῞Οπως ἀπ᾿ ὅλες τίς αἰσθήσεις καλύτερη εἶναι ἡ ὅραση, ἔτσι καί ἀπ᾿ ὅλες τίς ἀρετές ἡ προσευχή εἶναι ἡ πιό θεία καί ἱερή.

*  *  *

῞Οπως τό ψωμί εἶναι τροφή τοῦ σώματος καί ἡ ἀρετή τροφή τῆς ψυχῆς, ἔτσι καί τοῦ νοῦ τροφή εἶναι ἡ πνευματική προσευχή.

 *  *  *

Μακάριος ὁ νοῦς, ὁ ὁποῖος κατά τόν καιρό τῆς προσευχῆς μένει ἀνεπηρέαστος ἀπ᾿ ὅλα τά πράγματα.

*  *  *

Πολλές φορές ζήτησα μέ τήν προσευχή ἀπό τόν Θεό νά μοῦ γίνει κάτι πού νόμιζα καλό καί ἐπέμεινα παράλογα νά τό ζητῶ βιάζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δέν τόν ἄφηνα νά οἰκονομήσει ᾿Εκεῖνος ὅ,τι γνωρίζει ὡς συμφέρον δικό μου. Καί λοιπόν, ἀφοῦ ἔλαβα ὅ,τι ζήτησα, στενοχωρήθηκα ὕστερα πολύ, πού δέν εἶχα ζητήσει μᾶλλον νά γίνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Διότι δέν μοῦ ἦρθε τό πράγμα ἔτσι ὅπως τό νόμιζα.

῞Αγιος Νεῖλος

    Ἄν τοῦ κάθε ἁγίου τή μνήμη τήν ἐπιτελοῦμε μέ ὕμνους καί μέ τά ἀνάλογα ἐγκώμια, πόσο περισσότερο τή μνήμη τῶν ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, τῆς ὑψηλότατης κορυφῆς τοῦ κορυφαίου χοροῦ τῶν ἀποστόλων; Αὐτοί οἱ δύο εἶναι οἱ πατέρες καί καθοδηγηταί ὅλων ἐκείνων πού παίρνουν ἀπό τόν Χριστό τό ὄνομα τους, ἀποστόλων, μαρτύρων, ὁσίων, ἱερέων, ἱεραρχῶν, ποιμένων καί διδασκάλων, ποιμαινομένων καί διδασκομένων, ὅλων, διότι εἶναι οἱ ἀρχιποιμένες καί οἱ ἀρχιτέκτοντες τῆς εὐσεβείας καί τῆς ἀρετῆς, καί οἱ φωστῆρες τοῦ κόσμου, πού κρατοῦν τό λογαριασμό τῆς ζωῆς. Ξεπερνοῦν στή λάμψη ὅλους ἐκείνους πού ἔλαμψαν στήν εὐσέβεια καί στήν ἀρετή ὅσο ξεπερνᾶ ὁ ἥλιος τά ἄλλα ἀστέρια. Εἶναι οἱ οὐρανοί τῶν οὐρανῶν, πού διηγοῦνται τήν ὑψίστη δόξα τοῦ Θεοῦ.
    Αὐτοί οἱ λαμπροί φωστῆρες πού ἀνατέλλουν μαζί σήμερα φαιδρύνουν τήν Ἐκκλησία. Ἡ συνάντησή τους... προκαλεῖ περίσσεια φωτός... καί προσφέρει διπλῆ λάμψη στίς ψυχές τῶν πιστῶν...
    Ὁ Πέτρος μέ τή μετάνοια καί τό κατώδυνο πένθος, ὄχι μόνο θεράπευσε τήν ἄρνηση στήν ὁποία εἶχε παρασυρθεῖ, ἀλλά καί ξερρίζωσε ἐντελῶς ἀπό τήν ψυχή του τό πάθος τῆς ὑπερηφάνειας, ἐξαιτίας τοῦ ὁποίου τόν εἶχε ἐγκαταλείψει ὁ Κύριος... Θέλοντας νά τό φανερώσει αὐτό σέ ὅλους ὁ Ἰησοῦς, μετά τό κατά σάρκα πάθος πού ὑπέμεινε γιά μᾶς καί τήν τριήμερη ἀνάστασή του ἐκ νεκρῶν... τοῦ λέγει· «Σίμων Ἰωνᾶ, ἀγαπᾷς με πλεῖον τούτων;», δηλαδή περισσότερο ἀπό τούς μαθητάς μου; Καί πρόσεξε τήν ἀλλαγή του πρός τήν ταπείνωση. Αὐτός πού πρῶτα, χωρίς νά ἐρωτηθεῖ, ἔβαζε τόν ἑαυτό του πάνω ἀπό τούς ἄλλους κι ἔλεγε ὅτι ἄν ὅλοι σέ ἀρνηθοῦν, ἐγώ ὄχι, τώρα πού τόν ρωτᾶ ὁ Κύριος ἄν τόν ἀγαπᾶ περισσότερο ἀπό τούς ἄλλους, συναινεῖ ὅτι τόν ἀγαπᾶ, ἀλλά ἀφήνει «τό πλεῖον», ἀπαντώντας· «Ναί, Κύριε, σύ οἶδας ὅτι φιλῶ σε»...
    Τί εἶναι ὁ Παῦλος, καί ποιά γλῶσσα ἤ μᾶλλον ποιές καί πόσες θά μπορέσουν νά παραστήσουν ἔστω καί μέτρια τήν μέχρι θανάτου καρτερία του γιά τόν Χριστό; Αὐτός καθημερινά πέθαινε ἤ μᾶλλον ἦταν πάντα νεκρός, διότι, ὅπως ὁ ἴδιος ὁμολογεῖ, δέν ζοῦσε πλέον αὐτός, ἀλλά εἶχε μέσα του ζωντανό τόν Χριστό. Καί γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ὄχι μόνο τά παρόντα τά θεωροῦσε σκύβαλα, ἀλλά καί τά μέλλοντα τά ἔθετε σέ δεύτερη μοῖρα συγκρίνοντάς τα μέ τόν Χριστό... Κι εἶχε ζῆλο Θεοῦ ὥστε νά μᾶς ζηλεύει μέ ζῆλο Θεοῦ. Σέ ποιόν ἀπ' ὅλους παρά μόνο στόν Πέτρο θά ἀναγνώριζε κανείς τά ἴδια;...
    Βλέπετε πόση εἶναι ἡ δόξα καί ἡ ὁμοτιμία τοῦ Πέτρου καί τοῦ Παύλου καί πῶς καί οἱ δύο μαζί βαστάζουν τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ; Γι' αὐτό καί αὐτή τώρα ἀποδίδει καί στούς δύο μία καί τήν αὐτή τιμή, γιορτάζοντάς τους μαζί καί τούς δύο μέ τήν ἴδια τιμή σήμερα. Κι ἐμεῖς μελετώντας τό τέλος τους ἄς μιμηθοῦμε τή διαγωγή τους· ἄν ὄχι στ' ἄλλα τουλάχιστον στή διόρθωση πού παρέχει ἡ ταπείνωση καί ἡ μετάνοια. Τά ἄλλα εἶναι μεγάλα καί ὑψηλά· ταιριάζουν σέ μεγάλους, καί μεγάλοι μποροῦν νά τά μιμηθοῦν· μερικά μάλιστα ἴσως εἶναι ἐντελῶς ἀμίμητα· ἡ διόρθωση διά τῆς μετανοίας ὅμως ἁρμόζει περισσότερο σέ μᾶς παρά σέ κείνους, καθότι καθημερινά σέ πολλά σφάλματα πέφτουμε ὁ καθένας καί δέν ὑπάρχει πουθενά ἄλλη ἐλπίδα σωτηρίας, ἄν δέν ἁρπάζουμε αὐτή πού προσφέρει ἡ συνεχής μετάνοια.

Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ὁμιλία κη΄, Κατά τήν ἑορτήν τῶν ἁγίων καί κορυφαίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, PG 151,353ἑ.

   ῾Ο ναός αὐτός εἶναι ὁμοίωμα ἐκείνου τοῦ τάφου· μᾶλλον ἀνώτερος ἀπό ὁμοίωμα, εἶναι σχεδόν ἐκεῖνος ὁ ἴδιος τάφος. Διότι φιλοξενεῖ τό σῶμα τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ... ῞Οποιος, λοιπόν, προστρέχει στόν ὄντως θεῖο καί θεοδόχο αὐτόν τάφο καί στέκεται μέ ἀγάπη καί παραμένει ἐδῶ μέχρι τό τέλος, συγκεντρώνοντας τό νοῦ του καί ἀνυψώνοντάς τον πρός τόν Θεό, ὄχι μόνο θά ἀκούσει τά λόγια τῆς θεόπνευστης Γραφῆς σάν τή φωνή τῶν ἀγγέλων πού κηρύττουν τήν ᾿Ανάσταση, ἀλλά μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς του -ἤ καί μέ τά σωματικά ἀκόμη- θά δεῖ τόν ἴδιο τόν Κύριο. Πραγματικά, ἐκεῖνος πού μέ πίστη θωρεῖ τή μυστική τράπεζα καί τόν ἄρτο τῆς ζωῆς πού εἶναι πάνω της τοποθετημένος, ἀντικρύζει τόν ἐνυπόστατο Λόγο τοῦ Θεοῦ, πού γιά μᾶς σαρκώθηκε καί κατασκήνωσε ἀνάμεσά μας. Κι ἀξιώνεται ὄχι μόνο θεατής ἀλλά καί κοινωνός του νά γίνει, καθώς Τόν παίρνει κάτοικο στήν καρδιά του καί πληρώνεται μέ τή θεία του χάρη...
   ῞Οταν ὁ λογισμός στρέφεται γύρω ἀπό τά θεῖα πράγματα καί ἐντρυφᾶ στήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ κυριαρχώντας στίς σαρκικές ἐπιθυμίες καί ἀποκρούοντας τούς σαρκικούς λογισμούς, ἡ χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος παραλαμβάνει ἤρεμη τήν ψυχή καί τῆς χαρίζει τή γεύση τῶν μελλοντικῶν μυστικῶν δωρεῶν, πού κανείς ἐμπαθής ἤ ἀμελής δέν γεύθηκε... ῾Η γεύση αὐτή εἶναι ἀρραβώνας. ῾Η καρδιά πού δέχεται αὐτούς τούς ἀρραβῶνες γίνεται πνευματική καί προγεύεται τή σωτηρία της.

Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Εἰς τό ὄγδοον ἑωθινόν Εὐαγγέλιον, ΕΠΕ 9, 590-595.
(᾿Απόδοση Βασιλική Τάτση, φιλόλογος)

   ῞Ενα δράμα σέ μορφή κέντρωνα μέ τόν τίτλο «Χριστός Πάσχων» ἀνήκει στήν ποιητική δημιουργία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. ῾Ο ποιητής - πατέρας τῆς ᾿Εκκλησίας συνέρραψε στίχους ἤ σπαράγματα στίχων τοῦ μεγάλου τραγικοῦ Εὐριπίδη καί συνέθεσε τό δικό του δράμα. Παρά τά δάνεια, τό ποίημα κατά τούς εἰδικούς διατηρεῖ τήν πνοή καί τό ὕφος τοῦ ἁγίου ποιητῆ.
   Τό δράμα ξετυλίγεται σέ τρεῖς πράξεις· α) τό Πάθος καί ὁ θάνατος τοῦ Χριστοῦ     β) ὁ Χριστός στόν τάφο γ) ἡ ᾿Ανάσταση.
   Λίγο πρίν τόν ἐπίλογο τοῦ δράματος ὁ ἀναστημένος Χριστός ἀπευθύνει τά τελευταῖα του λόγια πρός τούς μαθητές του. ῾Η σύνθεση μένει πιστή στό ἁγιογραφικό κείμενο, ἀλλά τοῦ προσδίδει τή χάρη τοῦ ρυθμοῦ καί τῆς ποίησης.

Εἰρήνη ὑμῖν!
Μά τί φοβᾶστε; Νά! χέρια καί πόδια
καί τήν πλευρά μου αὐτή τή λογχισμένη
δεῖτε ξεκάθαρα. Νιῶστε πώς εἶμαι ἐγώ
ὁ ἴδιος πάλι· γιατί τό πνεῦμα δέν ἔχει ἴχνος σάρκας
οὔτε τά κόκκαλα στό πνεῦμα συνυπάρχουν,
καθώς ἐμένα βλέπετε ὅλα νά τά ᾿χω.

