Καλύτερα νά μήν ἄνοιγε τό στόμα της, καλύτερα νά μήν ἔλεγε κουβέντα. Τί τῆς ἦρθε ν’ ἀνακατευθεῖ; Μάνα καί γιός ἄς τά βρίσκανε. Πῶς τή φοβήθηκε τήν ὀργή τοῦ ἄνδρα της, πῶς τρόμαξε μέ τό ξέσπασμά του! Καί νά φανταστεῖ κανείς ὅτι ὁ Κώστας σπάνια θύμωνε καί ἀκόμα πιό σπάνια ξεσποῦσε καί μάλιστα ἐπάνω της.
 Μπῆκαν στό σπίτι ἀμίλητοι κι ἡ Κατερίνα τράβηξε γιά τήν κουζίνα. Θά ἔπινε ἕνα γάλα νά ἠρεμήσει τό στομάχι της.
 - Μαμά, πῶς εἶναι ἡ γιαγιά; τή ρώτησε ἡ δεκαπεντάχρονη κόρη της πού σκάλιζε ἐκείνη τήν ὥρα τό ψυγεῖο.
 - Ἡ γιαγιά σου τό ᾽χει χαμένο, κορίτσι μου, ἀκούστηκε ἡ φωνή τοῦ Κώστα, καί ἀπό δῶ καί πέρα κομμένα τά σοῦρτα φέρτα. Θά πᾶμε, ἄν πᾶμε, τώρα πιά στήν κηδεία της.
 Μάνα καί κόρη ἔμειναν νά κοιτοῦν μ’ ἀνοιχτό στόμα τόν ἄνθρωπο πού ξεστόμισε τά τόσο βαριά λόγια.
 - Κώστα, μή μιλᾶς ἔτσι! Τί σοῦ φταίει τό παιδί;
 - Τό παιδί εἶναι ἡ κόρη μου, Κατερίνα, καί δέ θέλω νά ἔχει πιά καμιά σχέση μέ τή μάνα μου. Ἐκείνη δέ μέ λογάριασε γιά γιό της, ἔ, λοιπόν, κι ἐγώ δέν ἔχω πιά μάνα. Κατάλαβες, παιδί μου ἡ μάνα μου μ’ ἀρνήθηκε! Ἡ μάνα μου τώρα ἔχει ἄλλο γιό. Ὁ κανακάρης της γύρισε καί ἔχει πολλά ἔξοδα γιατί τοῦ ἄνοιξε μαγαζί. Ὅ,τι εἶχε καί δέν εἶχε τά ἔδωσε στόν θεῖο σου τόν ἀλήτη!
 - Κώστα, τόλμησε νά ξαναμιλήσει ἡ Κατερίνα. Τά λεφτά ἦταν δικά της καί μποροῦσε νά τά κάνει ὅ,τι θέλει. Ἐσένα, δηλαδή ἐμᾶς, ἡ μαμά μᾶς συμπαραστάθηκε τόσα χρόνια. Πέντε παιδιά μᾶς μεγάλωσε.
- Μέ τό ἀζημίωτο ὅμως, εἶπε πικραμένος ὁ Κώστας. Ἀπολάμβανε τήν ἀγάπη μας, ποτέ δέν τήν ἀφήσαμε μόνη.
 Καταλάβαινε ἡ Κατερίνα πώς τίποτε δέν μποροῦσε νά τόν καλμάρει. Ἦταν τόσο πολύ πληγωμένος ἀπό τήν ἀπόφαση τῆς μάνας του νά ρίξει ὅ,τι εἶχε καί δέν εἶχε στήν ἐπιχείρηση τοῦ ἀδελφοῦ του, πού ὅ,τι καί νά τοῦ ἔλεγε θά εἶχε κάτι ν’ ἀντιπεῖ.
- Ἔλα, ἠρέμησε πιά, εἶπε μόνο. Σαββατόβραδο ἀπόψε κι αὔριο εἶναι Κυριακή. Τήν κοίταξε μέ βλέμμα πονεμένο ὁ Κώστας.
 - Δίκιο ἔχεις, εἶπε μόνο κι ὕστερα ἄφησε τά δάκρυά του νά κυλήσουν.
- Μά νά μή σκεφθεῖ πώς ἔχω πέντε παιδιά!
