ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ
Ὑψωθεῖτε!
Τό γεγονός τοῦ μήνα, τοῦ ἔτους, τῆς προσωπικῆς μας καί τῆς πανανθρώπινης ἱστορίας εἶναι φυσικά ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ, πού σημειώνεται στό ἡμερολόγιο τῆς ἀνθρωπότητος ὡς Γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἐπουράνιος Θεός κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό στή γῆ. Προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση, γιά νά προσεγγίσει τόν πεσμένο καί ἀποστάτη ἄνθρωπο, νά τόν ἀνορθώσει καί νά τόν ξαναδεχθεῖ στήν πατρική του ἀγκαλιά, χαρίζοντάς του τή λύτρωση!
Συγκλονίζει τήν ὕπαρξή μας ἡ ἀσύλληπτη θεϊκή συγκατάβαση: Κατέβηκε ὁ Θεός, γιά νά συναντήσει τόν ἄνθρωπο! Καί γίνεται ὁ συγκλονισμός συντριβή καί δέος, ὅταν συνειδητοποιήσουμε τήν καθοριστική σημασία τῆς ἀνθρώπινης ἀνταπόκρισης στή θεϊκή προσφορά: Μένει ἀπραγματοποίητη ἡ ποθητή συνάντηση καί ἀτελέσφορη ἡ προσφορά τοῦ Θεοῦ, ἄν δέν συγκατανεύσει ὁ ἄνθρωπος, ἄν δέν θελήσει ἐλεύθερα καί ἀβίαστα, πλήν ὁλόψυχα καί εἰλικρινά, νά ἀποδεχθεῖ καί νά ὑποδεχθεῖ τόν ἐνανθρωπήσαντα Θεό!
Ἀλλά πῶς μπορεῖ νά γίνει αὐτό; Τό ἐκφράζει ἁπλά, σχεδόν συνθηματικά, ὁπωσδήποτε ὅμως σαφέστατα, μία φράση πατερικοῦ λόγου· τήν ἀκοῦμε στό πρῶτο τροπάριο τοῦ Κανόνα τῶν Χριστουγέννων: «Χριστός ἐπί γῆς, ὑψώθητε»! Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ καί ἡ κάθοδός του στή γῆ, γιά νά γίνει ἀντιληπτή, ἀπαιτεῖ τήν ἀνύψωση τοῦ ἀνθρώπου, τόν προσανατολισμό του πρός τά ἄνω.
Καθώς πλησιάζουν τά Χριστούγεννα, ἄς προσέξουμε τό μήνυμα τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Νά ὑψωθοῦμε! Νά ἀποσπασθοῦμε ἀπό τόν ἁμαρτωλό ἑαυτό μας, γιά νά ὑποδεχθοῦμε τόν ἐξ οὐρανοῦ Θεό μας. Νά ξεκολλήσουμε ἀπό τό χῶμα! Καί χῶμα δέν εἶναι μόνο ἡ φθορά καί τά τόσα πάθη ὅπου μᾶς ἔχει ρίξει ἡ ἁμαρτία. Καί τά ἐπιτεύγματα καί οἱ κατακτήσεις μας στόν τομέα τῆς ἐπιστήμης ἤ τῆς τεχνολογίας καί κάθε καλό χῶμα εἶναι, ὅταν δέν ἐξυπηρετεῖ τήν πνευματική μας ἄνοδο, ὅταν καταλαμβάνει τήν πρώτη θέση μέσα μας καί γίνεται ὁ θεός, τό εδωλό μας.
Χρειάζονται ἀποδείξεις; Ὑπῆρξε τάχα ποτέ ὁ ἄνθρωπος τόσο ἀνερμάτιστος καί ἀνασφαλής ἐσωτερικά ὅσο σήμερα; Θυμηθεῖτε τόν πανικό πού ζήσαμε πρίν λίγα χρόνια μέ τήν κατάρρευση τῶν διδύμων πύργων καί πρόσφατα μέ τό ξέσπασμα τοῦ τσουνάμι καί τοῦ τυφώνα Κατρίνα. Ἀναλογισθεῖτε τή φρενίτιδα πού ξεσήκωσε τελευταῖα ὁ φόβος τῆς γρίπης... τῶν πουλερικῶν. Γιατί ὅλα αὐτά; Διότι εμαστε ἐγκλωβισμένοι στά γήινα. Κι ὅμως, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἐνανθρώπησή του μᾶς εἰσήγαγε στήν πνευματική μας διάσταση. Συνανέστησε μαζί του «τό πρόσλημμα», τήν ἀνθρώπινη φύση καί τή συνεκάθισε στή δόξα τοῦ οὐρανοῦ. Μᾶς ἄνοιξε τό δρόμο γιά τόν οὐρανό καί μᾶς καλεῖ νά ὑψωθοῦμε. Πῶς; Πορευόμενοι μέ τήν καθοδήγηση τοῦ ἁγίου Πνεύματος στή γραμμή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας.
Ἡ πρόκληση
Εἶναι, πράγματι, πρόκληση φοβερή γιά τή σκέψη μας, ἐμπόδιο ἀξεπέραστο γιά τήν «τετράγωνη λογική» μας ὅτι ὁ Σωτήρας ἦρθε στόν κόσμο μέ τήν πιό ταπεινή μορφή, σάν ἕνα ἀδύναμο βρέφος. Καί σ᾿ αὐτό τό ἀδιανόητο προστίθεται καί τό ἄλλο: Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού «θέλει πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι» καί πού γι᾿ αὐτόν ἀκριβῶς τό λόγο σταυρώθηκε καί ἀναστήθηκε, δέν ἐξαναγκάζει κανέναν. Δέν δίνει ὑποχρεωτικά τή σωτηρία. Μέ ἀπόλυτο σεβασμό πρός τήν ἀνθρώπινη ἐλευθερία, περιμένει ἀπό τόν κάθε ἄνθρωπο ἀνεξαιρέτως νά συγκατατεθεῖ ἐλεύθερα στή θεϊκή προσφορά.Αὐτή ἡ θεϊκή συγκατάβαση εἶναι καί ἡ μεγαλύτερη πρόκληση γιά τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, διότι ἀπαιτεῖ τήν ἑκούσια ὑποταγή του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ὑπόθεση προσωπική τοῦ καθενός ἡ σωτηρία. Ἀπαιτεῖ τή συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν ἴδιο τόν Θεό. Καί δέν εἶναι ἀνώδυνη αὐτή ἡ συνάντηση. Ἄν καί ἔχει γίνει τό πρῶτο καί σπουδαιότερο βῆμα ἀπό τόν Θεό -πού γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς κατέβηκε στή γῆ, γιά νά συναντήσει τόν ἄνθρωπο- μένει ἀπραγματοποίητη ἡ σωτηρία γιά τό κάθε συγκεκριμένο πρόσωπο, ἐφόσον αὐτό δέν ἀποδέχεται τήν προσφορά τοῦ Θεοῦ, δέν ἀνταποκρίνεται στήν υἱοθεσία πού Ἐκεῖνος τοῦ προτείνει.
Εἶναι διαφωτιστικό τό μεγαλειῶδες διάγγελμα τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου· «Εἰς τά ἴδια ἦλθε (ὁ Χριστός), καί οἱ ἴδιοι αὐτόν οὐ παρέλαβον. Ὅσοι δέ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τό ὄνομα αὐτοῦ» (Ἰω 1,11 -12). Ὁ Χριστός ἔρχεται ὄχι σέ τόπο ξένο καί ἄγνωστο ἀλλά στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, τόν ὁποῖο ὁ ἴδιος ἔπλασε. Καί περιμένει νά τοῦ ἀνοίξει αὐτόβουλα ὁ ἄνθρωπος, νά τοῦ προσφέρει κατάλυμα. Τότε -καί μόνο τότε- μπαίνει φέρνοντας μαζί του ὅλα τά θεϊκά του δῶρα: τή χαρά, τήν εἰρήνη, τή λύτρωση, τή σωτηρία. Ἄν δέν τόν δεχθεῖ καί δέν τόν παραλάβει ὁ ἄνθρωπος, δέν θά μπεῖ ποτέ μόνος Του! Σέβεται ἀπαράβατα τίς κλειστές πόρτες, ὅπως τίς σεβάστηκε ἐκείνη τή νύχτα τῆς Γέννησης πού δέν προσφέρθηκε κατάλυμα στήν ἁγία οἰκογένεια.
Πῶς ἀνοίγει κανείς τήν πόρτα στόν Χριστό καί πῶς τόν παραλαμβάνει; Μέ τήν ἀποδοχή τοῦ θείου λόγου καί τῆς ἁγιαστικῆς χάρης τῶν μυστηρίων. Ἤδη μέ τό Βάπτισμα λάβαμε ὅλοι τό χάρισμα καί τήν ἐξουσία τῆς υἱοθεσίας. Ἔχουμε δική μας τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἔχουμε τίς προϋποθέσεις νά φθάσουμε ἀπό τό κατ᾿ εἰκόνα στό καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ. Ἐνταγμένοι στήν οἰκογένεια τῆς Ἐκκλησίας του εἴμαστε «οἱ ἴδιοι», οἱ δικοί του. Ἀλλά αὐτή ἀκριβῶς ἡ ἰδιότητα συνεπάγεται καί τή μεγάλη μας εὐθύνη· τήν ἑκούσια παράδοση τῆς ἐλευθερίας μας στόν Σωτήρα σέ καθημερινή βάση, τήν ὁλόψυχη ὑποταγή μας στό θέλημά του σέ κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.
Μ᾿αὐτή καί μόνο τήν προϋπόθεση ἀξιοποιοῦμε τή Γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τήν ἀπολαμβάνουμε ὡς προσωπική μας ἀναγέννηση. Ἔτσι γίνονται τά Χριστούγεννα ὄχι μιά γιορτινή μέρα τοῦ χρόνου ἀλλά ἡ ἀπαρχή μιᾶς γιορτινῆς, νέας ζωῆς. Τέτοια, εὐχόμαστε, νά ᾿ναι τά φετινά Χριστούγεννα!
