Στίς 30 Ἰανουαρίου ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τή μνήμη τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τῶν τύποις πλέον προστατῶν τῆς παιδείας μας. Ἡ προσέλευση τῶν μαθητῶν στή θεία Λειτουργία ἰσχνότατη. Ἡ τριτοβάθμια ἐκπαίδευση ἀπουσιάζει σχεδόν παντελῶς ἀπό τούς χώρους λατρείας. Κάποια μάλιστα ἱδρύματα ὀργανώνουν ἐκδηλώσεις μέ θέματα καί ὁμιλητές ἀσχέτους πρός τό πνεῦμα τῆς ἑορτῆς καί τῶν ἑορταζομένων ἁγίων.
  Ὅλοι μας ἀναγνωρίζουμε ὅτι ἡ κοινωνία μας πορεύεται πλέον πρός τό Γολγοθᾶ χωρίς τήν ἐλπίδα τῆς ἀνάστασης, τήν ὁποία ἐλπίδα ξεριζώσαμε ἤ μᾶς τήν ξερίζωσαν στό ὄνομα τοῦ ὀρθολογισμοῦ. Στίς κατ᾿ ἰδίαν συζητήσεις ἀναγκαζόμαστε νά ὁμολογήσουμε τά ἀδιέξοδα, στά ὁποῖα σερνόμαστε, ἐκφράζουμε τή διακαῆ ἐπιθυμία γιά λύτρωση, κάπου-κάπου ἀγανακτοῦμε ἐναντίον ἐκείνων πού θεωροῦμε ὑπευθύνους γιά τόν ξεπεσμό, δηλαδή ὅλους τούς ἄλλους ἐκτός ἀπό τούς ἑαυτούς μας. Τέλος, προτείνουμε καί λύσεις: πιό αὐστηρούς νόμους, σάν νά μᾶς λείπουν, πιό αὐστηρές ποινές καί τιμωρίες. Γιά θέματα παιδείας δέν ἀρθρώνεται λόγος. Κάποια μουρμουρητά ἀκούγονται γιά θέματα ἐκπαίδευσης, ὅπως γιά ἐκσυγχρονισμό προγραμμάτων, βελτίωση τῆς ὑλικοτεχνικῆς ὑποδομῆς μέ τή διάθεση περισσοτέρων κονδυλίων ἀπό τήν Πολιτεία, καί ἐκεῖ ἐξαντλεῖται τό θέμα. Ἀσφαλῶς μιά ἀπό τίς φοβερότερες συγχύσεις τῶν ἡμερῶν μας εἶναι αὐτή ἀνάμεσα στήν παιδεία καί τήν ἐκπαίδευση.
  Ἡ παιδεία τῶν προγόνων μας εἶχε ὡς σκοπό νά πλάσει τούς χαρακτῆρες τῶν μαθητῶν, ὥστε αὐτοί μεγαλώνοντας νά γίνουν πολίτες «καλοί κἀγαθοί». Βέβαια προσέφεραν καί γνώσεις οἱ διδάσκαλοι κατά τήν ἀρχαιότητα. Γνώριζαν ὅμως ὅτι αὐτό δέν ἦταν τό ἅπαν τῆς προσφορᾶς τους. Καλή εἶναι ἡ προσφορά γνώσεων, ἀφοῦ κατά τόν Ἀριστοτέλη ὁ ἄνθρωπος «φύσει τοῦ εἰδέναι ὀρέγεται». Ἡ γνώση ὅμως δέν σφυρηλατεῖ χαρακτῆρες.
  Τίς θέσεις αὐτές τῶν ἀρχαίων προγόνων μας υἱοθέτησαν στά περί παιδείας θέματα καί οἱ τρεῖς Ἱεράρχες μέ μιά σημαντικότατη διαφορά. Οἱ δάσκαλοι τῆς ἀρχαιότητας πρόβαλλαν ὡς πρότυπο «καλοῦ κἀγαθοῦ» κάποιο ἀφηρημένο, στό ὁποῖο διέκρινε ὁ μαθητής τόν δάσκαλό του τόν ἴδιο ἤ κάποιο ἄλλο πρόσωπο πού ὁ δάσκαλος θαύμαζε, ὄχι ἀπαλλαγμένο ἀπό τά πάθη του τά ἀνθρώπινα καί τίς ἀδυναμίες του. Οἱ τρεῖς Ἱεράρχες πρόβαλαν μέ τή διδασκαλία τους καί μέ τή στάση ζωῆς τους (τό δεύτερο μᾶς ἀφήνει σήμερα παγερά ἀδιάφορους) τό αἰώνιο πρότυπο, τό θεανθρώπινο, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Μέσα ἀπό τόν εὐαγγελικό καί πατερικό λόγο διαμορφώθηκε τό πλαίσιο παιδείας τῆς ρωμιοσύνης καί μ᾿ αὐτό τό πνεῦμα γαλουχήθηκαν γενιές καί γενιές ἐπί δεκαπέντε καί πλέον αἰῶνες.
  Στή Δύση τά πράγματα ἀκολούθησαν πορεία διαφορετική. Ἐκεῖ ἡ γνώση ἀναδείχθηκε ἀξία καθ᾿ ἑαυτή καί ὄχι μέτρο κρίσεως τῶν ἐνεργειῶν καί παραλείψεων τοῦ προσώπου. Προβλήθηκε μάλιστα αὐτή ὡς ἡ ἀναγκαία προϋπόθεση γιά τήν προσέγγιση πρός τόν Θεό. Ἡ ἀλαζονεία αὐτή τοῦ δυτικοῦ πνεύματος, πού ἀγνόησε τό ρητό τοῦ ἀποστόλου Παύλου «ἡ γνῶσις φυσιοῖ» (Α΄ Κο 8,2), ὁδήγησε σέ μιά ξέφρενη πορεία πρός τήν ἄρνηση τοῦ Θεοῦ μέσῳ τῶν γνώσεων. Ὁ ὀρθολογισμός προβλήθηκε ὡς ἡ πανάκεια τῶν ἀνθρωπίνων προβλημάτων. Μάλιστα στό ὄνομά του ἀπαγορεύθηκε στόν ἐχέφρονα ἄνθρωπο νά ἐκφράζει ἀνησυχίες μεταφυσικῆς τάξεως. Τό πνεῦμα τοῦ λεγομένου «διαφωτισμοῦ» σάρωσε τή Δύση καί εἰσήχθη καί στή χώρα μας, κατά τήν ἐπιθυμία τῶν ἰσχυρῶν «προστατῶν» της καί τῶν δουλοφρόνων τέκνων της. Ἔτσι τή μετέτρεψαν ἀπό παιδεία ἤθους καί φρονήματος σέ ἐκπαίδευση γνωσιοκεντρική, στήν ἀρχή, καί ἄκρως χρησιμοθηρική στή συνέχεια. Μέ τό πνεῦμα αὐτό «μορφώθηκαν» ὅλοι ἐκεῖνοι πού σήμερα πρωταγωνιστοῦν στή διαφθορά καί τό κατρακύλισμα τῆς κοινωνίας. Ὁ Ντοστογιέφσκυ εἶχε γράψει: «Χωρίς Θεό ὅλα ἐπιτρέπονται». Κάποιος ἄλλος, πιό ἔξυπνος, ἀντέκρουσε: «Μορφῶστε τόν ἄνθρωπο καί θά γίνει καλύτερος»! Τώρα ὅλοι εἴμαστε σέ θέση νά ἀποφανθοῦμε ποιός εἶχε δίκιο. Ἄν πράγματι ποθοῦμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τό θεσμικό αὐτό πλέγμα διαφθορᾶς, πρέπει νά ἀποδεχθοῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος καί συνάμα ὑπεύθυνος. Δέν ὑπάρχουν κοινωνικοί, οἰκονομικοί ἤ ἄλλου εἴδους νόμοι μέ ἰσχύ ἀνάλογη πρός ἐκείνη τῶν φυσικῶν νόμων. Οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἐκεῖνοι πού διαμορφώνουν τίς κοινωνίες.
  Ἄν εἶναι «καλοί κἀγαθοί», ἡ κοινωνία ἀνθεῖ, καθώς οἱ πολίτες της μορφώνονται μέ ἦθος καί φρόνημα. Ἄν εἶναι κακοί, διαφθείρουν μέ τή σειρά τους τίς νέες γενιές καί ἡ ἐσχάτη πλάνη καθίσταται χείρων τῆς πρώτης. Ναί, οἱ σημερινοί πρωταγωνιστές τῆς διαφθορᾶς ἐκπαιδεύτηκαν μέ βάση πρότυπα διαπαιδαγώγησης ἀρνητικά, ἐχθρικά πρός τήν προγονική πίστη καί τίς παραδόσεις μας. Εἶναι δύσκολο νά ἀντιληφθοῦμε ὅτι τό κακό δέν θά διορθωθεῖ μέ περισσότερα κονδύλια γιά τήν ἐκπαίδευση;

Σεπτέμβριος! Ἀνοίγουν τά σχολειά
μέ τοῦ Σταυροῦ τή χάρη.
Γιορτάζουνε οἱ μαθητές,
γιορτάζουν κι οἱ δασκάλοι.