- Τόσα χρόνια, πατέρα, τό ξέχασε ποτέ; εἶπε δειλά ἡ κόρη του ἡ Χριστίνα. Δέν μίλησε ξανά κανένας. Ὁ Κώστας κάθισε στό σαλόνι καί προσπάθησε νά διαβάσει κάτι καί ἡ Κατερίνα ἑτοίμασε τό βραδινό. Ἡ Χριστίνα κλείστηκε στό δωμάτιό της καί δέν βγῆκε παρά μόνο ὅταν ἡ μαμά τή φώναξε γιά φαγητό. «Εὐτυχῶς πού εἶναι ὅλοι στό τραπέζι καί ὁ μπαμπάς σίγουρα δέν θά ξαναρχίσει μπροστά στούς μικρούς τά ἴδια», σκέφτηκε σάν τούς εἶδε ὅλους μαζεμένους γύρω ἀπό τό τραπέζι.
 - Λοιπόν, Κώστα, νά φέρω τήν Καινή Διαθήκη; ρώτησε γλυκά ἡ Κατερίνα σάν τελείωσαν τό φαγητό.
- Ποιό Εὐαγγέλιο ἔχουμε αὔριο, Χριστίνα; ρώτησε κακόκεφα ὁ πατέρας.
- Αὔριο, μπαμπά, εἶπε κοκκινίζοντας ὥς τά αὐτιά ἡ Χριστίνα, εἶναι ἡ Κυριακή τοῦ ἀσώτου, τό ξέχασες; Κατά Λουκᾶν κεφάλαιο 15, στίχοι 11-32.
 Κοίταξε σαστισμένος τή γυναίκα του ὁ Κώστας κι ὕστερα γύρισε καί κοίταξε ἕνα ἕνα τά παιδιά του.
 - Ναί, εἶπε, τό εἶχα λησμονήσει.
 - Νά φέρω νά μᾶς τό διαβάσεις; ξαναρώτησε ἡ Κατερίνα καί δίχως νά περιμένει ἀπόκριση σηκώθηκε.
 - Ὄχι, ὄχι, Κατερίνα! Δέ χρειάζεται νά διαβάσουμε ἀπόψε τό Εὐαγγέλιο. Ἡ ἱστορία εἶναι γνωστή. Ὅλα τά παιδιά τήν ξέρουν. Ἄλλωστε, δέ νιώθω καί πολύ καλά καί θά πάω νά πλαγιάσω.
 - Κι ἐγώ τήν ξέρω τήν ἱστορία. Μᾶς τήν εἶπε σήμερα ἡ κυρία στό Κατηχητικό, εἶπε ἡ Σμαρώ πού ἦταν μόλις στά ὀκτώ. Καί ξέρεις, μπαμπά, ὁ πιό ἀχώνευτος ἦταν ὁ μεγάλος γιός πού, ἀντί νά χαρεῖ πού γύρισε πίσω ὁ ἀδελφός του, τά ἔβαλε μέ τόν πατέρα του. Ἐσύ τί λές, πού εἶσαι καί σοφός; Δέν ἔπρεπε νά χαρεῖ πού γύρισε ὁ ἀδελφός του;
 - Ναί, εἶπε ἀργά, ὁ Κώστας, ἔπρεπε!
 - Δηλαδή, μπαμπά, πῆρε τό λόγο ὁ Γιῶργος πού ἦταν πιά στά ἕντεκα, καλύτερα νά εἶσαι ἄσωτος παρά ἄκαρδος;
 Ὁ Κώστας εἶχε ἤδη ἀρχίσει νά ἱδρώνει καί σήκωσε ἀσυναίσθητα τά μανίκια τῆς μπλούζας του.
 - Οὔτε ἄσωτος οὔτε ἄκαρδος, παιδιά μου, πῆρε τό λόγο καί τόν ἔβγαλε ἀπό τή δύσκολη θέση ἡ γυναίκα του.
 - Ἤθελα νά πῶ ἄσωτος πού ἐπιστρέφει, διόρθωσε τά λόγια του ὁ Γιῶργος. Κοίταξε τόν ἄνδρα της μέ ἀγωνία ἡ Κατερίνα. Φιρί φιρί τό πήγαιναν ἀπόψε τά παιδιά τους.
 - Εἶπε ὁ μπαμπάς πώς δέ νιώθει καλά καί πώς θά πάει νά ξαπλώσει. Ἀφῆστε τον, λοιπόν, ἥσυχο, εἶπε ἡ Χριστίνα πού ἀντιλήφθηκε τήν ἀναστάτωση τοῦ πατέρα της.
 - Χριστίνα μου, ἄσε τά παιδιά νά μιλήσουν. Νιώθω, παιδί μου, πώς αὐτή τήν ὥρα μοῦ μιλᾶ ὁ ἴδιος ὁ Θεός, εἶπε ὁ Κώστας καί σηκώθηκε ὄρθιος.
