•     Ποτέ μήν ἀπελπίζεσαι, ὦ ἄνθρωπε. Μονάχα γιά κεῖνον ἀπελπίσου πού ἀπελπίζεται ἀπό τόν ἑαυτό του.
•     Ὅποιος στηρίζει τήν ἐλπίδα του στόν Κύριο ἀσφαλίζεται σέ φρούριο ἀπόρθητο, κατέχει ἀήττητο ὅπλο καί δύναμη ἀκαταμάχητη.
•     Ὅσο ὁ οὐρανός εἶναι καλύτερος ἀπό τή γῆ, τόσο ἡ εὐτυχία τῆς γῆς εἶναι μικρότερη ἀπό αὐτή τοῦ οὐρανοῦ.
•     Βοᾶτε ἀπό τό πρωί ὥς τό βράδυ τό «Κύριε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον ἡμᾶς». Ἡ προσευχή καταπραΰνει τό θυμό, σβήνει τήν κακή ἐπιθυμία, λειώνει τό φθόνο, διώχνει τή λύπη, φωτίζει τή σκέψη.
•     Ντροπή νά νιώθεις ὅταν ἁμαρτάνεις, μήν ντρέπεσαι ὅταν μετανοεῖς. Στήν ἀπώλεια δέν μᾶς ὁδηγεῖ τόσο ἡ ἁμαρτία ὅσο ἡ ἀπελπισία. Νά ἐπανορθώνουμε τήν ἁμαρτία μέ τή μετάνοια καί νά στηριζόμαστε στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
•     Κανείς δέν σώζεται, ἄν δέν βοηθήσει νά σωθοῦν καί οἱ ἄλλοι. Ὁ καθένας εἶναι ὑπεύθυνος γιά τή σωτηρία τῶν ἄλλων.
•     Ἡ συνεχής χαλαρότητα γιά τήν ἐκπλήρωση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ ὁδηγεῖ στήν ἀπιστία.
•     Ἀδιαφόρησε γιά τίς ἀνέσεις καί τότε θά ἀποκτήσεις ἄνεση. Ἀδιαφόρησε γιά τά ὑλικά ἀγαθά καί τότε θά τά ἀποκτήσεις, ὄχι ὡς δέσμιος καί δοῦλος αὐτῶν ἀλλά ὡς ἐλεύθερος. Μέ ὅσα περισσότερα ἀγαθά περιβάλλεσαι, τόσο δουλικότερος γίνεσαι.

Μ. Βασιλείου, Περί τοῦ μή προσκολλᾶσθαι τοῖς βιοτικοῖς,
ΕΠΕ 7,162-165.

 Πολύ καί ποικιλοτρόπως μᾶς πολεμᾶ καθημερινά, ἀγαπητοί μου, ὁ ἐχθρός τῆς ἀλήθειας. Κι ὅπως γνωρίζετε, χρησιμοποιεῖ γιά βέλη του τίς δικές μας ἐπιθυμίες· ἐμεῖς τοῦ δίνουμε τή δύναμη νά μᾶς βλάπτει. Τή δική του ἐξουσία μέ ἄλυτους νόμους τή δέσμευσε ὁ Δεσπότης Χριστός, καί δέν τόν ἄφησε νά ὁρμήσει μέ μιᾶς καί νά ἐξαφανίσει τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό τή γῆ. Γι᾿ αὐτό ὁ μισόκα­λος ἐκμεταλλευόμενος τήν ἀφροσύνη μας, κλέβει τή νίκη ἐναντίον μας σάν τούς πονηρούς πλεονέκτες. Αὐτοί, ἐπειδή θέλουν νά πλουτίζουν ἀπό ξένες πε­ρι­ουσίες ἀλλά δέν ἔχουν τή δύναμη νά τίς ἁρπάζουν φανερά, συνήθως παραμονεύουν στούς δρόμους κρυμμένοι σέ κάποια βαθειά χαράδρα ἤ πίσω ἀπό πλατύφυλλους θάμνους, καί ἐπιτίθενται ξαφνικά στούς περαστικούς, πού δέν ἀντιλαμβάνονται τόν κίνδυνο παρά μόνο ἀφοῦ πέσουν στήν παγίδα. Ἔτσι καί ὁ προαιώνιος ἐχθρός μας τρέχει καί κρύβεται στίς σκιές τῶν κοσμικῶν ἡδονῶν. Εἶναι φοβερό πῶς ξεφυτρώνουν στό δρόμο τῆς ζωῆς μας! Πίσω ἀπ᾿ αὐτές ἔντεχνα κρύβεται ὁ ἐπιτήδειος ληστής καί μᾶς ξεγελᾶ. Στήνει ὕπουλα τίς ὀλέθριες παγίδες του ἐκεῖ πού δέν τό ὑποπτευόμαστε.

 Ἄν, λοιπόν, θέλουμε νά βαδίζουμε μέ ἀσφάλεια στό δρόμο τῆς ζωῆς μας καί νά παρουσιάσουμε στόν Χριστό τήν ψυχή καί τό σῶμα μας δίχως τραύματα αἰ­σχύνης, γιά νά μᾶς στεφανώσει νικητές, εἶναι ἀνάγκη νά κρατοῦμε πάντοτε ὀρ­θά­νοιχτα τά μάτια τῆς ψυχῆς μας. Μήν ἀφήνουμε τήν καρδιά μας νά προσκολλᾶται σέ χαρές πού, ἐνῶ δέν τό ὑποψιαζόμαστε, εἶναι παγίδες τοῦ πονηροῦ!