Εὐδοκία Θεοῦ καί ἀνθρώπων
Στήν ἁλυσίδα τῶν θείων παροχῶν καί δωρημάτων τήν ὕψιστη θέση κατέχει ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ. Ἀποκαλύπτει τό ἀπώγειο τῆς θεϊκῆς δυνάμεως σ᾿ ἕναν ἀπίθανο συνδυασμό μέ τήν ἄκρα συγκατάβαση. Ὁ φωστήρας τῆς οἰκουμένης Μέγας Βασίλειος θεολογεῖ· «Οὐ γάρ τοσοῦτον οὐρανοῦ καί γῆς σύστασις καί θαλάσσης καί ἀέρος καί τῶν μεγίστων στοιχείων ἡ γένεσις καί εἴ τι ὑπερκόσμιον νοεῖται καί εἴ τι καταχθόνιον, τήν δύναμιν παρίστησι τοῦ Θεοῦ Λόγου, ὅσον ἡ περί τήν ἐνανθρώπησιν οἰκονομία καί ἡ πρός τό ταπεινόν καί ἀσθενές συγκατάβασις». Δηλαδή, ὅλη ἡ φυσική δημιουργία μέ τά μεγάλα καί θαυμαστά της δέν ἀπεικονίζει τή δύναμη τοῦ Θεοῦ Λόγου τόσο ἐκφραστικά ὅσο ἡ ἐνανθρώπησή του.
Αὐτεξούσια, μέ τό δικαίωμα τοῦ ἰδιοκτήτη πού κινεῖται στό ἀνάκτορο ἀλλά καί στό σταῦλο του, ἦλθε «εἰς τά ἴδια» (Ἰω 1, 11) ὁ Θεός Λόγος. Δέν εἶχε νά ρωτήσει κανέναν, δέν χρειαζόταν κανενός τήν ἄδεια. Ἡ ἐπίσκεψή του, βέβαια, ἐνόχλησε ἀφάνταστα τόν σατανᾶ· αὐτός ἔνιωσε νά σαλεύεται ἡ πανίσχυρη κοσμοκρατορία του, τήν ὁποία δόλια καί αὐθαίρετα εἶχε στήσει πάνω στή γῆ. Δέν βλάφθηκε ὅμως σέ τίποτε ὁ ἄνθρωπος, ὁ διορισμένος ἀπό τόν Θεό κυρίαρχος τῆς δημιουργίας. Σεβάσθηκε ἀπόλυτα τήν ἐλευθερία τοῦ πλάσματός του ὁ Θεός. Ἄφησε στόν ἄνθρωπο τήν πρωτοβουλία τοῦ συνδέσμου καί τῆς σχέσεως μαζί του.
Ταπεινά καί ἀθόρυβα συντελέσθηκε τό μεγάλο γεγονός τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως. Χωρίς κανένα ἀπό τά στοιχεῖα ἐκεῖνα πού θά μποροῦσαν νά καταπιέσουν ἤ ἁπλῶς νά ἐπηρεάσουν τήν ἀνθρώπινη συνείδηση. Δέν ἦταν βέβαια δυνατόν νά ἀποσιωπηθεῖ ἡ δόξα καί νά μή γίνει ἀντιληπτό τό φῶς τοῦ Θεοῦ. Ἔλαμψε στή γῆ ὁ ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης. Τή λάμψη του ὅμως τήν εἶδαν λίγοι· οἱ ἄγγελοι τοῦ οὐρανοῦ καί ἐλάχιστοι ἀπό τούς ἀνθρώπους. Ἦταν ἀπό ἐκείνους πού κράτησαν ἀνοιχτά τά μάτια τῆς ψυχῆς, δεκτική τήν καρδιά στή θεία ἐπίσκεψη: οἱ «ἀγραυλοῦντες», ταπεινοί βοσκοί στή γῆ τῆς Βηθλεέμ ἀλλά καί οἱ σοφοί μάγοι, πού μελετοῦσαν τόν οὐρανό στήν Ἀνατολή. Παρά τίς πολλές ἀντιθέσεις τους οἱ δύο αὐτές τάξεις συναντῶνται καί ταυτίζονται σ᾿ ἕνα σημεῖο θεμελιακό γιά τή σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό: στή λαχτάρα τῆς σωτηρίας, στήν ἀναζήτηση τοῦ σωτήρα καί τήν ἀναμονή τοῦ ἐρχομένου Λυτρωτῆ.
Μέ τήν ἐνανθρώπησή του ὁ Ἰησοῦς Χριστός πραγματοποίησε «δυνάμει» τή σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Σάν ἦλθε στή γῆ μας ὁ Κύριος, λέγει ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος, καί κατοίκησε μέσα σ᾿ ἕνα ἀνθρώπινο σῶμα, ὅμοιο μέ τά δικά μας, «πᾶσα ἡ κατά τῶν ἀνθρώπων παρά τῶν ἐχθρῶν ἐπιβουλή πέπαυται», ἐξαφανίσθηκε ἡ φθορά τοῦ θανάτου. Αὐτά «δυνάμει», δηλαδή ὡς δυνατότητα δοσμένη ἀπό τόν Θεό σ᾿ ὅλους. Ὁ καθένας ὅμως θά ἀποφασίσει προσωπικά μόνος του, ἄν θά ἐνεργοποιήσει ἤ ὄχι τή σωτηρία στήν προσωπική του ζωή. Περιμένει ὁ Θεός τήν καλόγνωμη συγκατάθεση καί τήν εἰλικρινῆ συνεργασία τοῦ ἀνθρώπου. Τοῦ συμπεριφέρεται, δηλαδή, ὡς πρός σο. Ὅπως εὐδόκησε ὁ Θεός νά κατεβεῖ στή γῆ, πρέπει νά εὐδοκήσει καί ὁ ἄνθρωπος νά τοῦ ἀνοίξει τήν καρδιά του καί νά τόν δεχθεῖ σ᾿ αὐτήν.
Αὐτή ἡ εὐδοκία, ἡ ἀγαθή προαίρεση, ὅπως τήν ὀνομάζουν οἱ ἅγιοι πατέρες, εἶναι τό ἀναντικατάστατο κλειδί, γιά νά μπεῖ κανείς στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί νά ἀπολαύσει τή σωτηρία. Νά οἰκειωθεῖ καί νά οἰκειοποιηθεῖ τά πλούσια δῶρα πού προσφέρει ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ. Νά βιώσει τή λύτρωση, τήν υἱοθεσία, τή μετοχή στήν οὐράνια δόξα. «Ὅσοι δέ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι» (Ἰω 1,12).
Ἡ ἐξουσία τῆς υἱοθεσίας ἀποτελεῖ τό μεγαλειῶδες διάγγελμα τοῦ Θεοῦ ἀλλά καί τή μυστική ἑρμηνεία τοῦ γεγονότος τῆς σωτηρίας. Ἀπό πλευρᾶς Θεοῦ δίδεται σ᾿ ὅλους. Ἀπό πλευρᾶς ἀνθρώπου ἀξιοποιεῖται μόνο ἀπό ἐκεῖνον πού τό ἐπιθυμεῖ καί τό ἐπιδιώκει. Ἔτσι σήμερα, δρασκελώντας το κατώφλι τῆς τρίτης χιλιετίας μετά Χριστόν, βλέπουμε γύρω μας πρόσωπα καί γεγονότα καί καταστάσεις, πού μοιάζουν ἀπαράλλακτα μέ τήν πρό Χριστοῦ πραγματικότητα.
Ἀπό τή μιά ὁ καταναλωτικός εὐδαιμονισμός γιορτάζοντας τά Χριστούγεννα, ἐπιδεικνύει φιλάρεσκα τή χλιδή του. Εἶναι ἱκανοποιημένοι οἱ ἄνθρωποι. Γι᾿ αὐτούς κάθε μέρα εἶναι γιορτινή, ἀφοῦ ἔχουν ὅ,τι ἐπιθυμοῦν. Φυσικά, οὔτε κἄν ὑποψιάζονται τό νόημα τῆς γέννησης τοῦ Χριστοῦ. Ὄχι μόνο δέν εὐδοκοῦν ν᾿ ἀνταποκριθοῦν στήν προσφορά τοῦ Θεοῦ, ἀλλά οὔτε κἄν ἐννοοῦν τή σημασία της. Γι᾿ αὐτούς δέν ὑπάρχει πρόβλημα σωτηρίας. Δέν ὑπάρχει ἀνάγκη καί δίψα σωτηρίας. Εἶναι πολύ ἀπασχολημένοι καί καλά βολευμένοι σ᾿ αὐτή τή ζωή. Δέν πολυσκοτίζονται γιά τήν ἄλλη.
Ἀπό τήν ἄλλη μεριά οἱ στερημένοι τῆς γῆς, φτωχοί καί πεινασμένοι, βυθισμένοι στή μιζέρια τους πιστεύουν πώς γι᾿ αὐτούς εἶναι ἀνώφελη ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Τάχα τί ἄλλαξε στόν κόσμο ἐδῶ καί τόσα χρόνια; Ὅλα εἶναι τόσο μίζερα καί τραγικά, ὅπως καί πρίν γεννηθεῖ ὁ Χριστός.
Ἀλλά -τί τραγικό!- ὑπάρχει καί μία ἄλλη τάξη, πολύ ὑπεύθυνη ὄχι μόνο γιά τήν ἐσφαλμένη θέση της ἔναντι τοῦ Χριστοῦ ἀλλά καί γιά τήν ἀπατηλή συμπεριφορά της ἔναντι τοῦ κόσμου. Εἶναι οἱ «χριστιανοί», γιά τούς ὁποίους λέγαμε στό προηγούμενο τεῦχος. Οἱ δεδηλωμένοι χριστιανοί μέ τήν ἀχρίστιανη, ἄν ὄχι ἀντίχριστη ζωή. Αὐτοί γιορτάζουν καί μάλιστα μέ ἔμφαση τά Χριστούγεννα. Πιθανόν καί θά ἐκκλησιαστοῦν τή μέρα ἐκείνη. Κάποιοι, μάλιστα, μπορεῖ καί νά κοινωνήσουν τῶν ἀχράντων μυστηρίων ἀλλά τελείως τυπικά καί ἀπροετοίμαστοι. Αὐτό πού κυρίως θέλουν, αὐτό πού παίρνουν καί «χαίρονται» ἀπό τή μεγάλη γιορτή εἶναι τό φαγοπότι, τό γλέντι, ἡ διασκέδαση. Αὐτά τούς ἱκανοποιοῦν καί δέν ἀναζητοῦν κάτι περισσότερο, αὐτό πού ὁ Χριστός ἦρθε νά φέρει στόν κόσμο. Ρηχή ἡ πίστη τους, πονηρή ἡ καρδιά τους «βολεύτηκε» σ᾿ ἕναν Χριστό κομμένο στά δικά τους μέτρα. Ἔτσι, μέσα στό χρόνο πού λήγει, εδαμε «χριστιανούς» νά βομβαρδίζουν ἀσυνείδητα καί νά σκοτώνουν χωρίς ἀναστολές ἄλλους χριστιανούς -καί μάλιστα σέ μέρες γιορτινές. Ὁ Χριστός γι᾿ αὐτούς ἔγινε μάσκα, γιά νά ξεγελοῦν τούς ἄλλους καί κυρίως τόν ἑαυτό τους. Γιά νά αὐτοκτονοῦν στήν πραγματικότητα, ἀφοῦ μέ τήν ἰδέα ὅτι εἶναι χριστιανοί, δέν ἀναζητοῦν τόν Χριστό, δέν ἀφήνουν στόν ἑαυτό τους περιθώρια γιά μετάνοια καί πίστη.