  - Πάω νά φέρω τήν Καινή Διαθήκη, εἶπε καί χάιδεψε τό κεφάλι τῆς κόρης του. Διάβαζε μέ συγκίνηση τήν παραβολή ὁ Κώστας καί, παράξενο, ὅσο προχωροῦσε, τόσο ἔνιωθε πώς ἦταν ὁ ἄσωτος πού μόλις ἐπέστρεφε. Μόλις τελείωσε τήν ἀνάγνωση κοίταξε κατακόκκινος τήν οἰκογένειά του.
 - Δέν εἶναι ἀχώνευτος, Σμαρούλα μου, ὁ μεγάλος ἀδελφός, εἶναι τραγικός!
 - Τί θά πεῖ τραγικός; ρώτησε ἐκείνη ἀνοίγοντας διάπλατα τά ματάκια της.
 - Τραγικός σημαίνει δίχως ἐλπίδα ἐπιστροφῆς, εἶπε κοιτώντας ἴσια στά μάτια τή γυναίκα του. Κι ὕστερα, σάν νά τοῦ ἦρθε ἐκείνη τή στιγμή ἔμπνευση, σχεδόν φώναξε:
 - Κατερίνα, τί φαγητό ἔχουμε αὔριο; Τόν κοίταξε παραξενεμένη ἡ Κατερίνα. Γιά μιά στιγμή φοβήθηκε πώς κάτι ἔπαθε.
  - Νά κάνεις καλό φαγητό, νά φτιάξεις καί γλυκό καί νά καλέσουμε τή μάνα μου καί τόν ἀδελφό μου. Μέρα πού εἶναι νά μή φᾶνε μόνοι τους. Μάνα καί κόρη κοιτάχτηκαν μέ νόημα.
 - Καί μόσχο σιτευτό ἄν εἶχα, Κώστα, θά τόν ἔσφαζα, εἶπε ἀνάμεσα στά δάκρυά της ἡ Κατερίνα.
 - Ἔλα, μάνα, τόν ἄκουσε νά λέει ὕστερα ἀπό λίγο στό τηλέφωνο. Συγχώρεσέ με, φέρθηκα ἀνόητα. Μέ τύφλωσε τό πεῖσμα καί ὁ ἐγωισμός. Αὔριο τό μεσημέρι θά φᾶμε ὅλοι μαζί ἐδῶ. Κι ὁ Ἀντώνης. Βεβαίως κι ὁ Ἀντώνης. Ἔκλεισε τό τηλέφωνο κι ἀπόμεινε νά κοιτᾶ δακρυσμένος τή γυναίκα του. Τώρα πιά πού ἔμειναν οἱ δυό τους, ἄλλο δέν βάσταξε τό βάρος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.
 - Ἥμαρτον, Πατέρα, ἥμαρτον, μουρμούρισε καί σωριάστηκε στά γόνατα μπροστά στό εἰκονοστάσι. Δίπλα του ἡ σύντροφος τῆς ζωῆς του ἔχυνε δάκρυα εὐγνωμοσύνης. Καί κάπου μακριά, μπροστά σ᾽ ἕνα ἄλλο εἰκονοστάσι, ἡ μάνα του ἔκλαιγε βουβά, εὐχαριστώντας τόν Θεό καί γιά τούς δυό γιούς της· δίχως νά ξεχωρίζει γιά ποιόν ἔπρεπε νά εὐχαριστήσει περισσότερο. Γι’ αὐτήν ἕνα εἶχε σημασία, τό ὅτι καί οἱ δυό ἐπέστρεψαν!
 

Ε.Β.

   Ἐγώ θέλω ἔτσι. Ἔχω ρυθμίσει τά πάντα. Θέλω τότε, θέλω ἐκεῖ, θέλω αὐτά, θέλω τώρα. Ἡ ζωή μου εἶναι μία καί εἶναι μικρή και μοῦ ἀνήκει. Ἄν ἦταν δύο, τό συζητοῦσα μποροῦσαν νά ἔχουν κι ἄλλοι λόγο. Τώρα πού εἶναι μία, μήν τήν ἀγγίζετε.
   «Καί ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν», ὁ νεώτερος γιός. Ὅσο γίνεται μακριά ἀπ’ τόν πατέρα. Ἐκεῖ κανένας δέν θά ἄγγιζε τή ζωή του καί τήν ἐλευθερία του.