῞Οπως ἐδῶ στή γῆ μέ ἔστειλε ὁ Πατέρας,
ἔτσι σᾶς στέλνω ἐγώ στόν κόσμο ὅλο
καί μεταδίδω στούς φίλους μου, ἐσᾶς,
τό Πνεῦμα τ᾿ ῞Αγιο· πάρτε το!
Κηρύξτε στόν καθένα ἐμέ μαζί μέ τόν Πατέρα
μία θεότητα μέ τό πανάγιο Πνεῦμα.
Τρέξτε, λοιπόν, πηγαίνετε, κήρυκες ἀγαπημένοι,
τραγούδια νίκης σκορπίστε πάνω στή γῆ.
Καί στά βασιλικά παλάτια τριγυρνώντας
πεῖτε το, καί νά τ᾿ ἀκούσουν ὅλοι
στήν πόλη τοῦ Δαυΐδ·
ἡ σωτηρία ἀπό τόν τάφο ξεπηδᾶ.

Δικοί μου μάρτυρες σ᾿ ὅλη τή γῆ γενεῖτε
καί θά σωθεῖ ὅποιος -ἀφοῦ τό λόγο σας δεχτεῖ-
μετέχει καί στό βάπτισμα, τῆς ἁμαρτίας λυτήριο.
Μά κεῖνος πού τά λόγια σας μ᾿ ἀποστροφή θά διώξει,
κατάκριση θά λάβει ὡς ἄπιστος.
Κι ἀκόμη μιά τοῦ Πνεύματος σᾶς δίνω χάρη·
ὅποιον ἀπ᾿ τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας
σεῖς τόν λύσετε, θά μείνει ἐλεύθερος
καί λυτρωμένος τῆς κρίσεως τήν ὥρα.
᾿Ενῶ στῆς ἁμαρτίας τά δεσμά αἰώνια θά στενάζει
ὅποιος δέν λάβει ἄφεση ἀπό σᾶς.

(ΕΠΕ 8,241-243. ᾿Απόδοση Β.Σ.)

    Τή στιγμή πού ὁ Θεός ἔσκυψε νά ἀφουγκραστεῖ κι οἱ ἄγγελοι πάψαν τήν ἀέναη δοξολογία τους κι ἡ πλάση ὁλόκληρη κράτησε τήν ἀνάσα της γιά νά ἀκούσει, ἡ ἄσημη παρθένος τῆς Ναζαρέτ ἁπλά καί ταπεινά ἀλλά καί μέ συναίσθηση ἀποκρίθηκε·
    ᾿Ιδού ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά τό ρῆμά σου!
    Κι ἔπειτα ἀπ᾿ τήν ἱερή σιγή ξέσπασε τό θεϊκό γιορτάσι. Αὐτό πού ἄρχισε αἰῶνες πρίν, ἀλλά εἶναι πάντοτε τωρινό. «Σήμερα», λέει ὁ Νικόλαος Καβάσιλας, «ὁλόκληρη ἡ κτίση χαίρει. Καί δέν μένει ἔξω ἀπό τή γιορτή οὔτε αὐτός πού κρατεῖ στά χέρια του τόν οὐρανό. Διότι αὐτά πού συμβαίνουν σήμερα εἶναι ἕνα πραγματικό πανηγύρι». ῞Οσα συνέβησαν τότε καί συμβαίνουν καί σήμερα, καί θά συμβαίνουν στό κάθε σήμερα τῆς ὀρθόδοξης λατρευτικῆς παράδοσης, ἔχουν τήν ἀρχή καί τό ξεκίνημά τους στή σεμνή ἀλλά συγκλονιστική κατάθεση τῆς Μαρίας·
    ᾿Ιδού ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά τό ρῆμά σου!
    «Μόλις πρόφερε τήν ἀπάντησή της, ἀμέσως ὅλα πραγματοποιήθηκαν. Κι ὅπως, μόλις ὁ Θεός πρόσταξε “γεννηθήτω φῶς”, ἀμέσως διαλύθηκε τό σκοτάδι, ἔτσι ἀκαριαῖα μέ τή φωνή τῆς Παρθένου ἀνέτειλε τό ἀληθινό φῶς. ῾Ενώθηκε ὁ Θεός μέ τήν ἁγνή της σάρκα, πού μέ τήν καθαρότητά της ἀνέδειξε ὡραία τήν κοινή ἀνθρώπινη φύση, καί κυοφορήθηκε στή μήτρα της Αὐτός πού “φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον”».
    Γεμάτος ἀπορία καταλήγει στό λόγο του «Εἰς τόν Εὐαγγελισμόν» ὁ ἅγιος τῆς ᾿Εκκλησίας μας· «Γι᾿ αὐτά τά λόγια ποιά εὐχαριστία θά βρίσκαμε ἐμεῖς ἄξια γιά νά σοῦ προσφέρουμε; Πῶς νά σέ προσφωνήσουμε ἐσένα, πού ἀντάξιό σου τίποτα δέν ὑπάρχει ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους; Τά δικά μας λόγια εἶναι γήινα, ἐνῶ ἐσύ ξεπέρασες τίς κορυφές τούτου τοῦ κόσμου. Μόνο οἱ ἄγγελοι καί νοῦς χερουβικός καί γλώσσα πύρινη μποροῦν νά σοῦ προσφέρουν λόγους τιμητικούς. Γι᾿ αὐτό κι ἐμεῖς ζητοῦμε νά ᾿βροῦμε ἀγγελική φωνή. Κι ἄλλη κατάλληλη προσφώνηση δέν βρίσκουμε ἀπ᾿ τό χαιρετισμό τοῦ οὐρανοῦ πού σοῦ ᾿φερε ὁ Γαβριήλ·
Χαῖρε Κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετά σοῦ!».

                                ᾿

Απόδοση Β. Σ.

* Αὐτή εἶναι πραγματικά φιλοστοργία μητέρας, τό νά εἶναι ἕτοιμη νά ὑπομένει τά πάντα χάριν τοῦ παιδιοῦ της.

* Αὐτό θά πεῖ μητέρα γεμάτη στοργή καί ἀγάπη γιά τό παιδί της· Νά τό παροτρύνει καί νά τό ἀπομακρύνει ἀπό τό σπίτι, ὅταν τό καλεῖ τό καθῆκον, καί νά ὑπομένει ἤρεμα τόν ἀποχωρισμό καί νά τό εὐγνωμονεῖ γιά τήν ἀποδημία του.

* Γνώρισμα τῆς μητέρας δέν εἶναι ἡ γέννηση παιδιῶν, διότι αὐτό εἶναι δῶρο τῆς φύσεως, ἀλλά ἡ ἀνατροφή τῶν παιδιῶν, διότι αὐτό ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἐλεύθερη ἀπόφασή της... Δέν κάνει, λοιπόν, τή γυναίκα πραγματική μητέρα ἡ γέννηση παιδιῶν ἀλλά ἡ καλή ἀνατροφή τους.

* Οἱ μητέρες ἐκεῖνες πού, ἀποχαυνωμένες ἀπό τό πάθος τῆς νοσηρῆς ἀγάπης, ἐπιδιώκουν εἰς βάρος τοῦ συμφέροντος τῶν παιδιῶν τή συνεχῆ παρουσία τους κοντά τους, θά μποροῦσαν δίκαια νά ὀνομαστοῦν ὄχι μητέρες ἀλλά φόνισσες τῶν παιδιῶν τους.

᾿Εάν θέλεις νά ἁρπάξεις τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γίνε βιαστής. Βάλε τόν αὐχένα σου στό ζυγό τῆς ὑπηρεσίας τοῦ Χριστοῦ... ᾿Ελάφρυνέ τον μέ τόν κόπο τῶν ἀρετῶν, μέ νηστεῖες, μέ ἀγρυπνίες, μέ ὑπακοή, μέ ἡσυχία, μέ ψαλμωδίες, μέ προσευχές, μέ δάκρυα, μέ χειρωνακτική ἐργασία, μέ τήν ὑπομονή κάθε θλίψεως πού ἔρχεται ἐναντίον σου καί ἀπό τούς δαίμονες καί ἀπό τούς ἀνθρώπους.
Νά μή σέ πείσει μέ τόν καιρό ὁ ὑψηλόφρονας λογισμός νά ἐλαττώσεις τούς κόπους, γιά νά μήν καταληφθεῖς στή θύρα τοῦ θανάτου γυμνός ἀπό ἀρετές καί βρεθεῖς ἔξω ἀπό τίς πύλες τῆς βασιλείας.
Προκοπή τῆς ψυχῆς εἶναι ἡ προκοπή στήν ταπείνωση· ἀπό τήν ὑψηλοφροσύνη προέρχεται ἡ ἥττα καί ἡ ἀτιμία.
᾿Εξέταζε τήν ἐργασία κάθε ἡμέρας, σύγκρινέ την μέ τήν ἐργασία τῆς προηγούμενης καί φρόντιζε νά βελτιωθεῖς. Πρόκοβε στίς ἀρετές, γιά νά πλησιάσεις τούς ἀγγέλους.

  Λόγος ἀσκητικός Α',
  ΕΠΕ 8, σελ. 123

Πῶς καί πῦρ ὑπάρχεις βλύζων;
Πῶς καί ὕδωρ εἶ δροσίζων;
Πῶς καί καίεις, καί γλυκαίνεις;
Πῶς φθοράν ἐξαφανίζεις;
Πῶς θεούς ποιεῖς ἀνθρώπους;
Πῶς τό σκότος φῶς ἐργάζῃ;
Πῶς ἀνάγεις ἐκ τοῦ ᾅδου;
Πῶς θνητούς ἐξαφθαρτίζεις;
Πῶς πρός φῶς τό σκότος ἕλκεις;
Πῶς τήν νύκτα περιδράσσῃ;
Πῶς καρδίαν περιλάμπεις;
Πῶς με ὅλον μεταβάλλεις;
Πῶς ἑνοῦσαι τοῖς ἀνθρώποις;
Πῶς υἱούς Θεοῦ ἐργάζῃ;
Πῶς ἐκκαίεις σου τῷ πόθῳ;
Πῶς τιτρώσκεις ἄνευ ξίφους;
Πῶς ἀνέχῃ; Πῶς βαστάζεις;
Πῶς εὐθύς οὐκ ἀποδίδως;
Πῶς ὑπάρχων ἔξω πάντων,
βλέπεις πάντων τά πρακτέα;
Πῶς μακράν ἡμῶν τυγχάνων,
καθορᾷς ἑκάστου πρᾶξιν;
Δός ὑπομονήν σοῖς δούλοις,
μή καλύψῃ τούτους θλῖψις.
 
     

Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος

«Ξύπνα νωρίς· μήν τεμπελιάσεις σήμερα· πρόσεξε ποιόν πρῶτα θά δεῖς καί πῶς θά περάσεις τήν Πρωτοχρονιά, γιατί ἔτσι θά σοῦ πάει ὅλη ἡ χρονιά!».
῾Η ἀντίληψη αὐτή τῶν μανάδων μας ἔντονα ἐπικρατοῦσε καί στή ρωμαϊκή ἐποχή. Φρόντιζαν στίς Καλάνδες (τό ρωμαϊκό calandas εἶναι συνώνυμο μέ τή «νουμηνία» τῶν ῾Εβραίων, τήν πρωτομηνιά) νά διοργανώνουν μεγάλες εἰδωλολατρικές γιορτές μέ τό γνωστό ὀργιαστικό περιεχόμενο, γιά νά «ἀπολαμβάνουν» παρόμοια ὅλη τή χρονιά.
 Μέ ἀφορμή τέτοιες ἐκδηλώσεις, πού συνεχίζονταν καί στήν ἐποχή του, ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἐκφώνησε τό «Λόγο ταῖς Καλάνδαις, κατά τῶν παρατηρούντων τάς νεομηνίας, καί κατά τήν πόλιν χορείας τελούντων» μέ αὐστηρότητα καί ἀποτροπιασμό·
«Στολίστηκε ἡ πόλη μας σάν καμιά φανταγμένη γυναίκα, πού ἔχει ἀδυναμία στά χρυσαφικά καί τήν πολυτελῆ ἐνδυμασία, γιά νά κάνει τήν πρώτη τοῦ χρόνου λαμπρή κι ἐντυπωσιακή κι εὐχάριστη... Εἶναι προτιμότερο ὅμως νά εὐτρεπίζουμε τήν ψυχή κι ὄχι τά μαγαζιά, τή σκέψη μας κι ὄχι τήν ἀγορά, γιά νά θαυμάζουν ὄχι οἱ ἄνθρωποι ἀλλά οἱ ἄγγελοι, καί νά εὐαρεστεῖται ὁ Θεός... Μή φορᾶς στεφάνια στίς πόρτες σου, ἀλλά κάνε τή ζωή σου ἄξια νά σέ στεφανώσει ὁ Χριστός μέ τόν "στέφανον τῆς δικαιοσύνης"».
῾Ο ἅγιος ᾿Ιωάννης ἐπισημαίνοντας τά ὅσα φοβερά γίνονταν στά γλέντια, ὅπου διοργανώνονταν χυδαῖοι ἀγῶνες, δέν μένει μόνο στίς θλιβερές διαπιστώσεις καί τό στιγματισμό τῶν γεγονότων. Δυναμικός, ἀνυποχώρητος σαλπίζει ἀγωνιστικό ἐγερτήριο· «Ταῦτα ἀνάξια τῆς ἡμετέρας φιλοσοφίας», λέγει στούς πιστούς πού τόν ἀκοῦν, «καί ἁμαρτάνετε ὄχι μόνο ὅταν τά κάνετε ἐσεῖς οἱ ἴδιοι, ἀλλά καί ὅταν συμμετέχετε ἐπευφημώντας καί παρατηρώντας τα. ῎Αλλωστε εἶναι ἀνοησία νά περιμένεις ἀπό τίς διασκεδάσεις τῆς πρώτης μέρας νά κυλήσει ὅλος ὁ χρόνος σου καλά καί εὐχάριστα. ῾Ο χρόνος σου θά εἶναι καλός, ἐάν καί τήν πρώτη του μέρα κι ὅλες τίς ὑπόλοιπες κάνεις τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. ῎Αν ἐργάζεσαι τήν ἀρετή, ἡ μέρα σου θά γίνει καλή. ῎Αν δουλεύεις στήν ἁμαρτία, θά ᾿ναι ἄσχημη. Τό νά διακρίνεις τίς μέρες σέ καλές καί κακές εἶναι ἕνα καλό τέχνασμα, γιά νά μήν κάνεις ποτέ τό καλό. Διότι στίς "κακές" μέρες εἶναι ἀνώφελο, λές, νά προσπαθήσεις, ἐνῶ στίς "καλές" δέν χρειάζεται προσπάθεια, ἀφοῦ εἶναι ἀπό μόνες τους καλές.
῾Ο χριστιανός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό πρωτοχρονιές οὔτε ἀπό πρωτομηνιές γιά νά γιορτάσει, διότι γι᾿ αὐτόν ἡ κάθε μέρα εἶναι γιορτή. ῎Αν ἔχεις καθαρή τήν καρδιά καί τή συνείδησή σου, ἔχεις πάντα γιορτή κι εἶσαι γεμάτος ἐλπίδα γιά τό μέλλον σου πού δέν περιορίζεται ἀπό τό χρόνο, ἀλλά ἐκτείνεται στήν αἰωνιότητα».

᾿Ελεύθερη ἀπόδοση Β. Σ.
    

Διάλεξε τό σύμμαχό σου!

῾Ο Θεός ἀντιτάσσεται στούς ὑπερήφανους, ἐφόσον ἀπό τήν ἀρχή ἀντιτάχθηκε στόν ἀρχηγό τους. Πρόσεξε, λοιπόν, μήν κάνεις ἀντίμαχό σου τόν Θεό καί τόν ἀρχαῖο ἀντάρτη σύμμαχο!
Μαρτυρίῳ Ι 164· ΡG 78,292Β

Μάθε ν᾿ ἀγωνίζεσαι!

᾿Επειδή στήν ἐπιστολή σου μέ ρωτᾶς τί πρέπει νά κάνεις, σοῦ ἀπαντῶ πώς δέν χρειάζεται τίποτε ἄλλο παρά νά ἀσκεῖς τήν ἀρετή καί νά καλλιεργεῖς τήν ἡσυχία· νά περιμένεις τήν ὥρα τῆς κρίσεως καί νά ἀποκρούεις τίς διαβολικές μεθόδους. Εἶναι, πράγματι, φοβερός καί πολυμήχανος ὁ ἐχθρός τοῦ ἀνθρώπου... Δέν συνηθίζει τήν κατά μέτωπο ἐπίθεση. Πλησιάζει συχνά μέ τό προσωπεῖο τοῦ φίλου κρατώντας κρυφά τά βέλη τῆς ἁμαρτίας. Μέ τό πρόσχημα νά ὁδηγήσει στή θέωση τόν ἄνθρωπο, τόν κατήντησε ἀθλιότερο ἀπό τά ἄλογα ζῶα... ᾿Εντούτοις, πολλοί ἀνακάλυψαν τίς μεθοδεῖες του καί κατέστησαν ἀνενεργά τά ὅπλα του. Γι᾿ αὐτό, ὅσοι μέ φρόνηση θέλουν ν᾿ ἀγωνίζονται γιά τή σωτηρία τους, ἄς ἐξιχνιάσουν τά σχέδιά του κι ἄς λάβουν τά μέτρα τους!

Διδύμῳ πρεσβυτέρῳ G 28· ΡG 78,1341

᾿Απόδοση Β. Τ.