Μέσα σ᾿ αὐτή τή ζοφερή κατάσταση τοῦ κόσμου μας δέν ἔλειψαν -δόξα τῷ Θεῷ- κι ἐκεῖνοι πού μέ συναίσθηση καί ἐπίγνωση γιορτάζουν τή γέννηση τοῦ Λυτρωτῆ. Οἱ ἐλεημένοι τοῦ Θεοῦ, οἱ λυτρωμένοι ἁμαρτωλοί, πού εὐγνώμονα δέχονται τή θεϊκή προσφορά καί φιλότιμα ἀγωνίζονται νά σταθοῦν ἀντάξιοί της. Εἶναι οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός, τό «μικρό ποίμνιο», πού καταθέτει στόν κόσμο τή δική του προσωπική καί ἀδιάψευστη μαρτυρία ὅτι «ἐτέχθη ἡμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστιν Χριστός».
Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Λυτρωτής καί Σωτήρας τοῦ κόσμου, ἐξακολουθεῖ νά προσφέρει τή σωτηρία, νά χαρίζει τή λύτρωση. «Ἔρχου καί δε», μαρτυροῦν ὅσοι ἀληθινά τοῦ χάρισαν τήν καρδιά τους. Τό πρόβλημα γίνεται τελείως προσωπικό καί ἀπολύτως σοβαρό γιά τόν καθένα. Μόνο ὅποιος διά τῆς πίστεως παραλαμβάνει τόν Χριστό, δηλαδή ὅποιος τόν ὁμολογεῖ καί τόν δέχεται Κύριο, ἀποκρυπτογραφεῖ τό μυστικό τοῦ Θεοῦ, ἀποδέχεται τή θεϊκή υἱοθεσία καί κάνει δική του τή δόξα τοῦ Θεοῦ. Ἀπαντᾶ στήν εὐδοκία τοῦ Θεοῦ μέ τή δική του εὐδοκία.
Ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς
 Κορώνα καί στολίδι ἀλλά καί ἀπαραίτητος παράγοντας γιά τήν ζωή τῆς φυσικῆς δημιουργίας ὁ ἥλιος. Στήν τροχιά του βλέπει ὁ Ψαλμωδός τήν ὀμορφιά τοῦ νυμφίου πού προβάλλει ἀπό τήν νυμφική παστάδα καί τήν λεβεντιά τοῦ «γίγαντα». Καθώς διατρέχει καθημερινά τό οὐράνιο στερέωμα, θερμαίνει μέ τό πέρασμά του, ζωογονεῖ, λαμπρύνει τήν πλάση. Ἀλλά καί στόν κόσμο τοῦ ὑπεραισθητοῦ μᾶς ἀνάγει τό λαμπρό ἄστρο τῆς ἡμέρας μέ ἕναν ἐντελῶς ἰδιαίτερο τρόπο. Ἄν σέ ὅλα τά δημιουργήματα «καθορᾶται» (Ρω 1,20), γίνεται ὁρατή σάν σέ καθρέφτη, ἡ αἰσθητή παρουσία τοῦ ἀοράτου Θεοῦ καί οἱ θεῖες ἰδιότητές του, πολύ πιό ζωηρά νιώθουμε τήν παρουσία Του στόν ἥλιο. Ἤδη στήν Παλαιά Διαθήκη ὁ Θεός συνδέεται ἄμεσα μέ τό φῶς, συμβολικά καί προφητικά. Εἶναι ὁ δημιουργός τοῦ φυσικοῦ φωτός, ἀλλά καί ὁ ἴδιος κατοικεῖ μές σ' αὐτό «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον» καί ντύνεται τό φῶς, «ὁ ἀναβαλλόμενος φῶς ὡς ἱμάτιον» (Ψα 103,2). Ὁ νόμος του λυχνάρι θά φωτίζει τά μονοπάτια τοῦ πιστοῦ καί θά τόν προφυλάγει ἀπό κάθε κίνδυνο καί κακοτοπιά (Ψα 118,105). Ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας θά εἶναι τό «μέγα φῶς» (Ἠσ 9,2), ὁ «Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης» (Μλ 4,2), ἡ Ἀνατολή ἀνατολῶν (βλ. Ζα 3,9). Θά καταυγάσει καί θά δοξάσει τόν λαό τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλά θά εἶναι ἐπίσης καί «φῶς ἐθνῶν» (Ἠσ 42,6· 49,6). Τό ἐσχατολογικό φῶς τῆς προφητείας γίνεται πραγματικότητα στήν Καινή Διαθήκη. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ πανωραῖος «κάλλει» Νυμφίος, πού δημιούργησε τόν ἥλιο καί ὅλη τήν κτιστή δημιουργία, καταδέχτηκε νά γίνει κτιστός ὁ ἄκτιστος, ὁρατός ὁ ἀόρατος. Μέ τήν σάρκωση καί ἐνανθρώπησή του ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ φωτίζει τόν νοῦ μας, ὥστε καί τήν κτιστή δημιουργία νά ἑρμηνεύσουμε καί τήν ἄκτιστη νά προσεγγίσουμε. Χαιρετίζεται στήν ἀνθρώπινη ἱστορία ὡς «τό φῶς τό ἀληθινόν, ὅ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον» (Ἰω 1,9). Μέ τίς πράξεις καί τά λόγια του ἀποκαλύπτεται ὡς «φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰω 8,12· 9,5· 12,46). Σ' Αὐτόν ἔχει τήν ἀρχή του κάθε τι πού σχετίζεται μέ τό φῶς. Αὐτός ἔδωσε ὑπόσταση στό φυσικό φῶς, ὅταν μέ τόν δημιουργικό λόγο του εἶπε «γενηθήτω φῶς! καί ἐγένετο φῶς» (Γέ 1,3). Αὐτός παρέχει τόν πνευματικό φωτισμό, πού φωτίζει τίς καρδιές μας γιά νά γνωρίσουμε στό πρόσωπό του τόν ἔνδοξο Θεό (βλ. Β΄ Κο 4,6). Μᾶς καθιστᾶ «φωτισθέντας» (Ἑβ 6,4) μέ τό Βάπτισμα, ὥστε νά ἐγκαταλείψουμε τό σκότος καί νά γίνουμε «φῶς ἐν Κυρίῳ» (Ἐφ 5,8), πού σημαίνει νά πολιτευόμαστε «ὡς τέκνα φωτός» (Ἐφ 5,8· Α΄ Θε 5,5). Στήν δική του παρουσία εἶναι ὅλα φῶς καί ζωή καί χαρά, ἀσκίαστη εὐτυχία καί ἐκπλήρωση κάθε εὐγενικοῦ πόθου τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, πού μόνο κοντά στόν Χριστό βρίσκει τόν προορισμό καί τήν πληρότητά της. Παρ’ ὅλα αὐτά, ὅπως ὁ κτιστός ἥλιος ὄχι μόνο δέν εὐχαριστεῖ, δέν ἐξυπηρετεῖ, ἀλλά καί ἐνοχλεῖ ἐκείνους πού ἔχουν ἄρρωστα μάτια, ἔτσι καί ὁ Ἥλιος-Χριστός ἐνοχλεῖ ὅσους ἔχουν βλάβη στά μάτια τῆς ψυχῆς, ὅσους κατευθύνονται ἀπό «διεφθαρμένον νοῦν» (Α΄ Τι 6,5) καί «ἀδόκιμον» (Ρω 1,28). Μάλιστα πολλοί ἐνοχλούμενοι ἀπό τόν Ἥλιο-Χριστό, ἀντί νά ζητήσουν τήν θεραπεία καί ἀποκατάσταση τῆς πνευματικῆς τους ὁράσεως, ἀντιστέκονται στό φῶς του· φλυαροῦν, συκοφαντοῦν καί μέ κάθε τρόπο προσπαθοῦν νά τόν περιθωριοποιήσουν. Θέλουν νά τόν ἀντικαταστήσουν μέ ἄλλες δικῆς τους ἀποτιμήσεως πηγές φωτός. Τό ἀποτέλεσμα; Ἁπλῶς βυθίζονται σέ βαθύτερα σκοτάδια. Εἶναι, βέβαια, ἀδύνατη ἡ ἀντικατάσταση καί ἡ κατάργηση τοῦ φυσικοῦ ἡλίου. Κανείς νουνεχής δέν διανοήθηκε ποτέ νά σβήσει ἤ νά γκρεμίσει τόν ἥλιο φτύνοντας ἤ πετροβολώντας πρός τό μέρος του ἤ πετώντας χῶμα καί δημιουργώντας ἀντάρα στήν ἀτμόσφαιρα, οὔτε ἐπιχείρησε κανείς νά ἀντικαταστήσει τόν ἥλιο μέ κάποια ἀπό τίς τεχνητές πηγές φωτός. Παρόμοια ἀδυνατοῦν νά σβήσουν τό φῶς τοῦ Χριστοῦ τά νέφη τῶν παθῶν καί ἡ μυωπική αὐταρέσκεια τοῦ ἐγωισμοῦ, πού τροφοδοτοῦν τόν κουρνιαχτό τῆς ἀμφιβολίας καί τῆς ἀπιστίας. Ἀπό τότε πού ἀνέτειλε ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, ἐδῶ καί δυό χιλιάδες χρόνια, παραμένει Αὐτός ἡ μοναδική καί ἐγγυημένη πηγή φωτός, ἡ ἀκατάπαυστη γεννήτρια φωτισμοῦ, ἡ μόνη ἐλπίδα γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου. Παντοδύναμο τό φῶς τοῦ προσώπου Του διαλύει κάθε σκοτάδι πού τυφλώνει τόν νοῦ καί ἀναστατώνει τήν καρδιά. Αὐτή εἶναι ἡ κατάθεση τῆς ἱστορίας, ἡ μαρτυρία ὅλων ἐκείνων πού ἀποδέχθηκαν τό Φῶς-Χριστό καί μέ τόν δικό του φωτισμό πορεύονται. Οἱ ἄλλοι, ὅσοι δέν θέλησαν νά ἡλιαστοῦν στό φῶς τοῦ ἀνεσπέρου Ἡλίου-Χριστοῦ καί ὅσοι ἀρκέσθηκαν σέ μία ἐπιδερμική, τυπική σχέση μαζί του, χωρίς οὐσιαστική ἔνταξη στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, στόν