   Ὅμως κι αὐτός ἐδῶ ὁ ὁδοιπόρος ἀπεδήμησε μακριά ἀπ’ τή γῆ τῶν πατέρων του, αὐτός ὅμως ὄχι γιά ν’ ἀντιταταχτεῖ ἀλλά γιά νά ὑποταχτεῖ. Δέν σταματάει πουθενά, δέν βρίσκει πουθενά ἀνάπαυση, εἶναι σέ διαρκῆ ἐγρήγορση. Ποιόν τόπο θά τοῦ δείξει ὁ Θεός; Ὁ ὁδοιπόρος εἶναι ὁ Ἀβραάμ κι ἀνήκει σ’ αὐτούς τούς λίγους πού ἀφήνουν τόν Θεό νά διαλέξει ἀντί γι’ αὐτούς πράγματα πολύ προσωπικά δικά τους, πράγματα αὐτονόητα ὅτι τά διαλέγει ὁ καθένας μόνος του: σέ ποιόν τόπο θά μείνει ἤ ποιά σύζυγο θά πάρει γιά τό γιό του Ἰσαάκ, καί μάλιστα μέ μεσολάβητή τόν δοῦλο του Ἐλεάζαρ. Ὁ μεγάλος ἄρχοντας πατριάρχης σάν ἕνας ὑπηρέτης σκύβει τό κεφάλι σέ ὅλα. Δέν ἔχει δικές του ἐπιλογές.
 Ποιός κερδίζει, ποιός χάνει; Παράδοξα πράγματα. Μέ τήν ὑποταγή κερδίζει κανείς αὐτό πού κυνηγάει ὅταν ρίχνεται στήν ἀποστασία καί τό χάνει. Δηλαδή ζωή καί περίσσεια ζωή. Τό πιό σοβαρό σημεῖο σύγκρισης καί σύγκρουσης ὁλωνῶν μας μέ τούς ἄλλους εἶναι αὐτό: τό πῶς διαχειρίζεται καθένας τή ζωή του, πιστεύοντας ὅτι αὐτό πού ἐπιλέγει σ’ ὅλους τούς τομεῖς εἶναι τό καλύτερο. Ἄρα, ἀφοῦ ἐπέλεξε ὅπως ἤθελε, ἔζησε τή ζωή του. Πληρώνοντας πανάκριβα πολλες φορές σέ χρῆμα, σέ ψέμα, σέ ψυχή, σέ αἷμα. Ὅσο γιά κείνη τή μία ζωή τοῦ Ἀβραάμ πού χάθηκε μές στήν ὑποταγή, ἐπεκτάθηκε σ’ ὅλη τήν ἱστορία, ἀφοῦ ἔγινε πατέρας πολλῶν ἐθνῶν, καί σ’ ὅλη τήν αἰωνιότητα, ἀφοῦ ὁ παράδεισος λέγεται ἀλλιῶς μέ τ’ ὄνομά του: κόλπος, ἀγκαλιά, τοῦ Ἀβραάμ.
  Πεινάω ἐδῶ σ’ αὐτήν τήν ἐρημιά. Τά γουρούνια περνοῦν καλύτερα ἀπό μένα. Πόσοι ὑπηρέτες τοῦ πατέρα μου χορταίνουν ψωμί κι ἐγώ πεθαίνω! Τοῦς θυμᾶμαι. Κάτι ἄσημοι, κάτι ἀσήμαντοι, κάτι παρακατιανοί ἐκεῖ σέ μιάν ἄκρη μέσα στό σπίτι μου, γαντζωμένοι ἐκεῖ χορταίνουν ψωμί καί λαμπυρίζει ἡ ζωή στά μάτια τους. Θά γυρίσω πίσω καί θά πῶ στόν πατέρα μου νά μέ κάνει σάν ἕνας ἀπό αὐτούς. Σάν ἕναν ὑπηρέτη του. Γιά παραπάνω δέν ἀξίζω.
  Γιά ποιόν εἶναι αὐτή ἡ χρυσή στολή στά χέρια τοῦ πατέρα;
  Ὄχι ὅτι κι αὐτή τή φορά δέν ἔχω νά σοῦ κάνω ὑποδείξεις γιά τή ζωή μου, Κύριε. Ἔχω, καί μάλιστα πολλές. Στίς ὑποδείξεις, ἰδίως πρός Ἐσένα, τά κατάφερνα πάντοτε καλά. Τώρα ὅμως, κλεισμένος σάν τόν τυφλοπόντικα μές στό λαγούμι πού ἔσκαψα μόνος μου μέ τίς ἐπιλογές μου, δέν μέ παίρνει αὐτή τη φορά νά σοῦ κάνω ἄλλες ὑποδείξεις. Γι’ αὐτό πές μου Ἐσύ κι ἐγώ κι ἐγώ θά προσπαθήσω νά ὑπακούσω.