Ἀπόδοση Β.Τ.

Γύρισε καί κοίταξε παντοῦ. Ἡ ἥσυχη χειμωνιάτικη νύχτα, πού ἄλλοτε ἔδινε στήν Πόλη τοῦ Κωνσταντίνου ἕναν ξεχωριστό τόνο γαλήνης, δέν ἦταν πιά ἐκεῖ. Εἶχε πάρει τή θέση της ὁ θόρυβος, τά ἀχαλίνωτα ἐκκωφαντικά τραγούδια στούς δρόμους, τά γέλια πού προκαλοῦσε ἄσωστα τό κρασί. Στήν ἀγορά, στόν ἱππόδρομο, στά ἀνάκτορα ἀκόμη, οἱ φουντωμένοι δαυλοί διέλυαν τό σκοτάδι· ἔκαναν τή νύχτα μέρα. Καί μποροῦσε νά διακρίνει κανείς τά πρόσωπα πού χαχάνιζαν νά ἀντανακλοῦν σχεδόν τρομακτικά τό φῶς τους.
 Γιόρταζαν, λέει, τά Θεοφάνεια, δηλαδή τά Χριστούγεννα.
 Μέ κοφτό ἀργό βῆμα ἀνέβηκε στόν ἄμβωνα. Ὁ ναός ἦταν γεμάτος χριστιανούς, πού περίμεναν μέ ἀγωνία νά τόν ἀκούσουν. Πῶς νά ξεχάσουν; Πρίν μόλις λίγες ἡμέρες στόν ἴδιο αὐτό χῶρο λειτουργοῦσε ἕνας ἀρειανός «ἐπίσκοπος». Ἅπλωνε τά χέρια του στό θυσιαστήριο τοῦ Θεοῦ ἕνας ἄνθρωπος πού εἶχε ἀρνηθεῖ τόν Θεό! Ἡ Πόλη ὁλόκληρη ἦταν στά χέρια τῶν ὀπαδῶν τοῦ Ἀρείου! Οἱ λίγοι Ὀρθόδοξοι, κυνηγημένοι, καταδιωγμένοι συνωστίζονταν στόν ναΐσκο τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας. Ἐκεῖ τούς στήριζε στήν ὀρθόδοξη πίστη ὁ ἴδιος αὐτός, πού τώρα τόν εἶχαν μπροστά τους ἐπίσκοπον· ὁ Γρηγόριος. Μέ τούς δικούς του ἀγῶνες, τούς σφυρηλατημένους στό ἀμόνι τῆς χάριτος τοῦ Χριστοῦ, σιγά-σιγά ἄλλαξαν τά πράγματα. Ἦρθαν καλύτερες ἡμέρες γιά τούς πιστούς τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Οἱ «βάρβαροι» ἔφυγαν.
Ἔφυγαν ὅμως στ᾿ ἀλήθεια;...
 Ἄνοιξε τό στόμα του νά μιλήσει στίς ψυχές πού κρέμονταν ἀπό τά χείλη του γιά μιά καινούργια αἵρεση. Γιά μιά γάγγραινα πού ὕπουλα πιά λυμαινόταν τήν Ἐκκλησία. Ἦταν ὁ κίβδηλος Χριστιανισμός, πού σήκωνε τώρα μέ ἰταμότητα τό κεφάλι του. Ὁ Χριστιανισμός πού ἔφερνε μέσα του ἤθη καί παραδόσεις εἰδωλολατρικές, πού ἀναμίγνυε τήν καθαρή πίστη στόν τριαδικό Θεό μέ τή βρωμιά τῆς ξέπνοης, ἀπό καιρό, ἐθνικῆς θρησκείας.
 Εἶχε χρέος νά τό κάνει· νά προφυλάξει τόν ζωντανό θησαυρό πού ὁ Θεός τοῦ ἐμπιστεύθηκε. Κι ἄς ἦταν Θεοφάνεια. Κι ἄς μήν ἦταν εὐχάριστο στούς πολλούς ν᾿ ἀκοῦν γιά πράγματα δυσάρεστα, νά ὠθοῦνται σέ ἀγώνα τίς μέρες αὐτές τίς ἤρεμες.
 «Νά μή στήσουμε χορούς, ἀδελφοί, οὔτε νά στολίσουμε τίς πλατεῖες... Νά μήν ἐπιδοθοῦμε στίς ἀπολαύσεις τῆς γεύσης, οὔτε νά ψάξουμε γιά τά καλύτερα φορέματα, γιά τή λάμψη τῶν διαμαντιῶν καί τοῦ χρυσοῦ, γιά τά βαψίματα πού ἀλλοιώνουν τό πρόσωπο, τή θεία εἰκόνα... Νά μήν παραδοθοῦμε στά μεθύσια καί στά ἄσωτα γλέντια πού πᾶνε μαζί μέ τήν ἀσέλγεια... Νά μήν προσπαθοῦμε νά ξεπεράσουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον στή χλιδή... Νά μή γεμίσουμε τή γῆ καί τή θάλασσα μ᾿ αὐτήν τήν πολύτιμη γιά μᾶς ἀκαθαρσία!...
 Ὅλα αὐτά τά κάνουν οἱ εἰδωλολάτρες. Αὐτοί ἔχουν θεούς πού χαίρονται μέ τίς μυρωδιές τῶν κρεάτων καί τούς λατρεύουν μέ τόν ἡδονισμό τῆς κοιλιᾶς. Πονηροί καθώς εἶναι ἔφτιαξαν καί προσκυνοῦν πονηρούς θεούς...
 Ἀλλά ἡ δική μας τρυφή νά εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ... Νά ταξιδέψουμε μαζί μέ τόν ἀστέρα, νά προσφέρουμε στόν Κύριό μας δῶρα μαζί μέ τούς μάγους. Νά τόν δοξάσουμε καί νά τόν ὑμνήσουμε μαζί μέ τούς βοσκούς καί τούς ἀγγέλους... Κι ἄν εἶναι νά φύγουμε μαζί Του στήν Αἴγυπτο, ἄς φύγουμε. Ὡραῖο πράγμα νά διωκόμαστε μαζί μέ τόν Χριστό!... Νά τόν ἀκολουθήσουμε ὕστερα σ᾿ ὅλα τά στάδια τῆς ζωῆς Του... Νά σιωπήσουμε μαζί Του μπροστά στόν Ἡρώδη. Νά δεχτοῦμε τό φραγγέλιο, τή χολή, τό ὄξος, τά ραπίσματα, τούς κολαφισμούς, τό ἀκάνθινο στεφάνι τοῦ δύσκολου δρόμου πού βαδίζει στή ζωή του ὅποιος ἀγαπᾶ τόν Θεό, τό πορφυρό ροῦχο, τό καλάμι, τή γελοιοποίηση ἀπό ἐκείνους πού ἐμπαίζουν τήν ἀλήθεια, ... καί τέλος τή σταύρωση καί τήν ταφή μαζί Του, γιά νά συναναστηθοῦμε καί νά συμβασιλεύσουμε μαζί Του!...». (Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου «Εἰς τά Θεοφάνεια, ετουν γενέθλια τοῦ Σωτῆρος», Λόγος 38ος, ΡG 36,312- 333).
 Τόν ἄκουγες κι ἔλεγες πώς δέν μιλοῦσε τό στόμα τοῦ Γρηγορίου. Μιλοῦσαν οἱ πληγές πού δέχτηκε στό κορμί του ἀπό τούς ἐχθρούς του, τούς ἐχθρούς τοῦ Κυρίου του. Μιλοῦσε ἡ καρδιά του ἡ ματωμένη ἀπό τούς διωγμούς πού δέχτηκε γιά τό ὄνομά Του. Δέν ἦταν κούφια λόγια αὐτά, ξερές ἠθικολογίες. Ἦταν πρίν ἀπ᾿ ὅλα βίωμά του. Ἡ ζωή του ὁλόκληρη.