χῶρο ὅπου Ἐκεῖνος ἀκτινοβολεῖ καί καταυγάζει τίς ψυχές, δέν ἔχουν λόγο. Οἱ πρῶτοι, διότι παραμένουν ἄπιστοι, ἐνίοτε καί ἀντίχριστοι. Οἱ δεύτεροι, διότι βολεύονται στόν τύπο καί ἀγνοοῦν ἤ ἀδιαφοροῦν γιά τήν οὐσία τῆς πίστεως. Τραγικές καί οἱ δύο ὁμάδες ἐπαναλαμβάνουν θλιβερό μοιρολόγι τήν ἐμπειρία τους· «Ἰδού ἐγώ μέ τόσα φῶτα τυφλός, τυφλός ὅπως καί πρῶτα». Αὐτοί δέν μποροῦν νά μιλοῦν γιά τόν Χριστό πού δέν γνώρισαν ἤ παραποίησαν κατά τήν δική τους βουλή καί βολή. Μυριάδες ὅμως πιστῶν, πού δέχονται τήν εὐεργετική, τήν ζωογόνο καί σωστική ἐπίδραση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέσα στήν ἁγία του Ἐκκλησία, παλιά καί σήμερα καί σέ κάθε ἐποχή, εὐγνώμονα καταθέτουν τήν πλούσια καί ἀδιαμφισβήτητη ἐμπειρία τους ὅτι διατέλεσαν κάποτε σκότος, «νῦν δέ φῶς ἐν Κυρίῳ» (Ἐφ 5,8). Ὁ Χριστός τούς εἵλκυσε ἀπό τό σκοτάδι, τούς φώτισε καί τούς ζωογονεῖ μέσα στό φῶς τῆς χάριτος. Κι αὐτοί εὐφρόσυνα ὁμολογοῦν ὅτι «ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς» καί εὐγνώμονα τοῦ ἀναπέμπουν τήν καρδιόβγαλτη δοξολογία τους «δόξα σοι, τῷ δείξαντι τό φῶς»! Αὐτό τό νόημα ἔχει ἡ γιορτή τῶν Χριστουγέννων, πού τήν γιορτάζουν οἱ πιστοί ἐπίσημα, λαμπρά καί πνευματικά κάθε χρόνο. Ἐκφράζουν τήν λατρεία τους στόν ἀνατείλαντα Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης. Τόν προσκυνοῦν μέ τήν ἁπλότητα τῶν ποιμένων καί μέ τήν λαχτάρα τῶν μάγων. Καί δέν περιορίζεται ἡ προσκύνηση μόνο στήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς, μιά φορά τόν χρόνο. Κάθε πρωί, πού ἀντικρίζουν τήν ἀνατολή νά πυρώνει τόν ὁρίζοντα, κάθε ἑσπέρα, ὅταν τό φῶς τοῦ ἥλιου ἱλαρό χρυσώνει τήν ἀτμόσφαιρα, ἀλλά καί κάθε στιγμή μέ τά μάτια τῆς πίστεως βλέπουν στό φυσικό φῶς τόν κατοπτρισμό τοῦ ἀνεσπέρου φωτός Χριστοῦ κι Ἐκεῖνον δοξολογοῦν καί ὑμνοῦν καί προσκυνοῦν. Τροφοδοτεῖται δέ καί ἀνανεώνεται αὐτή ἡ ἀκατάπαυστη καί ἀέναη λατρεία στήν μυστηριακή σύναξη τῆς Ἐκκλησίας, πού κατακλείεται κάθε φορά μέ τήν πανηγυρική διακήρυξη «Εἴδομεν τό φῶς τό ἀληθινόν». Καί κορυφώνεται ἡ ἄμεση κοινωνία μέ τόν Κύριο, «τό φῶς τό ἀληθινόν ὅ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον» (Ἰω 1,9), μέσα στό εὐλογημένο Δωδεκαήμερο, ὅπου μαζί μέ τήν λατρεία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἡ ἐξ ὕψους Ἀνατολή, ἔχουμε καί τήν προσκύνηση τῆς ἁγίας Τριάδος, τῆς τρισηλίου Θεότητος. Στέργιος Ν. Σάκκος
Ἀπολύτρωσις 66 (2011) 324-326
|
Μή ἀποδεκτή προσφορά
Κι ὅμως σήμερα, διανύοντας ἤδη τόν εἰκοστό πρῶτο αἰώνα ἀπό ἐκείνη τή μοναδική νύχτα τῆς Βηθλεέμ, ἔχουμε συχνά τήν αἴσθηση πώς ἡ ζωή μας ἔγινε κόλαση. Δέν ἀπολαμβάνουμε, δέν νιώθουμε τά πολύτιμα δῶρα τοῦ Θεοῦ καί συχνά διαπιστώνουμε ὅτι ἔχουν ξεθωριάσει πολύ τά ἴχνη ἀπό τό περπάτημά του στή γῆ: Τά ἔθνη ταράσσονται, οἱ λαοί ἀλληλοσπαράσσονται, ἡ κοινωνία σαλεύεται, οἱ συνάδελφοι ἀνταγωνίζονται, ἡ οἰκογενειακή ἑστία διαλύεται, οἱ ἀδελφοί μισοῦνται. Ἡ φιλία ὑπονομεύεται, ἡ ἀλληλεγγύη σπανίζει, ἡ ἀνθρωπιά ἐκλείπει. Ποῦ εἶναι, λοιπόν, ἡ εἰρήνη τήν ὁποία ἔψαλαν οἱ ἄγγελοι; Ποῦ ἡ χαρά καί τά ἄλλα δῶρα πού ἔφερε ὁ Θεός στή γῆ;
Ἡ εἰλικρινής ἀπάντηση στόν παραπάνω προβληματισμό ἀπαιτεῖ δύο προϋποθέσεις: Πρῶτον, νά μελετήσουμε τήν ἱστορία ἀπό τότε πού «ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ἰω 1,14) καί δεύτερον, νά σκύψουμε στά βάθη τοῦ εἶναι μας, νά ἀνιχνεύσουμε τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη.
Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ χώρισε τήν παγκόσμια ἱστορία σέ πρό Χριστοῦ καί μετά Χριστόν, ἀλλά καί τήν ἀνθρωπότητα σέ ἀνθρώπους μέ Χριστό ἤ χωρίς Χριστό. Καί τό κριτήριο τοῦ χωρισμοῦ τό κλείνει μέσα της ἡ κάθε ἀνθρώπινη ψυχή. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού ὑπαντήθηκε ἀπό τόν θεοδόχο Συμεών ὡς «σημεῖον ἀντιλεγόμενον», ἀναγγέλθηκε ἀπό τούς προφῆτες ὡς «λίθος προσκόμματος καί πέτρα σκανδάλου». Προσφέρει σέ ὅλους τό ἔλεος καί τήν ἀλήθεια του. Ἄλλοι μ᾿ αὐτά οἰκοδομοῦν θεϊκό στόχο κι ἄλλοι τά παραθεωροῦν σάν πέτρες τοῦ δρόμου. Οἱ πρῶτοι χαίρονται τήν οἰκείωση μέ τόν Θεό· οἱ ἄλλοι γεύονται ἀναπόφευκτα τά ὀδυνηρά ἀποτελέσματα τῆς ἐπιλογῆς τους.
Βρέφος νεογέννητο ὁ Χριστός κι ἦρθαν νά τόν προϋπαντήσουν οἱ ἀγράμματοι καί ταπεινοί βοσκοί τῆς Βηθλεέμ, ἐνῶ οἱ πολυδιαβασμένοι καί γνῶστες τῶν Γραφῶν φαρισαῖοι καί σαδδουκαῖοι στάθηκαν στήν ἀρχή ἀδιάφοροι καί ἐπιφυλακτικοί κι ἔπειτα ἐκτόξευσαν ἐναντίον του ὅλη τήν ἐχθρότητα καί τήν κακία τῆς ψυχῆς τους. Ἀπό τά βάθη τῆς Ἀνατολῆς ξεκίνησαν γιά νά τόν προσκυνήσουν οἱ σοφοί μάγοι, ἐνῶ στά Ἰεροσόλυμα ὁ Ἡρώδης σχεδίαζε νά σφάξει τόν τεχθέντα βασιλέα καί -νήπιο ἀκόμη- τόν ἀνάγκασε νά πάρει τό δρόμο τῆς ἐξορίας καί τῆς προσφυγιᾶς. Στή συνέχεια ὁ Κύριος κήρυξε τό εὐαγγέλιο τῆς βασιλείας του καί «διῆλθεν εὐεργετῶν καί ἰώμενος» (Πρξ 10,38) κάθε ἀνθρώπινο πόνο. Δέν ἦταν λίγοι ἐκεῖνοι πού τόν πίστεψαν. Ἔγιναν οἱ μαθητές, τά παιδιά του κι ἐξάρτησαν ἀπ᾿ αὐτόν τή ζωή καί τή σωτηρία τους. Ἀνάμεσά τους οἱ δαιμονισμένοι πού ἀπελευθερώθηκαν ἀπό τά δαιμόνια, οἱ παράλυτοι πού ἀνορθώθηκαν, οἱ τυφλοί πού ἀνέβλεψαν, οἱ ἀσθενεῖς πού βρῆκαν τήν ὑγεία κοντά στόν μέγα ἰατρό. Μέ εὐγνωμοσύνη τό ὁμολογεῖ ἡ ἱκεσία τοῦ πρώην δαιμονισμένου τῶν Γαδαρηνῶν νά τόν ἀκολουθήσει, τήν ὥρα πού οἱ συντοπίτες του ἐνοχλημένοι ἀπό τήν ἀπώλεια τῶν χοίρων τόν παρακαλοῦσαν νά ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τόν τόπο τους (βλ. Λκ 8,37-38).
Δέν ἀποστράφηκε ὁ Ἰησοῦς τούς βδελυρούς τελῶνες καί τίς μιαρές πόρνες πού τόν πλησίασαν. Ἦταν ὁ γιατρός, πού ἦρθε γιά νά θεραπεύσει τούς νοσοῦντες ἀπό κάθε νόσημα, σωματικό καί πνευματικό. Οἱ ἁμαρτωλοί πού ὁμολογοῦσαν τήν ἀσθένειά τους ἔπαιρναν τή θεραπεία σώματος καί ψυχῆς, ζοῦσαν τόν παράδεισο. Ἀντίθετα, οἱ φαρισαῖοι καί οἱ σαδδουκαῖοι, μέ τήν ψευδαίσθηση τῆς πνευματικῆς ὑγείας καί τήν τύφλωση τῆς ἀλαζονείας τους, δέν ἐπέτρεπαν στόν Θεραπευτή νά τούς πλησιάσει. Καί παρέμεναν στήν ἀσθένεια, στήν ἀθλιότητα, στό σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας.