  Κάθε Σεπτέμβριο γιορτάζουμε ὅλοι τήν ἔναρξη τοῦ σχολικοῦ ἔτους. Σίγουρα ὅμως κανείς δέν σκέφτεται ποιός ἐγκαινίασε τούτη τήν ἀρχή, ποιός ἔβαλε τά θεμέλια ἀλλά καί τίς συντεταγμένες τῆς ἑλληνοχριστιανικῆς μας παιδείας, πού μέ τόσο μένος ὁρισμένοι προσπαθοῦν νά γκρεμίσουν.
  Πολλοί εἶναι αὐτοί πού ἔβαλαν κάποιο λιθάρι στό οἰκοδόμημα τῆς Παιδείας. Αὐτός ὅμως πού τή συστηματοποίησε, τήν ὀργάνωσε καί τήν ἐγκαινίασε εἶναι ὁ γνωστός, ἀλλά καί ἄγνωστος σέ πολλούς, ὁ πρῶτος κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος, ὁ κερκυραῖος κόμης Ἰωάννης Καποδίστριας.
  Ὁ μεγάλος αὐτός εὐπατρίδης εἶχε κάνει ὑπόθεση τῆς ζωῆς του τήν περίθαλψη καί τή μόρφωση τῶν νέων τῆς Ἑλλάδος παράλληλα μέ τήν ἀπελευθέρωσή της. «Εἶμαι ἀποφασισμένος νά στηρίξω τήν ἐπανόρθωση τῆς Ἑλλάδος σέ δυό μεγάλες βάσεις, τήν ἐργασία καί τή στοιχειώδη ἐκπαίδευση», ἔγραφε στόν φίλο του Ἔϋναρντ.
  Ὅταν ἔγινε κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος, τό θέμα τῆς Παιδείας ἀποτέλεσε τήν κορωνίδα στή σκέψη καί στά ἔργα του. Πίστευε πώς «ὁ πιό πολύτιμος θησαυρός πού ἔχει ἡ πατρίδα εἶναι οἱ νέοι, τῶν ὁποίων ἡ καλή ἀγωγή θά ἀποτελέσει τή γωνιαία πέτρα τῆς τιμῆς καί τῆς εὐτυχίας τοῦ γένους μας». Ὡς κύριους ἄξονες τῆς Παιδείας πρότεινε τήν ἑλληνική παράδοση καί τήν ὀρθόδοξη πίστη.
   Νεαρός ἀκόμα, ὅταν πρωτομπῆκε στόν πολιτικό στίβο ὡς γραμματέας τῆς ἐπικράτειας τῶν Ἰονίων Νήσων, δραστηριοποιήθηκε ἔντονα γιά τή μόρφωση ὅλων τῶν παιδιῶν ἀνεξάρτητα ἀπό τήν κοινωνική τους προέλευση, καθώς καί γιά τήν καθιέρωση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας ὡς ἐπίσημης γλώσσας τῆς Ἑπτανήσου, ἀντί τῆς ἰταλικῆς πού εἶχε ἐπιβληθεῖ ἀπό τούς κατακτητές. Ἵδρυσε 40 σχολεῖα σέ ὅλα τά νησιά τοῦ Ἰονίου, καθώς καί τή Σχολή τῆς Τενέδου στήν Κέρκυρα.
  Κατά τή διάρκεια τῆς πολιτικῆς του σταδιοδρομίας στή Ρωσία, ὅσες φορές βρέθηκε σέ διάφορες χῶρες τῆς Εὐρώπης, ἀξιοποίησε τόν ἐλεύθερο χρόνο πού τοῦ ἀπέμενε φροντίζοντας μέ ποικίλους τρόπους γιά τήν ἑλληνική νεότητα. Ἡ γνωριμία μάλιστα μέ τούς διάσημους παιδαγωγούς τῆς Ἐλβετίας Φέλλεμπεργκ καί Πεσταλότσι ἀξιοποιήθηκε ἀργότερα ἀπό τόν Κυβερνήτη στό ἐκπαιδευτικό πρόγραμμα πού ἀκολούθησε στή νεοσύστατη Ἑλλάδα. Στή Γενεύη μέ προσωπικές του φροντίδες δημιουργήθηκε εἰδικό ταμεῖο, τό «Ταμεῖον τῶν ἐπί ξένης προσφύγων ὀρφανῶν καί πενήτων Ἑλληνοπαίδων», στό ὁποῖο ἦταν καί ὁ ἴδιος συνδρομητής.
   Ἡ ἀγωνία του γιά τά Ἑλληνόπουλα εἶναι καταφανής σέ πλῆθος ἐπιστολῶν του. «Πῶς θα συνθέσουμε το Ἔθνος;», ἀναρωτιόταν ἐναγώνια, καθώς ἔβλεπε τήν ἑλληνική νεότητα ἀνέστια, πεινασμένη, ἀσθενική νά χάνεται ἐξαιτίας τῆς προσφυγιᾶς καί τῆς ὀρφάνιας. «Χωρίς πίστη στόν Θεό, ἀγάπη πρός τήν πατρίδα τους καί διατήρηση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας χάνονται στήν ξενιτειά οἱ Ἑλληνόπαιδες», ἔλεγε.
  Χαρακτηριστικές τῆς ἄοκνης μέριμνάς του γιά τά παιδιά εἶναι καί οἱ πρῶτες ἐπιστολές του, πού ἔγραψε ἀμέσως τήν ἑπομένη τῆς παραίτησής του ἀπό τό ὑπουργεῖο τῶν ἐξωτερικῶν τῆς Ρωσίας. Ἀπευθυνόταν κατεπειγόντως πρός τόν γιατρό Τυπάλδο στήν Κρακοβία καί στόν Ἀνδρέα Μουστοξύδη στήν Ἐνετία. Τούς παρακαλοῦσε νά ψάξουν, νά βροῦν καί νά καταγράψουν σέ καταλόγους ὅλα τά Ἑλληνόπουλα πού ἦταν διασκορπισμένα στά διάφορα μέρη τῆς Εὐρώπης, μέ σκοπό τή στέγαση, τή σίτιση καί τήν ἑλληνοχριστιανική ἐκπαίδευσή τους.
  Βέβαια στά χρόνια τῆς Ἐπανάστασης ἔγιναν πολλές συγκινητικές προσπάθειες γιά τή σύσταση σχολείων μέ τήν αὐθόρμητη συμπαράσταση τῶν κατοίκων καί τῶν μοναστηριῶν, ἀλλά ἡ ἐκπαίδευση ὀργανώθηκε καί συστηματοποιήθηκε ἀπό τόν Ἰ. Καποδίστρια καί τούς συνεργάτες του. Αὐξήθηκε ὁ ἀριθμός τῶν ἀλληλοδιδακτικῶν σχολείων σέ 150 καί οἱ μαθητές σέ 8.000. Καθορίστηκε τό εἶδος τῶν διδασκομένων μαθημάτων, οἱ πόροι συντήρησης τῶν σχολείων, ὁ τρόπος τῶν προαγωγικῶν καί ἀπολυτηρίων ἐξετάσεων, τό ὡρολόγιο πρόγραμμα διδασκαλίας, οἱ ἡμέρες τῆς ἀργίας τῶν σχολείων, οἱ θερινές διακοπές καθώς καί ἡ ἀπονομή βραβείων στούς ἀριστούχους μαθητές. Τό πιό σημαντικό ἦταν ὅτι ἡ ἐκπαίδευση ἔπαψε νά εἶναι προνόμιο τῶν λίγων, καθώς παρεχόταν δωρεάν σέ ὅλους καί ἦταν ὑποχρεωτική.
   Ὁ Κυβερνήτης ἔφτιαξε σχολεῖα γιά ὅλους: γιά τούς κληρικούς, τούς στρατιωτικούς, τούς ναυτικούς, τούς γεωργούς. Ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον ἐπέδειξε γιά τήν τεχνική μόρφωση τῶν ἐπαγγελματιῶν.