* * *

 2011 χρόνια μετά Χριστόν! Ὁ λόγος αὐτός τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἐκδόθηκε ἀπό μεγάλους ἐκδοτικούς οἴκους στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό. Διαβάστηκε καί μελετήθηκε ἀπό ἐπιστήμονες. Δόθηκαν περισπούδαστες ἀπαντήσεις σέ ποικίλα ἐρωτήματα τοῦ τύπου: «πότε ἐκφωνήθηκε;», «ποῦ ἐκφωνήθηκε;» κ.τ.ὅ.
 Ἕνα μόνο ἐρώτημα παραμένει ἀναπάντητο, γιά νά θρυμματίζει τήν ἔνοχη ἐπανάπαυσή μας: Ἄραγε ἔπιασαν τόπο τά λόγια ἐκεῖνα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου; Ἄραγε σήμερα γιορτάζουμε τά Χριστούγεννα μέ τό πνεῦμα τοῦ ἁγίου πατρός ἤ μήπως ἀντηχοῦμε ἀκόμη τούς πανηγυριστές ἐκείνης τῆς παλιᾶς διεφθαρμένης ἐποχῆς;
 Τήν ἀπάντηση ἄς τήν ἀναζητήσει ὁ καθένας γιά τόν ἑαυτό του μέ τιμιότητα καί εἰλικρίνεια.

Εὐάγγελος Δάκας
Θεολόγος

 Γι’ αὐτό συνεχῶς μιλῶ γιά τήν μετάνοια. Γιατί ἡ μετάνοια, πού εἶναι φοβερή καί τρομερή γιά τόν ἁμαρτωλό, εἶναι φάρμακο τῶν παραπτωμάτων, καταστροφή τῶν ἁμαρτιῶν, ἐξαφάνιση τῶν δακρύων, παρρησία πρός τόν Θεό, ὅπλο κατά τοῦ διαβόλου, μαχαίρι πού τοῦ κόβει τό κεφάλι, ἐλπίδα σωτηρίας, θάνατος τῆς ἀπελπισίας. Αὐτή ἀνοίγει στόν ἄνθρωπο τόν οὐρανό, αὐτή τόν βάζει μέσα στόν παράδεισο, αὐτή νικᾶ τόν διάβολο...
 Εἶσαι ἁμαρτωλός; Μήν ἀπελπισθεῖς. Δέν παύω νά σᾶς ἀλείφω συνεχῶς μ’ αὐτά τά φάρμακα, γιατί ξέρω καλά πόσο σπουδαῖο ὅπλο κατά τοῦ διαβόλου εἶναι τό νά μήν ἀπελπίζεσθε. Ἄν ἔχεις ἁμαρτήματα, μήν ἀπελπισθεῖς. Δέν παύω νά τά λέω αὐτά συνεχῶς. Κι ἄν κάθε μέρα ἁμαρτάνεις, κάθε μέρα νά μετανοεῖς. Κι αὐτό πού κάνουμε στά παλιά σπίτια, δηλαδή ὅταν ἐρειπωθοῦν, πετοῦμε τά ἐρείπια καί κτίζουμε καινούργια καί ποτέ δέν λησμονοῦμε νά τά φροντίζουμε συνεχῶς, αὐτό νά κάνουμε καί στόν ἑαυτό μας. Ἄν πάλιωσες σήμερα ἀπό τήν ἁμαρτία, ξανακαινούργιωσε τόν ἑαυτό σου μέ τή μετάνοια.
 Καί εἶναι δυνατόν, λέει, νά μετανοήσει κάποιος καί νά σωθεῖ; Εἶναι καί πολύ μάλιστα. Ἔζησα ὅλη μου τή ζωή μέσα στίς ἁμαρτίες καί ἄν μετανοήσω σώζομαι; Καί βέβαια. Ποιός τό δηλώνει; Ἡ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου σου. Μήπως ἔχω ἐμπιστοσύνη στή μετάνοιά σου; Μήπως ἡ μετάνοιά σου ἔχει τή δύναμη νά ἐξαλείψει τόσα κακά; Ἄν ἡ μετάνοιά σου ἦταν μόνη, θά 'ταν φυσικό νά φοβᾶσαι. Ἐπειδή ὅμως μέ τή μετάνοια ἀνακατεύεται ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, ἔχε θάρρος. Γιατί δέν ὑπάρχει μέτρο τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ, οὔτε μπορεῖ νά ἀποδοθεῖ μέ λόγια ἡ ἀγαθότητά του. Γιατί ἡ δική σου κακία ἔχει μέτρο, μά τό φάρμακο δέν ἔχει μέτρο. Ἡ κακία σου, ὅποια κι ἄν εἶναι, εἶναι ἀνθρώπινη κακία, ἀλλά ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀνέκφραστη· κι ἔχε θάρρος γιατί ξεπερνᾶ τήν κακία σου.

Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Περί μετανοίας 8· PG 49,337
    

 Ὁ διάβολος φέρνει πρῶτα στό νοῦ μας τό λογισμό: «Κάνε αὐτό ἤ ἐκεῖνο». Μ᾿ αὐτόν τόν τρόπο ἐπιτέθηκε στόν Κύριο καί Θεό μας: «Πές νά γίνουν οἱ πέτρες αὐτές ψωμί» (βλ. Μθ 4,3· Λκ 4,3). Αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τή θέλησή μας καί ὀνομάζεται «προσβολή».
 Ἡ ἀποδοχή τοῦ λογισμοῦ πού μᾶς ὑποβάλλει ὁ ἐχθρός, ἡ κατά κάποιον τρόπο μελέτη του καί ἡ ἡδονική συνομιλία μαζί του, ἡ ὁποία ἐξαρτᾶται ἀπό τή δική μας προαίρεση, ὀνομάζεται «συνδυασμός».
 Ἡ ἐξοικείωση πού ἀκολουθεῖ μέ τό λογισμό, ἡ συνεχής μελέτη κι ἐνασχόληση μ᾿ αὐτόν ὀνομάζεται «πάθος».
 Ἡ ἀντίσταση στό λογισμό, πού θά ὁδηγήσει στήν ἐξουδετέρωση τοῦ πάθους ἤ στήν τελική συγκατάθεση, ὀνομάζεται «πάλη».
  Ὁ βίαιος καί ἀκούσιος ἁρπαγμός τῆς καρδιᾶς, πού τυραννεῖται ἀπό μακρόχρονη συνήθεια, ὀνομάζεται «αἰχμαλωσία».
 Ἡ συγκατάνευση στόν ἐμπαθῆ λογισμό ὀνομάζεται «συγκατάθεσις».
 Ἡ πράξη πού ὑπαγορεύεται ἀπό τόν ἐμπαθῆ λογισμό, μετά τή συγκατάθεσή μας, ὀνομάζεται «ἐνέργεια».
  Ἐκεῖνος πού ἀπό τήν ἀρχή κρατᾶ μακριά του τούς ἐμπαθεῖς λογισμούς ἤ ἀποκρούει σθεναρά καί αὐστηρά τό πρῶτο, τήν προσβολή, ἀπαλλάσσεται μέ αὐτή τή μία κίνηση ἀπό ὅλα τά ὑπόλοιπα..

Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Περί ἀρετῶν καί κακιῶν, ΕΠΕ 8, 491

  Ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ρίζα καί θεμέλιο τῆς πίστεώς μας ἐμπνέει τή ζωή καί τό κήρυγμα τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀπό τήν πλούσια πατερική διδασκαλία σταχυολογοῦμε μερικά στοιχεῖα, πού μᾶς βοηθοῦν νά προσεγγίσουμε θεολογικά καί βιωματικά τό μεγάλο αὐτό γεγονός τῆς πίστεώς μας.
 •    Ὁ Χριστός ἀναστήθηκε μέ τήν ἀνθρώπινη σάρκα του.
 «Ἀληθινά ἔπαθε κι ἀληθινά ἀναστήθηκε ὁ Χριστός κι ὄχι ὅπως λένε μερικοί ἄπιστοι ὅτι φαινομενικά εἶχε πάθει… Ἐγώ καί μετά τήν ἀνάσταση γνωρίζω καί πιστεύω ὅτι εἶχε σάρκα. Καί ὅταν ἦρθε σ’ αὐτούς, πού ἦταν μαζί μέ τόν Πέτρο τούς εἶπε· «Λάβετε, ψηλαφῆστε με καί δεῖτε ὅτι δέν εἶμαι φάντασμα ἀσώματο». Κι ἀμέσως τόν ἄγγιξαν καί πίστεψαν, μόλις ἦρθαν σ’ ἐπαφή μέ τή σάρκα του καί μέ τό πνεῦμα του. Γι’ αὐτό καί τόν θάνατο περιφρόνησαν καί ἀναδείχθηκαν ἀνώτεροι ἀπό τόν θάνατο. Καί μετά τήν ἀνάσταση ἔφαγε καί ἤπιε μαζί τους σάν ἄνθρωπος μέ σάρκα, παρ’ ὅλο πού πνευματικά ἦταν ἑνωμένος μέ τόν Πατέρα» (Ἰγνατίου, Πρός Σμυρναίους 3).
 •    Τό ἀναστημένο σῶμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι διαφορετικό ἀπό τό θνητό ἀνθρώπινο σῶμα.
 «Ὁ Χριστός… σ’ ἄλλους ἐμφανιζόταν μετά τήν ἀνάσταση, ἐνῶ σ’ ἄλλους δέν ἐμφανιζόταν. Πράγματι, ἀναστήθηκε ἀπό τούς νεκρούς καί ἡ σάρκα του ἔγινε πιό λεπτή, διότι ἦταν ἄφθαρτη… Αὐτό τό σῶμα ὅταν ἤθελε τό ἀπέκρυπτε καί ὅταν ἤθελε τό καθιστοῦσε φανερό. Μετά τήν ἀνάσταση δέν εἶχε πλέον τίς ἀδυναμίες τοῦ σώματος καί τίς ἀναγκαῖες χρεῖες» (Νείλου, Ἐπιστολαί 3,120).
 •    Ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἴδιος ἡ ἀνάσταση.
 «Χριστός Κύριος ὁ τῆς ἀναστάσεως ἥλιος» (Κλήμεντος Ἀλεξ., Προτρεπτικός 8). «Ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐγένετο ἀνάστασις» (Μ. Ἀθανασίου, Κατά Ἀρειανῶν 1,64). «Εἶναι ἡ ἀνάσταση ὁ Χριστός, διότι μᾶς ἀνασταίνει καί μᾶς ἐπαναφέρει στή ζωή» (Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγοι 30,20).
 •    Ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἐγγυᾶται τήν ἀνάσταση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.
 «Γι’ αὐτό (ὁ Χριστός) πῆρε τό σῶμα, πού μποροῦσε νά πεθάνει, ὥστε αὐτό ἀφοῦ γίνει κοινωνός τοῦ ἐπί πάντων Λόγου νά γίνει ἱκανό νά πεθάνει ἀντί ὅλων καί συγχρόνως νά παραμείνει ἄφθαρτο ἐξ αἰτίας τοῦ Λόγου πού κατοίκησε μέσα σ’ αὐτό, καί ἔτσι νά παύσει γιά ὅλους ἡ φθορά μέ τή χάρη τῆς ἀναστάσεως» (Μ. Ἀθανασίου, Περί ἐνσαρκώσεως 9,1). «Ἀφοῦ ἔγινε ἀρχή τῆς ἀναστάσεως μέ Ἕναν, ἡ ἀνάσταση ἁπλώνεται σ’ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα» (Γρηγορίου Νύσσης, Λόγος Κατηχητικός 16). «Ὑπάρχει ἀνάσταση σωμάτων. Τοῦτο βεβαιώνει ὁ ἄδειος τάφος στά Ἰεροσόλυμα (Χρυσοστόμου, Εἰς τάς Πράξεις 2,5). «… στήν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ πατέρα καί Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ… τήν ἐλεημένη καί ἑδραιωμένη στήν ὁμόνοια τοῦ Θεοῦ, πού ἀγάλλεται μέ τό πάθος τοῦ Κυρίου μας χωρίς δισταγμούς καί μέ τήν ἀνάστασή του χορταίνει ἀπό πλούσιο ἔλεος» (Ἰγνατίου, Πρός Φιλαδελφεῖς, προοίμ.).
 •    Ἡ ἀνάσταση κατέστη ἡ σημαία τῆς Ἐκκλησίας.
 «Πράγματι, ἐπί Ποντίου Πιλάτου καί τετράρχου Ἡρώδου ὁ Χριστός σταυρώθηκε γιά χάρη μας σωματικά… γιά νά ὑψώσει σημαία μέ τήν ἀνάστασή του, μέσα στούς αἰῶνες πρός τούς ἁγίους καί τούς πιστούς του, εἴτε ἀνάμεσα στούς Ἰουδαίους εἴτε ἀνάμεσα στούς εἰδωλολάτρες, καί νά τούς ἑνώσει σέ ἕνα σῶμα, στήν Ἐκκλησία του» (Ἰγνατίου, Σμυρναίους 1,2).

 Δέν θέλουμε νά καταλάβουμε ποιές ἀποσκευές εἶναι ἐλαφρύτερες γιά τό ταξίδι αὐτῆς τῆς ζωῆς, εὔ­κολα μεταφέρονται καί καθιστοῦν εὐχάριστο τό πέ­ρασμα στήν ἀντίπερα ὄχθη, καθώς μένουν περιουσία ἀναφαίρετη στήν αἰωνιότητα, καί ποιά εἶναι τά βαριά καί ἀσήκωτα φορτία, τά προσκολλημένα στή γῆ καί ξένα στήν ἀνθρώπινη φύση, πού δέν χωροῦν νά περάσουν ἀπό τή στενή πύλη μαζί μέ τούς ἰδιοκτῆτες τους. Ἐμεῖς ἀφήνουμε ὅσα ἀξίζει νά συλλέγουμε, καί συγκεντρώνουμε ἀχόρταγα ἐκεῖνα πού θά ἔπρεπε νά μᾶς ἀφήνουν ἀδιάφορους! Ἀντί νά στρέφουμε τήν προσοχή μας σέ ὅσα μποροῦν νά γίνουν ἀχώριστο στολίδι τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος, καταβάλλουμε κάθε κόπο καί προσπάθεια νά μαζέψουμε ἐκεῖνα πού δέν περνοῦν στήν αἰωνιότητα καί μόνο μέ ντροπή μᾶς σπιλώνουν...
 Ἄς μιμηθοῦμε τούς ναυτικούς! Ἐκεῖνοι, ὅταν ξεσπάσει θαλασσοταραχή καί τά κύματα ἀπειλοῦν νά καταποντίσουν τό σκάφος, φροντίζουν τό γρηγορότερο νά τό ἐλαφρύνουν ἀπό τό πολύ του βάρος ρίχνοντας τά ἐμπορεύματα στή θάλασσα, δίχως νά λυποῦνται ἀκόμη καί τά ἀναγκαιότερα, ὥστε νά μπορέσει τό πλοῖο νά ἐπιπλεύσει καί νά σώσουν τουλάχιστον τή ζωή τους. Πολύ περισσότερο ἀπό τούς ναυτικούς, ὀφείλουμε ἐμεῖς ἔτσι νά σκεφτόμαστε καί νά πράττουμε. Διότι ἐκεῖνοι ὅ,τι ρίχνουν στή θάλασσα τό χάνουν ἀμέσως κι ἔχουν νά παλέψουν στή συνέχεια μέ τή φτώχεια. Ἐμεῖς ὅμως, ἄν ἀποτινάξουμε τό πονηρό φορτίο, θά κερδίσουμε μεγαλύτερο κι ἀκριβότερο θησαυρό γιά τίς ψυχές μας. Γιά παράδειγμα, ἡ πορνεία καί γενικά ἡ ἀκολασία, ὅταν ἀποβληθεῖ, ἐξαλείφεται τελείως μέ τά δάκρυα καί τό χῶρο της καταλαμβάνει ἡ ἁγιότητα καί ἡ δικαιοσύνη, πράγματα ἀνάλαφρα, πού δέν καλύπτονται ἀπό κανένα κύμα. Ὅσο γιά τά χρήματα, ὄχι μόνο δέν τά χάνει ὅποιος σέ φιλανθρωπίες τά σκορπᾶ, ἀλλά διαπιστώνει ὅτι μεταφέρονται σέ ἄλλα ἀσφαλέστερα πλοῖα, στίς ἀνάγκες τῶν φτωχῶν, ὅπου διασώζονται καί φθάνουν στό λιμάνι. Ἐκεῖ τούς καρτεροῦν ὡς τό ἀκριβότερο κόσμημα!

Μ. Βασιλείου, Περί τοῦ μή προσκολλᾶσθαι τοῖς βιοτικοῖς,
ΕΠΕ 7,170-172. 180-182.
Ἀπόδοση Β.Τ.

Ὅταν ἔχουμε μιά μεγάλη θλίψη ἀκόμη καί τό φῶς νομίζουμε ὅτι μᾶς ἐνοχλεῖ... Ἀκριβῶς τό ἀντίθετο συνέβη μέ τή χήρα πρός τήν ὁποία ἔστειλε ὁ Θεός τόν προφήτη Ἠλία (βλ. Γ΄ Βα 17). Ὅταν εἶδε τόν προφήτη πού ἦλθε γιά νά τῆς γίνει βάρος, κι ἐνῶ ἡ ἴδια ἦταν καταπονημένη ἀπό τήν πείνα, ὄχι μόνο δέν ἀδιαφόρησε γι᾿ αὐτόν τόν ἄνθρωπο, ἀλλά παραμέρισε ὅλη τή φτώχεια της γιά νά ὑποδεχθεῖ καί νά φιλοξενήσει ἐκεῖνον πού εἶχε προξενήσει τήν πείνα. Τῆς ζήτησε ψωμί, μά αὐτή δέν εἶχε ψωμί. Φοβήθηκε, λοιπόν, μήπως, ἐνῶ αὐτή θά ἑτοίμαζε τό ψωμί καί θά καθυστεροῦσε, ὁ προφήτης στενοχωρηθεῖ γιά τήν ἀργοπορία καί δέν περιμένει, μήπως ἀπομακρυνθεῖ ὁ προφήτης καί τῆς διαφύγει ἡ εὐκαιρία τῆς φιλοξενίας. Γι᾿ αὐτό τόν προλαβαίνει μέ τόν ὅρκο, λέγοντας ὄχι ὅτι δέν ἔχει ἀλεύρι, ἀλλ᾿ ὅτι δέν ἔχει ψωμί, ἀλλά ἔχει ἀλεύρι. Καί τόν βεβαιώνει ὄχι μόνο μέ τόν ὅρκο ἀλλά καί μέ τίς ἴδιες τίς πράξεις της.
 Ἄς τ᾿ ἀκούσουν ἐκεῖνοι πού χτίζουν περίλαμπρα σπίτια κι ἀγοράζουν πανάκριβα χωράφια καί περιφέρουν στήν ἀγορά κοπάδια δούλων. Μᾶλλον νά τ’ ἀκούσουν ὅλοι, καί πλούσιοι καί φτωχοί. Διότι, μετά ἀπ᾿ αὐτή τή χήρα κανείς δέν μπορεῖ νά δικαιολογηθεῖ. Τόσο μεγάλα ἐμπόδια ὑπῆρχαν κι αὐτή τά παραμέρισε καί τά ξεπέρασε...  Ἄς τ᾿ ἀκούσουν οἱ χῆρες πού τρέφουν παιδιά, πώς δέν ἀποτελεῖ αὐτό σοβαρή δικαιολογία γιά νά μήν κάνουν ἐλεημοσύνη καί νά μήν εἶναι φιλόξενες.
 Ἀλλά ἴσως κάποιος θά πεῖ· φέρε μου κι ἐμένα ἕναν προφήτη καί θά τόν ὑποδεχθῶ μέ τήν ἴδια εὔνοια. Δός μου, λοιπόν, αὐτή τήν ὑπόσχεση καί θά σοῦ φέρω τόν προφήτη. Ἀλλά τί λέω τόν προφήτη; Θά σοῦ φέρω τόν ἴδιο τόν κύριο τοῦ προφήτη, τόν Θεό μας καί Κύριο, τόν Χριστό, διότι ὁ ἴδιος λέγει «μέ εἴδατε πεινασμένο καί μέ θρέψατε» (Μθ 25,35).
 Ποιά συγχώρεση θά βροῦμε, ἄν μετά ἀπό τέτοιες προτροπές, ἄν μετά ἀπό τέτοια ἔπαθλα πού μᾶς ὑπόσχεται ὁ Κύριος -τή βασιλεία τῶν οὐρανῶν!-, δέν φθάσουμε στό ἐπίπεδο τῆς φιλανθρωπίας τῆς χήρας; Ἐμεῖς πού καί τίς προφητεῖες γνωρίζουμε, καί τά θεϊκά διδάγματα ἀπολαμβάνουμε, πού ἔχουμε τή δυνατότητα νά γνωρίζουμε πολλά γιά τή μέλλουσα ζωή, πού δέν ἀπειλούμαστε ἀπό τήν πείνα κι ἔχουμε πολύ περισσότερα ἀγαθά ἀπ᾿ ὅσα εἶχε ἡ χήρα, ποιά ἀπολογία θά παρουσιάσουμε, ὅταν φροντίζουμε γιά τά ὑλικά καί ἀδιαφοροῦμε γιά τή σωτηρία μας;

Ἰω. Χρυσοστόμου,
 Εἰς τόν Ἠλίαν καί τήν χήραν, ΡG 51,337
 Ἀπόδοση Κ.Π.
    

... Προκοπή, λέτε, δέν ἔχετε κάνει στήν πνευματική ζωή. Καί δέν θά κάνετε, ὅσο θά ὑπάρχει μέσα σας φιλαυτία. Αὐτή ἀναμφισβήτητα μαρτυρεῖ πώς τήν πρώτη θέση στήν καρδιά σας κατέχει τό «ἐγώ» καί ὄχι ὁ Κύριος. Ἡ ἀγάπη πρός τόν ἑαυτό μας εἶναι ἡ ζωντανή «ἐντός ἡμῶν» ἁμαρτία, ἀπό τήν ὁποία προέρχεται ὅλη ἡ ἁμαρτωλότητά μας. Καί ὅταν εμαστε βυθισμένοι στήν ἁμαρτωλότητα, μᾶς πλησιάζει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ; Ὄχι! ὅπως ἡ μέλισσα δέν πλησιάζει ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχει καπνός. Ἡ παρουσία τῆς φιλαυτίας στήν ψυχή μας δείχνει πώς ἡ πρώτη ἀπόφασή μας νά μετανοήσουμε καί νά ὑπηρετήσουμε τόν Κύριο ἦταν ἐλλιπής, χλιαρή, ἐπιπόλαιη. Ἡ ἀπόφαση αὐτή εἶναι ἡ ἀνταπόκριση στήν κλήση τοῦ Ἰησοῦ: «Εͺτις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν... καί ἀκολουθείτω μοι» (Μθ 16,24). Βλέπετε πώς ἡ πεμπτουσία τῆς κλήσεως εἶναι τό «ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν». Καί τοῦτο σημαίνει ὁλοκληρωτική ἐξαφάνιση τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς φιλαυτίας, ἀσυγκατάβατο ἀγώνα ἐνάντια στή φιληδονία καί στήν αὐτοϊκανοποίηση.

 Ἀπό τή μιά θέλουμε νά σωθοῦμε. Κι ἀπό τήν ἄλλη συγκαταβαίνουμε στά θελήματά μας. Δέν μποροῦμε ὅμως νά ὑποτασσόμαστε καί στόν Θεό καί στόν ἑαυτό μας. «Οὐδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν» (Μθ 6,24). Ὁ κύριος, λοιπόν, τῆς δικῆς σας καρδιᾶς ποιός εἶναι; Ὁ Χριστός ἤ ὁ ἑαυτός σας; Ἀφοῦ ἀπαντήσετε μέ εἰλικρίνεια σ’ αὐτό τό ἐρώτημα, καθίστε καί σκεφτεῖτε στά σοβαρά τί θά κάνετε. Μοῦ γράφετε νά προσευχηθῶ γιά τήν ἀπαλλαγή σας ἀπό τή φιλαυτία. Ἀλλά γιατί νά προσευχηθῶ; Ὁ Θεός δέν θά μέ ἀκούσει. Ἀκούει μόνο τίς προσευχές πού γίνονται γιά ὅσους καί ἀπ᾿ ὅσους ἀγωνίζονται ἐναντίον τῆς φιλαυτίας. Ἡ ἀφιλαυτία δέν χαρίζεται ἀπό τόν Κύριο. Προαπαιτεῖται γιά τήν ἀποστολή τῆς χάριτος καί ὅλων τῶν ἄλλων θείων εὐεργεσιῶν.

Ἀπό τίς ἐπιστολές

τοῦ ὁσ. Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου

(«Χειραγωγία στήν πνευματική ζωή»,

ἔκδ. Ἱ.Μ. Παρακλήτου, Ὠρωπός Ἀττικῆς 2005, σελ. 142-143)

Μέσα στό κλίμα τοῦ διάχυτου εὐδαιμονισμοῦ, ὅπου μᾶς παρασύρει ὁ συρμός τοῦ καταναλωτισμοῦ, ἡ ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία -μόνη αὐτή- ὑψώνει τή σημαία τοῦ ἀγώνα τῆς ἐγκράτειας. ᾿Από τίς 15 Νοεμβρίου μέχρι τίς 25 Δεκεμβρίου οἱ πιστοί καλοῦνται νά προετοιμαστοῦν γιά τό μεγάλο γεγονός τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. ῞Ενα μέσο προετοιμασίας εἶναι καί ἡ ἄσκηση τῆς νηστείας. ῾Ο ἱερός Χρυσόστομος μᾶς παροτρύνει νά τήν ὑποδεχτοῦμε:

«῞Οταν δημιούργησε τόν ἄνθρωπο ὁ Θεός, τόν παρέδωσε σ᾿ ἕναν σπουδαῖο παιδαγωγό, στή νηστεία. Διότι ἕνα εἶδος νηστείας ἦταν ἡ ἐντολή πού περιγράφεται στή Γένεση· «ἀπό παντός ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ, ἀπό δέ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλόν καί πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ» (2,16-17).

Κι ἄν στόν παράδεισο ἦταν ἀναγκαία ἡ νηστεία, πόσο περισσότερο μᾶς χρειάζεται ἐκτός παραδείσου! ῾Η δύναμή της μπορεῖ νά ἀνατρέψει καί τήν καταδικαστική ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ καί νά σώσει ἀπ᾿ τό θάνατο ὄχι δυό, τρία, δέκα ἤ εἴκοσι ἄτομα ἀλλά κι ὁλόκληρο λαό. Αὐτό συνέβη στήν πραγματικότητα μέ τή θαυμαστή πόλη τῆς Νινευή.

Χάρη στή νηστεία καί ὁ Δανιήλ ἐπικοινώνησε μέ τά λιοντάρια σάν νά ἦταν πρόβατα καί βγῆκε ἀβλαβής ἀπ᾿ τό λάκκο τῆς καταδίκης του. ᾿Αλλά καί οἱ τρεῖς παῖδες βγῆκαν λαμπρότεροι καί ἐνδοξότεροι ἀπό τό πῦρ τῆς βαβυλωνιακῆς καμίνου μέ τή βοήθεια τῆς νηστείας.

῎Ας ὑποδεχτοῦμε, λοιπόν, μέ θαυμασμό καί ἀνοιχτή ἀγκαλιά αὐτή τή βασίλισσα πού καί μέσα στήν κάμινο βοηθᾶ, καί μέσα στό λάκκο τῶν λεόντων διαφυλάσσει, καί δαίμονες ἀπομακρύνει, καί τόν Θεό κάνει νά ἀναστέλλει τίς ἀποφάσεις του, καί τήν μανία τῶν παθῶν καταστέλλει, καί στήν ἐλευθερία μᾶς ἐπαναφέρει, καί πολλή γαλήνη ἐπιφέρει στούς λογισμούς μας.

Εἶναι δυνατόν νά φοβόμαστε καί νά ἀποφεύγουμε ἕναν τόσο μεγάλο εὐεργέτη; Δέν εἶναι τρέλα κάτι τέτοιο; «Τή φοβόμαστε», λένε κάποιοι, «διότι φθείρει τό σῶμα καί τό κάνει ἀσθενικό». ᾿Αλλά, ὅπως λέει ὁ μεγάλος ἐκεῖνος ἀπόστολος, ὅσο φθείρεται ὁ ἐξωτερικός ἄνθρωπος, δηλαδή τό σῶμα, τόσο ὁ ἐσωτερικός, δηλαδή ἡ ψυχή, ἀνανεώνεται μέρα μέ τήν ἡμέρα (Β' Κο 4,16). ῎Αν ἐξετάσουμε, μάλιστα, καλύτερα τό πράγμα, θά διαπιστώσουμε ὅτι ἡ νηστεία εἶναι ἡ μητέρα τῆς ὑγείας. ῎Αν πρέπει κάτι νά φοβόμαστε αὐτό εἶναι ἡ μέθη καί ἡ πολυφαγία κι ὄχι ἡ νηστεία. ῾Η γαστριμαργία μας εἶναι αὐτή πού, ἀφοῦ μᾶς δέσει πισθάγκωνα, μᾶς παραδίδει δούλους στήν τυραννική δύναμη τῶν παθῶν μας. ᾿Απ᾿ αὐτή τήν τυραννία μποροῦμε νά γλυτώσουμε μόνο μέ τή βοήθεια τῆς ἁγίας νηστείας».