Ψάχνουμε σήμερα νά βροῦμε πρότυπο γιά τούς νέους μας. Τούς νέους πού ἔμειναν χωρίς πυξίδα στούς κλυδωνισμούς τῆς ἐποχῆς μας, χωρίς στήριγμα στό σάλο τῶν ἰδεῶν, χωρίς ὁδηγό ἀνάμεσα σέ τόσες πλάνες, ἀνασφαλεῖς, ἀνερμάτιστοι, ἀκαθοδήγητοι. Κι ὅμως ὑπάρχουν πρότυπα ἄξια νά ἐμπνεύσουν τή νεανική ψυχή, ζωντανά κι ἀγέραστα στό πέρασμα τῶν αἰώνων, πού δέν θά ξεγελάσουν ποτέ ὅσους θά θελήσουν νά τά ἀκολουθήσουν. Εἶναι οἱ ἅγιες μορφές πού πυκνώνουν τούς χορούς τῆς θριαμβεύουσας Ἐκκλησίας μας. Τό μήνα αὐτό ἰδιαίτερα ἡ ἐκκλησία τῆς Θεσσαλονίκης προβάλλει ἰδανικό πρότυπο γιά τούς νέους τόν ἅγιό της. Ὁ Δημήτριος ἦταν πράγματι χαριτωμένος σέ ὅλα, ὥστε θά μποροῦσε γι’ αὐτόν νά πεῖ ὁ Θεός αὐτό πού εἶπε γιά τόν Δαβίδ· «εὗρον ἄνδρα κατά τήν καρδίαν μου». Τή σκιαγραφία του μᾶς δίνει στόν ἐγκωμιαστικό λόγο του ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, γράφοντας:

     Ἦταν ἕνας τρυφερός νέος, πολύ ὡραῖος νά τόν βλέπεις ὄχι μόνο ὡς πρός τόν ἔξω ἄνθρωπο, πού ἀντιλαμβάνεσαι μέ τίς αἰσθήσεις ἀλλά πολύ περισσότερο στόν ἐσωτερικό, πού δέν βλέπουμε. Αὐτόν σάν εἶδε ὁ Θεός, πού βλέπει στήν καρδιά, τόσο αἰχμαλωτίσθηκε ἀπό τό πνευματικό καί ἀθέατο κάλλος, ὥστε εὐδόκησε νά κατασκηνώσει σ’ αὐτόν καί νά γίνει ἕνα πνεῦμα μ’ αὐτόν καί ἔτσι νά τόν κατεργασθεῖ θεῖο σ’ ὅλα. Τόν Δαβίδ, ὅπως ξέρουμε, τόν βρῆκε «κατά τήν καρδίαν» του (Ψα 88,20) ὅταν ἦταν ἄνδρας. Τόν Δημήτριο ὅμως τόν βρῆκε ἐργάτη ἀνεπαίσχυντο, ἐκπληρωτή τῶν ἐντολῶν του, ὅταν δέν εἶχε φτάσει κἄν στήν ἀνδρική ἡλικία, πολύ νέο ἀκόμη. Βρῆκε «σκεῦος ἐκλογῆς» κατά τόν Παῦλο, γιά νά βαστάσει τό ὄνομά του μπροστά σέ εἰδωλολάτρες καί βασιλεῖς (Πρξ 9,15), βρῆκε κάτοπτρο ἀκηλίδωτο, πού δεχόταν καί ἔδειχνε τήν οὐράνια καί ἀνέκφραστη καλλονή. Ἐγώ ἀκούω ὅτι καί ἡ φωνή ἐκείνη γι’ αὐτόν λέχθηκε μυστικά· «νά, ὁ δοῦλος μου, τόν ὁποῖο διάλεξα, στόν ὁποῖο εὐχαριστήθηκε ἡ ψυχή μου. Θά βάλω σ’ αὐτόν τό Πνεῦμα μου καί θ’ ἀναγγείλει τή δικαιοσύνη στούς εἰδωλολάτρες» (Ἠσ 42,1). Καί ἄλλους θά τούς ἀλλάξει καί θά τούς κάνει ἀξίους ἀπό ἀναξίους, γιά νά εἶναι αὐτός σάν τό δικό μου στόμα (Ἰε 15,19), κι ἄλλους θά τούς ἐλέγξει καί θά τούς καταισχύνει καί θά ἀποδείξει ὅτι ἔχουν ἑτοιμασθεῖ γιά τήν καταστροφή. Ἄν καί αὐτά γράφτηκαν βέβαια γιά τόν Χριστό, μποροῦμε ὅμως νά τά χαρίσουμε σάν ἀπό μέρους του, σ’ ὅσους ζοῦν ἀκριβῶς κατά τόν τύπο του…

     (Ὁ φθονερός διάβολος) κάνει μανιακούς τούς ὑπηρέτες τῆς πλάνης ἐναντίον τοῦ ἀντιπάλου τῆς πλάνης καί συλλαμβάνοντάς τον, τόν διώκτη τῆς ἀπάτης, τόν ὁδηγοῦν στόν βασιλιά τῆς ἀπάτης (δηλ. τόν Μαξιμιανό) κι ἔτσι ἀποδύεται στό στάδιο τοῦ μαρτυρίου ὁ Δημήτριος, πού ἀπό παιδί ἦταν γεμάτος μέ ἀνέκφραστες χάρες καί ἦταν σ’ ὅλα σοφός καί δίκαιος καί ὅσιος καί ἀπόστολος καί παρθένος καί πάναγνος. Καί δέν εἶναι πολύ νά ποῦμε ὅτι ἦταν καί ὁ ἀγαπημένος τοῦ Χριστοῦ μαθητής ἤ δοῦλος ἤ στενός φίλος καί παρά πολύ οἰκεῖος ἤ μᾶλλον ὅλα μαζί, γιατί ἔζησε μ’ ὅλα τά ἀγαπητά στόν Θεό, λογισμούς καί λόγους καί πράξεις.

      Ὑπάρχει μία ὑπόγεια στοά στό ναό τῆς Ἀειπαρθένου καί Θεομήτορος, πού ὀνομάζεται «Καταφυγή». Ἐπειδή ὅταν ἐπικρατοῦσε ἡ ἀσέβεια, οἱ ἐκδηλώσεις τῆς εὐσέβειας δέν μποροῦσαν νά παρουσιάζονται φανερά, ὁ μάρτυρας ἀγαποῦσε νά πηγαίνει σ’ ἐκεῖνα τά ὑπόγεια, ὅπου μετέδιδε σ’ ὅσους ἔρχονταν τήν οὐράνια διδασκαλία καί σ’ ὅσους ἀπό τήν ἀσέβεια σάν ἀπό πολυκύμαντη θαλασσοταραχή κατέφευγαν σ’ αύτόν, πού ἦταν πράγματι τό γαλήνιο λιμάνι τῆς εὐσεβείας, ἄφοβα δίδασκε καί ἐκτελοῦσε τά τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Καί ἔτσι ἦταν πράγματι ὁ μάρτυρας τοῦ Θεοῦ, καταφυγή ὅλων ἐκείνων πού προτιμοῦσαν τήν εὐσέβεια κι ἀπ’ αὐτό ὀνομάσθηκε καί ὁ τόπος καταφυγή.

Γρ. Παλαμᾶ,

Ὁμιλία εἰς τόν ἐν ἁγίοις μεγαλομάρτυρα

καί θαυματουργόν καί μυροβλύτην Δημήτριον

  Ὕμνοι κι ἐγκώμια πολλά ἔχουν γραφεῖ γιά τόν ἅγιο τοῦ Ὀκτωβρίου, τόν «συμπολίτη πολιοῦχο» τῆς Θεσσαλονίκης ἅγιο Δημήτριο. Ἀπό τόν πατριάρχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως Φώτιο μέχρι τούς ἁγίους ἀρχιεπισκόπους Θεσσαλονίκης Γρηγόριο Παλαμᾶ καί Συμεών καί τόν ἐπίσης Θεσσαλονικέα πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Φιλόθεο Κόκκινο, πού ἔχει συντάξει κανόνα στόν ἅγιο, ἕνα πλῆθος ἐκκλησιαστικῶν ἀνδρῶν καί ἄλλων ἐπιφανῶν προσώπων, ὅπως π.χ. ὁ αὐτοκράτορας Λέων Στ΄ ὁ Σοφός καί ὁ χρονογράφος Ἰωάννης Καμενιάτης ἐγκωμίασαν καί ἐξύμνησαν τόν μυροβλύτη ἅγιο. Τό συντομότερο ὅμως καί ἐκφραστικότερο ἐγκώμιο, πού εἶναι συγχρόνως καί τό πιό βαρυσήμαντο, ἀφοῦ φέρει τήν ἐπικύρωση αὐτοῦ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, εἶναι τό ἐγκώμιο πού καταγράφεται προφητικά στήν Καινή Διαθήκη.
   Φαίνεται παράδοξο καί ἀσφαλῶς ἀπίθανο ὅτι ἡ Καινή Διαθήκη, πού γράφτηκε τόν 1ο μ.Χ. αἰώνα, εἶναι δυνατόν νά κάνει λόγο γιά τόν Δημήτριο, πού ἔζησε στό μεταίχμιο τῶν 3ου καί 4ου μ.Χ. αἰώνα. Εἶναι, ἐντούτοις, ἀληθινό ὅτι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἔχει αἰώνια ἰσχύ κι ἀγκαλιάζει τόν κάθε ἄνθρωπο τῆς κάθε ἐποχῆς. Εἰδικά δέ ὁ πιστός, ὅπως ντύνεται τόν Χριστό κατά τό Βάπτισμα, ἔτσι τηρώντας τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ διαποτίζεται μέ τή χάρη τοῦ θείου λόγου.
   Μέ τήν ἔννοια αὐτή μποροῦμε νά βροῦμε στήν Καινή Διαθήκη τή ζωή τοῦ κάθε χριστιανοῦ, ὁ ὁποῖος βέβαια ζῆ σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἔχει πυξίδα τῆς πορείας καί κανόνα τῆς ζωῆς του τόν κανόνα τοῦ εὐαγγελίου. Ἐξάλλου, εἶναι γνωστό πώς ἕνα ἀπό τά βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης, οἱ Πράξεις τῶν ἀποστόλων, περιέχει ἀκριβῶς σελίδες ἀπό τό ἡμερολόγιο τῆς ζωῆς τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Ἐκεῖνοι πού στό πέρασμα τῶν αἰώνων κρατοῦν ἀναλλοίωτη καί καθοδηγητική στή ζωή τους τήν πίστη τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι δυνάμει περιέχονται στό βιβλίο τῶν Πράξεων, διότι σπάζουν τό φράγμα τοῦ χρόνου καί πολιτογραφοῦνται στήν αἰωνιότητα.
  Ἐκτός ὅμως ἀπό τή γενική ἐφαρμογή πού βρίσκει στή ζωή τοῦ ἁγίου Δημητρίου ὁ λόγος τῆς ἁγίας Γραφῆς, ὑπάρχει μία συγκεκριμένη μαρτυρία, ὅπου εὔφημα μνημονεύεται τό ὄνομά του. Περιέχεται στήν Γ' Ἐπιστολή τοῦ ἁγίου εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη.
 Ὁ μαθητής τῆς ἀγάπης ἀπευθυνόμενος στόν πρεσβύτερο Γάιο γράφει· «Δημητρίῳ μεμαρτύρηται ὑπό πάντων καί ὑπ᾿ αὐτῆς τῆς ἀληθείας· καί ἡμεῖς δέ μαρτυροῦμεν, καί οἴδατε ὅτι ἡ μαρτυρία ἡμῶν ἀληθής ἐστι» (Γ' Ἰω 12). Μέ τά λόγια αὐτά ὁ ἀπόστολος προφανῶς συστήνει ἕναν ἀπό τούς μαθητές ἤ συνεργάτες του ὀνομαζόμενο Δημήτριο.
   Τό ὄνομα εἶναι τό μόνο στοιχεῖο πού κατέχουμε γιά τόν Δημήτριο, τόν χριστιανό τοῦ 1ου αἰώνα. Ἡ πληροφορία ὅμως τοῦ ἁγίου Ἰωάννη καθίσταται ἡ καλύτερη καί ἡ πιό οὐσιαστική σύσταση γιά τό ἄξιο αὐτό μέλος τῆς Ἐκκλησίας, πού «μεμαρτύρηται ὑπό πάντων». Καταθέτουν γι᾿ αὐτόν καλή μαρτυρία ὅλοι: ὁ Θεός καί οἱ ἄνθρωποι, χριστιανοί καί μή, καί μάλιστα ὁ ἴδιος ὁ ἀπόστολος Ἰωάννης, τοῦ ὁποίου τή μαρτυρία ἐπιβεβαιώνει καί προσυπογράφει ὅλη ἡ Ἐκκλησία.
   Τό καλό ὄνομα πού ἔχει ὁ Δημήτριος στήν κοινωνία εἶναι ὁ ἀπόηχος τῆς τίμιας καί ἅγιας ζωῆς του, ἡ ἀναγνώριση τῆς κόσμιας καί θεοπρεποῦς διαγωγῆς του, πού μεταφράζει στόν κόσμο τό νόμο καί τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἐπιγραμματικά θά λέγαμε ὅτι ζῆ «ἐν ἀγάπῃ καί ἀληθείᾳ», ὅπως καί ἡ ἴδια ἡ Ἀλήθεια -ὁ Θεός καί ἡ Ἐκκλησία του- ἐπιβεβαιώνει.
 Αὐτά τά στοιχεῖα τῆς ταυτότητας τοῦ ἀγνώστου μας Δημητρίου τῶν ἀποστολικῶν χρόνων μποροῦμε νά ποῦμε μέ βεβαιότητα ὅτι ἐφαρμόζονται ἄριστα στή γνωστή μας ζωή καί δράση τοῦ θεσσαλονικέα ἁγίου Δημητρίου.

    Δέν χαράχτηκε τό ὄνομα τοῦ Δημητρίου σέ κάποιο ἀπό τά λεγόμενα «θαύματα τοῦ κόσμου». Ὁ ἴδιος ὅμως ἀποτελοῦσε τό μεγαλύτερο θαῦμα. Ἄνθισε σάν ἕνα ὁλόαγνο λουλούδι στή διεφθαρμένη κοινωνία τῆς ἐποχῆς του καί ἄναψε φῶς καθοδηγητικό μέ τήν παρθενική ζωή του.
    Δέν γέμισε τίς ἀποθῆκες του μέ τά ἀγαθά τῆς γῆς, θησαύρισε ὅμως στήν καρδιά του τό λόγο τοῦ Θεοῦ κι αὐτό τό θησαυρό μοίρασε στόν ταλαίπωρο καί πονεμένο κόσμο.
    Δέν ντύθηκε τηβέννους καί αὐτοκρατορικές πορφύρες. Μέ τόν ταπεινό διδασκαλικό τρίβωνά του ἐνέπνευσε ψυχές, πού τίς ἔβγαλε ἀπό τό σκοτάδι τῆς ἄγνοιας καί τῆς πλάνης καί τίς ὁδήγησε στήν ὁδό τῆς αἰώνιας Ἀλήθειας.
    Δέν κατεύθυνε σέ πεδία μαχῶν ἐξοπλισμένες στρατιές. Χειραγώγησε ὅμως πλήθη χριστιανῶν, γιά νά συντρίψουν τίς σκοτεινές δυνάμεις καί νά ἀναδειχθοῦν νικητές στόν «καλόν ἀγῶνα τῆς πίστεως» (Α΄ Τι 6,12).

  Ἡ ζωή του μία συνεχής μαρτυρία τῆς ἀφοσίωσής του στόν Θεό, σφραγίστηκε μέ τό μαρτύριό του. Κι αὐτό εἶναι πού τοῦ δίνει παρρησία ἐνώπιον τοῦ Κυρίου. Ἔτσι ὁ μεγαλομάρτυς Δημήτριος παραμένει ἀνά τούς αἰῶνες ὁ στοργικός σκεπαστής καί φρουρός τῶν πιστῶν.
   Ὡς φίλος τοῦ Θεοῦ πρεσβεύει σ᾿ αὐτόν γιά ὅλους τούς ἀδελφούς του, τά παιδιά τοῦ Θεοῦ. Κι ἐκεῖνοι μαρτυροῦν γι᾿ αὐτόν τήν καλή μαρτυρία. Καταθέτουν ὑπέρ τοῦ Δημητρίου ὅλοι. Μπρός στήν ἀνθοστολισμένη εἰκόνα του συναντῶνται πλήθη χριστιανῶν: συμπολίτες του καί γενικά χριστιανοί Ἕλληνες ἀλλά καί Βούλγαροι καί Σέρβοι καί Ρῶσοι. Ὅλος ὁ χριστιανικός κόσμος ἀναγνωρίζει τιμή κι εὐγνωμοσύνη στόν μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ.
   Κάθε εὐσεβής ψυχή στέκει μέ σεβασμό καί εὐλάβεια μπρός στήν ἁγία προσωπικότητα τοῦ μυροβλύτη ἁγίου Δημητρίου. Μυριάδες εὐλαβεῖς νέοι ἀλλά καί ὥριμοι χριστιανοί στίς δυσκολίες πού συναντοῦν ἐπαναλαμβάνουν μέ ἐμπιστοσύνη στόν «σωζοπολίτη» ἅγιο τήν ἱκεσία τοῦ μάρτυρα μαθητῆ του, τοῦ Νέστορα: «Θεέ τοῦ Δημητρίου, βοήθει μοι!».
   Ἑκατοντάδες ναοί ὑψώνονται πρός τιμήν του. Τό ὄνομά του φέρουν χιλιάδες ἀνθρώπων. Ἀλλά καί πολλές κωμοπόλεις, χωριά, δρόμοι καί πλατεῖες κάνουν γνωστό στά πέρατα τῆς οἰκουμένης τό ἄξιο τέκνο τῆς Θεσσαλονίκης, τόν φωτισμένο διδάσκαλο καί κατηχητή τῆς Νύμφης τοῦ Θερμαϊκοῦ ἀλλά καί λαμπρό μάρτυρα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ὁ μήνας τῆς γιορτῆς του, ὁ Ὀκτώβριος, παίρνει τό ὄνομά του· Ἁι-Δημήτρη τόν ὀνομάζει ὁ λαός. Ὅλα αὐτά -καί πόσα ἄλλα, μυστικά ψυχῶν εὐλαβῶν- ἀπαρτίζουν τή λαμπρή μαρτυρία τῆς ἀνά τούς αἰῶνες Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ γιά τό ἐκλεκτό της τέκνο, τόν ἅγιο Δημήτριο. Μαρτυρεῖ, τέλος, γιά τόν Δημήτριο ὁ ἴδιος ὁ Θεός τῆς ἀληθείας. Καί εἶναι ἡ μαρτυρία του ἔνδοξη καί αἰώνια, ὁλοφάνερη καί ἀδιαμφισβήτητη. Διότι ὁ Κύριος τοῦ οὐρανοῦ ἀντιδόξασε τόν πιστό δοῦλο του καθιστώντας τον συνεργό του στήν πνευματική ἀναγέννηση τῆς Θεσσαλονίκης. Μένει στήν ἱστορία ὡς ὁ κατηχητής καί δάσκαλος τοῦ εὐαγγελίου, πού μιμούμενος τόν πρῶτο δάσκαλο τῆς Θεσσαλονίκης, τόν ἀπόστολο Παῦλο, καί τόν μαθητή ἐκείνου Τιμόθεο, πότισε μέ τά νάματα τοῦ θείου λόγου τήν πόλη. Διέλυσε μέ τό φῶς τοῦ Χριστοῦ τά σκότη τῆς εἰδωλολατρίας καί ἀπομάκρυνε τήν πλάνη τῶν αἱρέσεων. Ἀλλά καί ἐξακολουθεῖ νά δοξάζει ὁ Θεός τόν Δημήτριο μέχρι σήμερα, χαρίζοντάς τον πολιοῦχο στή γενέτειρά του καί εἰσακούοντας τίς πρεσβεῖες του γιά ὅλους τούς χριστιανούς.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 55 (2000) 197-199

Στολισμένη μέ τά γιορτινά της τό μήνα αὐτό ἡ πόλη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναπολεῖ μνῆμες ἱερές, γεμάτες χάρη καί χαρά· τήν ἀπελευθέρωσή της ἀπό τόν τουρκικό ζυγό, τή διάσωσή της ἀπό τρομερό σεισμό, τή συμμετοχή της στό ἡρωικό ἔπος τοῦ 1940. Ὅλα αὐτά, ὅπως καί πολλά ἄλλα περιστατικά τῆς μακραίωνης ἱστορίας της, συνδέονται ἄμεσα μέ τόν εὐγενῆ βλαστό της, τόν πολιοῦχο της ἅγιο Δημήτριο. Γι᾿ αὐτό, δικαιολογημένα ὁ Ὀκτώβριος, ὁ μήνας τοῦ Ἁγίου, εἶναι ὁ πιό ἐπίσημος στή ζωή τῆς πόλεως.
  Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, κατανοώντας τήν ἀνάγκη μας γιά στηριγμό καί συνεπικουρία στήν καθημερινή ζωή, μᾶς προσφέρει πλοῦτο πολύτιμο καί δωρεά μυριάκριβη τούς ἁγίους τῆς πίστεως. Εἶναι οἱ μεγάλοι μας ἀδελφοί, πού προπορεύθηκαν καί ἔτρεξαν πρίν ἀπό μᾶς τό δρόμο. Στεφανωμένοι τώρα καί ἔνδοξοι στή θριαμβεύουσα Ἐκκλησία, ὑμνοῦν καί εὐχαριστοῦν τόν ἅγιο Θεό καί συγχρόνως δέν παύουν νά νοιάζονται καί νά προσεύχονται γιά μᾶς, τά μέλη τῆς στρατευομένης.
 Εἶναι οἱ ἅγιοι οἱ εὐλογημένοι συνεργοί τοῦ Θεοῦ καί δικοί μας πρεσβευτές πρός Αὐτόν. Ὁ πανάγαθος καί παντοδύναμος Θεός, πού δημιούργησε τά σύμπαντα μέ τόν πανσθενουργό λόγο του, γιά τή δημιουργία τῆς καινῆς κτίσεως, τῆς Ἐκκλησίας, ζήτησε καί πῆρε συνεργάτες. Εἶναι ὅλοι οἱ προφῆτες καί οἱ δίκαιοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, οἱ ἀπόστολοι καί οἱ ἅγιοι τῆς Καινῆς Διαθήκης, οἱ πατέρες, οἱ διδάσκαλοι καί οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ μάρτυρες, οἱ ὅσιοι, οἱ ὁμολογητές. Εἶναι γενικά οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ σέ κάθε ἐποχή, μέ κορυφαία τήν πρώτη καί μοναδική στή χορεία τῶν συνεργατῶν τοῦ Θεοῦ, τήν Παναγία Μητέρα του, πού ἔγινε καί δική μας μητέρα, ἐλπίδα, σκέπη, προστασία καί «πρεσβεία θερμή» πρός τόν Κύριο.
  Βεβαίως μόνο στόν τριαδικό Θεό ἀνήκει ἡ λατρεία. Ἐκεῖνον λατρεύουμε καί σέ Κεῖνον ἐμπιστευόμαστε ὄχι μόνο τή σωτηρία ἀλλά καί κάθε λεπτομέρεια τῆς ζωῆς μας· τίς πίκρες καί τίς χαρές, τά βάσανα καί τίς ἐπιτυχίες, τίς ἀγωνίες καί τίς ἐλπίδες μας. Εἶναι ἀποκαλυπτικό καί ἐνδιαφέρον ὅτι στούς οὐρανούς ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ μεγάλος Ἀρχιερέας «ἐντυγχάνει (= προσεύχεται) ὑπέρ ἡμῶν» (Ρω 8,34· Ἑβ 7,25). Ὁ Κύριος, πού ἐδῶ στή γῆ προσευχόταν στόν οὐράνιο Πατέρα καί δίδαξε στούς μαθητές του τό μάθημα τῆς προσευχῆς (Λκ 11,1-13), καί στόν οὐρανό προσεύχεται γιά μᾶς. Εὐδοκεῖ ὅμως ὁ πανάγαθος Κύριος νά ἔχει συνεργάτες καί συμμέτοχους στήν προσευχή τούς ἁγίους μας.
 Οἱ χριστιανοί προσκυνοῦμε τιμητικά, ὄχι λατρευτικά, τούς ἁγίους τῆς πίστεώς μας καί τούς τιμοῦμε μέ τήν ἀνέγερση ναῶν στό ὄνομά τους, μέ πανηγυρικούς ἑορτασμούς τῆς ἐπετείου τῆς κοιμήσεώς τους. Ζητοῦμε τήν πρεσβεία τῶν ἁγίων πρός τόν Κύριο καί ἀναθέτουμε σ᾿ αὐτούς νά τοῦ μεταφέρουν τά αἰτήματά μας. Ὄχι διότι ἔχει ἀνάγκη βοηθῶν ὁ Κύριος, ἀλλά διότι ἔτσι θέλει καί τούς ἁγίους νά τιμᾶ καί ἐμᾶς νά οἰκοδομεῖ. Ὅπως σημειώνει ὁ Μέγας Βασίλειος, μέ τίς τιμές πού τούς προσφέρουμε οἱ ἅγιοι «λαμπρόν τόν ἀρραβῶνα καρποῦνται», προαπολαμβάνουν τή μέλλουσα δόξα. Ἀλλά κι ἐμεῖς ὠφελούμαστε, διότι ἡ ἀγάπη μας πρός τούς ἁγίους «ἀπόδειξιν ἔχει τῆς πρός τόν κοινόν Δεσπότην εὐνοίας». Ἀποδεικνύει ὅτι κι ἐμεῖς λατρεύουμε τόν διο Κύριο πού λάτρευαν ἐκεῖνοι.
 Ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας νά τιμοῦμε τούς ἁγίους δέν εἶναι ἀνθρώπινη ἐπινόηση· πηγάζει ἀπό τήν ἁγία Γραφή. Ἤδη στήν Παλαιά Διαθήκη εἶναι φανερή ἡ εὔνοια τοῦ Θεοῦ πρός τόν «φίλον» του Ἀβραάμ καί τούς ἄλλους δικαίους, τῶν ὁποίων εἰσακούει τίς αἰτήσεις. Καί εὐαρεστεῖται ὁ Κύριος, ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἀγαποῦν καί τιμοῦν τούς φίλους του. «Ἐμοί δέ λίαν ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου, ὁ Θεός» (Ψα 138,17), ἀναφωνεῖ ὁ ψαλμωδός.
 Στήν Καινή Διαθήκη ὁ Κύριος βεβαιώνει τούς ἀποστόλους του ὅτι «ὁ δεχόμενος ὑμᾶς ἐμέ δέχεται» (Μθ 10,40). Καί γιά ὅλους τούς πιστούς του, τούς «μικρούς καί ἐλαχίστους» στή γῆ, λέγει ὅτι οἱ ἄγγελοί τους στόν οὐρανό βλέπουν διά παντός τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ (Μθ 18,10). Ἀποτελοῦν, δηλαδή, οἱ ἅγιοι στή θριαμβεύουσα Ἐκκλησία μία ἱερή παράταξη, σάν ἐκείνη τῶν ἀγγέλων. Οἱ ἄγγελοι ὡς «λειτουργικά πνεύματα» λατρεύουν καί ὑμνοῦν ἀκατάπαυστα τόν Θεό, ἀλλά καί ἀποστέλλονται ἀπ᾿ Αὐτόν πρός διακονία τῶν ἁγίων τῆς στρατευομένης Ἐκκλησίας (Ἑβ 1,14). Παρόμοια καί οἱ ἅγιοι ὄχι μόνο δοξολογοῦν καί εὐχαριστοῦν τόν Κύριο, ἀλλά καί προσεύχονται γιά τούς ἐπί γῆς ἀδελφούς τους.
 Χαρακτηριστικές εἰκόνες διασώζει στήν Ἀποκάλυψη ὁ εὐαγγελιστής καί ἀπόστολος Ἰωάννης: Στό ἐπουράνιο θυσιαστήριο οἱ ἅγιοι ἀκατάπαυστα προσεύχονται γιά τήν ἔλευση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ στή γῆ. Οἱ προσευχές τους ἑνώνονται μέ τίς προσευχές τῶν πιστῶν τῆς γῆς, μαζί μέ τούς ὁποίους ἀπαρτίζουν τό σῶμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί εἶναι ὁ διος ὁ Ἰησοῦς Χριστός αὐτός πού ἐγγυᾶται καί ἐξασφαλίζει τήν ἐπικοινωνία μεταξύ στρατευομένης καί θριαμβεύουσας Ἐκκλησίας.
 Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἐξάλλου, ὑπόσχεται ὅτι «δόξα καί τιμή καί εἰρήνη παντί τῷ ἐργαζομένῳ τό ἀγαθόν» (Ρω 2,10). Ὁ δέ ἀπόστολος Ἰάκωβος διαβεβαιώνει ὅτι «πολύ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη» (5,16). Στίς δύο τελευταῖες περιπτώσεις, βέβαια, ὁ λόγος εἶναι γιά τούς πιστούς τῆς γῆς. Ἐξυπακούεται ὅμως ὅτι τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τούς ἁγίους τοῦ οὐρανοῦ. Πρίν δοξασθοῦν στόν οὐρανό, οἱ ἅγιοι ἔζησαν στήν ἐπί γῆς στρατευομένη Ἐκκλησία. Συνδέθηκαν μέ τούς ἄλλους πιστούς, τούς ἀγάπησαν, προσευχήθηκαν γι᾿ αὐτούς καί ζήτησαν τίς δικές τους προσευχές. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, παραδείγματος χάριν, κατ᾿ ἐπανάληψιν διαβεβαιώνει τούς παραλῆπτες τῶν Ἐπιστολῶν του ὅτι τούς μνημονεύει στίς προσευχές του καί ζητᾶ νά κάνουν καί ἐκεῖνοι τό ἴδιο γι᾿ αὐτόν. Μπορεῖ κανείς νά διανοηθεῖ ὅτι στόν οὐρανό, ὅπου βλέπει τόν Κύριο «πρόσωπο πρός πρόσωπον», ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν ἔπαυσε νά τοῦ ἀναφέρει τά προβλήματα τῶν ἐπί γῆς ἀδελφῶν του;
 Τή διδασκαλία τῆς ἁγίας Γραφῆς διασαφηνίζει καί ἐφαρμόζει ἡ πράξη τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ διδαχή τῶν ἁγίων πατέρων μας. Ἀπό τούς πρώτους ἤδη αἰῶνες οἱ χριστιανοί τελοῦσαν τίς μνῆμες τῶν ἁγίων καί μέ πίστη ἀνέθεταν σ᾿ αὐτούς τά αἰτήματά τους. Εἶναι ὁ τέλειος τρόπος ἐπικοινωνίας· ἡ στρατευομένη Ἐκκλησία νά τελεῖ τίς μνῆμες τῶν ἁγίων τῆς θριαμβεύουσας καί ἡ θριαμβεύουσα Ἐκκλησία νά προσεύχεται καί νά ἀναφέρει στόν Κύριο τά αἰτήματα τῆς στρατευομένης.
 Τήν εὐαρέσκεια τοῦ Κυρίου στήν προσευχή τῶν ἁγίων ἀποδεικνύουν περίτρανα τά ἱερά λείψανά τους: τό φῶς πού ἐκπέμπουν, γιά νά κινητοποιήσουν τούς χριστιανούς γιά τήν εὕρεση καί περισυλλογή τους· τό μύρο πού ἀναβλύζουν, γιά νά τούς βεβαιώσουν γιά τή γνησιότητά τους· τά σημεῖα πού ἐπιτελοῦνται μέ τή χάρη τους. Εὐδοκεῖ ὁ ἅγιος Θεός νά ἐπιτελεῖ σημεῖα μέ τά ἱερά λείψανα καί τίς πρεσβεῖες τῶν ἁγίων του, καί ἔτσι ἐκείνους τούς τιμᾶ, ἀλλά κι ἐμᾶς μᾶς ἐνισχύει στόν ἀγώνα τῆς ζωῆς. Στό γάμο τῆς Κανᾶ ὁ Κύριος, παρ᾿ ὅλο πού εἶπε στήν Παρθένο Μητέρα του «οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου», ἔλαβε ὑπόψιν τήν αἴτησή της γιά τό πρόβλημα πού ἀντιμετώπιζαν οἱ ἄνθρωποι, καί μετέβαλε τό νερό σέ κρασί. Παρόμοια, κι ὅταν ἡ Παναγία μας ἤ κάποιος ἅγιος μεταφέρει στόν Κύριο κάποιο αἴτημά μας, Ἐκεῖνος δέν ἀδιαφορεῖ.
  Εὔλογα, λοιπόν, σέ κάθε περίσταση τῆς ἱστορίας της ἡ Θεσσαλονίκη ἐπικαλεῖται τόν πολιοῦχο της ἅγιο Δημήτριο: «Δεῦρο, μάρτυς Χριστοῦ, πρός ἡμᾶς, σοῦ δεομένους συμπαθοῦς ἐπισκέψεως...». Ἀλλά καί ὅλοι οἱ χριστιανοί ἔχουμε τό δικαίωμα καί τό προνόμιο νά ἐπικαλούμαστε τή βοήθεια τῶν ἁγίων στίς δεήσεις μας πρός τόν Κύριο: «Ταῖς τῶν ἁγίων σου πρεσβείαις, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς»!
 

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 59 (2004) 196-198

 Καρπός γλυκύς, πού μέστωσε στό δένδρο τῆς Ἐκκλησίας μέ τοῦ θείου λόγου τούς χυμούς κι ὡρίμασε μέσα στή θαλπωρή τῆς θείας χάριτος, ὁ ἅγιος Δημήτριος σημαδεύει τό ἑορτολόγιο τοῦ φθινοπώρου. Ὁ κεντρικός μήνας τῆς ἐποχῆς αὐτῆς, ὁ Ὀκτώβριος, πέρασε στή γλώσσα καί στή ζωή τοῦ λαοῦ μέ τό ὄνομά του: ὁ Ἁι-Δημήτρης. Κι ὅλη ἡ Ὀρθοδοξία ἀπ᾿ ἄκρου σ᾿ ἄκρο τῆς γῆς πανηγυρίζει μέ λαμπρότητα τή μνήμη του.
 Ἰδιαίτερα ὅμως καμαρώνει γιά τόν ἅγιό της ἡ Θεσσαλονίκη. Κι ὄχι ἀδικαιολόγητα, διότι δέν εἶναι μόνο ἡ γενέτειρά του ἀλλά καί ἡ προστατευόμενη πόλη του. «Τήν ἐμήν Θεσσαλονίκην φύλαττε, Κύριε», δέεται ὁ ἅγιος. Κι ὁ ναός του, ἀνάθημα εὐγνωμοσύνης τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ τῆς πόλεως κι ἀναγνώριση τῆς προστασίας τοῦ ἁγίου, ρίχνει ἐπιβλητική τή σκιά του, καθιστώντας ὁρατή τήν παρουσία καί σκέπη τοῦ Μυροβλύτου στή «Νύμφη τοῦ Θερμαϊκοῦ».
 Τή γνωρίζει καί τήν ἀναγνωρίζει ὁ λαός αὐτή τήν προστασία στήν καθημερινή του ζωή καί ἰδιαίτερα στίς μέρες τίς σκληρές τῶν πειρασμῶν καί τῆς δοκιμασίας. Ξεφυλλίζοντας τό ἡμερολόγιο τῆς Θεσσαλονίκης βλέπουμε πώς ἡ «θεοφρούρητος» καί «μαρτυροφύλακτος» πόλη

    σέ σεισμούς καί πυρκαγιές
    σέ ἐπιδρομές καί ἐπιδημίες
    σέ καταστροφές καί βαρβαρικές κατοχές
    σέ λιμούς καί σέ θύελλες αἱρέσεων

ἔχει συμπαραστάτη καί βοηθό της τόν ἅγιο.
 Ὁ θρύλος τόν εἶδε πάνω «στό ἄτι του τό γοργό» νά περιπολεῖ στά τείχη της, γιά νά τά προφυλάξει ἀπό τή μανία τῶν ἐχθρῶν, καί νά κραυγάζει μπρός στίς ἀμπαρωμένες πύλες της: «ἄνοιξε πόρτα τῆς σκλαβιᾶς, ἡ λευτεριά εἶμ᾿ ἐγώ»!
  Ἡ ποιητική λύρα τοῦ ἁγίου Συμεών, ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ἀπαθανάτισε τήν ἐνθάρρυνση τοῦ Μεγαλομάρτυρα πρός τήν προστατευόμενη γενέτειρά του:
Μή δειλιᾷς ὦ πατρίς μου,
Θεσσαλονίκη πόλις,
ἥν ἐκ δεινῶν ἐλευθερῶ
ἀεί ταῖς προσευχαῖς·
ἐκλυτρώσομαι γάρ καί νῦν ἐκ θλίψεων
καί πληρώσω ἐνθέων
ἀμέτρων ἀγαθῶν
καί φυλάξω καί σώσω.
 Ἐνθουσιασμένος ἀπό τήν κραταιά προστασία τοῦ ἁγίου τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ ἀρχιεπίσκοπος ἀνακράζει:  Ἀγαλλιάσθω γῆ πᾶσα,
Θεσσαλονίκη, χαῖρε,
ἡ εὐσεβής·
ὁ γάρ Χριστοῦ ὁπλίτης ὁ λαμπρός
μετά σοῦ εἰσαεί φρουρῶν καί σῴζων σε,
τούς ἐχθρούς σου συντρίβων,
πληρῶν σε ἀγαθῶν, ὧ καί κράζε τιμῶσα·
χαίροις Δημήτριε.
 Μά ἄν ἡ Θεσσαλονίκη χρωστᾶ τά ἐλευθέριά της στήν ἀκαταμάχητη συμπαράσταση τοῦ πολιούχου της, ὀφείλει ἐπίσης σ᾿ αὐτόν ἕνα ἀκόμη μεγαλύτερο χρέος, τήν πνευματική της ἀπελευθέρωση. Ὁ Δημήτριος ὑπῆρξε ὁ γλυκύς καί ὥριμος καρπός, πού πρόσφερε ἡ Θεσσαλονίκη στόν Κύριο ὡς ἀντίδωρο γιά τό εὐαγγέλιο, μέ τό ὁποῖο τήν ἀνάστησε ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν. Ἀλλά πρίν τό ἅγιο αἷμα του ποτίσει τό χῶμα τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ ἴδιος ὁ Μεγαλομάρτυρας εἶχε καλλιεργήσει τήν πόλη μέ τήν κατήχηση καί τήν ἱεραποστολή. «Τό τάλαντον τοῦ λόγου τοῦ θεϊκοῦ δεξάμενος πολλαπλάσιον, μάρτυς, θείᾳ δυνάμει εἰργάσω Χριστοῦ πολλούς σώσας λόγοις σου...», τοῦ ἀναγνωρίζει ὁ ὑμνογράφος.
 Μέ τόν θεϊκό λόγο ἄρδευσε ὁ θεσσαλονικέας ἅγιος τίς ψυχές τῶν συμπολιτῶν του. Ἔτσι εὐδοκίμησε τό δένδρο τῆς πίστεως καί στά χρόνια πού ἀκολούθησαν ἁπλώθηκε εὐσκιόφυλλο καί ἀγλαόκαρπο μέσα στή Θεσσαλονίκη. Ἔβγαλε βλαστούς, γιά τούς ὁποίους σεμνύνεται ἡ πόλη καί ἡ πατρίδα μας καί μπρός στούς ὁποίους κλίνει γόνυ εὐλαβικά ὅλη ἡ ὀρθόδοξη οἰκουμένη.
 Ἔτσι ἀναδείχθηκε ἁγιοτόκος ἡ Θεσσαλονίκη. Πλούτισε κι εὐεργέτησε τόν κόσμο μ᾿ ἕνα πλῆθος μαρτύρων καί νεομαρτύρων, ὁσίων καί ἱεραποστόλων, παρθένων καί ὁμολογητῶν, διδασκάλων καί πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Κι ἔτσι θά μείνει μεγάλη, ἄν παραμείνει πιστή στό εὐαγγέλιο, πού ὁ ἀπόστολος Παῦλος τῆς κήρυξε καί ὁ ἅγιος Δημήτριος τῆς δίδαξε. Αὐτή εἶναι ἡ ἱερή παρακαταθήκη καί ἡ πνευματική διαθήκη πού παραχωρεῖ ὁ ἅγιος Δημήτριος στήν πόλη του καί στόν κάθε Θεσσαλονικέα ἀλλά καί στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί στόν κάθε χριστιανό.

Ἀπό τό βιβλίο τοῦ Στεργίου Ν. Σάκκου: "Ὁ Κατηχητής τῆς Θεσσαλονίκης", σελ. 111-115
    

 Ἔγραψε τήν ἱστορία της μέ τό ἀνεξίτηλο μελάνι τῆς ἀγάπης. Ἔζησε τό θαῦμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πού νικᾶ τό θάνατο καί χαρίζει στούς δικούς του τήν αἰώνια ζωή. Ἡ ἰουδαία κόρη τῆς Ἰόππης βρῆκε στό κήρυγμα τῶν ἀποστόλων γιά τόν Ἰησοῦ τήν καταπληκτική ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν πού ἀπό μικρή μελετοῦσε στήν Παλαιά Διαθήκη. Ἡ ἁγία Γραφή καταχωρεῖ πλάι στό ὄνομά της τόν τίτλο «μαθήτρια», δηλώνοντας τό ζῆλο τῆς μαθητείας, γιά νά γνωρίσει τά μεγαλεῖα τῆς πίστεως καί νά ἐντρυφήσει σ᾿ αὐτά. Εὐγνώμονα ἡ ὕπαρξή της πρόσφερε ἀνταπόδομα στόν λυτρωτή Κύριο τήν ὁλοπρόθυμη διακονία της στά δικά του παιδιά, τούς ἀδελφούς της. Τό ὄνομά της, Ταβιθά, φυλάσσεται μέσα στό αἰώνιο βιβλίο τοῦ Θεοῦ. Στά ἑλληνικά θά πεῖ δορκάς, ἐλάφι· τόσο ταιριαστό σέ τούτη τήν ἐκλεκτή ὕπαρξη! Προικισμένη σάν τό χαριτωμένο ἐλάφι μέ προσοχή, εὐστροφία καί γρηγοράδα, ἀποτελοῦσε πνευματικό κεφάλαιο γιά τή χριστιανική κοινότητα τῆς πόλεώς της. Ἦταν τό ὑπόδειγμα καί ἡ καύχησή τους. Ἡ ζωή της σεμνή, σύμφωνη μέ τό θέλημα τοῦ Κυρίου, γινόταν ἀκτίνα παρηγοριᾶς στή θλίψη καί μήνυμα ἐλπίδας στόν κάθε πόνο. Ἀθόρυβη, ἐνεργητική, ἀκούραστη εἶχε βάλει τή σφραγίδα τῆς καλωσύνης της στίς ψυχές ὅλων τῶν πονεμένων. «Πλήρης ἀγαθῶν ἔργων», σάν δένδρο κατάκαρπο, σκίαζε καί εὔφραινε τούς «ἐλαχίστους» ἀδελφούς τοῦ Ἰησοῦ. Γι᾿ αὐτό θλίψη καί πόνο ἔφερε σέ ὅλους τούς χριστιανούς ἡ εἴδηση τοῦ πρόωρου θανάτου της. Οἱ πιστοί σπεύδουν νά καλέσουν κοντά τους τόν ἀπόστολο Πέτρο καί τοῦ μιλοῦν μέ δάκρυα. Κι ἦταν τοῦτα τά δάκρυα τῶν φτωχῶν ὁ θερμότερος ἐπικήδειος καί ἡ πειστικότερη δέηση πρός τόν ἴδιο ἀλλά καί τόν Κύριό του. Προσκόμιζαν στόν ἀπόστολο καί τά τεκμήρια τῆς ἀγάπης τῆς Ταβιθά· καί ἦταν τόσα! Ὄχι μόνο τά παρήγορα λόγια της τά γεμάτα μέ θεῖο φωτισμό ἀλλά καί τά ἔργα τῆς θυσίας της, πού ἀγρυπνώντας γιά τήν ἀγάπη τῶν ἀδελφῶν κατασκεύαζε: χιτῶνες καί ἱμάτια πού είχαν ντύσει τήν ἔνδεια καί τήν ἀνάγκη μέ τή θαλπωρή τῆς στοργῆς. Τό βλέμμα τοῦ Θεοῦ πατέρα ἀγκαλιάζει μέ συμπάθεια αὐτή τή συγκινητική σκηνή· δέν ἀρνεῖται νά ἀνταποκριθεῖ ἄμεσα στήν ἁπλή καί χωρίς ὑστεροβουλία προσδοκία τῶν πιστῶν. Τό θαῦμα -συνέπεια τῆς «ἀνυποκρίτου πίστεως»- φανερώνει τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ στήν Ταβιθά, ἀλλά καί σέ ὅσους ἔχουν πίστη «ὡς κόκκο σινάπεως» πού πετυχαίνει τά ἀκατόρθωτα. Ἡ στερέωση τῆς πίστεως τῶν χριστιανῶν τῆς Ἰόππης μέ τό θαῦμα τῆς ἀνάστασής της ἦταν μιά ἀκόμη προσφορά πού μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ παρέδωσε στήν Ἐκκλησία ἡ Ταβιθά. Ἡ ζωή καί ὁ θάνατός της ἦταν γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ καί τή στερέωση τῆς βασιλείας του. Σκορπίζοντας εὐεργεσίες μέ τά δυό της χέρια ἡ Ταβιθά ἀγκάλιασε τόν οὐρανό καί σκόρπισε τό φῶς του στή σκοτεινιά τῆς γῆς. Ἡ μορφή της γίνεται πρότυπο μίμησης γιά τούς πιστούς. Σέ κάθε ἐποχή κάποιες ψυχές βαδίζοντας στά ἡρωικά της ἴχνη φέρνουν τή θωπεία τοῦ Χριστοῦ στά δακρύβρεχτα πρόσωπα. Ὅσο κι ἄν τά χρόνια περνοῦν καί μεταβάλλονται οἱ συνθῆκες, μένει ἀναλλοίωτα ἴδια ἡ ἀνάγκη τῶν ἀνθρώπων γιά ἀγάπη· γιά κείνη τήν ἀγάπη πού ἀνυπόκριτα καί ἀφειδώλευτα μποροῦν νά προσφέρουν στόν πονεμένο καί ἀπελπισμένο κόσμο ὅσοι γίνονται μαθητές τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καθώς μέσα ἀπό τό συναξάρι τῆς 25ης Ὀκτωβρίου ζωντανεύει ἡ ζωή της, ἄς μαθητεύσουμε σέ τούτη τή μαθήτρια τῆς πρώτης ἐκκλησίας, πού μᾶς ὁδηγεῖ στήν «καθ᾿ ὑπερβολήν ὁδό» τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης.

 Ἰχνηλάτης

 Μεγαλόπνοο καί βαρυσήμαντο τό μήνυμα τοῦ μήνα φθάνει στίς μέρες μας ἀπό τά πρῶτα ἀποστολικά χρόνια. Τό χαράσσει ἡ γραφίδα ἑνός ἀποστόλου, τοῦ πρώτου ἐπισκόπου τῶν Ἰεροσολύμων Ἰακώβου, πού ἀναφέρεται στήν Καινή Διαθήκη ὡς «ἀδελφός τοῦ Κυρίου» καί τιμοῦμε τή μνήμη του στίς 23 Ὀκτωβρίου. Ἡ Ἐπιστολή τοῦ Ἰακώβου, ἡ ὁποία μέσα σέ δώδεκα διδαχές περιέχει τήν πρακτική διδασκαλία τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, κλείνει μέ τό μήνυμα· «Ἐκεῖνος πού θά ἐπιστρέψει ἕναν ἁμαρτωλό ἀπό τό δρόμο τῆς πλάνης, θά σώσει ψυχή ἀπό τό θάνατο καί θά καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Ἰα 5,20).
 Τό μεγαλύτερο ἀπό ὅλα τά ἔργα πού ἐπιτελέσθηκαν καί θά ἐπιτελεσθοῦν πάνω στή γῆ εἶναι ἡ σωτηρία μιᾶς ψυχῆς. Τοῦτο τό ἔργο μόνο ὁ Θεός μπορεῖ νά τό ἐπιτελέσει. Γι᾿ αὐτό ἐνανθρώπησε ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, γι᾿ αὐτό ἔπαθε καί πέθανε πάνω στό σταυρό, γιά νά συγχωρήσει τίς ἁμαρτίες μας καί νά σώσει τίς ψυχές μας. Ὅμως σ᾿ αὐτό τό θεϊκό ἔργο ὁ Χριστός ζητᾶ καί τῶν ἀνθρώπων τή συνδρομή, τή συνεργασία τους γιά τή σωτηρία ψυχῶν. Στήν ἀπέραντη χορεία τῶν συνεργατῶν τοῦ Θεοῦ καταλέγονται ὄχι μόνο μεγάλοι καί ἐπώνυμοι ἅγιοι, ἀλλά καί πολλοί ἄσημοι χριστιανοί, πού σέ κάθε ἐποχή ἀγωνίσθηκαν νά ὁδηγήσουν ψυχές στόν Χριστό.
 Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περίπτωση μιᾶς ἁπλοϊκῆς καί ὄχι ἄμεμπτης γυναίκας, τῆς Σαμαρείτιδας. Διακήρυξε στούς συμπολίτες της ὅτι ὁ Ἰησοῦς τῆς ἀποκάλυψε «πάντα ὅσα ἐποίησε» καί τούς κάλεσε νά Τόν γνωρίσουν. Τότε οἱ διοι ὁμολόγησαν ὅτι «οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὁ σωτήρ τοῦ κόσμου ὁ Χριστός» (Ἰω 4,42). Τό ἔργο τῆς Σαμαρείτιδας καλεῖται νά ἐπαναλάβει ὁ κάθε πιστός. Δέν ἀπαιτοῦνται ἰδιαίτερα προσόντα. Ἀρκεῖ μιά καρδιά φλεγόμενη ἀπό εὐγνωμοσύνη πρός τόν Σωτήρα Χριστό καί ἀπό ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο, πού ζῆ δίπλα μας ἀγνοώντας τή λυτρωτική προσφορά τοῦ Χριστοῦ.
 Ὁ κόσμος διψᾶ γιά τή σωτηρία κι ὁ Χριστός διψᾶ νά χαρίσει τή σωτηρία σέ τόσες ψυχές πού πνίγονται στό σκοτάδι τῆς ἄγνοιας, τῆς προκατάληψης, τῆς ἀπελπισίας. Εἶναι τόσο ὑψηλό καί ἅγιο ἔργο νά βοηθήσεις μιά τέτοια ψυχή νά βρεῖ τόν Σωτήρα! Πολλές φορές αὐτό μπορεῖ νά γίνει χωρίς λόγια. Ἡ ἀγάπη, ἡ ἀνιδιοτέλεια, ἡ ὑπομονή, ἡ ταπείνωση, ἡ ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ στήν καθημερινή πράξη, προβληματίζουν τό περιβάλλον, γίνονται τό πιό κραυγαλέο καί πειστικό κήρυγμα. Αὐτό τό κήρυγμα συνιστᾶ ὁ ἀπόστολος Πέτρος στίς χριστιανές γυναῖκες, ὥστε οἱ ἄνδρες τους, πού προκατειλημμένοι μένουν μακριά ἀπό τήν Ἐκκλησία, νά κερδηθοῦν γιά τόν Χριστό «ἄνευ λόγου» (Α΄ Πέ 3,1-2).
 Ἀξίζει νά θυμηθοῦμε τό πρωτοχριστιανικό σύνθημα «Εἷς πρός ἕνα πρός Ι.Χ.Θ.ΥΝ». Νά βροῦμε καί νά φέρουμε ὁ καθένας μία ψυχή στόν Χριστό, στή σωτηρία. Εἶναι τό ἐλάχιστο ἀντίδωρο εὐγνωμοσύνης πρός τόν μόνο Σωτήρα τῶν ψυχῶν μας καί ἡ μείζων προσφορά στόν κόσμο.

Στέργιος Ν. Σάκκος

 Στή χορεία τῶν δώδεκα μικρῶν προφητῶν καταλέγεται ὁ γιός τοῦ Βαθουήλ, ᾿Ιωήλ (19 ᾿Οκτωβρίου). ῾Η διδαχή του, σέ πεῖσμα ἐκείνων πού καταφέρονται ἐναντίον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, φθάνει στίς μέρες μας δυνατή καί ἐπίκαιρη. Δυόμισυ καί πλέον δεκαετίες αἰώνων δέν ἐμποδίζουν τό φῶς τῆς ἐλπίδος πού ἀναδίδει ὁ λόγος του νά γλυκάνει καί τή δική μας ἐποχή, σηματοδοτώντας καί γιά μᾶς, ὅπως γιά τούς συγχρόνους του, τό δρόμο πρός ἀνόρθωση καί ἀνανέωση.
    ῏Ηταν ὁλότελα ἀφοσιωμένος στήν ὑπηρεσία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ὁ ᾿Ιωήλ, ὅπως διακηρύττει καί τό ὄνομά του, πού σημαίνει «ὁ Γιαχβέ (=Κύριος) εἶναι ὁ Θεός». Μέ τή θεϊκή ἔμπνευση καί καθοδήγηση ἀπευθύνει στό λαό «λόγον Κυρίου», τά λόγια πού ὁ Κύριος τοῦ ὑπαγορεύει. ῾Η προφητική του φωνή ἠχεῖ σέ μία ἐξαιρετικά δύσκολη περίοδο· Οἱ ἀλλεπάλληλες ἐπιδρομές τῶν ἀκρίδων, ἡ ξηρασία καί οἱ ἐχθροπραξίες τῶν γειτόνων εἶχαν προξενήσει πρωτοφανῆ ἐρήμωση στόν τόπο, στέρηση στούς ἀνθρώπους, ἀπόγνωση στίς καρδιές. Καλεῖ τούς ἰουδαίους νά ἀναλογισθοῦν τήν αἰτία ὅλων τῶν δεινῶν τους, τήν ἁμαρτία τους. ῾Ωστόσο, τούς ἐνθαρρύνει. ῾Υπάρχει ἐλπίδα! Θά λείψουν τά δεινά καί ὁ Κύριος θά ἐπισκεφθεῖ τό λαό του. Θά ἐπανορθώσει τίς ἀπώλειες, ὑλικές καί πνευματικές. Μάλιστα, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δέν θά περιορισθεῖ μόνο στήν ἀποκατάσταση τῶν ἰουδαίων, ἀλλά θά ἁπλωθεῖ σέ ὅλη τή γῆ. Σέ ὅλο τόν κόσμο θά χαρίσει ὁ Θεός τό ἔλεος καί τή χάρη του καί ὅλους θά τούς ἐπισκιάσει τό Πνεῦμα του τό ἅγιο.
    Εἶναι ὁ προφήτης τῆς Πεντηκοστῆς ὁ ᾿Ιωήλ. Τή δική του προφητεία ἐπικαλεῖται ὁ κορυφαῖος ἀπόστολος Πέτρος ἑρμηνεύοντας τό γεγονός τῆς ἐκχύσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος κατά τήν Πεντηκοστή (Πρξ 2,17-22), ὅταν ἡ εὐλογημένη βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἡ ᾿Εκκλησία, κάνει τά πρῶτα βήματά της πάνω στή γῆ. Γιά νά συντελεσθεῖ ἡ ποθητή κοσμοσωτήρια ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἔρθει στόν κόσμο τό ἅγιο Πνεῦμα, τονίζει ὁ ᾿Ιωήλ, πρέπει νά προηγηθεῖ ἡ μετάνοια.
    Στό ἀδιέξοδο τῆς ἁμαρτίας καί στό σκοτάδι τῆς ἀποτυχίας ὁ προφητικός λόγος ἀνοίγει τήν ποθητή διέξοδο, ἁπλώνει τό οὐράνιο τόξο τῆς ἐλπίδος, τήν ἀδιάψευστη ὑπόσχεση τῆς εὐσπλαγχνίας τοῦ Θεοῦ· «ἐπιστράφητε πρός Κύριον τόν Θεόν ὑμῶν, ὅτι ἐλεήμων καί οἰκτίρμων ἐστί, μακρόθυμος καί πολυέλεος καί μετανοῶν ἐπί ταῖς κακίαις» (᾿Ιλ 2,13). ῞Ολες μας τίς κακίες, πού βαραίνουν τήν καρδιά καί μαυρίζουν τή ζωή μας, τίς συγχωρεῖ ὁ Θεός, ἀρκεῖ νά μετανοήσουμε. Νά τοῦ προσφέρουμε μετάνοια βαθειά καί συγκλονιστική· «διαρρήξατε τάς καρδίας ὑμῶν καί μή τά ἱμάτια», ξεσχίστε τίς καρδιές σας κι ὄχι τά ροῦχα σας, συμβουλεύει ὁ προφήτης.
    Μή μᾶς ἀπελπίζει ἡ ἀσχήμια τοῦ κόσμου, ἡ μιζέρια τῆς ζωῆς, ἡ φτώχεια τῆς ψυχῆς μας! Μᾶς ἀγαπᾶ ὁ Θεός καί θέλει νά μᾶς σώσει. Ζητᾶ νά κάνει δική μας τή χάρη, τή χαρά, τήν εὐλογία του· νά πνεύσει στήν καρδιά μας τό Πνεῦμα του τό ἅγιο. Μά ἐμεῖς θά τοῦ ἀνοίξουμε τό δρόμο· μέ τή μετάνοια. Αὐτή εἶναι ὁ σίγουρος τρόπος γιά τήν ἀνόρθωση τῆς ψυχῆς καί τοῦ κόσμου μας, τό μήνυμα γιά τό μήνα πού διανύουμε καί, μακάρι, γιά τή ζωή μας ὅλη.
 

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 58 (2003) 195

 Μετά τά τρία πρῶτα εἰσαγωγικά κεφάλαια, ὁ προφήτης Ὠσηέ εἰσέρχεται δυναμικά στό κύριο θέμα τῆς προφητείας του. Θά περιγράψει τήν βαθειά διαφθορά τοῦ λαοῦ στό βόρειο, τό ἰσραηλιτικό βασίλειο -μέ παράλληλες ἀναφορές καί στό νότιο, τό ἰουδαϊκό-, καί θά προαναγγείλει τήν τιμωρία πού πρόκειται νά τοῦ ἐπιβληθεῖ. Εἶναι φορές πού ὁ μακρόθυμος Θεός μιλᾶ μέ ἀποτομία, κραδαίνει τήν ρομφαία του ἀπειλητικά, ὄχι διότι ἐπιθυμεῖ νά τιμωρήσει. Χρησιμοποιεῖ τήν ἀπειλή, μήπως ταρακουνηθοῦν οἱ ἔνοχοι καί μετανοήσουν. Γι’ αὐτό καί μέ τό στόμα τοῦ Ὠσηέ ἐξαγγέλλει ἐναντίον τῆς πόρνης ἰουδαϊκῆς θεοκρατίας φοβερές τιμωρίες· ἐρήμωση, ξηρασία, θανάτωση, ἔσχατη ταπείνωση.
  Ἐλέγχεται δριμύτατα τό ἱερατεῖο. Οἱ θυσίες πού προσφέρει ὁ λαός εἶναι ἀκάθαρτες καί βδελυρές στά μάτια τοῦ Θεοῦ, κι ὅμως οἱ ἱερεῖς, προκειμένου νά μή χάσουν τά ὀφέλη τους, τίς ἀνέχονται καί τίς ἐνθαρρύνουν! Ἀναμένει, λοιπόν, καί αὐτούς ἡ τιμωρία τῆς πείνας πού ἀπειλεῖ τόν λαό· «καὶ ἔσται καθὼς ὁ λαὸς οὕτως καὶ ὁ ἱερεύς» (4,9), δηλώνει ἀπερίφραστα ὁ προφήτης. Ὁ ἔλεγχος τοῦ προφήτη ἀπευθύνεται καί στούς ἄρχοντες. Αὐτοί κυρίως εὐθύνονται γιά τήν παρεκτροπή τοῦ λαοῦ. Ἀπό τήν μιά ἄκρη ὥς τήν ἄλλη γέμισαν τόν τόπο μέ παγίδες. Θά γευθοῦν, ὡστόσο, τήν παιδαγωγία τοῦ Κυρίου. Νόμισαν ὅτι μποροῦσαν νά ξεγελάσουν τόν Παντεπόπτη! Διέφθειραν τόν λαό σέ τέτοιο σημεῖο, ὥστε δέν ἔχει πλέον καμία διάθεση μετανοίας. Ὁ Κύριος ἀπερίφραστα λέγει ὅτι καί ὅταν τόν ἀναζητήσουν τήν ὥρα τῆς συμφορᾶς, μάταια θά προσφέρουν τίς θυσίες τους· «μέ πρόβατα καί μοσχάρια θά πηγαίνουν νά ἀναζητήσουν τόν Κύριο (προσφέροντάς του θυσίες γιά νά τόν ἐξευμενίσουν), ἀλλά δέν θά τόν βροῦν, διότι ἀπομακρύνθηκε ἀπ’ αὐτούς» (5,6). Τί νά τίς κάνει τίς θυσίες τους ὁ Θεός, ὅταν δέν βρίσκει θέση στήν καρδιά τους;
 Μέθη καί κραιπάλη, μαγεία καί εἰδωλολατρία, πορνεία καί μοιχεία βαρύνουν καί τόν λαό. Κατηγοροῦνται οἱ Ἰσραηλῖτες γιά ἔλλειψη εἰλικρίνειας, ἀγάπης καί εὐσέβειας. Γέμισαν τό βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ μέ κατάρες, ψέματα, φόνους, κλοπές, μοιχεῖες!.. Καί τό χειρότερο, δέν ὑπάρχει κανείς νά ἐλέγξει τό κακό, παρά μόνον ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο ὅμως οἱ περισσότεροι ἀμφισβητοῦν καί ἀπορρίπτουν. «Ἐπελάθου νόμον Θεοῦ, κἀγὼ ἐπιλήσομαι τέκνων σου» (4,6), βεβαιώνει ἡ θεία δικαιοσύνη. Ξέχασαν οἱ Ἰσραηλῖτες τόν Θεό καί τόν νόμο του, θά τούς ξεχάσει κι Αὐτός, γιά νά διαπιστώσουν ἐμπειρικά τί σημαίνει ἡ ἀνταρσία τους.
 Ἀνεξάντλητη, ὡστόσο, ἡ πατρική ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ξέρει ἄλλοτε νά ἀπειλεῖ καί ἄλλοτε νά συμβουλεύει· «σὺ δέ, Ἰσραήλ, μὴ ἀγνόει, καὶ Ἰούδα, μὴ εἰσπορεύεσθε εἰς Γάλγαλα...» (4,15). Ξέρει, ἐπίσης, νά μιλᾶ μέ τόν πιό ἁπλό καί παραστατικό τρόπο. Μέ δύο ζωηρές εἰκόνες, στήν γλῶσσα τοῦ λαοῦ, παρουσιάζει τήν ἐπικείμενη τιμωρία: Πῶς τινάζεται ἡ δάμαλις, ὅταν κατά τήν ἄνοιξη μπαίνει στά ρουθούνια της μία μεγάλη μύγα, ὁ λεγόμενος οἶστρος, πού τσιμπάει ἄγρια; Πῶς καθώς στροβιλίζεται ὁ ἄνεμος πετᾶ μακριά ὅ,τι βρεῖ στό πέρασμά του; Ἔτσι ἀκριβῶς ἀνταριασμένος ὁ Ἰσραήλ θά βρεθεῖ στήν ἐξορία μετά τήν εἰσβολή τῶν Ἀσσυρίων. Τότε θά καταλάβει ὅτι μάταια στήριξε τήν ἐμπιστοσύνη του στά ψεύτικα εἴδωλα.

Στεργίου Σάκκου, Προσεγγίσεις στούς δώδεκα μικρούς προφῆτες, σελ. 29-31

  Μία λεπτομέρεια, μία ἀσήμαντη κατά τά ἄλλα λεπτομέρεια, ἀρκεῖ πολλές φορές γιά νά σταθμίσει καί νά ρυθμίσει ὅλη σου τή ζωή, τήν ἐπίγεια, καί κάποτε, καί τήν αἰώνια. Διότι, μέσα ἀπό μία λεπτομέρεια ἡ ὁποία καθορίζει τίς ἐπιλογές σου ἀφήνεις νά φανερωθοῦν οἱ διαθέσεις καί οἱ προθέσεις σου καί, τελικά, ἡ τοποθέτησή σου ἔναντι τοῦ ἴδιου τοῦ αἰώνιου Θεοῦ. Παράδειγμα παλιό, πού ὅμως μπορεῖ νά εἶναι πολύ διαφωτιστικό καί γιά τή δική μας ἐποχή, ὁ δίκαιος Λώτ, ὁ ἀνεψιός τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ ὁποίου τή μνήμη τιμοῦμε στίς 9 Ὀκτωβρίου.
  Ἀκολουθοῦσε τόν θεῖο του στίς μετακινήσεις πού προγραμμάτιζε ὁ Θεός· ἀπό τήν Οὔρ στή Χαράν, στή Χαναάν τῆς Παλαιστίνης, στήν Αἴγυπτο καί πάλι στήν Παλαιστίνη. Μαζί τους οἱ δικοί τους καί ὅλη ἡ περιουσία τους· κοπάδια ζώων, δοῦλοι μέ τίς οἰκογένειές τους, σκηνές, πράγματα. Κάποτε ὅμως οἱ βοσκοί τοῦ Ἀβραάμ καί τοῦ Λώτ μάλωσαν μεταξύ τους γιά τά βοσκοτόπια. Δέν τούς χωροῦσε ὁ τόπος. Τό ζήτημα ἔλυσε ἀμέσως ὁ Ἀβραάμ μέ ἀγάπη καί ἁπλότητα. Κάλεσε τόν Λώτ καί τοῦ πρότεινε νά διαλέξει πρῶτος τό μέρος στό ὁποῖο θά ἤθελε νά ἐγκατασταθεῖ, ὥστε νά ἀποφευχθοῦν οἱ προστριβές. Κι ὁ Λώτ διάλεξε μία περιοχή πλούσια καί ὡραία σάν παράδεισο, τήν περιοχή τῶν Σοδόμων. Εἶχε ὅμως ἕνα μειονέκτημα αὐτή ἡ πανέμορφη καί εὔφορη περιοχή· οἱ κάτοικοί της ἦταν «πονηροί καί ἁμαρτωλοί σφόδρα» κι ἐξόργιζαν μ᾿ αὐτό τόν Θεό.
  Δέν λέει τίποτε περισσότερο ἡ ἁγία Γραφή. Ἀφήνει ὅμως νά ἐννοηθεῖ ὅτι ἡ ἐπιλογή τοῦ Λώτ δέν ἦταν καλή. Βέβαια, ὁ Λώτ δέν ἦταν οὔτε και ἔπειτα ἔγινε ἁμαρτωλός. Ἦταν ἁγνός ἄνθρωπος. Ἔκανε ὅμως ἕνα λάθος πολύ σοβαρό, κι ἄς φαινόταν ἀσήμαντη λεπτομέρεια: Ἐπειδή τοῦ ἄρεσε ἡ περιοχή γιά τά κοπάδια του, δέν ὑπολόγισε καθόλου τόν πνευματικό κίνδυνο πού διέτρεχε ὁ ἴδιος καί ἡ οἰκογένειά του μέσα σ᾿ αὐτή τήν πλούσια ἀλλά διεφθαρμένη πόλη. Ἀγνόησε τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ κι ἀδιαφόρησε γι᾿ αὐτό. Καί τό ἀποτέλεσμα; Δέν τόν τιμώρησε, ὄχι, γιά τήν κακή ἐπιλογή του ὁ Θεός. Ἁπλῶς τόν ἄφησε νά βγεῖ ἀπό τό σχέδιό του. Ἔτσι, ὁ μέν ἴδιος σώθηκε, ἀλλά καί ἡ οἰκογένεια καί οἱ ἀπόγονοί του πλήρωσαν πολύ ἀκριβά τήν κακή του ἐπιλογή· ἀποξενώθηκαν ἀπό τόν Θεό κι ἀλλοτριώθηκαν ἀπό τό λαό του.
   Πόσες φορές καί σήμερα ἄνθρωποι εὐσεβεῖς, καλοί καί ἅγιοι κατά τά ἄλλα, ἐπαναλαμβάνουν τό σφάλμα τοῦ Λώτ! Προγραμματίζουν καί ρυθμίζουν μέ γνώμονα τήν ὀρθή λογική τους, τά οἰκονομικά τους συμφέροντα, τήν κοινωνική τους ἀνάδειξη, χωρίς ὅμως νά ἐνδιαφέρονται γιά τό πνευματικό καί ἠθικό κόστος τῆς ἐπιλογῆς τους. Ἀδιαφοροῦν ἄν αὐτό πού ἐπιθυμοῦν καί ἐπιδιώκουν τό θέλει ὁ Θεός. Ἀποφασίζουν, π.χ., μία ἀγορά, μία μετοίκηση σέ ἄλλη πόλη, συνάπτουν μία γνωριμία, ἐπειδή αὐτό προωθεῖ τίς δουλειές τους, τίς σπουδές τῶν παιδιῶν τους κτλ. καί μόνο ἕνα δέν λογαριάζουν· τί συνέπειες θά ἔχει αὐτό ἀπό ἠθική καί πνευματική ἄποψη. Ρωτοῦν καί συμβουλεύονται φίλους, ἐμπειρογνώμονες, εἰδικούς. Μά γιά τή γνώμη τοῦ Θεοῦ δέν ἐκδηλώνουν ἐνδιαφέρον. Κι ὅμως, ἔχει λόγο καί στίς λεπτομέρειες τῆς ζωῆς μας ὁ Θεός. Ἡ ἐξάρτησή μας ἀπό τό θέλημά του δέν εἶναι λεπτομέρεια. Συμφωνεῖτε;

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 57 (2002) 195