  Ἡ ψυχολογία λέει πώς, ἄν θέλουμε νά κάνουμε τό παιδί νά ἐγκαταλείψει κάποιες κακές συνήθειες ἤ ἐπιβλαβεῖς πεποιθήσεις, ἀρκεῖ νά τό ἀποθαρρύνουμε μέ τή στάση μας, ἀλλά κι ἀπό τήν ἄλλη ὁπωσδήποτε νά τό ἐνθαρρύνουμε σέ θετικές καί ὠφέλιμες δημιουργίες καί ἀναζητήσεις, ὥστε νά μή μείνει μέσα του ἀκάλυπτο τό κενό. Χρήσιμες ἀπόψεις πού μποροῦμε νά τίς ἐκμεταλλευτοῦμε γιά τό ἐπίκαιρο θέμα τοῦ καρναβαλιοῦ, πού σίγουρα ταλαιπωρεῖ πολλές χριστιανικές οἰκογένειες.
  Φιλότιμες καί ψυχολογημένες οἱ προσπάθειες τῶν γονιῶν νά καλύψουν τή μέρα ἐκείνη μέ οἰκογενειακές γιορτές, ἐπισκέψεις κτλ., μέ σκοπό νά ἀποτραβήξουν τήν προσοχή τοῦ παιδιοῦ τους ἀπό τή φανταχτερή κοσμική ἐκδήλωση. Βαθύτερη ἐπιδίωξη ὅμως ὅλων τῶν πιστῶν καί δασκάλων εἶναι νά ἐνισχύσουν τό φρόνημα τῶν παιδιῶν, ὥστε ἑκούσια πλέον νά μή συμμετέχουν στήν «ἀνάχυση» τῆς ὕποπτης γιορτῆς.
  Βέβαια, ἡ παθητική στάση δέν ἐνδείκνυται, διότι στά μάτια τῶν παιδιῶν φαίνεται σάν δειλία. Ἡ αὐταρχική πάλι ἀφαίρεση τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἀντιπαιδαγωγικό μέσο, ἔχει προσωρινά ἀποτελέσματα καί ἑπομένως ἀπορρίπτεται. Μένει ὁ δρόμος τῆς ἀγάπης καί τῆς πειθοῦς. Μέ τήν πρώτη κατακτοῦμε τήν καρδιά τῶν παιδιῶν καί μέ τή δεύτερη οἰκοδομοῦμε τά ἐπιχειρήματά μας μέ σιγουριά. Μέ τήν ἀγάπη ἀποκτοῦμε τήν ἐμπιστοσύνη τους, ἀφοῦ νιώθουν πώς δέν τά ἀγαποῦμε γιά τόν ἑαυτό μας, ἀλλά γι’ αὐτά τά ἴδια σάν πλάσματα τοῦ Θεοῦ. Πάνω σ’ αὐτή τή βάση θά δεχτοῦν τό κήρυγμά μας γιά τήν πίστη μας· γιά τήν ἀντίθεσή μας μέ ὅ,τι σαπρό ἔχει νά παρουσιάσει ὁ κόσμος. Θά γνωρίσουν ἕναν Θεό ζηλωτή, πού τά θέλει ἀποκλειστικά δικά του καί πού ἀποστρέφεται τίς συναλλαγές τους μέ τό στρατόπεδο τῆς πλάνης. Κάτι τέτοιο θά ἄρεζε πολύ στά παιδιά! Νά ξέρουν ὅτι κάποιος πού τούς ἀγαπᾶ πολύ, τά θέλει ὁλόδικά του! Ἔτσι νιώθουν πώς ἔχουν ἀξία, πώς εἶναι προσωπικότητες, ἀφοῦ προκαλοῦν συνεχῶς τήν προσοχή καί τή φροντίδα κάποιου, ὁ ὁποῖος μάλιστα εἶναι ὁ Πλάστης τους. Καί ἡ καρδιά τους εἶναι ἁγνή, δέν ξέρει νά ἑλίσσεται μέ διπλωματία, ὥστε νά τά 'χει καλά καί μέ τόν Θεό καί μέ τόν σατανᾶ. Δίνεται ὁλόψυχα στόν γλυκύτατο κατακτητή της. Ἔτσι ποτέ δέν θά θελήσουν νά κάνουν κάτι πού θά στενοχωροῦσε τόν μεγάλο τους σύντροφο. Ποτέ δέν θά ὀπισθοχωροῦσαν στά τερτίπια τοῦ κόσμου, ὅσο μαγευτικά κι ἄν εἶναι, ἄν ἤξεραν ὅτι μέ αὐτή τους τήν κίνηση θά πίκραιναν τόν Διδάσκαλό τους. Οὔτε πάλι θά 'καναν τήν ἀποκοτιά νά ἀλλάξουν τή μορφή πού τούς ἔδωσε τό ἀληθινό Πρότυπό τους, μέ τό δικαιολογητικό νά συμμετέχουν σέ κοινωνικές ἐκδηλώσεις.
  Ἄν ὅλα αὐτά ζήσουν τά παιδιά μας, νά 'μαστε σίγουροι πώς τά προβλήματα γρήγορα θά κατασιγάσουν. Καί θά τά ζήσουν μόνο ἄν ἐσωτερικοποιήσουν τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἄν κάνουν κτῆμα τους, δηλαδή, τούς θησαυρούς τῆς πίστεώς μας καί φιλτράρουν τή δική τους προσωπική ἐκτίμηση μέσα ἀπό τά μυστήρια καί τή λατρεία τοῦ Χριστοῦ μας. Ὑπάρχει μιά δυσκολία κι ἕνα ἐμπόδιο. Ἡ δυσκολία βρίσκεται στή δεκτικότητα πού διαθέτουν τά μικρά κυρίως παιδιά στίς μεγάλες ἀλήθειες. Ἐδῶ θ’ ἀκούσουμε τό παράγγελμα τοῦ Κυρίου: «ἄφετε τά παιδία ἐλθεῖν πρός με». Τά ὑπόλοιπα εἶναι δική Του ὑπόθεση. Ἐκεῖνος ξέρει νά συνδιαλέγεται μαζί τους. Τό ἐμπόδιο εἴμαστε ἐμεῖς μέ τίς ἐπιφυλάξεις, τήν ἀστάθειά μας καί τίς ἐπικίνδυνες ὑποχωρήσεις μας. Μᾶλλον ἐκεῖ βρίσκεται τό πρόβλημα. Ἴσως ὑπάρχουν ἀντιρρήσεις πάνω σ’ αυτό τό θέμα. Ὅμως πρῶτα δοκιμάστε!

Ἡ ἐπίδραση πού ἀσκεῖ στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ τό βιβλίο εἶναι σημαντική καί ἀπό παιδαγωγική ἄποψη, διότι ἐξασφαλίζει προϋποθέσεις ἐφαρμογῆς τοῦ περιεχομένου του. Ἔτσι τό παιδί ἰχνο­γρα­φεῖ, ζω­γρα­φίζει ὅ,τι βλέπει καί διαβάζει· συχνά ἀλ­λάζει τρόπους συμπεριφορᾶς, κοινωνικοποιεῖται, ὅταν τό βι­βλίο περιέχει κοινωνικές ἀξίες καί κα­­νόνες καλῆς συμ­πε­ριφορᾶς.
 Μᾶς προβλη­μά­τισε ἄραγε ποτέ τό γε­γονός ὅτι ὁ Διο­κλητιανός πα­ράλληλα μέ τόν ἄ­γριο δι­ωγμό ἐ­ναν­τίον τῶν χριστια­νῶν δι­έ­ταξε νά κα­οῦν καί ὅλα τά βι­βλία τῆς ἁγίας Γρα­­φῆς; Ἀ­σφα­λῶς διότι κατάλαβε πώς ἡ ἁγία Γρα­­φή ἐ­πη­ρεάζει συνειδήσεις καί ἀλλάζει τή ζωή τῶν ἀνθρώπων.
 Ἐπίσης ἕνα βιβλίο μέ τίς σιωπηλές καί σαγηνευτικές του εἰκόνες βοηθᾶ τό παιδί νά ἐκτονωθεῖ. Κι ὅταν μάλιστα οἱ γονεῖς διαβάζουν μαζί μέ τό παιδί, τούς δίνεται ἡ εὐκαιρία, ἀφοῦ συζητήσουν, νά βοηθήσουν τό παιδί νά ἐκφράσει τά συν­αι­σθή­ματα πού κατακλύζουν τό εἶναι του.
 Ἀντίθετα, ἄν, μετά ἀπό τήν παρακολούθηση μιᾶς τηλεοπτικῆς ἐκπομπῆς, ἐ­ρω­τηθεῖ τό παιδί πῶς τοῦ φάνηκε ἡ ἐκ­πομπή, δυσκολεύεται νά μᾶς ἀπαντήσει κάτι περισσότερο ἀπό τό «ἡ ταινία ἦταν καλή» ἤ «ἡ ἐκπομπή μοῦ ἄρεσε». Αὐτό τό φαινόμενο τῆς «ἀλαλίας» δέν ἐμφανίζεται μόνο στά παιδιά ἀλλά καί σέ ἐ­μᾶς τούς μεγάλους. Ἄν προστεθεῖ καί τό ὅτι πολλές φορές τό παιδί βλέπει χω­ρίς κανέναν ἔλεγχο, εἴτε μόνο του εἴτε μα­ζί μέ τήν οἰ­κο­γένειά του, τηλεοπτικά προγράμματα ἀκατάλληλα, μέ σκη­­νές βίας πού κά­νουν τό παιδί πιό ἐπιθετικό, σκη­­νές ἐπιστημονικῆς φαν­τα­σίας πού τό κά­νουν νά χά­νει τήν ἐπαφή μέ τήν πρα­γ­μα­τι­κό­τη­τα· προγράμματα φθη­­νοῦ χιοῦ­­­­μορ πού ὑπο­τιμοῦν τή νοημοσύνη καί τή στοιχειώδη συμπεριφορά τοῦ ἀν­θρώ­που, προ­­γράμ­ματα πού προκαλοῦν φόβο, ὀργή, λύπη, χωρίς μάλιστα τό παι­δί νά ἐξω­τερικεύει τά συναισθήματά του, τότε εἶναι ὁλοφάνερη ἡ ὑπεροχή τοῦ εἰκονογραφημένου βιβλίου.
 Πῶς ὅμως θά ἐπιλέξουμε ἕνα «σω­στό» βιβλίο γιά τό παιδί μας;
 Εἶναι γεγονός πώς στό ἐμπόριο κυ­κλο­φο­ρεῖ ἕνας μεγάλος ἀριθμός βιβλίων ἀπό τά ὁποῖα ὅμως λίγα εἶναι κατάλληλα γιά παιδιά προσχολικῆς ἡλικίας.
 Σ᾿ αὐτήν τήν ἡλικία τά παιδιά τά ἐν­διαφέρει πολύ ὁ ἑαυτός τους, τό σπίτι τους, οἱ φίλοι τους, ἡ οἰκογένειά τους. Ἄ­ρα ἀγαπημένα τους βιβλία εἶναι αὐτά πού περιγράφουν μία κατάσταση πού τούς εἶ­ναι οἰκεία, πού μποροῦν νά ταυτι­στοῦν μέ τόν ἥρωα τῆς ἱστορίας. Ἰδιαίτερα ἀγαπητές εἶναι οἱ ἱστορίες μέ ζῶα.
 Καλόν εἶναι νά ἐπιλέξουμε βιβλία πού ἔχουν λέξεις πού ξεχωρίζουν καί εἶ­ναι ἐν­διαφέρουσες. Ἐπίσης λέξεις μέ ὁ­μοι­οκα­τα­­ληξία, γιατί ὄχι καί ἀστεῖες. Με­ρικές φορές μάλιστα στά παιδιά ἀρέσει ἕνα βι­βλίο ἁπλά καί μόνο ἐπειδή στήν ἱστορία ὑπάρχει μία ἀστεία λέξη. Καί ἐπειδή στήν ἡλικία αὐτή μαθαίνουν τή γλώσσα, οἱ λέ­ξεις καί ὁ ἦχος τους τά συναρπάζει.
 Προτιμοῦν ἐπίσης βιβλία πού παρουσι­ά­ζουν φανταστικές καταστάσεις καί χα­­ρα­κτῆρες, διότι σ᾿ αὐτή τήν ἡλικία ὑ­ποδύονται ρόλους, δηλαδή θέλουν νά ᾿ναι βασιλιάδες καί βασίλισσες, ἱππότες καί πριγ­κίπισσες, παίζουν διάφορα φαν­ταστικά παιχνίδια καί προτιμοῦν βιβλία πού ἔχουν καλό τέλος.
 Ὅσο πιό μικρά εἶναι τά παιδιά τόσο πιό ξεκάθαρες καί ἀναγνωρίσιμες πρέπει νά ᾿ναι οἱ εἰκόνες τῶν βιβλίων. Τά παι­διά ἐ­πίσης ἔχουν ἀδυναμία στά ἔν­τονα καί φω­τεινά χρώματα.
 Πιό συγκεκριμένα μποροῦμε νά ποῦ­με πώς:
 Τά βιβλία πού ἀπευθύνονται σέ παιδιά ἡλικίας 1-3 ἐτῶν ἔχουν περιεχόμενο ἁ­πλό, μέ εἰκόνες ἀνθρώπων, ζώ­ων καί ἀ­γα­πη­μένων ἀντικειμένων τοῦ παιδιοῦ.
 Αὐτά πού ἀπευθύνονται σέ παιδιά ἡ­λι­κίας 3-4 ἐτῶν ἔχουν σκηνές πού πα­ρο­τρύ­νουν γιά διήγηση.
 Γιά παιδιά ἡλικίας 5-6 ἐτῶν τά βι­βλία περιλαμβάνουν σκηνές ἐξελισσόμενες σέ ἱστορίες πού ἐρεθίζουν τήν παιδική φαν­τα­σία (παραμύθια, μύθοι, διηγήσεις).
 Ἐπίσης βιβλία γιά παιδιά ἡλικίας 4-8 ἐτῶν μποροῦμε νά ἐπιλέξουμε ἀπό τόν κό­σμο τῆς τέχνης, τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς ἐπι­στή­μης. Μέ αὐτά τά βιβλία τό παιδί ὠ­θεῖ­ται πρός τή δημιουργικότητα.
 Γενικά, καλό βιβλίο γιά τό παιδί μας εἶναι τό βιβλίο πού θά θέλαμε νά τοῦ διηγηθοῦμε. Δηλαδή τό βιβλίο πού ἀρέσει καί σέ μᾶς, πού ἀνυπομονοῦμε νά γυρίσουμε τίς σελίδες του, μᾶς συγκινεῖ καί θά θέλαμε νά τό ξαναδιαβάσουμε.
 Διάβαζα κάπου ὅτι «τά παραμύθια εἶ­ναι ὁ συντομότερος δρόμος γιά τήν καρδιά καί τό νοῦ τῶν παιδιῶν μας».
Τά βιβλία πού ἀπευθύνονται σέ μικρά παιδιά εἶναι βέβαια εἰκονογραφημένα. Ἀλ­λά ἕνα βιβλίο εἰκονογραφημένο δέν ση­μαίνει πώς εἶναι καί κατάλληλο γιά παιδιά προσχολικῆς ἡλικίας. Προσοχή στίς ζω­γραφιές καί στίς εἰ­κό­νες.
Τά τελευταῖα χρόνια ἐμφανίζονται στήν ἀγορά κάποια ψυχαγωγικά πακέτα (κινούμενα σχέδια, ταινίες, παιχνίδια, βι­βλία) μ᾿ ἕνα συγκεκριμένο θέμα καί ἀπευθύνονται σέ παιδιά μ᾿ ἕνα σαφές χαρα­κτη­ριστικό: καθένα ἀπ᾿ αὐτά εἶναι χειρότερο σέ περιεχόμενο ἀπό τό προηγούμενο. Καθένα μέ τόν δικό του τρόπο κατορθώνει νά κυριεύει ἀπολύτως τά ἐνδιαφέροντα, τίς σκέψεις καί τήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ.
 Ἔτσι καί τά βιβλία τοῦ Χάρυ Πό­τερ ἔρχονται νά ὁδηγήσουν πολύ μακρύτερα τά πράγματα ἀπό κεῖ πού τά ἀφήνουν τά ... πόκεμον. Δέν πρόκειται γιά παραμύθια μέ μάγους καί ξωτικά. Πρόκειται σαφῶς γιά πρακτικούς ὁδηγούς μαγείας, γιά βιβλία πού προβάλλουν τό κακό μέ πολύ ὡραῖο τρόπο προκειμένου νά ἀγαπηθεῖ ὁ Σατανᾶς, καί μάλιστα ἀπό παιδιά. Λές καί κάποιοι κρυμμένοι πίσω ἀπ᾿ αὐτά ἀνέλαβαν τήν καθοδήγηση ὅλων τῶν παιδιῶν τοῦ πλανήτη.

Μ. Χουρπουλιάδου

Φιλόλογος

Γράμμα σ' ἕναν νέο  

Ἀγαπητό μου παιδί,
   Εἶχα πολύ καιρό νά διαβάσω σύνθημά σου ἄξιο προσοχῆς. Αὐτό ὅμως πού διάβασα πρόσφατα στόν τοῖχο τῆς «Αἴθουσας τέχνης» μοῦ προξένησε βαθειά ἐντύπωση. Σοῦ τό θυμίζω: «Μίσος ταξικό. Ξευτίλες πατριῶτες, στήν ἐθνική ἑνότητα εἴμαστε προδότες!». Σπεύδω νά μετριάσω τήν ἐντύπωση πού θά προκληθεῖ στόν ἀναγνώστη. Δέν πολυπιστεύω ὅτι διακατέχεσαι ἀπό μίσος. Μᾶλλον αὐτό τό ἔγραψες γιά νά τρομάξεις αὐτούς πού θά διαβάσουν τό σύνθημά σου. Τώρα πού τό γράφω θυμοῦμαι καί ἄλλη σου ἐπίθεση κατά τῶν πατριωτῶν, στούς ὁποίους εὐχόσουν «16 νά εἶναι οἱ ὧρες τους»! Ἄς ἐπιχειρήσουμε νά ἀναλύσουμε λίγο τό πρῶτο σύνθημά σου.
   Τό μίσος σου, ἄν πράγματι κυριαρχεῖσαι ἀπ᾿ αὐτό, τό χαρακτηρίζεις ταξικό. Θεωρεῖς συνάμα τήν ἀπέχθειά σου πρός τούς πατριῶτες ὡς στάση συνεπῆ ἔναντι τοῦ διεθνισμοῦ, τόν ὁποῖο διακηρύσσει ὁ εὐρύς ἰδεολογικός χῶρος πού ἀντιμάχεται τήν ἀστική ἐξουσία. Βέβαια σέ κρίσιμες στιγμές τῆς ἱστορίας οἱ δογματικοί κομμουνιστές ἀνακάλυψαν τήν ἀξία τῆς πατρίδας. Ἔτσι, τήν ἀντίσταση κατά τῶν Γερμανῶν εἰσβολέων καί τῶν συμμάχων τους οἱ Σοβιετικοί ἀποκάλεσαν «μεγάλο πατριωτικό πόλεμο» καί ἔτσι ἔμεινε γνωστός στή Ρωσία. Ἀλλά ἐσύ ἔχεις κάνει τήν ὑπέρβαση καί ἴσως καυχᾶσαι γιατί βρίσκεσαι στόν ἰδεολογικό χῶρο τῆς ἀναρχίας. Μπορεῖ νά καμαρώνεις ὅτι διεξάγεις ἀγώνα χωρίς συμβιβασμούς, ὅτι ἑρμηνεύεις κατά τρόπο ἀλάθητο τά κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα, ὅτι ἀνήκεις στούς ἐλάχιστους ἐλεύθερους, ὅταν ὅλοι οἱ ἄλλοι «φοροῦν κλουβί» (δικό σου σύνθημα). Ἕνα μόνο δέν διανοεῖσαι: Νά θέσεις στόν ἑαυτό σου τό ἐρώτημα μήπως καί σύ φορᾶς κλουβί.
   Στρέφεσαι κατά τῶν πατριωτῶν, δηλαδή ἐναντίον αὐτῶν πού δηλώνουν πώς ἀγαποῦν τήν πατρίδα. Συνήθως προβάλλεσαι ὡς πολέμιος τῶν πολλῶν. Ἄραγε δέν συνειδητοποιεῖς ὅτι εἶσαι ἐνταγμένος στό μεγάλο στρατόπεδο αὐτῶν πού ἐχθρεύονται τήν πατρίδα καί τήν πολεμοῦν; Ἄς δοῦμε ποιοί εἶναι αὐτοί. Εἶναι καταρχήν οἱ πλουτοκράτες. Μή μοῦ πεῖς ὅτι δέν διάβασες τό ἀπόφθεγμα, ὄχι βέβαια γραμμένο σέ τοῖχο, «τό κεφάλαιο δέν ἔχει πατρίδα». Βλέπεις, λοιπόν, ὅτι συνοδοιπορεῖς μέ τούς κατεξοχήν ἀποδέκτες τοῦ ταξικοῦ σου μίσους! Εἶναι στή συνέχεια κάποιοι ἄλλοι πού παραμένουν σταθερά προσανατολισμένοι στόν κομμουνιστικό διεθνισμό, ἄν καί ἔχουν αἰσθανθεῖ τίς συνέπειες τοῦ ἐθνικισμοῦ πού αὐτός ὁ διεθνισμός ἐξέθρεψε καί ἀντιλαμβάνονται τό πόσο αὐτός ὁ νεοεθνικισμός ὑπηρετεῖ σήμερα τά νεοταξικά σχέδια μέσῳ τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς. Εἶναι, τέλος, οἱ κατά πολύ περισσότεροι ὑπέρμαχοι τοῦ κοσμοπολίτικου διεθνισμοῦ ἀπό τήν «ἀνανεωτική» ἤ «ἐκσυγχρονιστική Ἀριστερά» ὥς τή «φιλελεύθερη Δεξιά», τήν ἀρκούντως καπηλευθεῖσα κατά τό παρελθόν τή δύσμοιρη πατρίδα. Εἶναι οἱ ὑπέρμαχοι τῶν πολυπολιτισμικῶν κοινωνιῶν τῆς νέας τάξης, πού ἐπιχειροῦν συστηματικά τήν ἄμβλυνση τοῦ πατριωτικοῦ αἰσθήματος μέ τήν ἀποδόμηση τῆς ἱστορικῆς μνήμης καί τῆς ἐθνικῆς αὐτοσυνειδησίας. Τέλος, εἶναι ἐκεῖνοι πού «φοροῦν τό κλουβί» ἐθελοντικά περιορίζοντας τό βίο τους στόν καναπέ, συντροφιά μέ τή μικρή ὀθόνη τοῦ «συστήματος».
   Ἀλλά, βέβαια, ἐσύ ὅλους αὐτούς τούς συνοδοιπόρους σου στό ἔργο τῆς κατεδάφισης τῆς πατρίδας τούς ἀγνοεῖς. Ἀντιλαμβάνομαι πολύ καλά ἐναντίον ποιῶν στρέφεσαι. Πρόκειται γιά ἐκείνους πού προβάλλουν τήν «ἀγάπη» τους γιά τήν πατρίδα παράλληλα πρός τήν ὁλοκληρωτική ἰδεολογία ἀπό τήν ὁποία ἐμφοροῦνται, ἰδεολογία πού ἔχει ἀπήχηση στούς ἀνθρώπους τοῦ λαοῦ σέ περιόδους οἰκονομικῆς ὕφεσης καί κοινωνικῆς κατάπτωσης. Συνεπῶς, ἄν τό καλοσκεφθεῖς, ὁ ὑποτιθέμενος ἐχθρός σου δέν εἶναι ταξικός, ἀφοῦ «στό ἴδιο μέ σένα καζάνι βράζει!». Μ᾿ αὐτούς θά συγκρούεσαι ὁλοένα καί πιό συχνά στά σταυροδρόμια τῶν μεγάλων ἀστικῶν κέντρων. Ἐκεῖ πού ἐσύ θά φορᾶς τήν κουκούλα καί θά κραδαίνεις τό ρόπαλο τῆς καταστροφῆς καί αὐτοί θά κραδαίνουν τό ρόπαλο τοῦ «πατριωτισμοῦ». Ἐσύ μέ συνθήματα ὑπέρ τῆς συναδέλφωσης τῶν λαῶν (ἀφανισμοῦ τῶν λαῶν, κατά τή νέα τάξη πραγμάτων) καί ἐκεῖνοι μέ ξενοφοβικά, στό ὄνομα τῆς ἐθνικῆς καθαρότητας. Ἐσύ δῆθεν ὡς ἐχθρός τοῦ κατεστημένου καί ἐκεῖνοι, κατ᾿ ἐσέ, ὡς βαθύ παρακράτος.
    Ἀλήθεια, ἀναρωτήθηκες ποτέ πόσο τό «σύστημα», χρειάζεται καί σένα καί αὐτούς; Οἱ συγκρούσεις σας εἶναι τό καλύτερο ἄλλοθι γιά τήν ἔνταση τῆς ἀστυνόμευσης. Οἱ πολλοί, πού «φοροῦν κλουβιά», καθισμένοι στόν ἀναπαυτικό καναπέ δέν ἐπιλέγουν ἀνάμεσα σέ σᾶς ἤ τούς ἄλλους. Θέλουν ἁπλῶς τήν ἡσυχία τους. Καί τό «σύστημα» φροντίζει νά τήν ἐξασφαλίσει ὅταν ὑπερβαίνετε τά ἐσκαμμένα.
   Κατάλαβες ὅτι τελικά εἴμαστε ὅλοι κατεδαφιστές; Ὁ τρόπος καί ἡ μέθοδος ἐργασίας διαφέρει ἀπό τόν ἕνα στόν ἄλλο. Ἀσφαλῶς ὅμως κάποιοι θά ἐπωφεληθοῦν ἀπό τά ἐρείπια καί αὐτοί δέν θά εἶστε οὔτε ἐσεῖς οὔτε ἐκεῖνοι ἐναντίον τῶν ὁποίων στρέφεται τό ὑποτιθέμενο ταξικό μίσος σας. Μήπως τελικά φορᾶτε καί σεῖς «κλουβιά»;

  Τελευταία μέρα στό σχολεῖο σήμερα. Μέ ἀνακούφιση ξεκίνησα γιά νά ὁλοκληρώσουμε τή φετινή σχολική χρονιά μέ τήν τελευταία συνεδρίαση τοῦ συλλόγου διδασκόντων.

  Μπῆκα στό γραφεῖο τοῦ διευθυντῆ γιά τήν τελευταία «καλημέρα». Τό γραφεῖο ἦταν ἄδειο καί τό μάτι μου ἔπεσε στό fax. Τό παίρνω στά χέρια μου. Παράξενο fax! Δέν προέρχεται ἀπό κάποιον φορέα ἤ κάποια ὑπηρεσία. Ὑπογράφουν τρία ὀνόματα: Ἑλένη Κ., Νίνα Β., Ἑλλάδα Κ. Περίεργη διαβάζω τό περιεχόμενο καί ἐκπλήττομαι!

  Θεέ μου, εἶναι ἕνα εὐχαριστήριο γράμμα!  Εἶναι ἕνα καρδιόβγαλτο, ἕνα θερμό εὐχαριστῶ ἀπό τρία παιδιά -τρεῖς κοπέλες ὑποψήφιες- τῆς  Γ΄ Λυκείου. «Εὐχαριστοῦμε ἐσᾶς, κ. διευθυντά, πού ἐπιτρέψατε νά ὑλοποιηθεῖ αὐτή ἡ πρωτοβουλία τοῦ κ. Θερμοῦ καί ἐπίσης τόν κ. Θερμό Ὄθωνα γιά ὅλη του τή συμπαράσταση καί τόν ἀγώνα του, τήν ἁπλόχερη προσφορά τῆς γνώσης καί τῆς ἀγάπης στούς  μαθητές πού ἤθελαν, ἀλλά δέν εἶχαν τή δυνατότητα γιά ἐπιπλέον διδασκαλία».

  Πραγματικά, τό πιό ὄμορφο πρωινό ξεκίνημά μου στό σχολεῖο μας, ἀλλά καί τό πιό ὑπέροχο σχολικό τελείωμα: ἡ εὐγνωμοσύνη τῶν παιδιῶν μπροστά στούς εὐεργέτες τους καί ἡ ἀγάπη τῶν συναδέλφων μου γιά τά παιδιά μας!

  Χαμογέλασα καί δόξασα τόν Θεό. Θυμήθηκα τότε ὅτι, ὅταν δίναμε τή βαθμολογία Α΄ τετραμήνου, συνέβη τό ἑξῆς ἀπρόσμενο: Κάποια μητέρα, βλέποντας τό χαμηλό βαθμό τοῦ γυιοῦ της -μαθητής τῆς Γ΄ Λυκείου- στά μαθηματικά, παραπονέθηκε στόν μαθηματικό -τόν κ. Θερμό- καταθέτοντάς του συγχρόνως τήν ἀδυναμία τῆς οἰκογένειας γιά φροντιστήριο. Ὑπῆρχε ἡ ἀνεργία τοῦ πατέρα καί συνεπῶς οἰκονομική δυσκολία.

  Τά λόγια τῆς μάνας ἤχησαν σάν σῆμα κινδύνου στ’ αὐτιά τοῦ φιλότιμου ἐκπαιδευτικοῦ καί μιά σκέψη γεννήθηκε μέσα του: «νά τούς κάνω ἐγώ φροντιστήριο»!

  Ἡ σκέψη γρήγορα ἔγινε πράξη! Ἡ συνεννόηση ἔγινε μέ τόν κ. διευθυντή. Ἡ ἄδεια τοῦ δόθηκε. Ἡ πρόταση ἔγινε στά παιδιά καί ἡ συμμετοχή ἦταν πρόθυμη. Τό ραντεβού κλείστηκε: κάθε Κυριακή μεσημέρι 12-2. Ἔμπειρος καί μερακλής ὁ καθηγητής, πρόθυμα καί μέ ἐνδιαφέρον τά παιδιά, γρήγορα φάνηκε ἡ διαφορά στήν τάξη.

  Ὁ πρῶτος καιρός κύλησε μέ ἐπιτυχία. Τά παιδιά βλέποντας τό κέρδος τους, παρότρυναν καί ἄλλους συμμαθητές τους νά συμμετέχουν.

  Καί ἦρθε ὁ καιρός γιά τίς πανελλαδικές. Τά ἀποτελέσματα ἔδειξαν ἀπρόσμενα καλές βαθμολογίες καί αὐτή πού δέν ξεχάστηκε ἦταν ἡ εὐγνωμοσύνη τῆς καρδιᾶς. Αὐτό δήλωνε τό fax ἐκεῖνο τό πρωινό στίς 29-6-12.

  Τό μεσημέρι, στή συνεδρίαση, μετά τίς συνηθισμένες συνεννοήσεις, ἀνύποπτος ὁ μαθηματικός μας ἄκουσε τήν Ἀνατολή, τή φυσικό μας, νά ζητᾶ ἀπό τόν κ. διευθυντή νά διαβάσει σέ ὅλους μας κάτι τό πολύ ἐντυπωσιακό καί συγκινητικό. Ἦταν τό fax τῶν παιδιῶν. Μᾶς ξάφνιασε ὅλους· «ἀνέτειλε» μέσα μας λαμπερούς ἥλιους!

  Ἦταν ἡ ὡραιότερη συνεδρίαση τοῦ συλλόγου διδασκόντων στό Λύκειό μας καί ὁ πιό ὑπέροχος τρόπος γιά νά λήξει ἡ σχολική χρονιά: ὁ δροσερός ἀέρας τῆς ἐλπίδας πώς θά ἀνατείλουν καλύτερες ἡμέρες, ἀφοῦ ὑπάρχουν ἄνθρωποι ἀγάπης καί προσφορᾶς καί ἀφοῦ ἀνταποκρίνονται εὐγνώμονα οἱ καρδιές πού τίς εἰσπράττουν.

  «Δόξα τῷ Θεῷ», γιατί ὑπάρχει ἐλπίδα!

Χρυσούλα Δαδῆ

Θεολόγος

 Ἐν ἀρχῇ ἦν ἡ κ. Ρεπούση πού προσπαθοῦσε νά πείσει τά Ἑλληνόπουλα ὅτι ἡ Τουρκοκρατία ἦταν μία ἱδανική περίοδος γιά τούς προγόνους μας. Στή συνέχεια ἦλθε ἡ τετράτομη Ἱστορία τῶν Βαλκανίων πού χρηματοδοτήθηκε ἀπό τόν γνωστό χρηματιστή Τζόρτζ Σόρος καί κινεῖται στήν ἴδια γραμμή ὑπέρ τῶν Ὀθωμανῶν. Μετά ἦλθε στήν ἐπικαιρότητα ἡ ἄποψη ὅτι πρίν ἀπό τό 1821 δέν ὑπῆρχε συγκροτημένη ἑλληνική ἐθνική συνείδηση, ἀλλά οἰ εὐρωπαῖοι Διαφωτιστές μᾶς ἔμαθαν νά λέμε ὅτι εἴμαστε Ἕλληνες. Ὅλα αὐτά τά ἱδεολογήματα συγκεντρώνονται σήμερα στή νέα τηλεοπτική σειρά τοῦ ΣΚΑΪ γιά τό 1821.
 Δέν προσχωρῶ σέ συνωμοσιολογίες, ἀλλά πολλοί συμπατριῶτες μας εὐλόγως διερωτῶνται ἄν ὑπάρχει πολιτική σκοπιμότητα πίσω ἀπό τήν ἐργώδη αὐτή προσπάθεια νά ξαναγραφεῖ ἤ μᾶλλον νά σβηστεῖ ὁριστικά ἡ Ἑλληνική Ἱστορία. Ἀφήνω τήν ἀπάντηση στόν κάθε νουνεχῆ ἀναγνώστη καί θά ἀσχοληθῶ μέ τήν ἀμιγῶς ἰστορική πλευρά τῆς ὑποθέσεως.
  Ἐρώτημα πρῶτον. Ἔχει δίκιο ἡ ἄποψη πού προβάλλεται στή σειρά τοῦ ΣΚΑΪ ὅτι ἡ ἐθνική συνείδηση τῶν Νεοελλήνων διαμορφώθηκε μόλις λίγα χρόνια πρίν ἀπό τό 1821;
 Φυσικά ὄχι. Ἑκατοντάδες μαρτυρίες Ἑλλήνων καί ξένων, κληρικῶν καί λαϊκῶν, περισσότερο ἤ λιγότερο μορφωμένων διαψεύδουν τούς συντελεστές τῆς σειρᾶς.
  Ἑλληνικό ἔθνος μέ συνείδηση ἑνότητος ὑπάρχει ἀπό τήν Ἀρχαιότητα. Ἤδη τόν 5ο αἱώνα π.Χ. ὁ Ἡρόδοτος καταγράφει τά συνδετικά στοιχεῖα πού ἕνωναν τίς ἑλληνικές πόλεις-κράτη: ἡ κοινή καταγωγή, ἡ γλώσσα, ἡ θρησκεία, τά ὁμότροπα ἤθη. Συνεχίζεται αὐτή ἡ συνείδηση στήν ἑλληνιστική καί βυζαντινή περίοδο, μέ ἀποκορύφωμα τήν ἀπάντηση τοῦ αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Ἰωάννη Βατάτζη πρός τόν πάπα Νικόλαο Θ΄ τό 1250: Εἴμαστε τό ἀρχαῖο γένος τῶν Ἑλλήνων, ἀπό τό ὁποῖο ἄνθισε ἡ σοφία γιά ὅλον τόν κόσμο. Συνεχίζεται μέ τήν τελευταία ὁμιλία τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ὅταν ὀνομάζει τήν Κωνσταντινούπολη «ἐλπίδα καί χαρά πάντων τῶν Ἑλλήνων».
 Γύρω στό 1700 ὁ φλογερός ἰεροκήρυκας Ἠλίας Μηνιάτης παρακαλεῖ τήν Παναγία ὡς ἑξῆς: «Ἕως πότε τό τρισάθλιον γένος τῶν Ἑλλήνων ἔχει νά εὑρίσκεται εἱς τά δεσμά μίας ἀνυποφέρτου δουλείας;». Οἰ ὅροι Ρωμιός, Γραικός καί Ἕλλην χρησιμοποιοῦνται ταυτόχρονα καί μέ παρεμφερῆ σημασία. Χαρακτηριστικό εἶναι τό ποίημα τοῦ Ματθαίου ἐπισκόπου Μυρέων, ὁ ὁποῖος τό 1619 θρηνεῖ γιά τήν Ἅλωση χρησιμοποιώντας γιά τό ἔθνος μας καί τά τρία αὐτά ὀνόματα.
 Ἀπό τό 1529 ἕως τό 1821 τό δημοφιλέστερο ἀνάγνωσμα τοῦ λαοῦ μας ἦταν ἡ «Φυλλάδα τοῦ Μεγαλέξανδρου», πού θύμιζε τή δόξα τῶν ἀρχαίων προγόνων. Τό 1708 ὁ Νικόλαος Μαυροκορδάτος στό ἔργο του «Φιλοθέου Πάρεργα» γράφει ὅτι εἴμαστε τό γένος τῶν «ἄγαν Ἑλλήνων», δηλαδή καθαρόαιμοι Ἕλληνες. Καί οἰ καραβοκύρηδες ἐπί Τουρκοκρατίας τοποθετοῦσαν στά πλοῖα τους ὡς ἀκρόπρωρα τίς μορφές τῶν Ἀρχαίων Ἑλλήνων. Λαός, λοιπόν, καί διανοούμενοι γνωρίζουν πολύ καλά ὅτι ὑπάρχει συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ.
Ἐρώτημα δεύτερο: Περνοῦσαν καλά οἰ Ἕλληνες ἐπί Τουρκοκρατίας, μέ δικαιώματα καί ἐλευθερίες, ὅπως ἀκούσαμε ἀπό τόν ΣΚΑΪ στίς 25.1.2011;
 Ἄς ἀφήσουμε τίς μαρτυρίες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νά ἀπαντήσουν: Στά μέσα τοῦ 17ου αἱῶνος ὁ γάλλος Ἰησουΐτης Ρισάρ καταγράφει τίς ἐντυπώσεις του ἀπό τήν ὑπόδουλη Ἑλλάδα: «Νά σκεφθεῖ κανείς ὅτι οὐδέποτε ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Νέρωνος, τοῦ Δομητιανοῦ καί τοῦ Διοκλητιανοῦ ἔχει ὑποστεῖ ὁ Χριστιανισμός διωγμούς σκληρότερους ἀπό αὐτούς πού ἀντιμετωπίζει σήμερα ἡ ἀνατολική Ἐκκλησία…».
 Τόν 17ο αἱώνα ὁ μουσουλμάνος περιηγητής Ἐβλιγιά Τσελεμπῆ περιγράφει βιαίους ἐξισλαμισμούς καί παιδομάζωμα στή Βέροια, στήν Ἔδεσσα καί σέ ἄλλες πόλεις. Τό δημοτικό μας τραγούδι ἔχει καταγράψει τό θρῆνο τῶν μανάδων γιά τά παιδιά τους ὡς ἑξῆς: «Ἀνάθεμά σε, Βασιλιά (σ.σ. Σουλτάνε) καί τρισανάθεμά σε…. νά μάσεις παιδομάζωμα, νά κάνεις Γενιτσάρους… πέρσυ πῆραν τόν γιόκα μου, φέτος τόν ἀδελφό μου»!
 Περί τό 1760 ὁ Ἰωάννης Πρίγκος ἀπό τό Πήλιο γράφει: «Τέτοιος βάρβαρος ἄδικος εἶναι ὁ Τοῦρκος».
 Στά τέλη τοῦ 18ου αἱῶνος ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καταγράφει 87 ἀπό τά ἀναρίθμητα μαρτύρια Νεομαρτύρων, δηλαδή χριστιανῶν πού βασανίσθηκαν καί θανατώθηκαν λόγῳ τῆς χριστιανικῆς τους πίστης.
 Ὁ Φωτάκος Χρυσανθόπουλος, ὑπασπιστής τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη, στά Ἀπομνημονεύματά του μᾶς δίνει μαρτυρία κρυφοῦ σχολειοῦ πού ὀργάνωναν οἰ ἰερεῖς φοβούμενοι τούς Τούρκους.
 Ἐρώτημα τρίτο: Οἰ κλέφτες ἦσαν ἐθνικοί ἀγωνιστές ἤ φυγόδικοι ἐγκληματίες, ὅπως ἀκούσαμε ἀπό τόν ΣΚΑΪ;
 Ἄν κάποιος Ἕλληνας βλέποντας τόν Τοῦρκο νά βιάζει τήν ἀδελφή του ἐπετέθη στόν βιαστή, τότε ναί, ἴσως κάποιοι ἀπό τούς κλέφτες τῶν βουνῶν νά ἦσαν φυγόδικοι· ἀλλά ἀπό τό ἄδικο δικαστήριο τοῦ κατακτητῆ. Σημαντική λεπτομέρεια, ἡ ὁποία ἀποσιωπήθηκε. Ὅσο δέ γιά τήν συνείδηση τῶν ἴδιων τῶν κλεφτῶν, τήν ἐξηγεῖ ὁ Θ. Κολοκοτρώνης, ὁ ὁποῖος ἀνδρώθηκε μέσα στήν κλεφτουριά. Λέγει, λοιπόν, στόν Ἄγγλο Ναύαρχο Χάμιλτον ὅτι οἰ κλέφτες καί οἰ ἀρματολοί στά βουνά εἶναι ἡ φρουρά τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, ἡ ὁποία συνεχίζει ἀκόμη νά πολεμᾶ.
  Ἐρώτημα τέταρτο: Ἦσαν μόνο οἱκονομικά τά αἴτια τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως;
 Αὐτή τή μονομερῆ ἑρμηνεία τήν καθιέρωσαν κάποτε οἰ ἕλληνες μαρξιστές, ἀλλά οἰ ἴδιοι τήν ἀπέσυραν στό συνέδριο τοῦ Κέντρου Μαρξιστικῶν Ἐρευνῶν τό 1981. Ὅμως ἀξία ἔχει ἡ ἄποψη τῶν ἴδιων τῶν ἀγωνιστῶν: «Μάχου ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος», διεκήρυξε ὁ Ἀλ. Ὑψηλάντης τόν Φεβρουάριο τοῦ 1821. «Ἀγωνιζόμαστε γιά τόν Χριστό καί τόν Λεωνίδα», ἔγραφε ἡ προκήρυξη τοῦ Ἀθανασίου Διάκου πού δημοσιεύθηκε σέ ἱταλική ἐφημερίδα τῆς Τεργέστης.

Κωνσταντίνος Χολέβας

Δέν θά ἦταν ὑπερβολή, ἄν λέγαμε ὅτι ἡ ἑλληνική παιδεία περνᾶ μιά κρίση, ὅτι ἀκολουθεῖ κρίσιμη καί παράκρημνη πορεία. Αὐτό ὁμολογοῦν ὄχι μόνο οἱ ἀντικειμενικοί κριτές, ἀλλά καί οἱ ἄμεσα ἐμπλεκόμενοι στίς διαδικασίες τῆς ἀγωγῆς, γονεῖς καί ἐκπαιδευτικοί. Πολλοί μάλιστα τονίζουν μέ ἔμφαση ὅτι ἡ κατάσταση ἔχει ὑπερβεῖ τά ὅρια τῆς ἀνοχῆς τῆς κοινωνίας. Λένε ὅτι ἡ ἐκπαίδευση νοσεῖ βαριά. Φοβοῦνται μήπως ἡ παιδεία μας ἔχασε τούς βασικούς της προσανατολισμούς.
 Ἡ κρίση γίνεται μεγαλύτερη ἤ καί ἐπικίνδυνη ὅσο ἀνερχόμαστε τίς βαθμίδες τῆς ἐκπαίδευσης. Ἡ ἀνησυχία καί ἡ ἀβεβαιότητα γίνονται ὅλο καί πιό ἔντονες. Κατακτήσεις αἰώνων κλονίζονται. Δέν εἶναι μόνο ἡ ἔκδηλη ρευστότητα τῶν γενικῶν ἀρχῶν καί ἀξιῶν τῆς ἐκπαίδευσης πού ἐντυπωσιάζει. Εἶναι καί ἡ προκλητική ἄρνηση δοκιμασμένων παραδοσιακῶν μορφῶν ἀγωγῆς, ἡ ὁποία κρούει τίς πόρτες τῶν σχολείων καί τῶν σχολῶν τῆς χώρας μας.
 Ἡ παιδεία μας περνᾶ κρίση, διότι κρίση περνᾶ καί ἡ κοινωνία μας. Οἱ ἀξίες τοῦ τόπου μας δοκιμάζονται ἔντονα ἀπό δυνάμεις ὁλοκληρωτικοῦ μηδενισμοῦ. Ἐπίβουλα καί ἐχθρικά χέρια προσπαθοῦν νά μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπό τά παραδοσιακά μας βάθρα. Καί τραβώντας τήν παράδοση ἀπό πάνω μας, τραβοῦν τίς ἴδιες τίς σάρκες μας, ὅπως τό φαρμακερό ἐκεῖνο ὑποκάμισο τό ὁποῖο «περιεβλήθη» ὁ μυθικός ἥρωας, ὁ «καταληφθείς ὑπό δυσανασχέτων ὀδυνῶν» προσπαθώντας νά τό σχίσει. Ὅμως, «μετ᾿ αὐτοῦ ἀπέσπα ἅμα τεμάχια ἐκ τοῦ πληγωθέντος σώματος».
 Ἡ κρίση πού περνᾶ ἡ ἑλληνική παιδεία φαίνεται καθαρά στόν προσανατολισμό πού τείνει νά πάρει ἤ πού ἔχει ἤδη πάρει. Φαίνεται στήν ποιότητα τῆς ἀγωγῆς καί τῆς μορφώσεως πού παρέχουν τά ἐκπαιδευτικά μας ἱδρύματα. Φαίνεται στίς θανάσιμες πληγές πού δέχονται ἀπό ἐχθρικές δυνάμεις οἱ ἀστείρευτες πηγές τῆς ἑλληνικότητάς μας, τῆς κλασικῆς καί τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσής μας.
Πολλές φορές ἀγωνιοῦμε γιά τήν ἀπειλή τῆς ἐδαφικῆς μας ἀκεραιότητας, γιά τήν ἀπειλή τῶν χερσαίων, ἐναέριων καί θαλάσσιων δικαιωμάτων τῆς χώρας μας. Ὑπάρχει ὅμως καί μιά ἄλλη μεγάλη ἀπειλή. Εἶναι ἐκείνη τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητας, τῶν αἰώνιων ἀρετῶν τῆς φυλῆς μας, ἡ ὁποία ἔλαμψε καί ἀκτινοβόλησε στόν παγκόσμιο ὁρίζοντα.
 Στόν κορμό τῆς ὀργανωμένης παιδείας μας πέρασαν ἐπικίνδυνες γραμμές καί ἰδεολογίες, οἱ ὁποῖες προσέβαλαν βάναυσα τήν ἀστείρευτη ζωτική μας ὁρμή, τή διαύγεια τῆς πνευματικῆς μας ὁράσεως, καθώς καί τό φωτεινό καί λαμπρό πρόσωπο τοῦ ἀναπτυσσόμενου Ἕλληνα. Τήν πορεία αὐτή χάραξαν δυνάμεις πού ἀπείλησαν καί ἀπειλοῦν νά κόψουν τόν χαρισματικό λῶρο πού μᾶς συνέδεε μέ τήν ἀρχαία ἑλληνική καί τή χριστιανική γραμματεία, οἱ ὁποῖες ἔθρεψαν ἐπί αἰῶνες τήν ἑλληνικότητά μας καί κράτησαν τόν λαό μας ὄρθιο μπροστά στίς ποικίλες ἐπιβουλές πού δέχθηκε.
 Ἀλήθεια, ποιά σχέση μπορεῖ νά ἔχει ὁ σημερινός σκοπός τῆς παιδείας μας μέ τό κήρυγμα τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ ἤ μέ τό ἑλληνορθόδοξο ἦθος τῶν διακηρύξεων τοῦ Μακρυγιάννη; Κι ἀκόμα, γιατί νά μή συνδέουμε, μέσα ἀπό τούς σκοπούς τῆς ὀργανωμένης Ἐκπαίδευσής μας, τό σύγχρονο μέ τό αἰώνιο; Γιατί νά μήν ἐκπαιδεύουμε πολίτες σύγχρονους μέ ἔντονη τή συνείδηση τῆς ἀποστολῆς τους, ὅπως τήν ἐπιτάσσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ; Γιατί νά μήν θέσουμε ὡς σκοπό τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν μας τήν κατάκτηση τῆς ἁγιότητας; Ἄλλωστε, αὐτό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁ ἁγιασμός μας (Α΄ Θε 4,3). Μέσα στόν εὐρύ αὐτό σκοπό χωροῦν τά πάντα. Ὁ ἅγιος μπορεῖ νά εἶναι καί σπουδαῖος ἐπιστήμονας, τεχνίτης ἤ ἐργάτης. «Ἐν τῷ μείζονι τό ἔλασσον».
 Ἡ κρίση τῆς παιδείας μας δέν φαίνεται μόνο στό σκοπό καί τούς στόχους πού θέτει ἀλλά καί στήν ποιότητα τῆς ἀγωγῆς καί τῆς μορφώσεως πού προσφέρει. Θά ἀναφέρουμε ἕνα συγκεκριμένο παράδειγμα, ἐκεῖνο τῆς γλώσσας, πού ἀποτελεῖ τό κυριότερο χαρακτηριστικό τῆς ἑλληνικότητάς μας.
 Δέν θά ὑπερβάλλαμε, ἄν λέγαμε ὅτι ἡ ἑλληνικότητά μας εἶναι ἡ γλώσσα μας. Μαθαίνοντας τήν ἑλληνική γλώσσα βαθαίνουμε τήν ἑλληνικότητά μας. Κι ἀντίθετα, ὅσο πτωχότερη εἶναι ἡ γλωσσική μας κατάρτιση, τόσο μεγαλύτερος εἶναι ὁ κίνδυνος νά χάσουμε τήν ἑλληνικότητά μας. Καλλιεργώντας τή γλώσσα μας, πλησιάζουμε περισσότερο τή φωνή τῶν προγόνων μας, τίς πηγές τῶν ὑδάτων πού πότισαν τό δένδρο τοῦ γένους μας. Καί γλώσσα μας, ἄς τό ὑπογραμμίσουμε, δέν εἶναι μόνο ἡ νεοελληνική ἀλλά καί ἡ ἀρχαία καί ἡ μεσαιωνική. Εἶναι ὁ ἑλληνικός λόγος ἀπό τόν Ὅμηρο μέχρι τόν Σεφέρη καί τούς ἄλλους σύγχρονους δόκιμους ἐκφραστές του.
 Αὐτός ὁ ἑλληνικός λόγος, πού ἔγινε καί γίνεται ἀντικείμενο πολλῆς ἀγάπης ἀπό ξένους ἐπιστήμονες καί διδάσκεται ἐπίσημα σέ σχολεῖα καί σέ πανεπιστημιακές σχολές πολιτισμένων λαῶν, ἔγινε ἀντικείμενο ἐχθρικῶν ἐπιβουλῶν στόν τόπο πού τόν γέννησε.
 Δέν εἶναι μόνο ἡ περιθωριοποίηση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας. Εἶναι καί ἡ κακοποίηση τῆς νέας ἑλληνικῆς, ἡ ὁποία διδάσκεται χωρίς σεβασμό τοῦ συντακτικοῦ καί τῆς γραμματικῆς της, μέ ἀποτέλεσμα τήν ἐλλιπῆ κατάρτιση τῶν μαθητῶν. Τά «μαργαριτάρια» πού βλέπουμε στά γραπτά τους δοκίμια μᾶς πείθουν πώς ἔτσι ἔχουν τά πράγματα. Μικρό δεῖγμα τῆς κατάστασης αὐτῆς ἀποτελοῦν οἱ παρακάτω λέξεις, τίς ὁποῖες σταχυολογήσαμε ἀπό γραπτά δοκίμια φοιτητῶν: «Ἐπιδή, τηλεώραση, καλήτερος, χωρείς, ἐπεικίνδηνος, ηλικό, υλικία, τόρα, γωνεῖς, σκοτόνουν, σχωλεῖο, φενόμενο, πέζω, ίσος, πρώσοπο, ειλικρίνια, συζίτηση, δυστιχώς, επυτιχία».
 Ἡ ἀνεπάρκεια τῆς γλωσσικῆς μας παιδείας δέν πρέπει νά ἀποδοθεῖ μόνο στή σχολική ἐκπαίδευση. Ὑπάρχουν καί ἄλλοι παράγοντες πού ἔδρασαν καί δροῦν ἀρνητικά στό μεγάλο αὐτό ἐθνικό μας κεφάλαιο. Δέν εἶναι ὅμως μόνο τά γλωσσικά μαθήματα πού δεινοπαθοῦν. Εἶναι καί τά ἀνθρωπιστικά, καί μάλιστα τά θρησκευτικά. Κάτω ἀπό τήν πίεση καί τή σκληρή περιφρόνηση τῶν ἠθικῶν καί μεταφυσικῶν ἀξιῶν, οἱ νέοι μας θεώρησαν τήν ἠθική καί θρησκευτική ἀγωγή ὡς θέματα ξεπερασμένα. Ἰδιαίτερα περιφρονήθηκαν καί περιφρονοῦνται ἀπό πολλούς τά ὀρθόδοξα δόγματα, τά ὁποῖα εἶναι ζωή καί φῶς. Εἶναι ἡ φλόγα τῆς μυστηριώδους βάτου, πού φλέγεται χωρίς νά καίγεται.
 Κοινή εἶναι ἡ διαπίστωση ὅτι ἡ ἠθική ἀγωγή τῶν μαθητῶν ὅλων τῶν βαθμίδων εἶναι ἀνεπαρκής. Αἰώνιες ἠθικές ἀρχές κρίνονται ὀρθολογικά καί ἀπορρίπτονται. Ὁ ὀρθολογισμός ὅμως δέν μπορεῖ νά θεμελιώσει ἠθικές ἀξίες. Οἱ ἀκατάλυτες καί αἰώνιες ἠθικές ἐπιταγές δέν μπαίνουν σέ ὀρθολογικά καλούπια, ἀλλά ὑφαίνονται ἀπό κάθε ἄτομο μέ πολύ κόπο καί θυσίες πολλές.
 Χαράσσοντας τίς γραμμές αὐτές, δέν ἐπιθυμοῦμε νά καλλιεργήσουμε ἕνα πνεῦμα ἀπαισιοδοξίας. Ἀντίθετα, θέλουμε νά προβληματίσουμε καί νά συγκινήσουμε «τούς δυναμένους φέρειν ὅπλα». Κι αὐτοί εἶναι οἱ γονεῖς, οἱ ἐκπαιδευτικοί ὅλων τῶν βαθμίδων, οἱ ἐκκλησιαστικοί καί οἱ πολιτικοί παράγοντες.

  Μέχρι τώρα οἱ καλοί θεολόγοι ἦταν ἀσύνταχτοι «ἐλεύθεροι σκοπευτές» σέ σχολεῖα, σέ ἐπιτροπές, σέ γραψίματα, σέ ἀπομυθοποιήσεις, σέ ἀνανεωτικές καί μοντέρνες πρωτοβουλίες καί σέ πολλά ἄλλα, δικαιωματικά βεβαίως, νεόκοπα ἰδεολογήματα. Προσφάτως ὑπερβαίνοντες ἑαυτούς συγκροτοῦνται εἰς πέμπτην φάλαγγα «πολιτισμικῆς καί θρησκευτικῆς ἑτερογένειας», ὥστε τό «ὑποβαθμισμένο» ἤδη μάθημα τῶν θρησκευτικῶν στά σχολεῖα νά γίνει «παράγοντας ἐμβάθυνσης καί ἐμπλουτισμός τῆς ἴδιας τῆς Δημοκρατίας» (!!), μέ σεβασμό στή θρησκευτική ἑτερότητα, «ὥστε νά ἀποβληθεῖ ὁ κατηχητισμός» καί (τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν) «νά χαρακτηρισθεῖ πολιτιστικό, βιβλικό, ἱστορικό, θρησκειολογικό»(!!). Ὅλα αὐτά θά ἐκπληρωθοῦν «ἀπό μιά κοινή θρησκευτική ἐκπαίδευση σέ ὅλους τούς μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπό τίς θρησκευτικές ἐπιλογές... μέ τήν κατανόηση τῶν ἄλλων θρησκειῶν καί τῶν φιλοσοφικῶν συστημάτων»(!!). Ἄραγε οἱ καλοί συνάδελφοι θεολόγοι παντός «Καιροῦ» θεωροῦν πώς στόχος καί «ὅραμα» τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν στόν τόπο αὐτό τῶν Ἁγίων εἶναι «νά ἐμπλουτίσει τήν Δημοκρατία» μέ “οὐδέτερους” καί ἄχρωμους μαθητές, καί ὄχι νά μιλήσει, πολιτισμένα, φυσικά καί ἀληθινά, γιά τήν Πίστη, ἡ ὁποία κρατάει τόν Κόσμο; Καί οὔτε γιά τήν ἐν ἡμῖν Ἐλπίδα; Καί οὔτε νά μορφώσει ἄνδρες τελείους, μέ ὑψηλά ἰδανικά, οἱ ὁποῖοι θά διαμορφώσουν μιά ὑγιῆ καί δυναμική προοπτική γιά τήν κοινωνία, ἀφοῦ κατά φυσική συνέπεια θά ἔχουν καταστεῖ χρηστοί καί ἔντιμοι πολίτες «διά βίου... μανθάνοντες» καί ἀσκούμενοι σέ ζωή θεάρεστη καί ἔργα φιλανθρωπίας;
   Δηλαδή, γιά νά μή σᾶς κουράζουμε ἄλλο, μέσα στό ἀλαλούμ καί τή σύγχυση “ὅλοι ἐναντίον ὅλων”, τώρα προστίθενται συντεταγμένοι θεολόγοι, πού θά... μελετοῦν καί θά εἰσηγηθοῦν μεταξύ ὅλων τῶν ἄλλων, πού ἐπιλεκτικά διαβάσατε παραπάνω ἀπ᾽ τήν «Διακήρυξη Ἀρχῶν», «νά διαλεχθοῦμε μέ τούς εὐρωπαίους συναδέλφους μας τίς θρησκειοπαιδαγωγικές ἐξελίξεις τους»(!!). Ποιές «θρησκειοπαιδαγωγικές ἐξελίξεις τους»; Τίς θεολογικές χωρίς Θεό, τίς ὁμοφυλοφιλικές, τίς παιδεραστικές, τίς ἰσλαμικές, τίς σατανιστικές, τίς μορμονικές, τίς πεντηκοστιανές, τίς σιωνιστικές, τίς ἰλουμινάτιες, τίς ναΐτικες, τίς παπαδίνες, τίς, τίς... Μέ ὅλες αὐτές θά διαλεχθοῦν ἄραγε οἱ καλοί συνάδελφοι, ἀλλά πότε θά βρεθεῖ ΚΑΙΡΟΣ νά διαλεχθοῦν μέ τόν Χριστό, μέ τήν Ἐκκλησία, μέ τούς Ἁγίους Πατέρες, μέ τήν Ὀρθοδοξία, μέ τήν ἁγιοπνευματική ἄσκηση; Στό καταστατικό μανιφέστο τους πουθενά δέν φαίνεται προγραμματισμένος ἕνας τέτοιος διάλογος!
   Μπράβο τους! Ἄς συνεχίσουν τό... ἔργο τους, καί μέσα ἀπό τήν ἵδρυση τοῦ «Πανελληνίου Θεολογικοῦ Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ», θά βροῦν προθύμους συνεργάτες τούς κ. Γιαννάκου, Ρεπούση, Στυλιανίδη, Βερέμη, Διαμαντοπούλου, Δραγώνα, Θεοφιλοπούλου, Δρούτσα, μαζί καί τό Παρατηρητήριο τοῦ Σόρος, τίς Ἐξαρτημένες Ἀρχές... καί πᾶσαν ἐπισκοπήν μή ὀρθόδοξον παντός... ΚΑΙΡΟΥ, γιά νά ὑποβαθμισθεῖ (μέχρι νά καταργηθεῖ) τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς.