Τί εἶναι ἕνα ὄνομα; Τίποτα. Μιά λέξη καί πάνω της ὅλη ἡ σκόνη τοῦ χρόνου. Δισεκατομμύρια ὀνόματα στοιβαγμένα σέ μητρῶα, δημοτολόγια, λεξικά, βιογραφίες, γενεαλογίες πασχίζουν νά ζήσουν. Τά παιδιά τοῦ Ἀδάμ ξέρουν καλά ὅτι εἶναι χῶμα καί τρέμουν τήν ἀπροσδιοριστία, τόν ἀφανισμό, τή λήθη. Τό ὄνομα ἔγινε τά πάντα, ἡ ἱστορία μας.
 Ἐκεῖνο τό πρωί στή Βηθλεέμ ἐπί Καίσαρος Αὐγούστου, ἡγεμονεύοντος τῆς Συρίας Κυρηνίου, ἐν ἡμέραις Ἡρώδου τοῦ βασιλέως, ἕνα ἀκόμη ὄνομα στριμώχθηκε στούς καταλόγους τῶν ἀνθρώπων: Ἰησοῦς, τοῦ Ἰωσήφ καί τῆς Μαρίας, τῆς φυλῆς τοῦ Ἰούδα, τοῦ οἴκου καί τῆς γενιᾶς Δαβίδ.
 Νικομήδεια 312 μ.Χ. Αὐτοκράτορας ὁ Μαξιμῖνος καί ἀπέναντί του δέσμιος ὁ Λουκιανός.
- Ποιό εἶναι τ' ὄνομά σου;
- Εἶμαι χριστιανός.
- Ἀπό ποιά πόλη εἶσαι;
- Εἶμαι χριστιανός.
- Ποιοί εἶναι οἱ πρόγονοί σου;
- Εἶμαι χριστιανός.
- Τί δουλειά κάνεις;
- Εἶμαι χριστιανός.
 Στή φάτνη ἀνατρέπονται τά πάντα. Κι ἀρχίζει ἀπ' τήν ἀρχή ἡ ἱστορία μας, ὁρίζεται ξανά ἡ ταυτότητά μας, ἀνακαινίζεται ἡ φύση μας. Ὅσα ζήσαμε πρίν ἦταν σκιά, ὄνειρο, φευγαλέο καί ἀνυπόστατο σχῆμα. Ἐδῶ μπαίνουμε στό ἀπόλυτο τοῦ Θεοῦ, πού βρέφος μικρό σπαργανωμένο μπαίνει στή σχετικότητά μας. Ὅ,τι ἤμασταν πρίν ἦταν διχασμός, διάσταση, σύγχυση. Ἐδῶ βρίσκουμε τήν ἀναφορά μας, τό χαμένο μας πρόσωπο στόν σαρκωμένο Υἱό τοῦ ἀνθρώπου, τόν Θεό πού ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά πάψει τό θηρίο πού βρυχᾶται μέσα μας καί ν' ἀκουστεῖ τό τραγούδι τῶν ἀγγέλων. Ὅλες οἱ γενιές τῶν ἀνθρώπων μαραμένα φύλλα ξαναπαίρνουν ζωή ἀπ' αὐτή τή ρίζα, τή ρίζα Ἰεσσαί πού βλάστησε μές στή σπηλιά.
 Στή φάτνη ἀνακεφαλαιώνονται τά πάντα: οἱ αἰῶνες, τό σύμπαν, οἱ ἄνθρωποι. Ὁ δοῦλος τῆς ἀπογραφῆς Ὀκταβιανοῦ ἀπογράφει ὅλα τά ἔθνη ἀπό κτίσεως μέχρι συντελείας κόσμου.
Στή Βηθλεέμ ἐκείνη τή νύχτα γεννήθηκε αὐτός πού γιά τήν τρομακτική του κένωση τοῦ χαρίστηκε ἀπ' τόν Πατέρα τό ὑπέρ πᾶν ὄνομα. Ἀπό τότε τ' ὄνομά μας δέν εἶναι μόνο μιά λέξη στό ἀρχεῖο τοῦ χρόνου. Εἶναι μιά σχέση μέ τόν Ἄχρονο. Ὅσοι βρήκαμε τή φάτνη καί προσκυνήσαμε, κληθήκαμε παιδιά Θεοῦ, πήραμε ὄνομα ἄλλο, καινούργιο, λαμπρό σάν ἀστρικό θραῦσμα στό στερέωμα τοῦ χρόνου, θραῦσμα ἀπ' τό δικό του τό ἀνέσπερο ὄνομα, γραμμένο στή βίβλο τῆς ζωῆς, σωσμένο γιά πάντα στήν ἀγκαλιά τῆς μνήμης του. Ὅσοι τήν καταφρονήσαμε, μένουμε μόνο παιδιά τῆς γῆς καί τ' ὄνομά μας βουλιάζει σιγά-σιγά γιά πάντα στή Νεκρά Θάλασσα τῆς ἀπουσίας τοῦ Ἐμμανουήλ.
 

Ζωή Γούλα
Φιλόλογος

 Εἶναι γεγονός ὅτι οἱ μεγάλες γιορτές στόν κόσμο τῆς Δύσης ἔχουν συνδεθεῖ μέ φαντασμαγορικό φωτισμό καί πλούσιο διάκοσμο σέ δημόσιους καί ἰδιωτικούς χώρους, ἄφθονα δῶρα καί ταξίδια. ᾿Αναμφισβήτητα ἡ γιορτή πού κατέχει τήν πρώτη θέση στόν δυτικό κόσμο εἶναι τά Χριστούγεννα. Καί ἐπειδή, καθώς περνοῦν τά χρόνια στή χώρα μας γιγαντώνεται ὁ μιμητισμός τοῦ τρόπου ἑορτασμοῦ, φαίνεται ὅτι πορευόμαστε σταθερά πρός τά δυτικά πρότυπα.
 Πολύ διαφορετικός εἶναι ὁ τρόπος ἑορτασμοῦ πού ἔχει καθιερώσει ἡ ᾿Εκκλησία μας, στήν ὁποία δικαιωματικά ἀνήκει ἡ πρωτοβουλία τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Χριστουγέννων. ᾿Αρχίζει τήν προετοιμασία πρίν σαράντα ἡμέρες (μικρή σαρακοστή). Τό πρῶτο μήνυμα πού μᾶς στέλνει αὐτή τήν περίοδο εἶναι ἡ νηστεία. Βέβαια στήν ἐποχή μας, πού ἡ ἀποχή ἀπό κάποιες τροφές φαντάζει ὡς τρομερή καταπίεση καί στέρηση ἀπό τίς χαρές τῆς ζωῆς, πολλοί χριστιανοί ἀναλαμβάνουν ρόλο διαιτολόγου, τονίζοντας τό εὐεργετικό ἀποτέλεσμα τῆς νηστείας γιά τήν ὑγεία τοῦ σώματός μας. Καλό βέβαια αὐτό, ἀφοῦ οἱ κατά χρέος ὀφείλοντες νά τονίζουν τίς συνέπειες τῆς καταναλωτικῆς ἀπληστίας σιωποῦν- ἄν δέν ἐνθαρρύνουν τή γαστριμαργία, ἡ ὁποία ἔχει ἀναχθεῖ σέ μάστιγα στίς κοινωνίες τῆς ἀφθονίας. ῞Ομως ἡ νηστεία δέν ἔχει ὡς πρώτιστο σκοπό τή διατήρηση τῆς ὑγείας τοῦ σώματος. Κύριος σκοπός της εἶναι νά μᾶς ἑτοιμάσει νά νιώσουμε ὅτι ὁ βασιλιάς τῶν βασιλιάδων ἐπέλεξε γιά τόπο τῆς γέννησής του ἕνα στάβλο, ἕνα ἀχούρι νά γράψουμε καλύτερα, μήπως καί συνειδητοποιήσουμε τό μέγεθος τῆς ταπείνωσης ᾿Εκείνου, πού ἦλθε νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τή φθορά τῆς ἁμαρτίας καί τό θάνατο.
 Αὐτή ἡ κίνηση συγκατάβασης τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο εἶναι ξένη καί ἀκατανόητη γιά τήν ὑλιστική νοοτροπία μας. ᾿Εμεῖς θέλουμε τόν βασιλιά ἰσχυρό, πάμπλουτο, βουτηγμένο στή χλιδή καί ἀπαθῆ γιά τήν ἀθλιότητα πού τόν περιβάλλει. Δέν ἔχει σημασία πού δέν τόν ἀποκαλοῦμε πιά βασιλιά ἀλλά πρωθυπουργό ἤ πρόεδρο δημοκρατίας, μεγιστάνα τοῦ χρήματος, ἠθοποιό ἤ ποδοσφαιριστή. ᾿Εμεῖς θέλουμε τό ἴνδαλμά μας νά ζῆ μέ χλιδή, κι ἄς εἶναι πλῆθος τά προβλήματα πού μᾶς περιτριγυρίζουν κι ἄς ἐξαπλώνεται ἡ ἀθλιότητα στόν κόσμο. ᾿Εμεῖς κάνουμε ἀποδεκτά τά ἰνδάλματα, γιατί τρέφουμε ἄσβεστη τήν ἐλπίδα μέσα μας· Νά γυρίσει ὁ τροχός τῆς τύχης καί νά γίνουμε κάποτε καί μεῖς σάν κι αὐτά. Γι᾿ αὐτό καί τό λαχεῖο ἔγινε μόνιμος σύντροφός μας, γι᾿ αὐτό καί πέσαμε μέ τά μοῦτρα στό ἄγνωστό μας παιχνίδι τοῦ χρηματιστηρίου.
 ῎Εχοντας αὐτόν τόν προσανατολισμό γιορτάζουμε τά Χριστούγεννα ἀπό κεκτημένη ταχύτητα καί περισσή ἀδράνεια. Βέβαια, τηροῦμε κάποιες ἀναλογίες. ῎Αν ὄχι σαράντα, τριάντα μέρες πρίν ξεκινοῦμε μέ πλούσιο φωτεινό διάκοσμο καί μιά φάτνη στήν κεντρική πλατεία. Καί καθώς οἱ μέρες περνοῦν, μεγαλώνει ἡ κίνηση. ῾Η ἀγορά, λέμε, ζεσταίνεται, καθώς τό καταναλωτικό αἰσθητήριο, κυρίως τῶν παιδιῶν πού ἔχουν τό πρῶτο δικαίωμα, διεγείρεται ἀπό τίς προκλητικές βιτρίνες. Καθώς μάλιστα πλησιάζει ἡ ἡμέρα τῆς γιορτῆς, ἡ δραστηριότητα ἐντείνεται. ᾿Από τούς παραδομένους ἄνευ ὅρων στήν καταναλωτική μανία ἄλλοι κανονίζουν τό χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν σέ στενό ἤ εὐρύτερο κύκλο, ἐνῶ ἄλλοι ἑτοιμάζονται νά καταβροχθίσουν τά εὐρωπαϊκά χιλιόμετρα συμμετέχοντας σέ ὀργανωμένες ὁμάδες ἐκδρομέων.
 Στούς πολλούς, πού ἀδυνατοῦν νά προβοῦν σέ παρόμοιες σπατάλες, θά προσφερθεῖ ἄφθονο τηλεθέαμα, τό ὁποῖο θά χαρακτηριστεῖ ἐκ τῶν ὑστέρων χειρότερο ἀπό τό ἄθλιο περσινό. ῎Ετσι, ἀφοῦ κατά τά ξημερώματα ὁδηγηθοῦμε βεβαρημένοι ἀπό τή νύστα στό κρεβάτι μας, θά πέσουμε σάν ξεροί καί κανένα χτύπημα καμπάνας δέν θά καταφέρει νά φθάσει στά αὐτιά μας. Κάπως ἀργά μᾶς ἀναγγέλλουν οἱ καμπάνες τή γιορτή. ᾿Εμεῖς ἔχουμε γιορτάσει ἀποβραδίς! Τό πολύ κάποιοι ἀρκετά ἀργοπορημένοι στήν ἐπιστροφή τους νά συναντηθοῦν καθ᾿ ὁδόν μέ τούς ἄλλους πού σπεύδουν πρός τόν ναό ἀπό τόν ὄρθρο. Αὐτοί οἱ τελευταῖοι εἶναι οἱ «βοσκοί» πού ἔλαβαν ἀπό τούς ἀγγέλους τό μήνυμα ὅτι γεννήθηκε ὁ Χριστός. ᾿Αργότερα θά φανοῦμε καί ἄλλοι, καί ἄλλοι στούς δρόμους. Εἴμαστε ἐκεῖνοι πού παλεύουμε ἀνάμεσα στά τηλεοπτικά δρώμενα καί τό δρώμενο στή φάτνη. ᾿Ανάμεσά μας καί κάποιοι πού προσεγγίζουμε τό νεογέννητο μέ τή διάθεση τοῦ φαρισαίου ἀλλά καί τήν ἐκδικητική μανία τοῦ ῾Ηρώδη.
 ῎Αν ἔτσι περάσουν κι αὐτά τά Χριστούγεννα, θά μείνει μέσα μας ἡ στυφή γεύση τῆς ἀνίας καί τῆς πλήξης, διότι στήν καρδιά μας δέν θά ἔχει βρεῖ κατάλυμα ἡ συμπόνια πρός τόν ἀδελφό μας πού γεύεται τή φρίκη τοῦ πολέμου, πού σφαδάζει στό κρεβάτι τοῦ πόνου, πού μένει ἄστεγος, γυμνός, πεινασμένος. Καί θά περνοῦν τά Χριστούγεννα τό ἕνα μετά τό ἄλλο καί ἡ γεύση τους θά γίνεται ὅλο καί πιό στυφή, ἀφοῦ δέν γνωρίζουμε τί γιορτάζουμε ἤ καλύτερα ποιόν γιορτάζουμε. ᾿Αξίζει νά ἐνδιαφερθοῦμε γι᾿ Αὐτόν πού γιορτάζει τά δισχιλιοστά καί πλέον γενέθλιά Του!
 

᾿Απόστολος Παπαδημητρίου  

 Ἡ ἀπογραφή, γεγονός ἰδιαίτερα ταπεινωτικό κατά τήν ἐποχή τῆς γέννησης τοῦ Κυρίου, συγκινεῖ τούς ὑμνογράφους τῆς Ἐκκλησίας καί τούς δίδει τήν ἀφορμή νά ἐμβαθύνουν στό μυστήριο τῆς ἐνανθρώπησης. «Ἐγένετο δέ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐξῆλθε δόγμα παρά Καίσαρος Αὐγούστου ἀπογράφεσθαι πᾶσαν τήν οἰκουμένην» (Λκ 2,1), σημειώνει ὁ ἱερός εὐαγγελιστής. Κι ὁ ὑμνωδός, συγκλονισμένος μπρός στό σχέδιο πού κατέστρωσε γιά τή σωτηρία μας ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὑμνολογεῖ μέ βαθειά κατάνυξη τή θεία εὐσπλαγχνία:
 "Δούλου φορέσαι σχῆμα ἠθέλησας, ὅπως με τῆς δουλείας τοῦ πονηροῦ λυτρώσῃ· ὑμνολογῶ σου τό εὔσπλαγχνον...".
 Ἡ ἀρχαία ἀπογραφή δέν ἦταν ἁπλῶς ἡ καταμέτρηση τοῦ πληθυσμοῦ μιᾶς χώρας. Οἱ ἀπογραφόμενοι τότε λογίζονταν ὡς δοῦλοι τοῦ αὐτοκράτορα. Ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός γεννήθηκε ὡς δοῦλος, καί ἡ πρώτη ὑποχρέωση τῆς ζωῆς του ἦταν νά ἐξαγοράσει τόν ἑαυτό του γιά ἕνα χρόνο! Ὁ βασιλεύς τῶν βασιλευόντων καί κύριος τῶν κυριευόντων δηλώθηκε κατά τήν ἀπογραφή ὡς μέρος τῆς περιουσίας τοῦ Αὐγούστου! «Ἄνω ἐλεύθερος, καί κάτω ἐνυπόγραφος· ἄνω Υἱός καί κάτω δοῦλος... ἄνω προσκυνούμενος καί κάτω φορολογούμενος», ἀναφωνεῖ ὁ Μ. Ἀθανάσιος. Μᾶς γονατίζει ἡ θεία κένωση! «Πρός σέ ὀρθρίζω», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία, «τόν δι᾿ εὐσπλαγχνίαν σεαυτόν τῷ πεσόντι κενώσαντα ἀτρέπτως, καί δούλου μορφήν ἐκ Παρθένου φορέσαντα».
 Γιατί, ἄραγε, θέλησε ὁ Κύριος νά ὑπομείνει μιά τέτοια ταπείνωση; Γιά νά χαρίσει σέ μᾶς τίς πνευματικές συνέπειες τῆς ἀπογραφῆς του. Οἱ ὕμνοι τονίζουν ὅτι ὁ παμβασιλεύς Χριστός ἀπογράφηκε ὡς δοῦλος τοῦ Αὐγούστου,

•  γιά νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τή δουλεία τῆς ἁμαρτίας:

 «Ἐν δούλοις τῷ Καίσαρος δόγματι ἀπεγράφης πειθήσας, καί δούλους ἡμᾶς ἐχθροῦ καί ἁμαρτίας ἠλευθέρωσας, Χριστέ...»,

•  γιά νά μᾶς ἀπογράψει στό βιβλίο τῆς ζωῆς:

 «Ἀπεγράφης Καίσαρος θεσμῷ θέλων ἀπογράψασθαι βίβλῳ ζωῆς, παμβασιλεῦ, τόν ἄνθρωπον...»,   

•  γιά νά μᾶς ἐπιγράψει μέ τό δικό του ὄνομα ὡς χριστιανούς:

 «Ἀπεγράφημεν οἱ λαοί τῷ δόγματι τοῦ Καίσαρος· ἐπεγράφημεν οἱ πιστοί ὀνόματι Θεότητος σοῦ τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ ἡμῶν...».
 Ἑκούσια, λοιπόν, ὁ Κύριος ἀπογράφηκε στά φορολογικά βιβλία τοῦ Αὐγούστου, ὥστε νά πληρώνει χρηματικό φόρο. Ἄς θελήσουμε μέ τή σειρά μας οἱ πιστοί νά πληρώνουμε ἰσόβια σ᾿ Αὐτόν, τόν μονοκράτορα τῆς καρδιᾶς μας, φόρο πίστεως καί ἀγάπης.

Σ. Καρακασίδου
Δρ. Θεολογίας

 Ζοφερή ἀποτυπώνεται ἡ εἰκόνα τῆς ἐποχῆς μας: ὁ ἄνθρωπος ὑψώνει χέρι φονικό καί σκοτώνει ἀνελέητα τόν ἀδελφό· μέ ἀλαζονεία οἰκοδομεῖ πύργο νά ξεπεράσει τόν Θεό· λατρεύει τά εἴδωλα καί πολεμᾶ τόν Δημιουργό.
 Σέ τοῦτο τό σκοτεινό τοπίο, πού θυμίζει τόν τρόπο ζωῆς στόν κόσμο, πρίν τόν ἐπισκιάσει ἡ λυτρωτική χάρη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νά κάνουμε τούς παραλληλισμούς καί τίς ἐπιλογές μας, προβάλλοντάς μας τούς ἁγίους καί δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης «Τῇ Κυριακῇ πρό τῆς Χριστοῦ γεννήσεως μνήμην ἄγειν ἐτάχθημεν παρά τῶν ἁγίων καί θεοφόρων πατέρων ἡμῶν, πάντων τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος Θεῷ εὐαρεστησάντων ἀπό Ἀδάμ ἄχρι καί Ἰωσήφ τοῦ μνήστορος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου».
 Προσπαθῶ νά φέρω στό νοῦ μου ὅλες αὐτές τίς ἱερές μορφές. Ἡ γήινη ὕπαρξή τους χάνεται στά βάθη τῶν αἰώνων. Ἐξάντλησαν τό χρόνο τῆς ζωῆς τους σέ κάποιο συγκεκριμένο τόπο, σέ μιά χρονική περίοδο, σ᾿ ἕνα κοινωνικό περιβάλλον. Ἀπό τόν Ἀδάμ, πού ἔκλαυσε σταθείς κατέναντι τοῦ Παραδείσου, μέχρι τόν Ἰωσήφ τόν σώφρονα, πού πληροφοροῦνταν ἀπό τούς ἀγγέλους τό μυστήριο τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως.
 Εἶναι ὅλοι αὐτοί γιά τούς ὁποίους «οὐκ ἐπαισχύνεται αὐτούς ὁ Θεός Θεός ἐπικαλεῖσθαι αὐτῶν» (Ἑβρ. 11,16), ὅπως γράφει τό θεόπνευστο χέρι τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Μέ ἁγνή καί ξεκαθαρισμένη εὐλάβεια, ἀφοσιωμένοι ἀπόλυτα στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ νικοῦν τούς πειρασμούς τῆς διαφθορᾶς κάθε ἐποχῆς.
 Ἀνήκουν σ᾿ ἕναν κόσμο, πού προκαλεῖ τήν ὁλοκληρωτική καταστροφή του μέ τόν κατακλυσμό. Ζοῦν ἀνάμεσα σέ κείνους, πού μέ ὕβρη ὑψώνουν πύργο ἀλαζονείας νά φθάσουν πιό πάνω ἀπό τόν Ὕψιστο. Εἶναι γέννημα ἑνός λαοῦ, πού τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ τόν ἀποστρέφεται, «διά τό εἶναι αὐτούς σάρκας». Κι ὅμως ὁ ὕψιστος Θεός ἔχει κατακτήσει τήν καρδιά τους καί ἡ ὕπαρξή τους ὁλόκληρη εἶναι δοσμένη σ᾿ Αὐτόν.
 Δίπλα τους ἕνας Κάιν γίνεται ἀδελφοκτόνος, ἕνας Ἠσαῦ ξεπουλᾶ τά πρωτοτόκια ἀντί πινακίου φακῆς, ὁ Δαθάν κι ὁ Ἀβειρών γίνονται ἀντάρτες κι ἡ γῆ ἀνοίγει νά τούς καταπιεῖ. Μά αὐτοί μένουν σταθεροί στή βαθιά προσωπική τους ἐπιλογή.
 Μέσα στήν ὁμίχλη δέν παραπαίουν στήν ἀβεβαιότητα. κρατοῦν τό χέρι τοῦ Θεοῦ, ζοῦνε μέσα στά θαύματα τοῦ οὐρανοῦ, συνομιλοῦν μέ τούς ἀγγέλους, ἀτενίζουν μέ τά μάτια τῆς πίστης τήν ἐποχή τοῦ Μεσσία. Μένουν στήν αἰωνιότητα μ᾿ αὐτόν τόν τόσο περιεκτικό μές στήν ἁπλότητά του τίτλο: «τῷ Θεῷ εὐαρεστήσαντες». Πέρα ἀπό τούς τύπους καί τά ἐξωτερικά στοιχεῖα, προχώρησαν στό βάθος, ἔφθασε ἡ καρδιά τους ὥς τήν καρδιά τοῦ Θεοῦ καί στάθηκαν εὐάρεστοι ἐνώπιόν του.
 Καθώς τούς μνημονεύουμε πορευόμενοι πρός τό γεγονός τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, σκύβουμε νά μελετήσουμε τήν ἁγία βιοτή τους. Ἡ μίμησή τους θά ἀναστήσει τόν Ἄβελ καί τόν Ἀβραάμ, τόν Νῶε καί τόν Δαυΐδ τοῦ 21ου αἰώνα!
 

Ἰχνηλάτης