Δέν εἶναι τυχαία σύμπτωση. Εἶναι συνδυασμός εὐλογημένος, προγραμματισμένος ἀπό τή θεία Πρόνοια καί πραγματοποιημένος ἀπό τήν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ. Αὐτή θέσπισε λίγες μέρες πρίν ἀπό τά Χριστούγεννα, στίς 20 Δεκεμβρίου, νά τιμοῦμε τή μνήμη τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου. Τοποθέτησε τόν ἅγιο ἐκεῖ, στίς παραμονές τῆς μεγάλης γιορτῆς, ὡς ἕνα φῶς ὁδηγητικό, ἕνα πρότυπο καί ὑπόδειγμα, πού ἀποκαλύπτει στόν πιστό τό μυστικό γιά τήν ὑποδοχή τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Κυρίου καί τόν χειραγωγεῖ στήν οὐσιαστική συνάντηση μαζί του.
 Τό μυστικό τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου εἶναι ἡ φλογερή ἀγάπη του γιά τόν Θεό. Πυρπολεῖται ὅλος ἀπό τήν ἀγάπη αὐτή πραγματώνοντας ἔτσι τή σημασία τοῦ ὀνόματός του: Ἰγνάτιος, ἀπό τή λατινική λέξη ignis, πού σημαίνει φωτιά. Φωτιά καί λάβα ξεχύνεται ἡ ἀγάπη τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου μέσα ἀπό τά διάφορα περιστατικά τῆς ζωῆς του καί μάλιστα τά τελευταῖα. Καθώς δέσμιος ὁδηγεῖται ἀπό τήν ἐπισκοπική του ἕδρα, τήν Ἀντιόχεια, στήν πρωτεύουσα Ρώμη, ὅπου πρόκειται νά μαρτυρήσει, σάν ἥλιος πνευματικός ὁλοκληρώνει τήν πορεία του ἀπό τήν ἀνατολή στή δύση. Καταυγάζει τό στερέωμα καί στηρίζει τούς χριστιανούς μέ τό λόγο του καί -περισσότερο- μέ τό ἡρωικό του φρόνημα.
 Ὑπέρμετρη, παράφορη ἡ ἀγάπη τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ ἐμπνέει μία νοοτροπία ἀλλιώτικη, ὑπερκόσμια καί σχεδόν ἀκατανόητη γιά τά δεδομένα αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Ἡ ἄνεση γίνεται γι᾿ αὐτόν φορτίο ἀνυπόφορο, ἐνῶ ἡ ταλαιπωρία καί ἡ κακοπάθεια ἀναπαύουν τήν ψυχή του, διότι αὐτά τόν καθιστοῦν κοινωνό τῶν παθημάτων τοῦ Κυρίου. Ἡ γλυκύτητα αὐτῆς τῆς ζωῆς ὠχριᾶ μπρός στήν ἕλξη τοῦ μαρτυρίου, πού θά τόν φέρει κοντά στόν ἀγαπώμενο Ἰησοῦ Χριστό, ὁ ὁποῖος ἔπαθε γιά τή δική μας σωτηρία. Ἱκετεύει τούς χριστιανούς τῆς Ρώμης νά μή μεσολαβήσουν καί τοῦ στερήσουν τή δυνατότητα νά μαρτυρήσει γιά τόν Κύριο. Συγκλονίζεσαι διαβάζοντας τήν τελευταία ἐπιθυμία του στήν ἐπιστολή του πρός τούς Ρωμαίους· «κάνετε λιτανεία στόν Χριστό νά μ᾿ ἀξιώσει νά προσφερθῶ ὡς θυσία σ᾿ αὐτόν...». «Εἶμαι σιτάρι τοῦ Θεοῦ καί θ᾿ ἀλεσθῶ στά δόντια τῶν θηρίων, γιά νά γίνω καθαρό ψωμί τοῦ Χριστοῦ.»!
 Τό μήνυμα τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου, πειστικό καί ἀναλλοίωτο ἐδῶ καί δύο περίπου χιλιετίες (στό 113 μ.Χ. τοποθετεῖται τό μαρτύριό του), ἐκπέμπεται καί σέ μᾶς ὅλους τούς χριστιανούς τῶν ἡμερῶν μας: ἡ ζηλωτική ἀγάπη, ἡ ἀφοσιωμένη μαθητεία στόν Χριστό καί ἡ μυστηριακή ἐμπειρία μέσα στήν Ἐκκλησία του, εἶναι αὐτά πού ἑνώνουν τή γήινη καρδιά μας μέ τή θεϊκή καρδιά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μᾶς ἐμπνέουν τό φρόνημα τοῦ Χριστοῦ.
 Κι εἶναι τό φρόνημα τοῦ Χριστοῦ πνευματικό, ἀλλιώτικο ἀπό τοῦ κόσμου. Εἶναι φρόνημα θυσίας καί προσφορᾶς γιά τό καλό τοῦ ἄλλου. Ἡρωισμός μέσα στά κοινά καί τετριμμένα τῆς καθημερινότητας. Διότι ὁ πιστός τά ἀνάγει ὅλα στή σχέση του μέ τόν Θεό καί μέ βάση ἐκείνη ἐνεργεῖ. Ἔτσι ἡ ἀνθρώπινη καρδιά γίνεται φάτνη καί κατάλυμα ἀντάξιο τοῦ Θεοῦ.  