Ἄν σήμερα, ἀπουσιάζουν ἀπό τήν κοινωνία μας τά σημάδια τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, μή βιαστοῦμε νά κατηγορήσουμε Ἐκεῖνον. Ἐφόσον ἡ στάση μας ἀπέναντί του εἶναι ἀδιάφορη ἤ καί ἀπορριπτική, δέν φταίει ὁ Χριστός γιά τήν κατάντια μας. Μπορῶ νά κατηγορήσω τόν γιατρό, ὅταν δέν χρησιμοποίησα τίς ὁδηγίες καί τά φάρμακα πού μοῦ ἔδωσε καί, φυσικά, παραμένω ἀσθενής; Ἔτσι δέν ἔχω δικαίωμα νά κατηγορήσω τόν Χριστό, ὅταν δέν ἐφαρμόζω τό Εὐαγγέλιό του, δέν κοινωνῶ στά ἱερά μυστήρια, ἀδιαφορῶ γιά τό θέλημά του.
Ἀλλά κι ἄν εἶμαι βαφτισμένος χριστιανός, ἄν κάποτε ξεκίνησα τή χριστιανική ζωή, ἀλλά τώρα νιώθω πώς αὐτή δέν μέ «χορταίνει», δέν φταίει γι᾿ αὐτό ὁ Χριστός. Μή βιαστῶ νά τόν κατηγορήσω, ἀλλά νά ἐλέγξω πρῶτα τήν ποιότητα τοῦ Χριστιανισμοῦ μου. Μήπως ὑποβόσκει μέσα μου κάποια θρησκευτική αὐτάρκεια; Μήπως ἡ πεποίθηση στά κατορθώματά μου μέ ὁδηγεῖ διά μέσου τῆς ὑπερηφανίας σέ μία πνευματική τύφλωση; Ἡ ὑπεροψία ἐξουδετερώνει ἀκόμη καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ, δέν τήν ἀφήνει νά ἐνεργήσει στήν ψυχή.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐπισημαίνει ἕνα φοβερό ἱστορικό παράδειγμα, τούς Ἰουδαίους. Ἦταν ὁ ἐκλεκτός λαός, πού αἰῶνες τόν ἀφύπνιζε καί τόν προετοίμαζε ὁ Θεός μέ τό προφητικό κήρυγμα γιά νά περιμένει τόν Μεσσία. Μά ὅταν ἐκεῖνος ἦλθε κοντά τους, δέν τόν δέχθηκαν. Ἰταμότατα ἀπέκρουσαν τό κάλεσμά του καί ἀρνήθηκαν νά τόν παραλάβουν. Γιατί; Δέν τούς ἄρεσε! Εἶχε ἔλθει, ὅπως τό ἀπεδείκνυε, «ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός», ἀλλά αὐτοί ἐπιθυμοῦσαν ἕναν Μεσσία κατά τό δικό τους θέλημα. Δέν ἀναγνώριζαν τή θεϊκή δύναμη στά σημεῖα πού ἐπιτελοῦσε· τά ἀπέδιδαν στόν Βεελζεβούλ, τόν ἄρχοντα τῶν δαιμονίων. Ζητοῦσαν νά στήσουν τή δική τους δικαιοσύνη, πάνω ἀπό τή δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά πίστη σημαίνει πλήρης ἐξάρτηση ἀπό τόν Θεό. Σημαίνει ὅτι μποροῦμε νά δεχθοῦμε αὐτό πού θέλει νά μᾶς δώσει, κι ὅταν αὐτό δέν μᾶς ἐξυπηρετεῖ, δέν μᾶς ἀρέσει. Διαφορετικά, δείχνουμε πώς δέν τόν χρειαζόμαστε καί ἀναπόφευκτα μένουμε ἔξω ἀπό τήν εὐλογία, ἔξω ἀπό τήν ἀγάπη του.
Εἶναι θλιβερό ὅτι καί σήμερα ἀνάμεσα στούς χριστιανούς ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού θά γιορτάσουν τά Χριστούγεννα ἀνεξομολόγητοι καί ἀκοινώνητοι. Ἔχουν τήν πεποίθηση ὅτι εἶναι ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκκλησιάζονται ἀρκετά συχνά, κάνουν καί κάποιες ἐλεημοσύνες. Ἄν ὅμως τούς μιλήσεις γιά ἐξομολόγηση, σηκώνουν ἀδιάφορα τούς ὤμους. «Μά ἐγώ εἶμαι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Δέν ἔκλεψα, δέν σκότωσα, δέν βλάπτω κανέναν», εἶναι ἡ ἀπάντηση πίσω ἀπό τήν ὁποία ὀχυρώνονται. Καί δέν ἀντιλαμβάνονται οἱ ταλαίπωροι ὅτι τό μεγαλύτερο ἁμάρτημα εἶναι ὁ φαρισαϊσμός, ἡ αὐτοδικαίωση. Ἐξισώνει τόν πιστό μέ τούς ἀρνητές τοῦ Χριστοῦ, δέν ἀποδέχεται ἀλλά ἀπωθεῖ στά ἀζήτητα τή θεία χάρη καί ἀρνεῖται νά δεχθεῖ τά δῶρα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ.
Ἐπίκαιρη καί διδακτική ἡ διδαχή τοῦ ἁγίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου προσφέρεται γιά ἕνα γόνιμο προβληματισμό: «Ἄν μποροῦσες μόνος σου νά σωθεῖς, ποιά ἀνάγκη νά ἔλθει ὁ Κύριος; Ὅπως δέν ἔχει ὅραση τό μάτι χωρίς φῶς οὔτε μπορεῖ κανείς νά μιλήσει χωρίς γλώσσα ἤ νά ἀκούσει χωρίς αὐτιά ἤ νά περπατήσει χωρίς πόδια ἤ νά ἐργάζεται χωρίς χέρια, ἔτσι χωρίς τόν Ἰησοῦ δέν μπορεῖς νά σωθεῖς ἤ νά μπεῖς στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν!».
Ἡ λύση - λύτρωση
Περπατώντας μέσα στήν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους μένουμε συχνά προβληματισμένοι μπροστά σέ κάποια σκοτεινά αἰνίγματα, σέ κάποιες ἀδιεξόδους καί σέ κάποιους κόμπους, πού προβάλλουν μέσα ἀπό τίς δοξασίες τῶν λαῶν ἐπίμονα καί ἐπιβλητικά. Ἄν περιορισθοῦμε μόνο στή δική μας ἀρχαία ἐλληνική ἱστορία -ἡ ὁποία ὡστόσο εἶναι ἡ πλουσιότερη καί ἀντιπροσωπευτικότερη τοῦ κόσμου-, βρίσκουμε ἕνα πλῆθος τέτοιων γρίφων, μέ τίς ρίζες τους νά βυθίζονται μέσα στούς χώρους τῆς μυθολογίας καί τά κλαδιά τους νά ἁπλώνονται πάνω στά γεγονότα τῆς ἱστορίας. Ὁ λαβύρινθος τοῦ Μίνωα καί τό αἴνιγμα τῆς Σφίγγας, ὁ πίθος τῶν Δαναΐδων καί ὁ λίθος τοῦ Σισύφου, τό μαρτύριο τοῦ Ταντάλου καί τοῦ Προμηθέα δεσμώτη εἶναι μερικοί ἀπό τούς μύθους μέ τούς ὁποίους ὁ φιλόσοφος νοῦς τοῦ Ἕλληνα ἐξέφραζε τά δύσκολα καί ἀπαιτητικά προβλήματα πού θέτει ἡ ζωή καί δήλωνε τίς τραγικές καί ἀπεγνωσμένες προσπάθειες πού ἐπιχειρεῖ ὁ ἄνθρωπος γιά νά τά λύσει. Πράγματι, σέ ὅλες αὐτές καί τίς παρόμοιες ὑποθέσεις ὁ πυρήνας εἶναι μία κατάσταση ἀνυπέρβλητης δυσκολίας, ἀπό τήν ὑπέρβαση τῆς ὁποίας ὅμως ἐξαρτᾶται ἡ εὐτυχία προσώπων καί λαῶν. Τό πρόβλημα τοῦ μύθου ἤ μένει ἄλυτο ἤ λύνεται μέ ἕναν τρόπο ὑπερφυσικό. Λέει ὁ θρύλος πώς βρέθηκε ἕνας ἄνθρωπος πού θέλησε νά δώσει τή λύση καταργώντας τόν μύθο καί ἀπαντώντας στήν πρόκλησή του μέ τίς δικές του ἀνθρώπινες δυνάμεις. Ἦταν ὁ μέγας Ἀλέξανδρος, πού πάνω στήν ὁρμή τῶν νεανικῶν του χρόνων καί μέσα στή μέθη τῶν νικηφόρων ἐκστρατειῶν του συνάντησε μπροστά του τόν Γόρδιο δεσμό, τόν ἄλυτο ἐκεῖνο κόμπο πού κρατοῦσε δεμένη τή Μ. Ἀσία, γιά νά τήν δώσει σέ ὅποιον τόν ἔλυνε. Τότε ὁ περήφανος ἕλληνας στρατηλάτης δέν δίστασε νά ὑψώσει τό ξίφος του καί νά τόν κόψει· νά τόν λύσει ὅμως δέν μπόρεσε οὔτε αὐτός. Καί τή Μ. Ἀσία τήν κατέκτησε ὄντως, ἀλλά δέν πρόλαβε νά τήν χαρεῖ, διότι τό νῆμα τῆς ζωῆς του τό ἔκοψε καί τοῦ ἴδιου ὁ θάνατος, ἀδίστακτος καί ἀνελέητος· ὁ θάνατος ἀκριβῶς, πού κρύβεται πίσω ἀπό ὅλα τά προσωπεῖα καί τά σχήματα τῶν μύθων, αὐτός πού ἀποτελεῖ τόν κόμπο τῆς ζωῆς μας, πού κρατᾶ τήν ψυχή μας σέ ἀγωνία καί τήν ὕπαρξή μας σέ ταραχή.
Διότι τό μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς ζωῆς εἶναι ὁ θάνατος. Ἄν συμπυκνώσουμε ὅλους τούς φόβους μας, περιλαμβάνονται μέσα στόν φόβο τοῦ θανάτου. Ἄν ἀποστάξουμε ὅλους τούς πόθους μας, ἡ οὐσία εἶναι ὁ πόθος τῆς καταργήσεώς του. Ὅσο βαθειά φθάνει μές στούς αἰῶνες τοῦ παρελθόντος ἡ ἱστορική συνείδηση τοῦ ἀνθρώπου, ὁ θάνατος προβάλλει πίσω ἀπό ὅλα τά δεινά του σάν τό κεντρί πού συνέχεια τόν πληγώνει, τόν ταράσσει καί τόν σπρώχνει ἄλλοτε στήν ἀπελπισία κι ἄλλοτε στήν ὑπεροψία. Ζώντας τήν ἀπειλή τῆς φθορᾶς καί τῆς καταστροφῆς μας γινόμαστε ἐπιθετικοί, ἅρπαγες καί ἄδικοι, ἀλαζόνες καί καταφρονητές, πολεμόχαροι. Νιώθοντας πάνω μας τήν ἀποπνικτική ὀσμή τῆς ἀποσυνθέσεως καί τήν παγερή πνοή τῆς νεκρώσεως γεμίζουμε πανικό, ἄγχος γιά τά μικροπράγματα πού μᾶς συνδέουν μ’ αὐτόν τόν κόσμο, μελαγχολία, διότι τίποτε δέν μᾶς ἱκανοποιεῖ, κενό, διότι τίποτε δέν μᾶς χορταίνει. Ἔτσι μένει ἡ ψυχή μας χωρίς εἰρήνη καί χωρίς ἀνάπαυση.
Ἐμεῖς ψάχνουμε τήν εἰρήνη στήν κατάπαυση τῶν πολέμων, τήν γυρεύουμε στίς καλές σχέσεις τῶν ἐθνῶν. Πιστεύουμε ὅτι ἐξασφαλίζεται μέ τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, νομίζουμε ὅτι καλλιεργεῖται μέ τόν πολιτισμό καί τή διανόηση. Ἀλλά εἰρήνη δέν βρίσκουμε, διότι τήν ἀγνοοῦμε. Πῶς νά ἀναγνωρίσεις κάτι, ὅταν δέν γνωρίσεις πῶς εἶναι ἤ ὅταν -τό χειρότερο- ἔχεις λανθασμένη γνώση γι’ αυτό; Κάποιοι φιλόσοφοι καί κάποιοι θρησκευτές εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἔφθασαν στόν πυρήνα τοῦ προβλήματος· σχίζοντας τά πέπλα τῆς ἀνθρώπινης ματαιοδοξίας ἀντίκρυσαν τό ἀποτρόπαιο πρόσωπο τοῦ θανάτου. Κατάλαβαν ὅτι τό τρομερό του σκέλεθρο μᾶς κλέβει τήν εἰρήνη καί… παραδόθηκαν κι αὐτοί στήν ἀδυσώπητη κυριαρχία του. Ναί, ἡ εἰρήνη εἶναι ὑπόθεση πρῶτα ἐσωτερική καί ἔπειτα ἐξωτερική, εἶναι τό καθεστώς, στό ὁποῖο ἀναπαύεται ἡ καρδιά μας, ὅταν ἐλευθερωθεῖ ἀπό τό κράτος τοῦ θανάτου καί κερδίσει τήν αἰώνια ζωή. Ποιός εἶναι ὅμως ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά μᾶς χαρίσει αὐτή τή νίκη;
Στό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως στίς πρῶτες σελίδες του, πρίν ἀκόμη ἀρχίσει νά προβάλλεται μέ εἰκόνες ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μέσα στόν κόσμο, συναντοῦμε πάλι τό μεγάλο αἴνιγμα τῆς ζωῆς. «Καί εἶδον», γράφει ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, «ἐπί τήν δεξιάν τοῦ καθημένου ἐπί τοῦ θρόνου βιβλίον γεγραμμένον ἔσωθεν καί ἔξωθεν, κατεσφραγισμένον σφραγῖσιν ἑπτά. Καί εἶδον ἄγγελον ἰσχυρόν κηρύσσοντα ἐν φωνῇ μεγάλῃ· τίς ἄξιός ἐστιν ἀνοῖξαι τό βιβλίον καί λῦσαι τάς σφραγῖδας αὐτοῦ; Καί οὐδείς ἐδύνατο ἐν τῷ οὐρανῷ οὔτε ἐπί τῆς γῆς οὔτε ὑποκάτω τῆς γῆς ἀνοῖξαι τό βιβλίον οὔτε βλέπειν αὐτό. Καί ἐγώ ἔκλαιον πολύ, ὅτι οὐδείς ἄξιος εὑρέθη ἀνοῖξαι τό βιβλίον οὔτε βλέπειν αὐτό. Καί εἷς ἐκ τῶν πρεσβυτέρων λέγει μοι· Μή κλαῖε· Ἰδού ἐνίκησεν ὁ λέων ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα, ἡ ρίζα Δαυΐδ, ἀνοῖξαι τό βιβλίον καί τάς ἑπτά σφραγῖδας αὐτοῦ. Καί εἶδον ἐν μέσῳ τοῦ θρόνου καί τῶν τεσσάρων ζῴων καί ἐν μέσῳ τῶν πρεσβυτέρων ἀρνίον ἑστηκός ὡς ἐσφαγμένον…» (Ἀπ 5,1-6). Αὐτό τό ἀρνάκι, πού ἄν καί σφαγμένο στεκόταν ὄρθιο, πῆρε στά χέρια του τόν κόμπο τῆς ζωῆς μας καί τόν ἔλυσε, ὄχι κόβοντάς τον μέ τή δύναμη τοῦ λιονταριοῦ, πού εἶχε, ἀλλά διαλύοντάς τον μέ τό αἷμα τῆς θυσίας του. Γι’ αὐτό οἱ ἅγιοι στόν οὐρανό τοῦ τραγουδοῦν «ᾠδήν καινήν λέγοντες· ἄξιος εἶ λαβεῖν τό βιβλίον καί ἀνοῖξαι τάς σφραγῖδας αὐτοῦ, ὅτι ἐσφάγης καί ἠγόρασας τῷ Θεῷ ἡμᾶς ἐν τῷ αἵματί σου ἐκ πάσης φυλῆς καί γλώσσης καί λαοῦ καί ἔθνους» (Ἀπ 5,9).
Αὐτή τή φορά δέν πρόκειται γιά μύθο. Μπροστά μας παρουσιάζεται, ἁπλῶς μέ σύμβολα, ἡ ἀληθινή πραγματικότητα. Ἑπτασφράγιστο βιβλίο εἶναι ἡ δεμένη ἀπό τόν διάβολο καί σκλαβωμένη στόν θάνατο ἀνθρωπότητα, πού κανένας δέν μπορεῖ νά τήν ἐλευθερώσει. Εἶμαι ἐγώ καί εἶσαι ἐσύ, πού παλεύουμε ἀνειρήνευτοι μές στά δεσμά τῆς φθορᾶς, ἀνίκανοι νά συμφιλιωθοῦμε μαζί της, καί κλαῖμε πολύ μαζί μέ τόν Ἰωάννη γι’ αὐτό. Κι ὁ παράδοξος ἐλευθερωτής, λιοντάρι καί ἀρνάκι συγχρόνως ὁ ἴδιος, εἶναι ἀπόγονος τοῦ Δαυΐδ, ἀπό τή φυλή Ἰούδα, ἕνα πρόσωπο τῆς ἱστορίας μοναδικό, ὁ γιός τῆς παρθένου Μαρίας καί τοῦ Θεοῦ ὁ Υἱός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Εἶναι «ἀρνίον ἐσφαγμένον», ἀλλά εἶναι «ἑστηκός»· θυσιάστηκε, ἀλλά ὑπάρχει. Εἶναι ἐσταυρωμένος, ἀλλά εἶναι καί ἀναστάς· πέθανε, ἀλλά ζῆ. Μή κλαῖς, Ἰωάννη, κι ἐσύ, μή κλαῖς, ψυχή μου! Ὁ θάνατος νικήθηκε, ἡ εἰρήνη βρέθηκε. Ὁ καθένας μας, σέ ὅποιο λαό κι ἄν ἀνήκει, ὅποια γλῶσσα κι ἄν μιλᾶ, μπορεῖ νά λυτρωθεῖ, ἀρκεῖ νά πιστέψει στόν Χριστό καί νά ἐνταχθεῖ στή βασιλεία του· μπορεῖ νά κάνει κτῆμα του τήν εἰρήνη, ἀρκεῖ νά δεχθεῖ στή ζωή του τόν Ἄρχοντα τῆς εἰρήνης.
«Ὁ ἄρχων τῆς εἰρήνης» (Ἠσ 9,6) ἔρχεται ἐπίσημα καί πάλι αὐτά τά Χριστούγεννα. Ἕνα «παιδίον» μικρό καί ἀδύναμο, πού ἀνακλίνεται μέσα στά ἄχυρα μιᾶς φάτνης, κρατᾶ στά παιδικά του χέρια τό πολύτιμο ἀγαθό μας. Αὐτό γιορτάζουμε, γι’ αὐτό χαιρόμαστε, σ’ αὐτό προσβλέπουμε. Γύρω μας βέβαια πλανιέται μία εἰρήνη, ἀλλά εἶναι μόνο τό φάντασμά της... Στήν ἐλεύθερη χώρα μας δέν μπορεῖς νά ζῆς μέ εἰρήνη· μέρα μεσημέρι ἀνεξέλεγκτα σέ σημαδεύουν μέ τήν καραμπίνα καί σέ ρίχνουν νεκρό, ἐνῶ ἐργάζεσαι τά ἔργα τῆς εἰρήνης καί τῆς ἐπιστήμης. Στά χρόνια τοῦ πολέμου εἴχαμε τά καταφύγια γιά ἀσφάλεια ἀπό τόν βομβαρδισμό· σήμερα στήν εἰρήνη ἔχουμε καταφύγια τά στέκια, ὅπου μέσα σ’ αὐτά βομβαρδίζονται οἱ νέοι μέ τά ναρκωτικά. Ἑκατοντάδες οἱ νεκροί στά πεδία τῶν μαχῶν, ἀλλά καί χιλιάδες τά βρέφη πού σφάζονται μές στίς κοιλιές τῶν μητέρων τους. Γιά ποιά εἰρήνη μποροῦμε νά μιλᾶμε; Καί ἔχουμε εἰρήνη, ὅταν τά νιάτα ἔξαλλα βρυχῶνται καί πηδοῦν ἀλλόφρονα, γιά νά διασκεδάσουν; Πότε θά τό καταλάβουμε ὅτι ἡ εἰρήνη χωρίς τόν Ἄρχοντα τῆς εἰρήνης χάνει τήν ἀρχοντιά της καί εἶναι ψεύτικη καί γίνεται ἐπικίνδυνη;
Δεῖξε μας, Κύριε, τόν δρόμο νά φθάσουμε κοντά σου, μάθε μας τόν τρόπο νά σέ προσκυνήσουμε μέ λατρεία καί δέξου μας ἀνάμεσα στούς δικούς σου, στούς μάγους, στούς βοσκούς, στούς ἁγίους καί στούς ἀγγέλους, μέ τίς εὐχές τῆς Παναγίας Θεοτόκου, ὅλοι μαζί μέσα στήν Ἐκκλησία σου νά ζήσουμε τά Χριστούγεννα «ἐν εἰρήνη»!
Ἡ βασιλική ὁδός
Τό μήνυμά μας εἶναι τό μήνυμα τῶν ἀγγέλων πρός τούς ταπεινούς βοσκούς τῆς Βηθλεέμ· «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ» (Λκ 2,11). Ἀπευθύνεται σέ ὅλους τούς ἀγαπητούς μας ἀναγνῶστες ἀλλά καί σέ κάθε ἄνθρωπο τῆς γῆς, ἀφοῦ γι᾿ αὐτό κατέβηκε στή γῆ, ἔλαβε ἀρχή ὁ ἄναρχος καί σάρκα ὁ ἄσαρκος Θεός· γιά νά χαρίσει στόν ἄνθρωπο τή λύτρωση, τή σωτηρία.
Ὡστόσο, εἶναι ἀλήθεια διαπιστωμένη, πού καθημερινά καί πολλαπλά ἐπιβεβαιώνεται, ὅτι εἶναι ἀνησυχητικά πολλοί οἱ ἀλύτρωτοι, οἱ ἄνθρωποι πού παραμένουν μακριά ἀπό τή σωτηρία. Αὐθόρμητο καί εὔλογο ἀνεβαίνει στά χείλη μας τό ἐρώτημα: τάχα γιατί; Ἡ ἀπάντηση ἀποκαλύπτει πολλές καί βαθειές αἰτίες, ὅσο βαθειά καί πολυποίκιλη εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ψυχή, ὅσο πλατειά καί ἀνερμήνευτη εἶναι ἡ ἐλευθερία, τήν ὁποία ὁ Θεός ἀναγνωρίζει στό πλάσμα του. Ἐμεῖς θά ἐπισημάνουμε μόνο μία -θεμελιακή, κατά τή γνώμη μας- αἰτία, πού καθιστᾶ ἐπίπονο καί γι᾿ αὐτό ἀνεπιθύμητο τό δρόμο πρός τήν πολυπόθητη σωτηρία. Καί θά μιλήσουμε παραβολικά:
Ὅταν ὁ βασιλιάς Πτολεμαῖος κράτησε στά χέρια του τήν περίφημη «Γεωμετρία», ἔργο τοῦ διάσημου μαθηματικοῦ Εὐκλείδη, θαύμασε τό ἐπίτευγμα. Διαπίστωσε ὅμως πώς τοῦ ἦταν τελείως ἀδύνατο νά κατανοήσει τά γραφόμενα φυλλομετρώντας ἁπλῶς τό βιβλίο. Κάλεσε, λοιπόν, τόν Εὐκλείδη καί τοῦ εἶπε:
- Δέν ὑπάρχει κάποιος εὐκολότερος τρόπος γιά νά γνωρίσει κανείς αὐτά τά σπουδαῖα πράγματα πού γράφεις ἐδῶ; Καί ὁ σοφός μαθηματικός τοῦ ἀπάντησε:
- Μεγαλειότατε, δέν ὑπάρχει βασιλική λεωφόρος πού νά ὁδηγεῖ στή γεωμετρία!
Ἀναμφίβολα εἶναι ποθητή καί περιζήτητη ἀπό ὅλους ἡ σωτηρία. Ἀπαιτεῖ ὅμως τήν τόλμη τῆς μετάνοιας, πού συνεπάγεται τήν πορεία στή «στενή ὁδό» τῆς πίστεως. Αὐτός εἶναι ὁ μοναδικός δρόμος· δέν ὑπάρχει «βασιλική λεωφόρος», πού θά μᾶς φέρει ἄκοπα καί ἄνετα στή σωτηρία. Ἡ μετάνοια προϋποθέτει ταπείνωση, συντριβή, ἀπόθεση τῶν σφαλμάτων, τῶν παθῶν καί τῶν ἀδυναμιῶν ἀλλά καί τῶν ἀρετῶν, τῶν καυχημάτων καί τῶν ἐπιτευγμάτων μας στά πόδια τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ. Ἐπιβάλλει ὁλόψυχη ὑποταγή στό θέλημά του. Μόνο στίς ψυχές πού τόν πλησιάζουν μέ τήν ταπείνωση τῶν σοφῶν μάγων, πού τόν ὑποδέχονται μέ τήν ἁπλότητα τῶν ταπεινῶν ποιμένων τῆς Βηθλεέμ χαρίζει ὁ Κύριος τή δυνατότητα νά τόν δοξολογήσουν μαζί μέ τούς ἀγγέλους. Μόνο ὅσοι μετανοοῦν καλοδέχονται στήν καρδιά τους τόν Σωτήρα. Καί σ᾿ αὐτούς ἀποκαλύπτεται τό μεγάλο μυστικό ὅτι εἶναι εὐφρόσυνη κι εὐλογημένη ἡ ὁδός τοῦ Κυρίου.
Ἀδελφέ μου, τό θέμα εἶναι ἁπλό καί ξεκάθαρο: Ὁ Χριστός τά δίνει ὅλα μόνο σ᾿ ἐκείνους πού τοῦ παραδίδουν τόν ἑαυτό τους μέ τή μετάνοια. Ἄς εἶναι αὐτή τό γνώρισμα τῶν Χριστουγέννων πού πλησιάζουν, γιά νά τά ζήσουμε λυτρωτικά, εὐλογημένα. Ἀμήν!
Ὁ παράξενος ἔμπορος
Σάν τόν καλό τεχνίτη πού ἀνακάλυψε πολύτιμο ὑλικό κι ἔσπευσε νά κατασκευάσει τό πιό ὡραῖο σκεῦος, ἔτσι καί ὁ Χριστός, μόλις βρῆκε τῆς Παρθένου τό ἅγιο σῶμα καί τήν ψυχή, κατασκεύασε γιά τόν ἑαυτό του ἕναν ἔμψυχο ναό, πλάθοντας μέσα στήν Παρθένο τόν ἄνθρωπο ἔτσι ὅπως τόν θέλησε. Καί νά, μ᾿ αὐτόν ὡς ἔνδυμά του σήμερα ἔρχεται στόν κόσμο, δίχως νά ντραπεῖ τήν ἀσχήμια τῆς φύσεώς μας. Οὔτε τό θεώρησε προσβλητικό νά ἐνδυθεῖ τό ἔργο τό δικό του· τό πλάσμα, λοιπόν, ἔγινε ἔνδυμα τοῦ τεχνίτη, καρπώθηκε τήν πιό μεγάλη δόξα!
Πραγματικά, ὅπως ἀκριβῶς κατά τήν πρώτη δημιουργία ἦταν ἀδύνατον νά πλασθεῖ ὁ ἄνθρωπος, πρίν πάρει ὁ Δημιουργός στά χέρια του τόν πηλό, ἔτσι καί τό φθαρμένο μας σκεῦος ἦταν ἀδύνατον νά μεταποιηθεῖ, ἄν δέν γινόταν πρῶτα ἔνδυμα τοῦ πλαστουργοῦ. ...
Μέ ἀφήνει ἔκπληκτο τό θαῦμα! «Ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν» γίνεται παιδί· αὐτός πού καθόταν σέ θρόνο ὑψηλό καί μεγαλοπρεπῆ τοποθετεῖται σέ φάτνη· ὁ ἀναφής καί ἀσώματος βαστάζεται στά ἀνθρώπινα χέρια· αὐτός πού ἔσπασε τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας τυλίγεται σέ σπάργανα, ἐπειδή αὐτό θέλει. Θέλει, δηλαδή, νά μεταβάλει τήν ἀτιμία σέ τιμή, νά ἐνδύσει τήν ἀδοξία μέ δόξα... Γι᾿ αὐτό μπαίνει μέσα στή φύση μου, γιά νά χωρέσω ἐγώ μέσα μου τόν Λόγο του. Γι᾿ αὐτό παίρνει τή σάρκα μου, γιά νά μοῦ δώσει τό Πνεῦμα του, ὥστε μ᾿ αὐτή τή δοσοληψία ὁ παράξενος αὐτός ἔμπορος νά βάλει στά χέρια μου τό θησαυρό τῆς ζωῆς.
Ἰ. Χρυσοστόμου, Εἰς τό Γενέθλιον
τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 2·
ΕΠΕ 35,470-472.
Ἀπόδοση Β.Τ.
Χριστούγεννα
Πῶς νά δοξολογήσει τό στόμα μου τόν Κύριο! Τόν Κύριό του, ὁ ὁποῖος, ἐνῶ δημιούργησε ὅλα τά κτίσματα, γεννήθηκε ἀνάμεσά τους σάν ἕνα ἀπό αὐτά!
Τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ πού, ἄν καί ὁ μέγιστος τοῦ οὐρανοῦ, ἔγινε μικρός καί μπῆκε στήν ἱστορία τῶν ἀνθρώπων.
Τί φοβερό! Ὁ Θεός Λόγος, ὁ προαιώνιος καί ἄχρονος, γίνεται ἄνθρωπος τήν καθορισμένη καί κατάλληλη στιγμή. Παραδίδεται ἑκούσια στή ροή τοῦ φθαρτοῦ καί πεπερασμένου χρόνου!
Γιά χάρη μας ὁ ὕψιστος Θεός γίνεται δοῦλος!
Τί ἐκπληκτικό! Αὐτός, πού στερέωσε τόν ἥλιο, τώρα γεννιέται κάτω ἀπό τήν ἐξουσία τῶν ἀκτίνων του!
Αὐτός, πού κυβερνᾶ τά ἄστρα, γίνεται βρέφος καί τρέφεται μέ μητρικό γάλα!
Τί παράδοξο! Ἐνῶ βασιλεύει στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων ἀπό τόν κόλπο τοῦ Πατρός, ἁγιάζει τή σημερινή ἡμέρα ἀπό τά σπλάγχνα μητέρας. Κι ὅμως! Καί στήν πρώτη Του θέση παραμένει καί στόν κόσμο μας ἔρχεται!
Ἀγαλλιᾶσθε, λοιπόν, ἄνδρες καί γυναῖκες! Διότι ὁ Χριστός ὡς ἄνδρας γεννημένος ἀπό γυναίκα τίμησε καί τά δύο φύλα. Κι ἄν ἀπό γυναίκα πέρασε σέ μᾶς ὁ θάνατος, ἀπό γυναίκα πάλι γεννιέται ἡ Ζωή!
Ἀγαλλιᾶσθε, δίκαιοι! Γεννήθηκε Αὐτός πού μᾶς δικαίωσε!
Ἀγαλλιᾶσθε, ἁμαρτωλοί καί ἀδύναμοι! Γεννήθηκε ὁ Σωτήρας μας!
Ἀγαλλιᾶσθε, αἰχμάλωτοι! Γεννήθηκε ὁ Λυτρωτής!
Ἀγαλλιᾶσθε, δοῦλοι! Γεννήθηκε ὁ Κύριος!
Ἀγαλλιᾶσθε, ἐλεύθεροι! Γεννήθηκε ὁ Ἐλευθερωτής!
Ἀγαλλιᾶσθε, ὅλοι οἱ χριστιανοί! Γεννήθηκε ὁ Χριστός!
(Ἁγίου Αὐγουστίνου, Στή Γέννηση τοῦ Κυρίου, λόγοι 1 καί 4· PL 38,996.1001.
Ἐλεύθερη ἀπόδοση Εὐ. Δάκας)
Μαζί μέ τούς μάγους
Τόν πρόσμεναν μέ λαχτάρα. Μές στά σκότη τῆς εἰδωλολατρίας τους διατηροῦσαν πάντα μιάν ἀχτίδα ἐλπίδας, ὅτι θά στείλει ὁ Θεός τόν ἀναμενόμενο, τόν μέγα Βασιλέα, τόν Λυτρωτή. Μελετώντας τά ἄστρα πῆραν τό μήνυμα τῆς γέννησής του. Ἑτοίμασαν τά δῶρα τους καί κίνησαν γιά νά ᾿ρθουν νά τόν προσκυνήσουν. Οἱ μάγοι, οἱ σοφοί τῆς Ἀνατολῆς, δίνουν τό παράδειγμα σέ κάθε ψυχή πού ἀναζητᾶ τόν Λυτρωτή. Νά πῶς μελετᾶ τήν πορεία τους καί τήν προτείνει σέ μᾶς ὡς ὑπόδειγμα ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης:
«Συλλογίσου, ἀγαπητέ, τό στρατί πού σέ διδάσκουν οἱ μάγοι γιά νά βρεῖς τόν Χριστό. Ξεκίνησαν μέ προθυμία. Συνέχισαν τήν ὁδοιπορία τους μέ σταθερότητα καί μεγαλοψυχία. Τήν ὁλοκλήρωσαν προσφέροντας τά μυστηριώδη δῶρα τους. Σκέψου τήν ἐξαιρετική προθυμία μέ τήν ὁποία αὐτοί οἱ τρεῖς βασιλιάδες ὑπήκουσαν στή φωνή τοῦ Θεοῦ, πού τούς μίλησε μέ ἕνα ἀστέρι. Πράγματι ἡ προθυμία τους ξεπερνᾶ κατά κάποιο τρόπο τήν προθυμία καί τήν ὑπακοή τοῦ Πατριάρχου Ἀβραάμ, στόν ὁποῖο ὁ ὕψιστος Θεός εἶχε μιλήσει ἄμεσα, μέ γλώσσα ξεκάθαρη καί ὄχι μέ ἀστέρι... Ἄφησαν παρευθύς πατρίδα καί σπίτια καί γυναῖκες καί παιδιά καί συγγενεῖς καί τήν περιουσία καί τήν ἐξουσία τους καί παραδόθηκαν σέ μία ὁδοιπορία ἄγνωστη, ἀσυνήθιστη, μακρά, κοπιαστική, γεμάτη κινδύνους, σέ ξένους τόπους. Καί τό σπουδαῖο εἶναι ὅτι ὅλα αὐτά τά ὑπέμειναν γιά ἕνα τέλος ἀμφίβολο καί ἀβέβαιο...
Σκέψου, ἀγαπητέ, πόσο μακριά βρίσκεσαι σύ ἀπό τό παράδειγμα τῶν μάγων. Ἀναρίθμητους φωτισμούς καί ἐλλάμψεις σοῦ ἔστειλε ὁ Θεός· πότε ἐσωτερικά, μέ τούς καλούς λογισμούς πού βάζει στήν καρδιά σου καί πότε ἐξωτερικά, μέ τίς ἅγιες Γραφές καί τά ἱερά βιβλία ἤ μέ τούς διδασκάλους καί πνευματικούς πατέρες μέ τούς ὁποίους συνομιλεῖς. Ἐσύ ὅμως δέν θέλησες νά ὁδηγηθεῖς ἀπό αὐτούς. Δέν θέλησες νά κάνεις ἕνα βῆμα γιά νά βρεῖς τόν Θεό, δηλαδή νά περπατήσεις στήν ὁδό τῶν ἐντολῶν του... Ὥς πότε, λοιπόν, θά περπατᾶς αὐτό τό δρόμο τῆς ἀπώλειας; Ἰδού, ἦλθε ὁ καιρός νά ἀρχίσεις τώρα· νά παραδώσεις τόν ἑαυτό σου στό θέλημα τοῦ Θεοῦ...
Ἔπειτα, οἱ μάγοι βρῆκαν στήν πορεία τους τόσα ἐμπόδια! Ὅλα τούς ἦρθαν ἀνάποδα μέσα στήν Ἰερουσαλήμ. Ἔλειψε τό ἀστέρι, πού τό εἶχαν παρηγοριά στήν ὁδοιπορία τους. Ταράχθηκε ὅλη ἡ πόλη μέ τήν εδηση πού ἔφεραν. Ὁ βασιλιάς Ἡρώδης, ἐχθρός θανάσιμος τοῦ νέου βασιλιᾶ, δηλαδή τοῦ Χριστοῦ, ἔγινε ἔξαλλος ἀπό τό θυμό. Οἱ μάγοι ὅμως δέν μικροψυχοῦν γιά ὅλα αὐτά. Οὔτε φοβοῦνται καθόλου πού αὐτοί εἶναι τόσο λίγοι καί βρίσκονται μέσα σ᾿ ἕνα ξένο βασίλειο. Τρέχουν καί ρωτοῦν τούς διδασκάλους γιά νά τούς ὁδηγήσουν αὐτοί. Πηγαίνουν στήν αὐλή ἑνός τυράννου ὑπερήφανου καί αἱμοβόρου· μέ τόλμη μεγάλη καί μεγαλοψυχία ζητοῦν νά μάθουν ποῦ γεννιέται ὁ νέος βασιλιάς. Ὤ τόλμη θαυμαστή! Ὤ μεγαλοψυχία οὐρανίων ἐπαίνων ἄξια!
Καί σύ, ἀγαπητέ, μιά καί ἀποφάσισες νά εἶσαι δοῦλος τοῦ Θεοῦ, ἑτοίμασε τόν ἑαυτό σου γιά νά δέχεσαι τούς πειρασμούς καί νά τούς ὑπομένεις μέ μεγάλη γενναιοψυχία... Μιμήσου τούς χαριτωμένους ἐκείνους μάγους καί μήν καθίσεις ν᾿ ἀκούσεις τά λόγια τοῦ πειρασμοῦ, μήν ἐμποδισθεῖς νά φέρεις εἰς πέρας τήν καλή σου ἀπόφαση.
Συλλογίσου ἀκόμη τά δῶρα πού πρόσφεραν οἱ μάγοι στόν Χριστό, μόλις τόν βρῆκαν στήν «οἰκία» (Μθ 2,11). Δέν εἶδαν ἐκεῖ καμία ἑτοιμασία ἤ κανένα σημεῖο βασιλικό. Κι ὅμως ὁδηγούμενοι ἀπό τήν πίστη καί τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ γνώρισαν τόν Ἰησοῦ ὡς βασιλιά τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς. Τόν ἀναγνώρισαν ὡς λυτρωτή ὅλου τοῦ κόσμου καί γι᾿ αὐτό ἔπεσαν καί τόν προσκύνησαν. Τοῦ πρόσφεραν τά δῶρα τους καί μαζί μέ αὐτά ὑπέταξαν στόν νέο βασιλιά τό κάθε τι. Ὑπέταξαν σ᾿ αὐτόν ὅλο τό νοῦ καί τήν καρδιά μέ τήν πίστη. Ὑπέταξαν ὅλο τό σῶμα μέ τήν προσκύνηση. Ὑπέταξαν ὅλα τά ἐξωτερικά ἀγαθά μέ τό χρυσό, μέ τή σμύρνα καί μέ τό λιβάνι. Μ᾿ αὐτά τά τρία δείχνουν πώς προσφέρουν στόν νεογέννητο βασιλιά ἐπίγνωση, ὑπακοή καί ἀγάπη. Καί τούς δίνει ὁ Χριστός τρία χαρίσματα: ἀντί τοῦ χρυσοῦ λαμβάνουν τήν ἐλευθερία ἀπό τό πάθος τῆς φιλαργυρίας· ἀντί τοῦ λιβάνου τήν ἐλευθερία ἀπό τήν εἰδωλολατρία· ἀντί τῆς σμύρνας τήν ἐλευθερία ἀπό τή νέκρωση τοῦ θανάτου τοῦ ψυχικοῦ. Ὤ τί μεγάλη φιλοτιμία ἔδειξαν οἱ μάγοι!
Πόσο μακάριος θά ἤσουν καί σύ, ἀδελφέ, ἄν ἤξερες νά ἀφιερώνεις στόν Κύριο, καθώς οἱ μάγοι, ὅ,τι ἔχεις σέ τοῦτο τόν κόσμο, τά ἐσωτερικά καί τά ἐξωτερικά ἀγαθά σου, τά ψυχικά καί τά σωματικά!
Πρόσφερε στόν Χριστό μιά καρδιά καί θέληση καθαρή σάν τό χρυσάφι· ἀπαλλαγμένη ἀπό κάθε κακή ἐπιθυμία, μέ πόθο γιά τά οὐράνια, μέ ζῆλο γιά τά πνευματικά· μιά καρδιά φλεγόμενη ὅλη ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, μέ ὅλα της τά θελήματα.
Πρόσφερε δῶρο στόν Ἰησοῦ σάν τή σμύρνα τή νέκρωση τοῦ θυμικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς σου. Ἀπομάκρυνε ἀπό τήν καρδιά σου κάθε ταραχή, ὀργή, θυμό, κάθε πικρία, μίσος καί κραυγή, κάθε λοιδορία.
Κι ἄν εἶσαι πλούσιος, νά τοῦ προσφέρεις ἐπιπλέον καί τόν πλοῦτο καί τά ἀγαθά σου, διότι αὐτά εἶναι δῶρα δικά του. Σοῦ τά ἔδωσε ὄχι γιά νά τά ἔχεις μόνος καί νά τά ἀπολαμβάνεις σάν ἐκεῖνον τόν ἄφρονα πλούσιο τοῦ Εὐαγγελίου, ἀλλά γιά νά τά διαχειρίζεσαι ὡς οἰκονόμος μοιράζοντάς τα σέ ὅσους τά ἔχουν ἀνάγκη».
Ἅγ. Νικόδημος Ἁγιορείτης
(Ἐπιλογές ἀπό τό βιβλίο του
Πνευματικά Γυμνάσματα)
Ψηφιδωτό «Ταξίδι τῶν μάγων», 1315-1320 μ.Χ. Μονή τῆς Χώρας, Κων/πολη
ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΜΑΣ
