεός. Μεριμνοῦμε καί τυρβάζουμε περί πολλά, ἐνῶ ἑνός ἐστι χρεία. Τό δέ ἕνα αὐτό εἶναι ὁ Χριστός, τό νά πιστέψουμε δηλαδή στό λό­γο του καί νά ζήσουμε σύμ­­­φωνα μέ τίς θεῖες ἐν­τολές του.
 Γιά ἄλλα ζητήματα, πού εἶναι μι­κρότερης ἀξίας, οἱ ἄνθρωποι δί­­νουν μεγάλη σημασία στό χρό­νο. Κοιτάζουν τά ρολόγια τους γιά νά εἶναι συνε­πεῖς στήν ὥρα τῆς ἐργασίας. Μετροῦν καί τά λε­πτά τῆς ὥρας ἀ­κόμη. Γιατί ἡ πεί­ρα διδάσκει ὅτι καί τά λίγα λεπτά τῆς ὥρας ἔχουν τήν ἀξία τους. Θέ­λετε πα­ρα­δείγματα; Λίγα λε­πτά καθυστερήσεως καί ὁ ταξιδιώτης χάνει τό λεωφορεῖο. Λίγα λεπτά καθυστερήσεως καί ἡ αἴ­τη­σις γιά κάποιο ζήτημα θεωρεῖται ἐκπρόθεσμη. Λίγα λεπτά καί ὁ ἀσθενής, πού εἶχε ἀνάγκη ἀμέσου ἰατρικῆς ἐ­πεμβάσεως, πεθαίνει. Λίγα λεπτά κα­θυστερήσεως γιά νά δοθεῖ τό κόκκινο φῶς καί ἡ ἁμαξοστοιχία συγ­κρού­εται μέ θλιβερά ἀποτελέ­σμα­τα. Λίγα λε­πτά… καί ὁ Να­πο­λέων πού ἀνέμενε στρα­τι­ω­τική βοήθεια χάνει τή μάχη τοῦ Βα­τερ­λώ καί ἐξορίζεται στήν Ἁ­γία Ἑλένη.
 Ἀλλά ἐνῶ ὁ κόσμος -πλήν τῶν ὀ­κνη­­ρῶν- προκειμένου γιά ὑλικά συμ­φέ­ροντα δεικνύεται ἐρ­γατικός, ἐπιμελής, ταχύς καί βια­στικός, γιά τήν ἠθική του ὅ­μως καί πνευματική τε­λειοποίηση πα­ραμένει ἀμελής, ἀ­διά­φορος, καί ἀ­φή­νει ὄχι λεπτά, ἀλλά καί ὧρες καί μέρες καί χρόνια νά φεύγουν πνευματικῶς ἀνεκμετάλλευτα. Κυνηγός σκιῶν καί ὄ­χι τῆς πρα­γματικότητος.
 Ἐάν γιά τήν ἐπιτυχία ὑλικῶν πρα­γμάτων ἔχουν ἀξία τά λεπτά τῆς ὥ­ρας, πόσο μᾶλλον ἔχουν ἀ­ξία τά λεπτά τῆς ὥρας γιά τήν πνευ­ματική ζωή! Πό­σα μποροῦμε νά πράξουμε κατά τό δι­ά­στημα τοῦ χρόνου! Ἀ­κριβής ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων, ἱερές σκέψεις, θερ­μές προσευχές, εἰλικρινής με­τάνοια καί ἐξομολόγηση, ἀνά­γνω­ση Εὐ­αγγε­λίου, ἀκρόαση κη­ρυγμάτων, κα­τανυ­κτι­κός ἐκ­κλη­σιασμός, ἐπίσκεψη ἀσθε­νῶν, βο­ήθεια πασχόντων ἀδελφῶν, δι­ά­δοση τοῦ Εὐαγγελίου… Νά μέ τί μπο­ροῦμε νά πλουτίσουμε τό χρό­νο τῆς ζωῆς μας καί νά γί­νουμε πλούσιοι, πνευματικῶς με­γαλέμποροι, σύμφωνα μέ τή θε­­όπνευστη προτροπή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, πού λέει˙ «Ἀ­δελ­φοί, βλέ­­πετε οὖν πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μή ὡς ἄσοφοι ἀλλ᾽ ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τόν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πο­νηραί εἰσι» (Ἐφ 5,15-16).
 Ὤ, πόσο πολύτιμος εἶναι ὁ χρό­­νος γιά τή σωτηρία τῆς ἀθάνατης ψυχῆς μας! Ἕνας ἄνθρωπος, πού ζῆ 70 χρόνια ἐδῶ στόν πλανήτη μας, ἐάν ὁ χρόνος αὐτός μετρηθεῖ σέ λε­πτά τῆς ὥ­ρας, θά δοῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐ­τός ἔ­­ζησε 36.792.000 λεπτά. Ἔζησε ἑ­κα­τομμύρια λεπτά! Ὤ, πόσα κα­­λά θά μπο­­ροῦσε νά πράξει καί γιά τόν ἑαυτό του καί γιά τόν πλησίον του καί γιά τήν ἀνθρωπότητα ἐν γένει!
 Ἀλλά δυστυχῶς οἱ ἄνθρωποι –πλήν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων– δέν ἐκτιμοῦμε τήν ἀξία τοῦ χρόνου γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς. Ὧρες ὁλόκληρες ξοδεύον­ται γιά μάταια καί ἁμαρτωλά πράγματα, ὅπως εἶναι ἡ παρακολούθηση αἰ­σχρῶν ἐκπομπῶν τοῦ ρα­δι­ο­φώνου καί τῆς τη­λε­ορά­σε­ως, ἡ χαρτοπαιξία, πού ὀρ­γιά­ζει ἰδίως τήν Πρωτοχρονιά, κι ἄλ­λα πολ­λά. Ἀλί­μο­νο! Γιά τόν διάβολο ὅ­λος ὁ χρόνος. Γιά τόν Χριστό; Οὔ­τε ἕ­να λε­πτό τῆς ὥρας!
 Οἱ μόνοι πού εἶναι σέ θέση νά ἐκτιμήσουν τήν ἀξία τοῦ χρόνου εἶ­­ναι οἱ ἄν­­θρωποι πού πέθαναν ἀμετανόητοι γιά ὅσα κακά ἔκαναν ἐδῶ στή γῆ καί τώ­ρα βρί­σκον­ται στόν ἄλλο κόσμο, πού δέν εἶ­ναι παραμύθι ἀλλ’ εἶναι μία σκληρή πραγματικότητα. Ἐάν ἦ­ταν δυνατόν νά ρωτηθεῖ ἕνας ἀπ’ αὐτούς τί θέλει, τίποτ’ ἄλλο δέν θά ζη­τοῦ­σε, οὔτε πλούτη οὔτε αἰ­σχρούς ἔρωτες οὔτε τιμές καί ἀξιώματα οὔτε τίποτε ἄλλο ἀπ’ αὐ­τά πού κυνηγοῦν οἱ ἄνθρωποι ἐδῶ στή γῆ, ἀλλ’ ἕνα καί μόνο θά ζητοῦσε ἀπό τόν Θεό. Ἕνα καί μόνο λεπτό τῆς ὥ­ρας! Ναί, ἕνα λε­πτό τῆς ὥ­ρας. Διότι καί ἕνα λε­πτό τῆς ὥ­ρας φθάνει γιά νά πεῖ ὁ ἁμαρτωλός ἕνα λόγο μετανοίας, σάν ἐ­κεῖνο πού εἶπε μέσα σ’ ἕνα λεπτό ὁ λη­στής στό σταυ­ρό: «Μνήσθητί μου, Κύ­ριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου».
 Χριστιανοί μου!
 Νέο ἔτος, νέα παράταση ζω­ῆς. Μή σπαταλᾶτε τό χρόνο σας. Μήν καῖτε τά λεπτά τοῦ χρόνου. Ὁ χρό­νος εἶναι ἀνεκτίμητος. Φεύγει καί δέν ἐπιστρέφει πιά. «Χρόνου φείδου»!

Ἐπίσκοπος
Αὐγουστῖνος Καντιώτης

 Τό πρῶτο μήνυμα τοῦ νέου ἔ­τους μᾶς τό προσφέρει ἡ Δε­σπο­τική γιορτή πού σημαδεύει τήν πρώτη ἡμέ­ρα τοῦ μήνα, ἡ Περιτομή τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μέ τήν γιορτή αὐ­τή τι­μοῦμε τό γεγονός ὅτι ὁ Κύριος ἐκ­πλήρωσε τόν νόμο καί πῆρε τό ὄνομα Ἰη­σοῦς, πού θά πεῖ Θεός-Σωτήρας.

 Οἱ θεοφώτιστοι Πατέρες μας διαβλέπουν στήν περιτομή τοῦ Κυ­ρίου τό μήνυμα τῆς ὑπακοῆς. Ὁ Χριστός περιτέμνεται, ὑφίσταται δηλαδή ἕνα τα­πεινωτικό πάθημα, ἐ­πώδυνο καί ἀπο­κρου­στικό, ὅπως εἶ­ναι ἡ περιτομή, γιά νά ὑπακούσει στόν νόμο, νά δηλώσει ὑπο­ταγή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔστω κι ἄν αὐτός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ δέν χρειάζεται οὔτε τό πάθημα νά ὑποστεῖ οὔτε τήν ὑποταγή νά δηλώσει. Καί ἐ­μεῖς, οἱ χριστιανοί του, ὅσοι «εἰς Χριστόν ἐβαπτί­σθη­μεν» καί «Χριστόν ἐνεδύθημεν» (Γα 3,27),μαθαίνουμε ὅτι ἔ­χου­με χρέος νά ὑ­πα­κοῦμε στόν νόμο τοῦ Θεοῦ, ὄχι κατά τήν λογική μας ἀλ­λά κατά τήν ἐντολή του, ἔστω κι ἄν φαίνεται πα­ράδοξη στόν κόσμο μας καί στίς συνή­θειές μας. Μι­μούμενοι τήν ὑ­πα­κοή τοῦ Χριστοῦ μποροῦμε χα­ρι­σμα­­τικά νά ἐλευθερωθοῦμε ἀ­πό τήν ἁ­μαρτία, τήν ὁποία Ἐκεῖνος δι­και­ω­μα­τι­κά κατήργησε ὑπακούοντας στόν νό­μο.

 Ἀλλά ἡ τελετουργία τῆς περιτο­μῆς, ὅπως πρωτοδόθηκε ἀπό τόν Θεό στόν Ἀβραάμ, δέν δήλωνε μό­νο τήν ὑπακοή τοῦ ἀνθρώπου. Φα­νέ­ρω­­νε κάτι πολύ σπουδαιότερο, τήν σχέ­­ση ἀ­πό­λυτης ἐμ­πι­στοσύνης πού τόν συν­δέ­ει μέ τόν Θε­­ό. Διό­­τι ἡ πε­ρι­τομή ἦταν τό ση­μάδι τοῦ Θε­οῦ πάνω στόν ἄνθρωπο, ἡ ἀπόδειξη ὅτι ἐκεῖνος ἀνήκει ὁλοκληρωτικά στόν Θεό. Αὐτή ἡ ἱερή σχέση δέν καταργεῖται μέ τήν κατάργηση τοῦ τύπου. Ἀπό τήν στιγμή πού περιτμήθηκε ὁ Χριστός, ὅλοι οἱ Χρι­στιανοί ὡς μέλη στό δικό του σῶμα εἴμαστε πλέον περιτετμημένοι στό ὄ­νο­μά του˙καί ἡ περιτομή ὡς σημάδι στήν σάρκα μας δέν μᾶς χρειάζεται. Μᾶς χρει­άζεται ὅμως ἡ ἀχειροποίητη περιτομή ὡς συνείδηση καί ὡς βίωμα μέσα στήν καρδιά μας, ὡς γεγονός μέσα στό εἶναι μας. Μᾶς χρειάζεται μία νοοτροπία πού θά ἀφαιρεῖ ἀπό τήν καρδιά μας τό θέλημα τοῦ κό­σμου καί θά κρα­τᾶ ζωντανό καί καθοδηγητικό στήν ζωή μας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτή τήν ἀ­χει­ροποίητη περιτομή τήν παίρνουμε μέ τά μυ­στή­ρια τοῦ Βαπτίσματος καί τοῦ Χρίσματος καί τήν ἀνανεώνουμε μέ τό μυ­στήριο τῆς μετανοίας καί τῆς ἐξο­μολογήσεως.

 Γιορτάζοντας, λοιπόν, τήν περιτομή τοῦ Χριστοῦ, βιώνουμε τήν προσωπική μας πνευματική περιτομή. Ἀ­να­νε­ώ­νουμε τήν ἀπόφασή μας νά ἀνή­­­κουμε στόν Κύριο. Ἡ πεποίθηση ὅτι εἴ­μαστε δι­κοί του μᾶς σπρώχνει νά κάνουμε τό θέ­λη­μά του. Αὐτή εἶναι ἡ εὐχή καί ἡ προσ­ευχή μου γιά τόν καθένα μας, ἀ­δελ­φοί μου. Στήν νέα χρονιά νά πολιτευόμαστε κα­θημερινά ὡς ἄν­θρωποι τοῦ Θεοῦ!

Στέργιος Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 65 (2010) 3

 Στήν ἱστορία πολλές φορές ἐξετάζονται παραλλήλως οἱ βίοι διασήμων ἀνδρῶν, ὥστε νά συναχθοῦν ἐπωφελῆ συμπεράσματα ἀπό τή σύγκριση τῶν χαρακτήρων καί τῶν ἐνεργειῶν τους. Μία τέτοια σύγκριση θά ἐπιχειρήσουμε μεταξύ ἑνός ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας, πού ἀποκλήθηκε μέγας, καί ἑνός ἄτυχου μεταρρυθμιστοῦ, γιά τόν ὁποῖο ἔντονο ἐκδηλώνεται στίς ἡμέρες μας τό ἐνδιαφέρον.
 Ὁ Βασίλειος γεννήθηκε σέ περιβάλλον μέ θερμή τήν ὀρθόδοξη πίστη καί ἀνατράφηκε μέ ἀγάπη καί αὐστηρότητα. Ὁ Ἰουλιανός βρέφος ἔμεινε ὀρφανός ἀπό μητέρα καί σέ ἡλικία 6 ἐτῶν ὀρφάνεψε καί ἀπό πατέρα, πού ὑπῆρξε θύμα ἐκκαθαρίσεων στήν αὐτοκρατορική αὐλή μετά τό θάνατο τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Οἱ κηδεμόνες του φρόντισαν νά τοῦ προσφέρουν ἐθνική παιδεία ἀλλά καί τό φρόνημα τῶν αἱρετικῶν ἀρειανῶν.
  Ὁ Βασίλειος ἔκανε λαμπρές σπουδές στήν Καισάρεια, στήν Κωνσταντινούπολη καί στήν Ἀθήνα καί ἔγινε πανεπιστήμων γιά τά δεδομένα τῆς ἐποχῆς του. Ὁ Ἰουλιανός σπούδασε ἐπίσης στήν Καισάρεια ἀλλά καί στή Νικομήδεια καί στήν Ἀθήνα. Ἄν καί χριστιανός (ἀρειανός), ἔδειξε νωρίς τήν προτίμησή του πρός τήν εἰδωλολατρία καί μάλιστα πρός τή θεουργία, ὅπως ὀνομαζόταν ὁ ἀποκρυφισμός στήν ἐποχή του.
 Ὁ Βασίλειος ἔλαβε νωρίς τήν ἀπόφαση νά ἀφιερωθεῖ στήν Ἐκκλησία καί ἀποσύρθηκε στήν ἐρημία τοῦ Πόντου νά ἀσκητεύσει, ἀφοῦ μοίρασε τή σεβαστή περιουσία του. Ὁ Ἰουλιανός, ἐνῶ ζοῦσε μέ τό ἀπόκριμα τοῦ θανάτου, ξαφνικά βρέθηκε καίσαρας καί διοικητής τῆς Γαλατίας. Ὁ πρῶτος ἐπιδόθηκε στή μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς καί στήν ἄσκηση προκειμένου νά ἐπιτύχει τόν καθαρισμό ψυχῆς καί σώματος. Ὁ δεύτερος ἐπιδόθηκε σέ θαυμαστή αὐτοπειθαρχία καί μελέτη τῶν κειμένων τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων, ἰδίως τοῦ Πλάτωνος καί τοῦ Μάρκου Αὐρηλίου.
 Ὁ Βασίλειος εἰσῆλθε στίς τάξεις τοῦ ὀρθοδόξου κλήρου, γιά νά προσφέρει πνευματικά καί ὑλικά. Ὁ Ἰουλιανός καλλιεργοῦσε μέχρι ἐμμονῆς τήν ἰδέα τῆς ἐπανόδου στήν εἰδωλολατρία καί αὔξανε τή δίψα τῆς ἐκδίκησης πρός τούς δολοφόνους τῶν συγγενικῶν του προσώπων. Ἐκδήλωσε ἄμετρη τήν ἀπέχθεια πρός τή χριστιανική πίστη, συνδέοντάς την ἄρρηκτα μέ τούς φονεῖς τοῦ πατέρα του. Βυθίστηκε μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου στή δαιμονική εἰδωλολατρία, μέ συνέπεια ἀρκετοί νά τόν χαρακτηρίσουν στά τελευταῖα τῆς ζωῆς του τρελό καί μανιακό. Δέν ἦταν ὅμως παρά δαιμονισμένος. Ἡ ἐνασχόλησή του μέ τόν ἀποκρυφισμό εἶχε παραμερίσει καθετί τό ἀξιόλογο τῆς θύραθεν παιδείας καί τόν ὁδήγησε τελικά στήν παράκρουση καί στό θάνατο.
 Δυό ἐπιστολές πού ἀντήλλαξαν τά ἱστορικά πρόσωπα στά ὁποῖα ἀναφερόμαστε ἀποδίδουν ἀρκετά τό χαρακτήρα ἑκάστου. Ἡ πρώτη εἶναι ἀπόσπασμα δεύτερης ἐπιστολῆς τοῦ πληγωμένου αὐτοκράτορα Ἰουλιανοῦ, καθώς σέ προηγούμενη ὁ Βασίλειος δέν εἶχε ἀπαντήσει ἤ εἶχε ἀπαντήσει κατά τρόπο πού θεώρησε ἐκεῖνος προσβλητικό.
 «Ἡ εἰρηνική καί φιλάνθρωπη διάθεση, πού μέσα μου νιώθω ἀπό παιδί ὥς σήμερα νά μέ κινεῖ, μοῦ ἀπέφερε ὡς ὑπηκόους ὅλους τους λαούς τῆς ὑφηλίου. Καί νά! κάθε ἔθνος βαρβαρικό ὥς τήν ἄκρη τοῦ ὠκεανοῦ ἔρχεται, καταθέτει τά δῶρα του καί δηλώνει ὑποταγή στήν ἐξουσία μου... Μόνο ἐσύ βρέθηκες νά φρονεῖς πώς εἶσαι πέρα ἀπό κάθε ἐξουσία, διότι ντύθηκες τήν ἱεροσύνη καί μπορεῖς νά διαδίδεις ἀναιδῶς παντοῦ ὅτι εἶμαι ἀνάξιος βασιλιάς τῶν Ρωμαίων; Ἀγνοεῖς ἀλήθεια πώς εἶμαι ἀπόγονος τοῦ κράτιστου Κώνστα; Ὡστόσο, παρ᾿ ὅτι τά ἔμαθα αὐτά, πρός τό παρόν σοῦ κάνω τή χάρη καί διατηρῶ τά αἰσθήματα πού εἶχα γιά σένα, τότε πού νέοι ἐγώ κι ἐσύ κάναμε τίς ἄριστες ἐκεῖνες ἀρχαιοελληνικές σπουδές στήν Ἀθήνα.
 Ἤρεμα λοιπόν, νηφάλια ἐντελῶς, σέ προστάζω νά μοῦ στείλεις χίλια λίτρα χρυσάφι... Μήπως, ἔστω καί ἀργά, σέ ἀντιμετωπίσω μέ νηφαλιότητα, μέ ἀγάπη. Ἤμουνα, βλέπεις, ἕτοιμος νά ξεθεμελιώσω τήν πόλη τῆς Καισάρειας, νά καταστρέψω τά πνευματικά της οἰκοδομήματα καί στή θέση τους νά ὑψώσω βωμούς εἰδωλολατρικούς, γιά νά καταλάβουν οἱ κάτοικοί της ὅτι ὀφείλουν νά ὑπακούουν στόν βασιλιά τῶν Ρωμαίων καί νά μή σηκώνουν κεφάλι.»
 Καί τό ἀπόσπασμα ἀπό τήν ἀπάντηση τοῦ Βασιλείου: «Τιποτένια τά τωρινά σου κατορθώματα καί φαῦλες οἱ ἐπιδόσεις στίς ὁποῖες πρωτεύεις. Κι εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἐμένα μέ πιάνει τρόμος, σάν φέρνω στό νοῦ ὅτι φόρεσες βασιλική πορφύρα καί κόσμησες μέ στέμμα τήν ἄτιμη κεφαλή σου (τέτοια εἶναι ὅποιου δέν σέβεται τόν Θεό καί κάνει ἄτιμη τή βασιλική ἐξουσία).
 Καθώς ἐπανῆλθες στό προσκήνιο, ἀπ’ ὅπου σέ ἀνέσυραν φαῦλοι δαίμονες καί μισόκαλοι, ἔγινες μεγάλος πολύ μόνο γιά τοῦτο: νά κομπάζεις πώς εἶσαι ἀνώτερος ὄχι μόνο ἀπό ἀνθρώπους ἀλλά καί ἀπό τόν Θεό τόν διο, καί νά τολμᾶς νά προσβάλλεις τήν Ἐκκλησία, τή μητέρα καί τροφό ὅλων, παραγγέλλοντας σ᾿ ἐμένα τόν πάμφτωχο νά σοῦ στείλω δέκα ἑκατοντάδες λίτρα χρυσάφι. Καί δέν μοῦ θάμπωσε τό νοῦ ἡ ποσότητα τοῦ χρυσοῦ πού μοῦ ζητᾶς, ἄν καί εἶναι ὑπερβολικά μεγάλη, ἀλλά μέ ἔκανε νά κλάψω πικρά αὐτή ἡ ταχύτατη ἀπώλειά σου.
 Ἀσφαλῶς καί θυμοῦμαι τίς λαμπρές ἀρχαιοελληνικές σπουδές μας στήν Ἀθήνα. Θυμοῦμαι ὅμως καί ὅτι μαζί διαβάζαμε τίς θεόπνευστες Γραφές καί τίποτε δέν σοῦ ξέφευγε τότε. Τώρα ὅμως σέ βλέπω χωρίς στολισμό Θεοῦ, στρατευμένο σέ φρόνημα ἄλλο. Μέ ἤξερες ἀπό τότε καλά, ἤξερες πώς δέν παθαίνομαι νά κάνω χρήματα. Κι ἔρχεσαι τώρα καί ζητᾶς νά σοῦ στείλω χίλια λίτρα χρυσάφι. Κάνε τόν κόπο, Μεγαλειότατε, ἐρεύνησε καί θά μάθεις ὅτι ἔχω τόσα, ὅσα οὔτε γιά φαγητό δέν φτάνουν.»
 Ὁ Βασίλειος ἐπάξια κλήθηκε μέγας, διότι κατάφερε, μέ τήν ὀρθή ἄσκηση, νά ὑπερβεῖ τίς ἀνθρώπινες μικρότητες. Ὁ Ἰουλιανός ἀνακύκλωσε τήν ἀνθρώπινη ματαιότητα. Τουλάχιστον ὅμως χαρακτηριζόταν ἀπό συνέπεια. Ὅσοι τόν θυμήθηκαν καί προσβλέπουν σ᾿ αὐτόν στίς μέρες μας, τί τάχα νά ἐπιδιώκουν; Ἀκόμη καί ἄν δέν εἶναι ἱστορική, ἔχει καί σήμερα σημασία ἡ φράση πού τοῦ ἀποδίδεται: «Νενίκηκάς με, Ναζωραῖε».
 Εἴθε ὁ πανάγαθος Θεός, μέ τίς πρεσβεῖες τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, νά κρίνει μέ ἐπιείκεια τόν τραγικό ἐχθρό τῆς Ἐκκλησίας του.

Ἀπ. Παπαδημητρίου