Στέργιος Ν. Σάκκος

 Δέν εἶναι ἴσως σέ ὅλους γνωστό τό ὄνομα καί ἀσφαλῶς οὔτε τό βιβλίο τοῦ προφήτη Ἀγγαίου. Τό ὄνομά του σημαίνει Ἑόρτιος (πρβλ. τό λατινικό Φῆστος ἤ τό ἀρχαιοελληνικό Ἱλαρίων) καί ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στίς 16 Δεκεμβρίου. Ἐμφανίζεται στήν προφητική σκηνή τό 520 π.Χ. καί ἀνοίγει πρῶτος τήν αὐλαία τῆς δράσεως τῶν μετά τή βαβυλώνια αἰχμαλωσία προφητῶν.
  Ἡ διδασκαλία τοῦ Ἀγγαίου εἶναι ἁπλή καί σαφής. Παροτρύνει τούς ἐπαναπατρισθέντες Ἰουδαίους νά ἀνοικοδομήσουν τόν οἶκο τοῦ Κυρίου καί νά τόν κάνουν ὅσο μποροῦν καλύτερο καί ὡραιότερο. Τούς βεβαιώνει μάλιστα ὅτι ὁ Κύριος ἑτοιμάζει γι᾿ αὐτόν τό ναό μία δόξα ἀνυπέρβλητη καί μοναδική· θά τόν καταστήσει κέντρο προσκυνήματος ὅλων τῶν ἐθνῶν καί πηγή εἰρήνης. Ἀναγγέλλει ἔτσι τόν ἐρχομό τοῦ Μεσσία, ὁ ὁποῖος θά ἑνώσει ὅλα τά ἔθνη σέ μία πίστη.
 Τό χαρακτηριστικό τοῦ Ἀγγαίου εἶναι ὅτι δέν ἀσχολεῖται, ὅπως οἱ ἄλλοι προφῆτες, μέ κοινωνικές καί ἠθικές παρεκτροπές τῶν Ἰουδαίων οὔτε μέ δογματικές παρεκκλίσεις. Ἐπιμένει σ᾿ ἕνα πολύ πρακτικό θέμα: τήν ἀνοικοδόμηση τοῦ ναοῦ. Διακηρύττει ἐπιστροφή στό ἀκριβές τυπικό τῆς λατρείας, σύσφιγξη τῶν δεσμῶν τοῦ ἔθνους μέ τό ναό καί τό νόμο μετά τή χαλάρωση πού εἶχε ἐπιφέρει ἡ μακροχρόνια ἐξορία. Μέσα στή χοάνη τῶν μεγάλων ἀναστατώσεων οἱ Ἰσραηλίτες κινδύνευσαν νά χάσουν τήν ταυτότητά τους. Μόνο ὁ σύνδεσμός τους μέ τό ναό, τό κέντρο τῆς λατρείας, τό σύμβολο τῆς ἱστορίας τους θά μπορέσει νά τούς ἀνασυγκροτήσει. Ὁ ναός ἦταν γι᾿ αὐτούς ὄχι ἁπλῶς ὁ οἶκος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἐνυλωμένος. Γι᾿ αὐτό ὁ Ἀγγαῖος ἐργάζεται, ὥστε νά ὑψωθεῖ γρήγορα καί νά λειτουργήσει ὡς κιβωτός σωτηρίας γιά τό λαό. Συγχρόνως ὅμως ὁραματίζεται τό ναό ὡς μία ἔπαλξη, ἀπό τήν ὁποία θά δώσει τή μάχη καί θά κερδίσει τή νίκη ἡ πίστη τοῦ ζωντανοῦ καί ἀληθινοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ἡ αὐστηρή ἰουδαϊκή πίστη σπάζει τό φράγμα τοῦ ἐθνικισμοῦ καί γίνεται παγκόσμια. Φέρνει ὅλο τόν κόσμο μέσα στόν οἶκο τοῦ Κυρίου καί τόν ἀγκαλιάζει μέ τή δόξα καί τήν εἰρήνη του.
Στήν πολύφωνη καί πολυπολιτισμική κοινωνία μας ἔρχεται πολύ ταιριαστό, ἐπίκαιρο καί ἀναγκαῖο τό μήνυμα τοῦ προφήτη Ἀγγαίου: Μακριά ἀπό κάθε μισαλλοδοξία καί φανατισμό ἀλλά καί χωρίς καμία κομπλεξικότητα, νά ἐκτιμήσουμε καί νά διαφυλάξουμε τήν ἱερή μας παράδοση. Εἶναι ἡ ρίζα στό δένδρο τῆς πίστεως, τό θεμέλιο στήν οἰκοδομή τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἀρτηρία στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Νά σεβαστοῦμε καί νά διαφυλάξουμε τήν ὀρθόδοξη πίστη μας τόσο ἀπό τόν ὑλισμό, πού ἐπιχειρεῖ νά τήν γκρεμίσει, ὅσο καί ἀπό τίς αἱρέσεις, πού πασχίζουν νά τήν παραμορφώσουν. Ἀπό πλευρᾶς τοῦ Θεοῦ, βέβαια, τό οἰκοδόμημα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας εἶναι ἄτρωτο καί ὑψώνεται «εἰς τούς αἰῶνας». Ἀπό πλευρᾶς δικῆς μας ὅμως ἔχουμε χρέος νά οἰκοδομήσουμε τόν ἑαυτό μας ἐπάνω στό θεμέλιο τῶν ἀποστόλων καί πατέρων, μέ ἀκρογωνιαῖο λίθο τόν Χριστό. Μόνο ἔτσι θά φυλαχθοῦμε ἀπό τούς ποικίλους σεισμούς τῶν καιρῶν μας καί θά ἔχουμε κτῆμα μας τήν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ. Μόνο ἔτσι θά εμαστε καί στούς ἄλλους ὠφέλιμοι.

Στέργιος Ν. Σάκκος

 Ἔξω ἀπό τήν κλειστή θύρα τοῦ παραδείσου ἀγρυπνοῦσαν σέ ὅλους τούς καιρούς οἱ λίγοι καί ἐκλεκτοί μέ ἀναμμένη τή φωτιά τῆς προσμονῆς. Προφῆτες καί δίκαιοι τῆς πρό Χριστοῦ ἐποχῆς, νήφουσες καρδιές σέ χρόνους ἀποστασίας περίμεναν Ἐκεῖνον πού θά ἄνοιγε τό δρόμο γιά νά μποροῦν οἱ γιοί τοῦ Ἀδάμ νά ἐπιστρέψουν στό φωτεινό σπίτι τοῦ Πατέρα. Κι ὅταν ἔφθασε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, ὁ φωτεινός ἀπεσταλμένος τοῦ Θεοῦ βρῆκε τούς ἀγραυλοῦντες, τούς ποιμένες τῶν λόφων τῆς Βηθλεέμ, γιά νά τούς ἀναγγείλει τήν κοσμοσωτήρια εδηση.
 Γεννημένη στήν ἴδια γῆ, στά χώματα τῆς Παλαιστίνης, ἡ Σωσάννα φυλάγει στήν καρδιά της τή φλόγα τῆς ἀναζήτησης καί ἀγρυπνεῖ ποθώντας τήν ἀλήθεια. Πατέρας της ὁ εἰδωλολάτρης ἱερέας Ἀρτέμιος καί μητέρα της ἡ ἰουδαία Μάρθα. Μέσα στή σύγκρουση ἀπόψεων καί δοξασιῶν τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος, κάποιες εὐσεβεῖς γυναῖκες ἀφήνουν νά φθάσουν στήν ψυχή της οἱ ἀνταύγειες τῆς ἀληθινῆς πίστης. Σέ κεῖνες τίς μυστικές ὧρες τῆς κατήχησης, τό ἄστρο τῆς Βηθλεέμ ξαναρίχνει τό φῶς του καί ὁδηγεῖ τήν καλοπροαίρετη ψυχή τῆς Σωσάννας στήν προσκύνηση τοῦ Ἡλίου τῆς δικαιοσύνης. Ἡ νεαρή κόρη μέ θαυμαστή ἀποφασιστικότητα τολμᾶ. Πετᾶ τό ζόφο τῆς εἰδωλολατρίας, ὑπερβαίνει τήν προκατάληψη τοῦ ἰουδαϊσμοῦ καί ἀσπάζεται τή νέα πίστη. Ἀπό τόν ἐπίσκοπο Σιλουανό λαμβάνει τό ἅγιο Βάπτισμα κρυφά μιά νύχτα πού τή φωτίζει ἱλαρό, οὐράνιο φῶς.
 Μετά τό θάνατο τῶν γονιῶν της γίνεται σέ ὅλους φανερή ἡ ἔνταξή της στήν Ἐκκλησία καί ἡ διακονία της ἀνάμεσα στούς χριστιανούς. Αὐτό ἐξοργίζει τούς εἰδωλολάτρες καί τούς Ἑβραίους οἱ ὁποῖοι συνεργάζονται μέ σχέδιο νά τή σκοτώσουν. Τό μένος τους ὑπάρχει κίνδυνος νά ἀπειλήσει τήν πολύπαθη ἐκκλησία τῶν Ἰεροσολύμων καί ἡ ἀγωνία τοῦ ἐπισκόπου καί τῶν πιστῶν εἶναι μεγάλη. Τή λύση στό πρόβλημα δίνει ἡ αὐταπάρνηση τῆς Σωσάννας. Ἀποφασίζει νά ἐγκαταλείψει τήν πατρίδα της γιά νά διαφυλάξει τούς ἀδελφούς. Πουλᾶ καί μοιράζει τήν περιουσία της καί γίνεται πρόσφυγας. Τώρα πού βρῆκε τό μαργαρίτη τόν πολύτιμο, ὅλα τῆς γῆς τά πλούτη τῆς φαίνονται φτωχά· τώρα πού ἀνακάλυψε τήν αἰώνια πατρίδα, νιώθει περιορισμένη καί προσωρινή τήν πατρίδα αὐτῆς τῆς γῆς. Ἀκολουθεῖ τά ἴχνη τοῦ Κυρίου της πού ἔγινε πρόσφυγας ἀμέσως μετά τή γέννησή του. Στό δρόμο τῆς φυγῆς γιά τήν ἀγάπη τῶν ἀδελφῶν καί τήν ὑπακοή στόν ἐπίσκοπο τή σκεπάζει τό χέρι τοῦ Θεοῦ. Ἀσκητεύει ἕνα χρονικό διάστημα σέ χῶρο ἀναχωρητῶν κρύβοντας τή γυναικεία της φύση καί ἀργότερα τή βρίσκουμε στήν Ἐλευθερούπολη.
 Δέν τό μετάνιωσε πού ἔδωσε τή ζωή της στόν Ἰησοῦ καί αὐτό εἶναι ἡ ἀκτινοβολία της καί ἡ ὁμολογία της. Ἡ θεϊκή εἰρήνη, ἐκείνη πού ἔψαλλαν οἱ ἀγγελικές δυνάμεις τή νύχτα τῆς Γέννησης, βασιλεύει στήν καρδιά της. Ὅμως οἱ ἀρχές τοῦ σκότους κουβαλοῦν τήν ταραχή μέσα τους κι αὐτή σκορπίζουν γύρω τους. Ἡ ἐντολή τοῦ Διοκλητιανοῦ γιά νά ἀφανιστεῖ τό ὄνομα τῶν χριστιανῶν θά ὁδηγήσει κατά τόν 4ο αἰώνα μ.Χ. χιλιάδες ἀθῶες ὑπάρξεις στό μαρτύριο. Ἀνάμεσά τους εἶναι καί ἡ Σωσάννα. Ὁμολογεῖ τήν πίστη στόν Χριστό καί καταδικάζεται μαζί μέ ἄλλους ἀδελφούς σέ θάνατο. Ἡ ἁγία ρίχνεται στή φωτιά καί ἔτσι παραδίδει τήν ψυχή της στόν Νυμφίο πού ἀγάπησε καί διακόνησε· τήν τιμοῦν οἱ χριστιανοί κάθε γενιᾶς στίς 15 Δεκεμβρίου καί ἀγωνίζονται νά ζήσουν ὅπως ἐκείνη, μέ μάτια ἄγρυπνα καί καρδιά προσευχόμενη.
 Μέσα στήν τραγικότητα τῆς νυχτιᾶς τῶν ἀνθρώπων πού ζοῦνε μετά Χριστόν ἀλλά χωρίς τόν Χριστό, ὅσοι πιστοί, μέ τίς πρεσβεῖες τῆς ἁγίας ὁσιομάρτυρος Σωσάννας, ἄς μένουμε ἀγραυλοῦντες ἔξω ἀπό τήν ἀνοιχτή θύρα τοῦ θείου ἐλέους γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου καί τή δική μας.

Ἰχνηλάτης

Ἀπολύτρωσις 64 (2009) 333-334

 Τήν τελευταία μέρα τοῦ Νοεμβρίου ἡ μορφή τοῦ Πρωτοκλήτου ἀποστόλου ᾿Ανδρέα μᾶς δίνει ἕνα σπουδαῖο μήνυμα, ὅπως δίνει καί τό ὄνομα στό μήνα· εἶναι γνωστό ὅτι σέ πολλά μέρη τῆς πατρίδας μας ὁ Νοέμβριος ὀνομάζεται ᾿Αντριάς (= ᾿Ανδρέας).
  Σεμνή καί ταπεινή ἡ μορφή τοῦ ἁγίου ᾿Ανδρέα καλύπτεται συνήθως στίς εὐαγγελικές διηγήσεις πίσω ἀπό τή δυναμική προσωπικότητα τοῦ μεγάλου ἀδελφοῦ του, τοῦ κορυφαίου τῶν μαθητῶν Πέτρου. ᾿Ελάχιστα περιστατικά τῆς ζωῆς του, ὅπως ἄλλωστε καί τῶν ἄλλων ἀποστόλων, ἀναφέρονται στήν Καινή Διαθήκη. Μερικά ἀπό αὐτά εἶναι· ἡ πρώτη γνωριμία του μέ τόν Κύριο, στόν ὁποῖο ἀμέσως μετά ὁδήγησε τόν ἀδελφό του Πέτρο· ἡ ἐνεργός παρουσία του στό χορτασμό τῶν πέντε χιλιάδων λαοῦ καί στή συνάντηση τοῦ ᾿Ιησοῦ μέ κάποιους ῞Ελληνες, πού ζητοῦσαν νά τόν δοῦν. Εἶναι ὅμως ἀρκετά τά περιστατικά αὐτά, γιά νά μᾶς δώσουν τά δικά τους μοναδικά μαθήματα σήμερα.
  ῎Ηδη ἡ πρώτη συνάντηση τοῦ ᾿Ανδρέα μέ τόν Κύριο δίνει τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς σεμνῆς ἀλλά ὄχι ἀσήμαντης προσωπικότητάς του. Εἶναι ὁ εἰλικρινής καί βαθύς πόθος του νά συναντήσει τόν Μεσσία. Αὐτός ὁ πόθος εἶχε ὁδηγήσει τόν ἄσημο ψαρά τῆς Γαλιλαίας στήν ἔρημο τοῦ ᾿Ιορδάνη, ὅπου κήρυττε ὁ Πρόδρομος καί Βαπτιστής τοῦ Κυρίου ᾿Ιωάννης. Κι ὅταν ἀπό τά ἀσκητικά χείλη τοῦ Προδρόμου ἄκουσε τή σύσταση γιά τόν ᾿Ιησοῦ Χριστό «ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ», τόν πλησίασε μαζί μέ τόν συμμαθητή του, τόν εὐαγγελιστή ᾿Ιωάννη. Ζήτησαν νά μάθουν ποῦ μένει. ῾Ο ᾿Ιησοῦς τούς κάλεσε· «ἔρχεσθε καί ἴδετε». Κι ὁ ᾿Ανδρέας ἀνταποκρίθηκε στήν κλήση. ῎Ετσι εἶναι ὁ Πρωτόκλητος.
  «Εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν!», ἔσπευσε νά ἐκμυστηρευθεῖ στόν ἀδελφό του Πέτρο, ὁδηγώντας κι ἐκεῖνον στόν ᾿Ιησοῦ. Πόση χαρά, πόση ἀνακούφιση κι εὐγνωμοσύνη, πόσο ἐνθουσιασμό καί αἰσιοδοξία κλείνει ἐκεῖνο τό «εὑρήκαμεν»! Στό πρόσωπο τοῦ Μεσσία ὁ ᾿Ανδρέας εἶχε ἐπενδύσει τά πιό μεγαλόπνοα ὄνειρα, τίς πιό ζωηρές του ἐλπίδες. Γι᾿ αὐτό μόλις τόν συνάντησε, τοῦ παρέδωσε ἀνεπιφύλακτα τόν ἑαυτό του χωρίς ἄλλες ἀξιώσεις, χωρίς ἄλλα ζητούμενα. Στόχος του ἀπό κεῖ κι ὕστερα μέχρι τή στερνή του ὥρα, ὅταν -σάν τόν Κύριό του- σταυρώθηκε στήν Πάτρα, ἦταν πῶς νά ὁδηγήσει κι ἄλλες ψυχές στή σωτηρία, πού κοντά στόν Χριστό γεύθηκε.
  Κι ἔγινε ὁ ἀπόστολος ᾿Ανδρέας τό ὑπόδειγμα καί τό ὁρόσημο στήν πορεία κάθε ψυχῆς πρός τή λύτρωση. Στήν ἀποστολική ἐποχή ἀλλά καί σέ κάθε ἄλλη -καί στή δική μας- δέν μπορεῖ κανείς νά συναντήσει τόν Χριστό, νά βρεῖ τή λύτρωση, ἄν δέν νιώθει μέσα του βαθειά τήν ἐπιθυμία καί τήν ἀνάγκη γι᾿ αὐτό. Πάνω ἀπό κάθε πόθο καί κάθε ἐπιδίωξη, πέρα ἀπό κάθε ἐπιτυχία καί καταξίωση, στέκει ὁ πόθος γιά τή σωτηρία. Χαρά σ᾿ ὅποιον δέν φίμωσε μέσα του αὐτόν τόν πόθο. Δέν θά ἀργήσει νά τοῦ τόν ἐκπληρώσει ὁ Κύριος.
  Καί κάτι ἀκόμη· ὅποιος ζήσει τή λύτρωση κοντά στόν Χριστό δέν ἀπολαμβάνει φίλαυτα καί ἐγωιστικά τή χαρά του. Σπεύδει νά γίνει ὁ καλός ἄγγελος γιά τή σωτηρία καί ἄλλων ψυχῶν. Θέλει συνοδοιπόρους στήν πορεία τοῦ ἁγιασμοῦ του. Αὐτό μᾶς μηνύει ὁ ἅγιος ἀπόστολος ᾿Ανδρέας.

 
                                                                                                                                         Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 54 (1999) 219

Ἀπό δήμιος μάρτυρας

  Στήν ἐξεύρεση τρόπων ἱεραποστολῆς καί προσέγγισης τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου μᾶς βοηθᾶ ἡ Ἐκκλησία μέ τή μακρόχρονή της ἱστορία. Περπατώντας στά μονοπάτια της ἀνακαλύπτουμε φωτεινούς σηματοδότες, πολύτιμα μυστικά σάν κι αὐτά πού προβάλλουν μπροστά μας, μελετώντας στό ἱερό Συναξάρι τή σελίδα τῆς 28ης Νοεμβρίου. Ἐκεῖ συναντοῦμε τή μορφή τοῦ μάρτυρα Εἰρήναρχου. Τοῦτο τό ὄνομα κρύβει μιά θαυμαστή, διδακτική ἱστορία.
 Στή Σεβάστεια ζοῦσε ὁ νεαρός Εἰρήναρχος. Τό ἐπάγγελμά του ἦταν δήμιος. Ἀπό τά δικαστήρια καί τίς φυλακές ὅπου ζοῦσε, περνοῦσαν κακοῦργοι καί ἐγκληματίες. Τόν τελευταῖο καιρό ὅμως στεκόταν μέ ἔκπληξη ὁ νεαρός δήμιος μπροστά σέ μιά καινούργια κατηγορία δικαζομένων. Ἦταν ἀλλιώτικοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι. Εἶχαν ἱλαρότητα καί σοβαρότητα. Εἶχαν καλωσύνη καί γενναιότητα.
 Στάθηκε μέ περιέργεια στήν ἀρχή, μέ κρυφό θαυμασμό ἀργότερα μπροστά σ᾿ αὐτό τό φαινόμενο. Ἡ ἀναζήτηση τῆς ψυχῆς γιά τήν ἀλήθεια, ἡ δίψα γιά τό αἰώνιο, τόν ὤθησε νά ᾿ρθεῖ σέ ἐπαφή μ᾿ αὐτούς τούς κατάδικους. Μές στό σκοτάδι τῆς νύχτας ἀναζήτησε τό φῶς. Πόθησε νά πάρει ἀπαντήσεις στά μεγάλα ἐρωτήματα, στούς βαθεῖς προβληματισμούς τῆς ψυχῆς του. Συγκλονιστική στ᾿ ἀλήθεια ἡ σκηνή! Στό κελί τῆς φυλακῆς ἕνας κατάδικος κατηχεῖ τόν δήμιό του. Ὁ ἁλυσοδεμένος σπάει τά δεσμά τῆς ἄγνοιας τοῦ ἐλεύθερου. Ὁ ἀδύναμος μέ τά ὅπλα τοῦ Πνεύματος νικᾶ τό ξίφος τοῦ δυνατοῦ. Τήν καρδιά τοῦ Εἰρήναρχου κατακτᾶ ὁ αἰώνιος Νικητής.
 Κι ὅταν κάποια μέρα ὁδηγοῦνται μπροστά στόν ἄρχοντα Μάξιμο ἑπτά χριστιανές καί ἡ ἁγία τους σταθερότητα ἐξοργίζει τόν ἄρχοντα, ἡ μεγάλη στιγμή γιά τόν Εἰρήναρχο ἔχει φθάσει. Ἀρνεῖται νά τίς βασανίσει καί δηλώνει ὅτι εἶναι χριστιανός. Ἁγία ὁμολογία πού βγαίνει ἀπό τά χείλη καί φλογίζει τήν καρδιά. Ὁ δήμιος προστίθεται στούς μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας.
 Ἀπό τότε πού ὁ Ἐσταυρωμένος ὁδήγησε στή σωτηρία ἕνα ληστή κι ἕναν ἑκατόνταρχο, οἱ δικοί του, βαδίζοντας στά ματωμένα του ἴχνη, γνωρίζουν πώς τό ἅγιο παράδειγμα εἶναι τό δυνατότερο κήρυγμα. Ἡ μαρτυρική ζωή τῶν χριστιανῶν καί σήμερα μπορεῖ νά νικήσει τούς ἐχθρούς, νά κερδίσει τούς ἄπιστους. Ἔχει τή δύναμη νά μεταβάλει τούς δήμιους σέ μάρτυρες.

Ἰχνηλάτης

Ἀπολύτρωσις 54 (1999) 224

 Στίς 26 τοῦ μηνός Νοεμβρίου ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τόν ἅγιο Στυλιανό, ὁ ὁποῖος εἶναι ἰδιαίτερα ἀγαπητός στόν λαό καί θεωρεῖται προστάτης τῶν βρεφῶν καί νηπίων. Πολύ χαρακτηριστική ἀλλά καί συγκινητική εἶναι ἡ εἰκόνα του· ὁ ἅγιος κρατώντας ἕνα σπαργανωμένο παιδί στήν ἀγκαλιά του παρουσιάζεται ὡς φιλόστοργη μητέρα καί συγχρόνως ὡς χειροδύναμος πατέρας, πού προσφέρει στό παιδί τήν στοργή καί τήν δύναμη πού αὐτό χρειάζεται. Οἱ γυναῖκες πού δέν γεννοῦν παιδιά ἐπικαλοῦνται τήν πρεσβεία του καί οἱ μητέρες, ὅταν ἀρρωσταίνουν τά μικρά τους, προστρέχουν στήν βοήθειά του.
 Ἐνῶ ὅμως εἶναι πολύ διαδεδομένη ἡ γιορτή του καί πολύ λαοφιλής ἡ μνήμη του, δέν εἶναι καλά γνωστή ἡ ἱστορία του. Ὑπάρχει, μάλιστα, μία σύγχυση γύρω ἀπό τό πρόσωπό του, καθώς καί γύρω ἀπό τό ὄνομά του, ἡ ὁποία ἐπιτείνεται, καθόσον σήμερα οἱ χριστιανοί δέν ἐνδιαφέρονται νά διασώζουν ἀκριβῶς τό ὄνομα τοῦ ἁγίου μέ τό ὁποῖο βαπτίσθηκαν. Ἔτσι πολλοί δέν ἀναγνωρίζουν ἄν τά βαπτιστικά Στέλιος, Στέλλα καί Στέργιος, Στεργιανή ἀναφέρονται στόν ἴδιο ἅγιο Στυλιανό ἤ τό δεύτερο ἀναφέρεται σέ ἄλλον ἅγιο. Ἔχουν τήν ἰδέα ὅτι τό Στέργιος μπορεῖ νά προέρχεται ἀπό τό Ἀστέριος ἤ ἀκόμη ἀπό τό Σέργιος, καί δέν ἔχει σχέση μέ τό Στυλιανός. Παρόλο ὅμως πού εἶναι βέβαιο ὅτι ἅγιοι Ἀστέριος καί Σέργιος ὑπάρχουν στήν Ἐκκλησία μας, δέν εἶναι καθόλου βέβαιο ὅτι τό Στέργιος συνδέεται μέ αὐτά τά πρόσωπα καί τά ὀνόματά τους. Νομίζω ὅτι εἶναι μία εὐλαβική προσφορά στήν μνήμη τοῦ ἁγίου καί μία σεμνή συμμετοχή στήν γιορτή του νά προσπαθήσουμε νά γνωρίσουμε καλύτερα τό πρόσωπό του μελετώντας τό ὄνομά του, τό ὁποῖο σέ τέτοιες περιπτώσεις ἀποτελεῖ μία ἱστορική μαρτυρία ταυτότητος.
 Τό συναξάριο μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ ἅγιος Στυλιανός καταγόταν ἀπό τήν Παφλαγονία, ὅπου καί ἀπέθανε καί ἐτάφη. Ἔζησε στά χρόνια μεταξύ τοῦ δ΄ καί στ΄ αἰῶνος καί ἔδειξε ἀπό μικρός ὅτι ἀνῆκε ἐξ ὁλοκλήρου στόν Θεό. Νωρίς μοίρασε τήν περιουσία του στούς πτωχούς καί ἔγινε μοναχός, ὡς μοναχός δέ ξεπέρασε τούς πάντες σέ κοπιαστική ἄσκηση καί σκλη­ρα­γωγία. Ἀργότερα ἀποσύρθηκε στήν ἔρημο καί κατοίκησε μέσα σέ μία σπηλιά. Ἡ ἁγιότητά του εἵλκυσε τήν θεία χάρη, καί ἀπέ­κτησε τό χάρισμα νά θεραπεύει ἀνίατες ἀρρώστιες. Ἰδιαίτερα ὅταν μητέρες πού ἔχαναν τά νεογνά τους ἐπικαλοῦνταν τό ὄνομά του, γρήγορα ἀποκτοῦσαν ἄλλα παιδιά.
 Μ' αὐτήν τήν φήμη, τῆς προστασίας τῶν βρεφῶν, ὁ ἅγιος Στυλιανός ἐπεκράτησε στόν λαό, καί ἡ γιορτή του διακρίθηκε. Μέ τό ὄνομά του βαπτίζονταν συχνά τά παιδιά, γιά νά ἔχουν τήν βοήθειά του, ἰδιαίτερα ἄν ἦταν φιλάσθενα ἤ ἄν εἶχε κινδυνεύσει ἡ ὑγεία τους. Στά νεώτερα χρόνια ἡ ἰδιότητα τοῦ ἁγίου νά «στερεώνει» τά μικρά παιδιά στήν ζωή ὑπερίσχυσε τοῦ ὀνόματός του καί ἐπιπλέον ἡ ὁμοηχία τοῦ ὀνόματος Στυλιανός μέ τήν ἰδιότητα τοῦ στερεός συνέβαλε, ὥστε ὁ ἅγιος Στυλιανός νά γίνει στά νεοελληνικά Στεργιανός καί τά παιδιά πού ἔπαιρναν τό ὄνομά του νά λέγονται ἐπίσης Στέργιος, Στεργιανή. Τά ὀνόματα αὐτά ἀπαντοῦν ἰδιαίτερα στούς ὀρεινούς πληθυσμούς τῆς Β. Ἑλλάδος, ἐνῶ στά νότια παραμένουν τά ἀρχικά Στέλιος, Στέλλα. Στούς ὀρεινούς συνηθίζονταν, ἐξάλλου, καί ἄλλα παρεμφερῆ ὀνόματα, πού ὑπαγορεύονταν ἀκριβῶς ἀπό τόν φόβο τῆς θνησιμότητας τῶν βρεφῶν. Ἔτσι μαζί μέ τό Στέργιος, πού δινόταν σάν εὐχή στό παιδί νά στεργιώσει καί σάν προσευχή στόν ἅγιο νά βοηθήσει, ἀκούγονταν συχνά καί τό Ζήσης (= νά ζήσει), τό Ρίζος (=νά ριζώσει) καί ἄλλα ὅμοια.
 Ἑπομένως, τό ὄνομα Στέργιος ἀναφέρεται στόν ἅγιο Στυλιανό καί δέν ἔχει σχέση ὡς ὄνομα οὔτε μέ τό Ἀστέριος οὔτε μέ τό Σέργιος. Τό Ἀστέριος ἦταν γνωστό καί στήν πρό Χριστοῦ ἐποχή καί σημαίνει αὐτόν πού μοιάζει μέ ἀστέρι· τό δέ Σέργιος μᾶς ἦλθε ἀπό τά λατινικά καί ἐξελληνίσθηκε. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἐν προκειμένῳ μέ τόν ἅγιο Στυλιανό συνέβη ὅ,τι καί μέ τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο· κληροδότησαν στήν Ἐκκλησία ὄχι μόνο τό ἁγιασμένο ὄνομά τους, ἀλλά καί τό εὐλογημένο τους χάρισμα. Πράγματι, ὡς βαπτιστικά σήμερα χρησιμοποιοῦνται τόσο τά Στυλιανός, Ἰωάννης ὅσο καί τά ἀντίστοιχα Στέργιος, Χρυσόστομος.
Τήν ἴδια μέρα μέ τόν ἅγιο Στυλιανό γιορτάζει καί ὁ ἅγιος Ἀλύπιος ὁ Κιονίτης ἤ Στυλίτης, ἕνας ἅγιος πού παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεῖα μέ τόν ἅγιο Στυλιανό. Ἦταν καί αὐτός Παφλαγόνας, ἀπό τήν Ἀδριανούπολη, καί ἔδειξε καί αὐτός ἀπό μικρός ὅτι ἦταν προικισμένος μέ ἐξαιρετικές χάρες. Γεννήθηκε στά χρόνια τοῦ βασιλιᾶ Ἡρακλείου, κατά τόν στ΄ αἰ., καί ἔγινε καί αὐτός μοναχός πού διακρίθηκε μέ ποικίλες ἀσκήσεις καί ξεπέρασε τούς πάντες στήν καρτερία, ἀπέκτησε δέ καί τό χάρισμα νά θαυματουργεῖ. Τό ἰδιαίτερο στόν ἅγιο Ἀλύπιο ἦταν ὅτι ἔζησε πάνω σέ ἕναν στύλο -ἐξ οὗ καί ἡ ὀνομασία του Κιονίτης ἤ Στυλίτης (κίων = στύλος)- 66 χρόνια, «σάν ἕνας χάλκινος ἀνδριάντας, παλεύοντας μέ τίς βροχές καί τόν καύσωνα, μέ τούς παγετούς καί τά χιόνια καί μέ τούς ἀνέμους καί τίς λαίλαπες», ὅπως λέει ὁ βιογράφος του.
 Ὁρισμένοι ἐρευνητές ἔχουν τήν γνώμη ὅτι ὁ ἅγιος αὐτός ταυτίζεται μέ τόν ἅγιο Στυλιανό, καθόσον ἡ λέξη στυλιανός δέν εἶναι παρά μετάφραση τοῦ κιονίτης, ἡ δέ ζωή τους ἐκτυλίσσεται παρόμοια. Πιθανόν, πράγματι, κάποιες συνθῆκες νά συνέβαλαν ὥστε ὁ ἅγιος Ἀλύπιος ὁ Κιονίτης νά ἔγινε γνωστός μέ τόν μεταφρασμένο τύπο τοῦ ἐπιθέτου του ὡς ἅγιος Στυλιανός, κάποτε δέ νά θεωρήθηκε ὅτι τά δύο ὀνόματα ἀντιπροσώπευαν δύο διαφορετικά πρόσωπα καί νά διακρίθηκαν. Πάντως στήν Ἐκκλησία μας ὁ ἅγιος Στυλιανός, παρ’ ὅλο πού γιορτάζει μαζί μέ τόν ἅγιο Ἀλύπιο τόν Κιονίτη, τιμᾶται ὡς ἰδιαίτερος ἅγιος. Ἀλλά δέν εἶναι καθόλου παράξενο οὔτε ἀπίθανο καί ὁ ἅγιος Στυλιανός νά ὑπῆρξε ἐπίσης ἕνας στυλίτης, καθόσον τό ὄνομά του προέρχεται ἀπό τήν λέξη στύλος. Ἔτσι, λοιπόν, τόν ἅγιό μας, ὁ ὁποῖος ἔγινε ζωντανός στύλος στήν προσπάθειά του νά ἀγγίσει τόν Θεό ἀφήνοντας τά γήινα καί ὑψώνοντας τό πνεῦμα καί τό σῶμα του στόν οὐρανό, τόν ἄγγιξε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ καί τόν κατέστησε «στεργιωτή» τῶν βρεφῶν καί τῶν νηπίων.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 45 (1990) 155-156
    
          

  Τῇ 22ᾳ τοῦ μηνός Νοεμβρίου, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Μενίγνου τοῦ κναφέως· «Κάραν, κναφεῦ Μένιγνε, τμηθείς ἐκ ξίφους κνάπτεις σεαυτόν, κἄν ρύπους εἶχες, πλύνῃ». Δηλαδή· "Μένιγνε λευκαντή, λευκαίνεις τόν ἑαυτό σου καί πλένεις τούς τυχόν ρύπους, καθώς τό ξίφος σοῦ κόβει τό κεφάλι".
   Μέ μαρτυρικό θάνατο διά ξίφους τέλειωσε τή ζωή του καί μέ τό αἷμα του λεύκανε τῆς ψυχῆς τή στολή ὁ Μένιγνος ὁ λευκαντής.
   Μία ἀπό τίς ἄγνωστες ἡρωϊκές μορφές τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, ὁ Μένιγνος, μαρτύρησε στό διωγμό τοῦ Δεκίου σέ μιά κωμόπολη τῆς Μ. Ἀσίας. Τόν Δεκέμβριο τοῦ 1994 τό Πανελλήνιο Συνέδριο Χημικῶν ἀνακήρυξε τόν ἅγιο Μένιγνο προστάτη τοῦ κλάδου.
  Καί βέβαια, σήμερα, μέ τήν ἁλματώδη πρόοδο τῆς ἐπιστήμης, θεωροῦνται ἀπαρχαιωμένα τά μέσα πού χρησιμοποιοῦσε ὁ Μένιγνος τό 250 μ.Χ., γιά νά λευκαίνει τά ὑφάσματα. Κι ὅμως, ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία δέν στάθηκαν ἱκανές νά ἀνακαλύψουν τό πιό χρήσιμο καί πολύτιμο λευκαντικό, τό λευκαντικό τῆς ψυχῆς· αὐτό πού ὁ ἁπλός ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ τό εἶχε κάνει δικό του, τότε στά μέσα τοῦ 3ου αἰώνα. Διαχρονικό, μοναδικό μές στούς αἰῶνες λευκαίνει τήν ψυχή. Ἐξαλείφει τίς κηλῖδες καί τούς ρύπους της. Καθαρίζει καί ἐξαγνίζει τούς λεκέδες ἐκείνους πού στιγματίζουν τόν ἔσω ἄνθρωπο, ἀμαυρώνουν τό πρῶτο του κάλλος καί ὑπονομεύουν ὁλόκληρη τήν ὕπαρξη. Κι εἶναι τοῦτο τό λευκαντικό, τό τίμιο αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού ἑνωμένο μέ τό αἷμα τῆς θυσίας, τῆς ἐλεύθερης βούλησης τοῦ ἀνθρώπου, χαρίζει τή λύτρωση καί τήν καθαρότητα.
  Ἅγιε λευκαντή, πού λευκάνθηκες ἀπό τό χέρι τοῦ Θεοῦ, χειραγώγησε καί μᾶς σ' ἐκείνη τήν ὁδό ὅπου καθάρια ἡ ψυχή μας θά γευθεῖ τήν εἰρήνη καί θά ὁδηγηθεῖ στήν αἰωνιότητα.

Ἰχνηλάτης

Ἀπολύτρωσις 52 (1997) 232