Ξένε, ἄν βρισκόσουν στήν Ἑκατονταπυλιανή τῆς Πάρου τό 1840, θά ἄκουγες καμπάνες νά χτυποῦν πένθιμα, κλαγγές ὅπλων νά ἠχοῦν δυνατά. Θά ἔβλεπες ἐπίσημα πρόσωπα, ἀξιωματικούς, πολλούς νησιῶτες νά περιστοιχίζουν ἕνα φέρετρο. Μέ ρωτᾶς ποιός εἶναι ὁ νεκρός; Μιά γυναίκα ντυμένη μέ τή στολή τοῦ ἀντιστρατήγου. Νά, δίπλα της τό πρωτοπαλλήκαρό της κι οἱ συμπολεμιστές της τή συνοδεύουν στήν τελευταία της κατοικία δακρύβρεχτοι, ἀναπολώντας τά ἔνδοξα περασμένα. Κηδεύεται μέ τιμές ἀντιστρατήγου ἡ ἡρωίδα τῆς Μυκόνου, ἡ Μαντώ Μαυρογένους.  
 Λίγα χρόνια πρίν ξεσπάσει ἡ Ἐπανάσταση τοῦ 1821, ἡ νεαρή Μαντώ ἀναχωρεῖ ἀπό τήν Τεργέστη. Ἐκεῖ γεννήθηκε, μορφώθηκε κι ἔμαθε τέλεια τήν ἰταλική, τή γαλλική καί τουρκική γλῶσσα. Ὁ πλούσιος ἔμπορας πατέρας της, Νικόλαος, ἐπιστρέφει στήν ἀγαπημένη του πατρίδα τή Μύκονο. Τή Μαντώ ὅμως ἀφήνει στήν Τῆνο. Κατά προτροπή του, ὁ ἐνάρετος θεῖος της ἱερέας Μαῦρος ἀναλαμβάνει τή διαπαιδαγώγησή της.
 Μάρτιος τοῦ 1821. Ἕνα ὑδραίικο ἱστιοφόρο φέρνει στό νησί τους χαρμόσυνες εἰδήσεις γιά τήν ἔκρηξη τῆς Ἐπανάστασης στήν Πελοπόννησο. Ἀπό τή στιγμή ἐκείνη ἡ Μαντώ ζῆ, ἀναπνέει καί κινεῖται μόνο γιά τήν ἀπελευθέρωση τοῦ Γένους. Ξεσηκώνει τήν πατρίδα της τή Μύκονο. Συγκινεῖ τούς προκρίτους μέ τό παράδειγμα καί τά πύρινα λόγια της: «Ἔρχομαι νά προσφέρω τήν περιουσίαν μου διά τόν ἀγῶνα τοῦ Γένους... Ἑνώσωμεν τάς δυνάμεις μας μέ τάς δυνάμεις τῶν ἀδελφῶν μας πού πολεμοῦν αὐτήν τήν ὥραν διά τήν ἀναγέννησιν τοῦ Ἔθνους! Ἀποτινάξωμεν τόν ἀτιμωτικόν ζυγόν!... Μή χάνωμεν καιρόν. Ἐμπρός! Εἰς τήν θάλασσαν τά καράβια μας!».
 Ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού ἀποβιβάστηκε στή Μύκονο πολλοί γοητεύονται ἀπό τήν ὀμορφιά της, τή χάρη καί τή γλυκύτητα τῶν τρόπων της. Μνηστῆρες τήν περιτριγυρίζουν. Ἐκείνη ὅμως ἀποστασιοποιεῖται ἀπό τέτοιες σχέσεις. Προτεραιότητα ἡ λευτεριά. «Ἡ καρδία της θά ἦτο τό ἔπαθλον τοῦ νικητοῦ τῶν Τούρκων», σημειώνει ὁ Πουκεβίλ.
 Τά νησιά τοῦ Αἰγαίου, τό ἕνα μετά τό ἄλλο, ὑψώνουν τή σημαία τῆς Ἐπαναστάσεως. Ἡ Μαντώ σκέφτεται πρῶτα ν' ἀσφαλίσει τή Μύκονο. Συγκροτεῖ ἐθελοντικό στρατό. Ὅλοι τήν ψηφίζουν ἀρχηγό. Χαρακτηριστικά τά λόγια της: «Ἡ πατρίς μου νά ἐλευθερωθῆ καί ἀδιάφορον τί θά ἀπογίνω». Ξοδεύει γιά τόν Ἀγώνα, δίχως νά λυπᾶται, τήν τεράστια περιουσία της. Κι ὅσο τά χρόνια διαβαίνουν καί τά χρήματα ἐξατμίζονται, μέ χαρά πουλᾶ τά χρυσαφικά της κι ἄλλα ἀκριβά πράγματα τοῦ ἀρχοντικοῦ της. Οἱ συγγενεῖς της, προπάντων ἡ μητέρα της, ἐξαγριώνονται.
 Ἡ φρικτή καταστροφή τῆς αἱματοβαμμένης Χίου, τόν Μάρτιο τοῦ 1822, ἀνάβει τίς καρδιές τῶν κατοίκων τῆς Μυκόνου γιά ἐκδίκηση. Εἶναι ἀποφασισμένοι νά πολεμήσουν μέ τά πλοῖα τους τούς Τούρκους στή Χίο. Τότε ἐμφανίζεται στήν πλατεία τῆς Μυκόνου ἡ Μαντώ μαυροντυμένη, μέ πένθιμο πέπλο στό κεφάλι καί μέ τά συνετά της λόγια κατευνάζει τά πνεύματα: «Ἡ δίψα τῆς ἐκδικήσεως μή σᾶς παρασύρει εἰς ἀσυνέτους πράξεις... Ἀντί νά ἀφήσετε ἀνυπερασπίστους τάς γυναῖκας ἐδῶ, τρέχοντες κατά τοῦ ἐχθροῦ, ὁπλισθῆτε διά νά εἶσθε ἕτοιμοι νά τόν ἀποκρούσετε, ἐάν τυχόν θελήση νά ἐπαναλάβη εἰς τήν Μύκονον τάς θηριωδίας πού διέπραξεν εἰς τήν Χίον».
 Πόσο ἡ ἱστορία τή δικαίωσε! Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1822, Τοῦρκοι καί Ἀλγερινοί, πατοῦν τή Μύκονο φωνάζοντας «Ἀλλάχ! Ἀλλάχ! Θάνατος στούς ἀπίστους!». Ἡ Μαντώ ἀτρόμητη κατευθύνει τή σκληρή μάχη, κραδαίνοντας τό ξίφος της. Τά παλληκάρια της πυροδοτοῦνται ἀπό τήν πατριωτική φλόγα τῆς νεαρῆς Ἀμαζόνας. Ὁ ἐχθρός τρέπεται σέ φυγή κι ἡ Μύκονος ἀναπνέει ἐλεύθερα. Μέ τήν ἀρχηγό τους οἱ μαχητές ἀναπέμπουν μές στήν ἐκκλησία δοξολογία εὐχαριστίας.  
Καί ποῦ στή συνέχεια δέν δίνει δυναμικό τό παρών της ἡ ἡρωίδα τῆς Μυκόνου! Ἡ Εὔβοια, τό Πήλιο, ἡ Φωκίδα πόσα δέν τῆς χρωστοῦν, πού μέ αὐταπάρνηση κατεργάζεται τή λευτεριά τους!
 Ἔρχεται στιγμή πού ὁ Ἀγώνας κινδυνεύει νά χαθεῖ ἀπό τά κομματικά πάθη. Γέφυρα καί εἰρηνοποιός ἀνάμεσα στούς ἀντιμαχόμενους ἀρχηγούς τῆς Ἐπανάστασης γίνεται ἡ γλυκύτατη Μαντώ. «Τασσομένη ἀδιαφόρως ὑπό τάς διαταγάς οἱουδήποτε ἀρχηγοῦ εἴτε ἐκτελοῦσα ἡ ἰδία χρέη ἀρχηγοῦ εἰς ἕνα καί μόνον ἀπέβλεπε σκοπόν: νά ἐκδιώξη τούς Τούρκους ἐκ τῆς γῆς τῆς πατρίδος της», μαρτυροῦν ξένοι φιλέλληνες.
 Ὁ πρῶτος Κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδας, Ἰωάννης Καποδίστριας, τιμᾶ τή Μαντώ  καί ἐπικυρώνει ἐπίσημα τόν βαθμό τοῦ ἀντιστρατήγου πού ἤδη φέρει. Αὐτή διαλέγει ὁ Κυβερνήτης, γιά νά ἀναλάβει τή διεύθυνση τοῦ ὀρφανοτροφείου στήν Αἴγινα. Περισσότερα ἀπό 500 ὀρφανά βρίσκουν θαλπωρή στήν πλούσια καρδιά της.
 Αὐτή ἡ ἀρχοντογυναίκα πού θυσίασε τά ὑπέρογκα χρηματικά ποσά της γιά τόν Ἀγώνα, αὐτή πού πρόσφερε τίς στρατιωτικές της ὑπηρεσίες σέ στεριές καί θάλασσες γιά τήν ἀποτίναξη τοῦ τουρκικοῦ ζυγοῦ, ζῆ τά τελευταῖα της χρόνια ἐντελῶς ξεχασμένη, φτωχή, προπάντων παραπονεμένη καί ἀδικημένη. Τό κράτος τῆς ἔδωσε μία πολύ μικρή σύνταξη καί τή χαρακτήρισε χήρα καί ἀπόμαχη! Δίκαια σέ ἀναφορά της στόν βασιλιά Ὄθωνα ἔντονα διαμαρτύρεται: «... ἡ ὑποφαινομένη, Μεγαλειότατε, οὔτε χήρα ἤμουν ποτέ, ἀλλ' οὔτε ὑπανδρευμένη, διά νά εἶναι δυνατόν νά κατασταθῶ χήρα, καί οὔτε εἰς τόν πόλεμον ποτέ ἐπληγώθην διά νά κατασταθῶ ἀπόμαχος...». Ἔτσι καταπικραμένη, στά 43 της χρόνια, φεύγει ἀπ' αὐτή τή ζωή.
Ξένε, σάν ἐπισκεφθεῖς τή Μύκονο, θά σέ καλωσορίσει στήν παραλία ἡ προτομή της μέ τά ὑπέροχα λόγια της πού χαράχτηκαν ἀπό κάτω:
 «Ἡ ἀγάπη τῆς πατρίδος μου, ἡ πίστις εἰς τήν θρησκείαν μου, ἡ δίψα δικαίας ἐκδικήσεως ἐξῆραν τήν ψυχήν μου, καί μοῦ ἐνέσπειραν τόν πόθον τῶν μαχῶν».

Ἑλληνίς

 Μεγάλο καί σπουδαῖο θέμα τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ χαρά. Ὁ ἄνθρωπος πλάσθηκε γιά νά ἀπολαμβάνει τήν χαρά τοῦ παραδείσου καί τήν βίωνε πράγματι μέσα σ᾿ ἐκείνη τήν πρώτη κοινωνία του μέ τόν Θεό. Ἀπό τότε πού ἡ παρακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἡ ἁμαρτία, τόν ἔβγαλε ἀπό τόν παράδεισο ἔνιωσε τήν μεγάλη φτώχεια πού τοῦ προξενεῖ ἡ ἔλλειψη τῆς χαρᾶς καί δέν παύει νά τήν ἀναζητᾶ ὁπουδήποτε ὑποπτεύεται ὅτι μπορεῖ νά βρεῖ ἔστω ἕνα ἴχνος, μία σταγόνα χαρᾶς. Θά μποροῦσε νά χαρακτηρισθεῖ «ζητιάνος τῆς χαρᾶς καί κυνηγός τῆς ἀλήθειας» ἤ ἀλλιῶς «ζητιάνος καί κυνηγός τῆς ἀληθινῆς χαρᾶς».

 Βέβαια, στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία του ὁ Κύριος μακαρίζει ἐκείνους πού πενθοῦν (Μθ 5,4) καί ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος προτρέπει• «ὁ γέλως ὑμῶν εἰς πένθος μεταστραφήτω καὶ ἡ χαρὰ εἰς κατήφειαν» (Ἰα 4,9). Ἐπίσης, ἡ Ἐκκλησία μας πάντοτε καί ἰδιαίτερα κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, τονίζει ἔντονα τό πένθος, τήν μετάνοια, τήν κατάνυξη, τήν συντριβή. Ἴσως αὐτό συντέλεσε ὥστε νά δημιουργηθεῖ μία παρεξήγηση: ὅτι οἱ χριστιανοί δέν ἔχουν σχέση μέ τήν χαρά ἀλλά μόνο μέ τό πένθος. Κάποιοι μάλιστα ταυτίζουν τήν χριστιανική ἰδιότητα μέ τήν σκυθρωπότητα. Ἰσχυρίζονται ὅτι τό Εὐαγγέλιο εἶναι ἀντίθετο πρός τήν χαρά, ὅτι δέν ἐπιτρέπει δῆθεν στούς χριστιανούς νά γελοῦν καί νά χαίρονται.

 Ὅλα αὐτά λέγονται ἀπό ἐκείνους πού δέν γνωρίζουν τήν πίστη μας, δέν κατέχουν τίς πηγές της, ἀγνοοῦν τήν ἁγία μας Γραφή. Ἄν διάβαζαν -ἔστω καί μία μόνο φοράτό Ψαλτήρι, θά διαπίστωναν πόσο συχνά ἀναφέρεται στήν χαρά, καί μάλιστα στήν ὁλοκληρωμένη, στήν τέλεια χαρά. Ἡ τέλεια χαρά εἶναι καί ἐσωτερική καί ἐξωτερική κατάσταση. Πηγάζει ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς καί ἐκφράζεται μέ ποικίλες ἐκδηλώσεις• «καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει», διαβάζουμε στίς θεόπνευστες Παροιμίες (15,13). Ἀντίστοιχα τό Ψαλτήρι κάνει λόγο γιά εὐφροσύνη καί ἀγαλλίαση. Ἀπό τίς πάμπολλες μαρτυρίες ἀναφέρω ἐνδεικτικά μερικές• «ηὐφράνθη ἡ καρδία μου, καὶ ἠγαλλιάσατο ἡ γλῶσσά μου» (Ψα 15,9), «ἀγαλλιάσομαι καὶ εὐφρανθήσομαι ἐπὶ τῷ ἐλέει σου» (Ψα 30,8), «εὐφρανθήτωσαν καὶ ἀγαλλιάσθωσαν ἔθνη» (Ψα 66,5)!

 Δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγει ὅτι ὑπάρχουν δύο «χαρές»: ἡ ἀληθινή καί ἡ ψεύτικη• ἡ χαρά τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ χαρά τοῦ κόσμου• ἡ χαρά τοῦ Χριστοῦ καί ἡ χαρά τοῦ σατανᾶ• ἡ χαρά τῆς ἁγνότητος καί τῆς ἁγιότητος καί ἡ χαρά τῆς κραιπάλης καί τῆς ἀσωτίας. Ὁ Κύριός μας ξεκαθάρισε τά πράγματα. Μᾶς ἔδωσε τά γνωρίσματα τῆς ἀληθινῆς χαρᾶς, τῆς δικῆς του χαρᾶς.

 Καί ποιά εἶναι, Χριστέ, ἡ δική σου χαρά; Πῶς ξεχωρίζει ἀπό τήν χαρά τοῦ κόσμου; ῾Η χαρά τοῦ Χριστοῦ ἔχει δύο βασικά γνωρίσματα• τήν μονιμότητα, «τὴν χαρὰν ὑμῶν οὐδεὶς αἴρει ἀφ᾽ ὑμῶν» (Ἰω 16,22), καί τήν πληρότητα, «ταῦτα λαλῶ ἐν τῷ κόσμῳ ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς» (Ἰω 17,13• πρβλ. 15,11). Γι᾽ αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος παραγγέλλει στούς πιστούς• «χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε» (Φι 4,4• πρβλ. Α´ Θε 5,16).

 Εἶναι πολύ ἐνδιαφέρον ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός στήν περίφημη ἀποχαιρετιστήρια ὁμιλία πρός τούς μαθητές του, μετά τόν Μυστικό Δεῖπνο, ἀποκαλύπτει ὅτι ὁ Θεός εἶναι τριαδικός. Σ᾽ ἐκείνη τήν ἴδια ὁμιλία (βλ. Ἰω 13-16) ὁ Κύριος προβάλλει καί μιά ἄλλη τριάδα ἁγία καί ἱερή, πού ἔχει σχέση μέ τήν πνευματικότητά μας, μέ τόν ἁγιασμό μας. Μιλᾶ γιά τήν ἀγάπη, τήν εἰρήνη, τήν χαρά, τά ὁποῖα μάλιστα διακρίνει ἀπό τά ἀντίστοιχα τοῦ κόσμου• ἀναφέρεται στήν δική του ἀγάπη, στήν δική του εἰρήνη, στήν δική του χαρά• «ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι κλαύσετε καὶ θρηνήσετε ὑμεῖς, ὁ δὲ κόσμος χαρήσεται• ὑμεῖς δὲ λυπηθήσεσθε, ἀλλ᾽ ἡ λύπη ὑμῶν εἰς χαρὰν γενήσεται» (Ἰω 16,20).

 Αὐτά τά τρία μεγάλα καί σπουδαῖα ἀγαθά πού ὁ Χριστός χαρίζει στούς μαθητές του -τήν ἀγάπη, τήν χαρά, τήν εἰρήνηκαί τά ὁποῖα συνδέονται μέ τήν παράδοση τοῦ Μυστικοῦ του Δείπνου, αὐτά καταγράφει καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὡς τούς τρεῖς πρώτους καρπούς τοῦ ἁγίου Πνεύματος• «ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη» (Γα 5,22). Τί καταπληκτικός συνδυασμός! Πόσα μᾶς ἀποκαλύπτει καί μᾶς διδάσκει! ῞Ωστε, λοιπόν, γιά νά ἔχουμε τήν ἀγάπη ὅπως τήν θέλει ὁ Χριστός, γιά νά ἀπολαμβάνουμε τήν εἰρήνη τήν ἀληθινή καί τήν χαρά τήν μόνιμη καί ὁλοκληρωμένη, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τό Πνεῦμα τό ἅγιο. Μόνο μέ τό Πνεῦμα τό ἅγιο ἀποκτοῦμε αὐτά τά μεγάλα πράγματα, διότι εἶναι καρποί δικοί του.

 Νά γιατί ἡ Παναγία μας ἀκτινοβολεῖ ἀπό χαρά! Εἶναι αὐτή πού δέχθηκε στήν ζωή της τήν ἐπίσκεψη τοῦ ἁγίου Πνεύματος μ᾽ ἕναν τρόπο μοναδικό, ὅπως τῆς τό προανήγγειλε ὁ ἄγγελος· «Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ῾Υψίστου ἐπισκιάσει σοι» (Λκ 1,35). Μέ τό Πνεῦμα τό ἅγιο ἡ ταπεινή κόρη τῆς Ναζαρέτ συνέλαβε καί κυοφόρησε τόν καρπό τῆς ζωῆς, τόν Κύριό μας ᾿Ιησοῦ Χριστό, τόν Θεάνθρωπο λυτρωτή, τόν χορηγό τῆς ἀληθινῆς, τῆς ὁλοκληρωμένης καί ἀναφαίρετης χαρᾶς. Πῶς, λοιπόν, νά μήν λάμπει σάν τόν ἥλιο; Ἀκτινοβολεῖ τήν λάμψη τοῦ Υἱοῦ της. Ἔτσι τήν ἀντίκρυσε καί ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ὅπως γράφει στήν Ἀποκάλυψη· «γυνὴ περιβεβλημένη τὸν ἥλιον» (Ἀπ 12,1). Ἔτσι τήν νιώθει ἡ Ἐκκλησία, πού στόν πρῶτο Οἶκο (Α) τοῦ Ἀκαθίστου, στόν πρῶτο Χαιρετισμό, τήν χαιρετίζει μέ τό δίστιχο· χαῖρε δι᾿ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει· χαῖρε δι᾿ ἧς ἡ ἀρὰ ἐκλείψει!

 Θέλετε, λοιπόν, νά δεῖτε τήν χαρά ὄχι ζωγραφισμένη σέ μιά ζωγραφιά, οὔτε ἀποτυπωμένη σ᾿ ἕνα ποίημα, ἀλλά ἐνσαρκωμένη σ᾽ ἕνα πρόσωπο; Ἀτενίστε μέ εὐλάβεια τήν Παναγία μας. Εἶναι ἡ ἀνεξάντλητη πηγή τῆς χαρᾶς καί τό πρότυπο τῆς ἀληθινῆς χαρᾶς. Στόν Μικρό Παρακλητικό Κανόνα ψάλλουμε: «Χαρᾶς μου τὴν καρδίαν πλήρωσον, Παρθένε, ἡ τῆς χαρᾶς δεξαμένη τὸ πλήρωμα». ῞Οσοι θέλουν νά μελετήσουν τήν χαρά, ὅσοι θέλουν νά ἀποκτήσουν τήν χαρά, ὅσοι θέλουν νά φυλάξουν τήν χαρά, ὅσοι θέλουν νά χαροῦν τήν χαρά, ὅσοι θέλουν νά ψάλουν καί νά ὑμνήσουν τήν ἐνσαρκωμένη χαρά δέν ἔχουν παρά νά γονατίσουν μπροστά στό πρόσωπο τῆς ὑπερευλογημένης καί χαριτωμένης Μαρίας. Στήν παναγία μορφή της θά συναντήσουν τήν χαρά στόν ὑψηλότερο, στόν τέλειο βαθμό.

 «Ἡ γέννησίς σου, Θεοτόκε, χαρὰν ἐμήνυσε πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ· ἐκ σοῦ γὰρ ἀνέτειλεν ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν», ψάλλουμε στήν γιορτή τῶν γενεθλίων τῆς Θεοτόκου. Εἶναι αὐτή πού γέννησε τήν πηγή τῆς ἀληθινῆς χαρᾶς, τόν ἥλιο τῆς δικαιοσύνης. Ἡ ἐντελῶς ξεχωριστή καί μοναδική σχέση της μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό τήν κατέστησε ἥλιο πνευματικό, πού ἀκτινοβολεῖ τήν χαρά σέ ὅλους, μικρούς καί μεγάλους• στούς χαρούμενους, γιά νά φιλτράρουν τήν χαρά τους καί στούς θλιμμένους, γιά νά διασκεδάσουν τήν θλίψη τους. Δέν ἔπαυσε νά ἀκτινοβολεῖ τήν χαρά ἀκόμη καί κατά τίς σκληρές ὧρες τοῦ πόνου. Τότε πού εἶδε τόν Υἱό της γυμνό, ἐξευτελισμένο, πληγωμένο, κρεμασμένο ἐπάνω στόν σταυρό• τότε πού διῆλθε ἀπό τήν καρδιά της ἡ ρομφαία, ὅπως ἀκρι-βῶς τό εἶχε προφητεύσει ὁ Συμεών (βλ. Λκ 2,35). Ἐκεῖνες τίς στιγμές πού τρυποῦσε τά σωθικά της ἡ ὀδύνη -καί μεγαλύτερη ἀπ᾽ αὐτήν τήν ὀδύνη δέν ἔζησε ποτέ καμία ἄλλη μάναἡ Παναγία μας καρτερικά ὑπέμενε. Τό Πνεῦμα τό ἅγιο μέσα της τήν παρηγοροῦσε καί τήν χειραγωγοῦσε, ὥστε νά ἑρμηνεύει τό Πάθος τοῦ Κυρίου, νά βλέπει μέσα σ᾿ αὐτό τήν λύτρωση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Τό διατυπώνουν θαυμάσια πολλά Θεοτοκία καί μάλιστα Σταυροθεοτοκία, πού ψάλλονται στίς Ἀκολουθίες τῆς Τετάρτης καί τῆς Παρασκευῆς. Ἐκεῖ ἡ Παρθένος φαίνεται νά ἔχει σαφῆ βεβαιότητα γιά τήν Ἀνάσταση πού θά ἀκολουθήσει τό Πάθος. Μέ αὐτήν τήν βεβαιότητα διατήρησε τήν χαρά της μέσα στόν πόνο· στάθηκε ὄρθια καί ἱεροπρεπής (βλ. Ἰω 19,25) καί παραμένει στούς αἰῶνες ἡ καταφυγή ὅλων τῶν πονε-μένων, ἡ βοήθεια καί ὁ στηριγμός τους. Ὅπως ψάλλουμε στήν Παράκληση, αὐτή εἶναι «πάντων θλιβομένων ἡ χαρά».

 Ἡ ἀξία τοῦ καλοῦ καί ὥριμου καρποῦ γίνεται ὁλοφάνερη, ὅταν τόν τοποθετήσουμε κοντά σέ ἕναν σάπιο καί ἄγουρο• καί τό γνήσιο νόμισμα ἐκτιμᾶται καλύτερα, ὅταν ἀντιπαρατεθεῖ στό κίβδηλο καί νόθο. Παρόμοια, ἡ χαρά τῆς Παναγίας μας, τῆς Κεχαριτωμένης καί ὑπάκουης δούλης τοῦ Θεοῦ, πού ἔγινε συνεργός στό μυστήριο τῆς σωτηρίας μας, λάμπει πιό ἐκθαμβωτικά, ὅταν τήν συγκρίνουμε μέ τήν κατάσταση στήν ὁποία ὁδήγησε τό γένος μας ἡ παρακοή τῆς Εὔας. Αὐτό ἐπισημαίνει ὁ δεύτερος στίχος• χαῖρε δι᾿ ἧς ἡ ἀρὰ ἐκλείψει!

 Ἡ Παναγία μας ἐνσαρκώνει, ἐκφράζει καί χαρίζει σέ ὅλους μας τήν πιό μεγάλη, τήν πιό δυνατή χαρά, διότι διαδραμάτισε ἕναν μοναδικό ρόλο στήν παγκόσμια ἱστορία. Ἔγινε ἡ συνεργάτρια τοῦ Θεοῦ γιά νά πραγματοποιηθεῖ τό Πρωτευαγγέλιο (βλ. Γέ 3,15), νά συντριβεῖ ὁ πονηρός, ὥστε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τήν «ἀρά», τήν κατάρα τῆς ἁμαρτίας, ὅπου μᾶς ἔφερε ἡ παρακοή τῆς Εὔας καί νά ὁδηγηθοῦμε στήν σωτηρία. Καί ἐνῶ ἡ προμήτωρ τοῦ γένους μας, ἡ Εὔα, μέ τήν παρακοή της στό θέλημα τοῦ Θεοῦ μᾶς κερνᾶ τήν κατάρα, ἡ Παρθένος Μαρία μέ τήν ἐλεύθερη ὑποταγή της στήν κλήση τοῦ Θεοῦ ἔφερε στόν κόσμο τό ἀντίδοτο ἐκείνης τῆς πρώτης κατάρας, τήν λύτρωση, καί μᾶς κερνᾶ τήν χαρά.

 Βέβαια, ὁ λυτρωτής τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ὁ μοναδικός καί ἀναντικατάστατος, εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Τό γράφει ἁπλά καί ξεκάθαρα ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Γαλάτας Ἐπιστολή• «Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα» (Γα 3,13) καί τό ψάλλει εὐγνώμονα ἡ Ἐκκλησία μας στό Ἐξαποστειλάριο τῆς Μεγάλης Πέμπτης• «Ἐξηγόρασας ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου τῷ τιμίῳ σου αἵματι• τῷ σταυρῷ προσηλωθεὶς καὶ τῇ λόγχῃ κεντηθεὶς τὴν ἀθανασίαν ἐπήγασας ἀνθρώποις, Σωτὴρ ἡμῶν δόξα σοι». Ἡ ὑπεραγία Μητέρα του μεγαλύνεται καί τιμᾶται γιά τήν ξεχωριστή καί μοναδική σχέση της μέ τόν Λυτρωτή. Τό δικό της αἷμα πῆρε ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ γιά νά γίνει ἄνθρωπος καί αὐτό τό αἷμα ἔχυσε πάνω στόν σταυρό γιά τήν λύτρωσή μας!

 «Κοιλάδα κλαυθμῶνος» χαρακτηρίσθηκε ἡ ζωή μας. Εἶναι τόσο συνυφασμένη μέ τίς θλίψεις καί τά δάκρυα! Κι ὅμως οἱ χριστιανοί, μέ τήν πίστη στόν Σωτήρα Κύριο καί μέ τήν πρεσβεία τῆς παναγίας Μητέρας του, μποροῦν νά ἐκπληρώνουν τήν προτροπή τοῦ ἀποστόλου Ἰακώβου· «πᾶσαν χαρὰν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις» (Ἰα 1,2). Νά χαίρουν μαζί μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος μέσα στίς περιπέτειες καί στά βάσανα δέν ἔχασε ποτέ τήν χαρά· «χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου», γράφει στήν πρός Κολασσαεῖς Ἐπιστολή του (1,24) μέσα ἀπό τήν φυλακή τῆς Ρώμης, ὅπου ἔγραψε καί τήν πρός Φιλιππησίους, τήν περίφημη Ἐπιστολή τῆς χαρᾶς.

 Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι οἱ χριστιανοί παραμένουν ἀναίσθητοι στίς θλίψεις καί στίς διάφορες μορφές πόνου. Κάθε ἄλλο! Ζοῦν ὅμως ἕνα μυστήριο• καί μέσα στόν πόνο διατηροῦν τήν χαρά τοῦ Χριστοῦ. Ἡ χαρά τοῦ κόσμου ἀποδεικνύεται πολλές φορές θλιβερή, ἡ ἡδονή του ὀδυνηρή. Ἀντίθετα, μέσα στήν πίστη ἡ θλίψη γίνεται χαρούμενη, ἡ ὀδύνη μεταβάλλεται σέ γλυκειά ἡδονή! Ἀκόμη καί ἡ μεγαλύτερη ὀδύνη, αὐτή τήν ὁποία προξενεῖ ἡ ἁμαρτία πού εἶναι ἡ ρίζα καί αἰτία ὅλων τῶν πόνων τῆς ζωῆς μας, ἐξουδετερώνεται μέσα στήν πίστη, διότι τό λυτρωτικό αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ «καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας» (Α´ Ἰω 1,7). Μέ τήν εἰλικρινῆ μετάνοια καί ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν μας, μέ τήν συνειδητή μυστηριακή ζωή, ἀπαλλασσόμαστε ἀπό τό βάρος τους καί ζοῦμε ἐκεῖνο τό ἰδιότυπο εἶδος χα-ρᾶς, πού οἱ ἅγιοι πατέρες ὀνομάζουν «χαρμολύπη».

 Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζῆ τήν καταλλαγή, τήν συμφιλίωση μέ τόν Θεό, τότε ὅλα τά ἄλλα βάρη, ὅλα τά βάσανα καί τά προβλήματα, ὅσο σοβαρά κι ἄν εἶναι, δέν μποροῦν νά τοῦ ἀφαιρέσουν τήν χαρά τοῦ Χριστοῦ. Ἀποτελοῦν τόν σταυρό του, διά τοῦ ὁποίου θά ὁδηγηθεῖ στήν ἀνάσταση. Τό διακηρύττει ἡ Ἐκκλησία μας «ἰδοὺ γὰρ ἦλθε διὰ τοῦ σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ». Κι ἔπειτα, δέν εἶπε ὁ Χριστός μας ὅτι ἡ χαρά τῶν δικῶν του θά εἶναι ὁλοκληρωμένη καί κανείς δέν θά μπορεῖ νά τήν ἀφαιρέσει; Μά οὔτε ἡ ἀρρώστια; Οὔτε! Οὔτε οἱ συκοφαντίες, οἱ κατατρεγμοί καί τά χτυπήματα, οὔτε ὅταν ὁ κόσμος μᾶς διασύρει καί ὅταν ἀκόμη οἱ φίλτατοι μᾶς προδίδουν καί μᾶς ἐγκαταλείπουν καί μεταβάλλονται σέ θανάσιμους ἐχθρούς; ῎Οχι! Οὔτε καί ὁ θάνατος; Οὔτε! (βλ. Ρω 8,35-39). Κανείς καί τίποτε δέν μπορεῖ νά μᾶς κλέψει τήν χαρά τοῦ Χριστοῦ, τήν χαρά τῆς Παναγίας μας, τήν ἀληθινή χαρά πού μᾶς ἁγιάζει, μᾶς φωτίζει καί μᾶς κατευθύνει στήν αἰώνια χώρα τῆς χαρᾶς, στόν παράδεισο τοῦ Κυρίου μας. Ἐκεῖ βρίσκεται ἡ Παναγία μας μαζί μέ ὅλους τούς ἁγίους, ἐκεῖ ὅπου ὅλοι λαχταροῦμε νά φθάσουμε. Μακάρι μέ τίς πρεσβεῖες της νά ἀξιωθοῦμε νά ἀκούσουμε ἀπό τόν Κύριο νά λέγει καί γιά μᾶς· «εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ... εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου» (Μθ 25,21.23)!

Στεργίου Σάκκου, "Ὦ πανύμνητε Μῆτερ", σελ. 35-45

	"ΑΥΓΗ ΜΥΣΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΑΣ" Στ. Ν. Σάκκου Ἡ Παναγία ὡς "αὐγή μυστικῆς ἡμέρας"ρίχνει φῶς στόν δρόμο μας καί μᾶς φανερώνει τά μυστικά ἐκεῖνα μονοπάτια πού ὁδηγοῦν στήν ὄντως νέα ζωή.
	"Ω ΠΑΝΥΜΝΗΤΕ ΜΗΤΕΡ"  Στ. Ν. Σάκκου Τά "Χαῖρε" τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου ἀποτελοῦν τόν πιό ὑπέροχο ὕμνο πού μποροῦμε νά ἀπευθύνουμε στήν Παναγία. Μία ἀνάλυση 25 "Χαιρετισμῶν" θά μελετήσουμε στό παρόν βιβλίο.

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΑ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΑΣ

"ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ", ΤΗΛ. 2310 274518

https://www.apolytrosis-books.gr

 «Κανένας ἄνθρωπος δέν εἶναι νη­σί», ἔχουμε πλαστεῖ γιά ἐπικοινωνία μέ τούς συνανθρώπους καί κοινωνία μέ τόν δημιουργό μας, τόν Θεό. Κάθε δυσλειτουργία στίς σχέσεις αὐτές συνεπάγεται δια­ταραχή σέ προσωπικό καί κοι­νωνικό ἐ­πίπεδο καθώς καί τή δημιουργία ἑνός φαύ­λου κύκλου ἀπό τόν ὁποῖο δύσκολα κα­νείς μπορεῖ νά ξεφύγει. Εἶναι, λοιπόν, ὑψίστης σημασίας νά τεθεῖ ἡ κοινωνικοποίηση τοῦ παιδιοῦ πάνω σέ σταθερές καί σωστές βάσεις ἀπό τό καλημέρισμα τῆς ζωῆς του.
Τά τρία πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς χαρακτηρίζονται ἀπό δραματικές συναι­σθη­ματικές ἀλλαγές. Τό παιδί ἀνα­πτύσ­σει τή βασική αἴσθηση τοῦ γύρω του κόσμου. Σύμφωνα μέ τό Michigan Depart­ment of Community Ηealth (Τμῆ­μα Τρι­­- τοβάθμιας Δημόσιας Ὑγείας τοῦ Michigan), ὁ ἐγκέφαλος ἑνός βρέφους ἔχει περίπου 100 δισεκατομμύρια νεῦρα τά ὁποῖα χρειάζονται τήν περιβαλλοντική διέγερση γιά νά σχηματίσουν τίς συν­άψεις γιά τόν καθορισμό τῆς συναισθηματικῆς ἀνάπτυξης. Ἔτσι ἡ πρώτη παιδική ἡλικία εἶναι ἡ πιό πλαστική περίοδος ἀνάπτυξης, ἐπειδή ἡ προσωπικότητα σ᾽ αὐτή τή φάση εἶναι πιό εὔκολο νά διαπλαστεῖ.
 Κύριοι φορεῖς πού συντελοῦν στή μετέπειτα κοινωνικοποίηση τοῦ παιδιοῦ θεωροῦν­ται ἡ οἰκογένεια, ἡ ὁμάδα τῶν συνομηλίκων, τό σχολεῖο, τά μέ­σα μαζικῆς ἐνη­μέρωσης καί ἡ Ἐκκλησία. Ἡ οἰ­κογένεια εἶναι ὁ κύριος πυρήνας τῆς κοι­­νωνίας. Εἶναι μία ἰσχυρή βιοψυχι­κή κοινωνική ὁμάδα τῆς ὁποίας τά μέλη ἀλ­λη­λε­πιδροῦν γιά νά δώσουν τήν ἀπα­ραί­­τητη ψυχοκοινωνική καί συναι­σθημα­τική ὑποστήριξη μεταξύ τους. Ὅταν ἡ οἰκογένεια λειτουργεῖ σωστά, ἀναλαμβάνει νά διδάξει στό παιδί τήν κοινωνικά ἀποδεκτή συμπεριφορά, τούς κα­νόνες, τίς ἀξί­ες, τήν ἀπόκτηση καί τή χρή­ση τῆς γλώσ­σας, τίς διατροφικές συνήθειες, τόν ρό­λο τῶν φύλων, τό θέμα τῆς πίστης, τῆς ἠ­θι­κῆς κ.ἄ. Τό κοινωνικό περιβάλλον τῆς οἰ­κογένειας ἐπηρεάζει σέ μεγάλο βα­θμό τήν ἀνάπτυξη τῆς προσ­ω­πικότητας τοῦ κάθε μέλους.
 Οἱ ὁμάδες τῶν συνομηλίκων συγ­κρο­τοῦνται συνήθως ἀπό φίλους πού μοιράζονται ἴδιες ἀπόψεις καί ἀξίες καί ἀλ­ληλεπιδροῦν. Ρήσεις ὅπως: «Δεῖξε μου τόν φίλο σου, νά σοῦ πῶ ποιός εἶ­σαι» ἤ «Ὅ­ποιος μοιάζει συμπεθεριάζει» συνήθως εἶναι ἀληθινές. Μέ τήν ὁμάδα ἐπιρροῆς τῶν συνομηλίκων οἱ νέοι προσπαθοῦν νά ξεφύγουν ἀπό τούς οἰκογενειακούς περιορισμούς καί νά καθιερώ­σουν ἀνεξάρτητη ταυτότητα.
Τό σχολεῖο διά τῶν ἐκπαιδευτικῶν του ἔχει ὡς ἀποκλειστικό σκοπό τήν ἐ­πί­τευ­ξη γνωστικῶν, συναισθηματικῶν καί ψυχοκινητικῶν στόχων. Ὁ ἐκπαιδευτικός εἶ­ναι ὁ σημαντικότερος παράγοντας κοινωνικοποίησης καί ὁ τρόπος μέ τόν ὁ­ποῖο χειρίζεται τό παιδί, ὅσο πιό μικρό εἶ- ναι, μπο­ρεῖ νά ἐπηρεάσει τή συναισθηματική, διανο­ητική καί ψυχική κατάστασή του γιά πάν­τα.
 Τά μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης εἶναι κατεξοχήν παράγοντες πού συμβάλλουν στήν κοινωνικοποίηση τοῦ ἀτόμου καί διαμορφώνουν τήν προσωπικότητά του. Κάποια ὅμως ἀπό αὐτά, ἰδιαιτέρως ἡ ση­μερινή τηλεόραση, μέ τόν τρόπο πού λειτουργοῦν δυσκολεύουν τό ἔργο τῶν χρι­στια­νῶν γονιῶν καί δημιουργοῦν προ­βλή­ματα ὡς πρός τή σωστή κοινωνικοποίηση, προ­βάλ­λοντας πρότυπα καί ἀξίες πού ἀντιστρατεύονται εὐθέως καί ἀπροκάλυπτα τόν νό­μο τοῦ Θεοῦ.
 Στό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν διαβάζου­με: «Μὴ ἴσθι ἑταῖρος ἀνδρὶ θυμώδει, φίλῳ δὲ ὀργίλῳ μὴ συναυλίζου, μήποτε μάθῃς τῶν ὁδῶν αὐτοῦ καὶ λάβῃς βρόχους τῇ σῇ ψυ­χῇ» (22,24-25). Μήν πιάνεις φι­λία μέ ἄν­θρωπο πού θυμώνει, καί μέ ἄν­θρω­πο εὐέξαπτο μή συμπορεύεσαι, γιά νά μή συνηθίσεις στούς τρόπους του καί γίνουν παγί­δα στήν ψυχή σου! Ἡ Ἐκ­κλη­σία, κυρίως μέ τόν λειτουργικό της πλοῦ­­το καί τή χάρη τῶν Μυστηρίων της ἀλλά καί μέ τίς ἄλλες ἐκδηλώσεις της, λειτουρ­γεῖ εὐεργετικά καί ὑποστηρικτικά πρός τήν οἰκογένεια γιά τήν ὀρθή κοινωνικοποίηση ὅλων τῶν μελῶν, ἀφοῦ ἡ κοινω­νικοποίη­ση τοῦ ἀνθρώπου διαρκεῖ ἐφ᾽ ὅρου ζω­ῆς. Στήν ἴδια γραμμή στοιχοῦνται καί οἱ διά­φορες ὀρθόδοξες νεανικές χριστιανικές κινήσεις.
 Οἱ γονεῖς ὀφείλουν νά δίνουν εὐ­καιρίες στά παιδιά τους, μέ διάκριση καί χω­ρίς νά τά πιέζουν, σεβόμενοι βεβαίως τήν ἐλευθερία καί τήν προσωπικότητα τοῦ κάθε παιδιοῦ τους, ὥστε νά τά βοηθήσουν νά ἀναπτυχθοῦν καί νά κοινωνικοποιηθοῦν στούς χώρους αὐτούς. Ἄς δώσουν οἱ γονεῖς τή δυνατότητα στά παιδιά τους ἀπό τή μικρή τους ἀκόμη ἡλικία νά συνυπάρχουν μέ συνομήλικα καί νά συμμετέχουν σέ διάφορες ἐκδηλώσεις τῶν ἐκκλησιαστικῶν φορέων: κατα­σκη­νώσεις, ἐξορμήσεις, ὀλιγοήμερες ἤ πο­λυ­ήμερες σέ ὅλη τή διάρκεια τοῦ ἔ­τους.  Ἕνα θεσμό πού ὀ­φείλουν νά ἐκμεταλλευτοῦν κυρίως οἱ γονεῖς πού ἔχουν μι­κρά παιδιά εἶναι οἱ κατασκηνώσεις τῶν οἰκογενειῶν. Εἶναι, χωρίς ὑπερβολή, τό πανηγύρι τῆς χαρᾶς! Τά παιδιά, ἰδιαίτερα τά μικρά, ἔχουν νά κερδίσουν πολλά. Δέχονται φυσικά καί ἐντελῶς ἀβί­αστα, σέ κλίμα χαρᾶς, γέλιου καί ἀποδο­χῆς, πληθώρα θετικῶν ἐ­ρεθισμάτων, πού συν­τε­λοῦν στήν κοινω­νικοποίησή τους καί ἀ­ποτελοῦν μοναδική εὐκαιρία νά ἀν­τι­στα­θμίσουν ἐλλείψεις καί ἀρνητικές καταστάσεις πού τυχόν βιώνουν στά σπίτια τους.
*   *   *
 Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα κομμάτι ἀπό πηλό πού ἀπέκτησε ζωή μέ τήν πνοή τοῦ Θεοῦ.
Οἱ γονεῖς ὀφείλουν ἑπομένως νά ἐμ­φυσή­σουν δυνατά μές στήν ψυχή τοῦ κάθε παιδιοῦ τόν Χριστό. Ἔτσι θά κοινωνικοποιηθεῖ ὀρθά καί θά δρᾶ στήν κοινωνία σωστά καί ἐνεργητικά.

Ἀθανάσιος Γκάτζιος

Φρούριο τῆς ψυχῆς
 Ἡ νηστεία εἶναι ἰσχυρό φρούριο τῆς ψυχῆς, ἀσφα­λής συγκάτοικος τοῦ σώ­μα­τος, ὅπλο τῶν ἀνδρείων, γυ­­­μναστήριο τῶν ἀθλητῶν. Αὐ­τή ἀποκρούει τούς πει­ρα­σμούς, αὐτή προετοιμάζει γιά τήν εὐ­σέβεια. Εἶναι σύντρο­φος τῆς νήψεως, δημι­ουρ­γός τῆς σωφροσύνης. Στόν πό­λεμο ἀνδραγαθεῖ, στήν εἰρήνη διδάσκει ἡσυ­χία...
 Ἡ νηστεία ἀναπέμπει τήν προσευχή στόν οὐρανό, κα­θώς γίνεται γι᾽ αὐτήν φτερό στήν πορεία της πρός τά ἄ­νω. Ἡ νηστεία εἶναι προκοπή τῶν σπιτιῶν, μη­τέ­ρα τῆς ὑ­γείας, παιδαγωγός τῆς νεό­τητος, στολίδι τῶν γερόντων, καλός σύντρο­φος τῶν ὁδοιπόρων, ἀσφα­λής ὁμό­σκηνος τῶν συγκα­τοίκων. Δέν ὑποπτεύεται δό­λια σχέ­δια ἐναντίον τοῦ γά­μου ὁ ἄνδρας, ὅ­ταν βλέπει τή γυ­ναίκα του νά νηστεύει. Δέν λειώνει ἀπό ζηλοτυπία ἡ γυ­ναίκα, ὅ­ταν βλέπει τόν ἄν­δρα της νά δέχεται τή νη­στεία. Ποιός ζημίωσε τό σπίτι του νη­στεύοντας;

(Μ. Βασιλείου,  Περί νηστείας
1,6-7• PG 31,173-175)

Γιατί νηστεύουμε;
 Ρωτᾶ κάποιος: Γιά ποιό λό­γο νηστεύ­ουμε τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Παλιά πολ­λοί χριστιανοί προσέρχονταν στά μυστή­ρια χωρίς καμία προε­τοι­μασία, καί μά­λιστα τήν ἐ­πο­χή ἐκείνη κατά τήν ὁποία ὁ Χριστός μᾶς τά παρέδωσε. Ἐπειδή, λοι­πόν, οἱ πατέρες ἀν­τι­λήφθηκαν τή βλάβη πού προ­­καλοῦσε ἡ χωρίς προετοι­μασία προσέλευση, συγκε­ν­τρώ­θηκαν καί καθιέρωσαν σα­­­­ράν­­τα ἡμέρες νηστείας, προσ­ευχῶν, ἀκροάσεως τοῦ θεί­ου λόγου, συ­νάξεων. Αὐ­τές τίς ἡμέρες, ἀφοῦ καθα­ρι­σθοῦ­με ὅλοι ἀπό τά πάθη μας μέ προ­σοχή καί ἐπιμέλεια καί μέ προσευχές καί ἐλε­ημο­σύ­νες καί νηστεία καί ἀ­γρυ­πνίες καί δάκρυα καί ἐξο­μολόγηση καί μέ ὅλα τά ἄλλα, νά προσέλθουμε ἔτσι στή θεία Εὐχα­ριστία μέ καθαρή, κατά τό δυ­να­τόν, συνείδηση.

(Ἰω. Χρυσοστόμου,
Κατά Ἰουδαίων 3,4 PG• 48,867)

Πολυποίκιλη ἡ κατά Χριστόν προκοπή
 Οἱ ζωγράφοι καί οἱ ὑφα­ντές πού ἐ­πεξερ­γά­­­ζον­ται τίς μεταξωτές κλω­­στές στολίζουν τά καλλι­­τε­χ­νήματά τους μέ πολλά χρώματα καί νήματα, ὥσ­τε νά φτιάξουν τέλειες τίς πα­­ραστάσεις ἤ τά ροῦχα.  Ἔτσι καί ἡ κατά Θεόν προ­κοπή δέν εἶναι μο­νομε­ρής. Χρειάζεται ὅλες τίς ἀ­ρετές γιά νά ὁλοκληρω­θεῖ. Δέν ὠφελεῖ, λοιπόν, καθόλου ἡ νηστεία ἀπό τίς τρο­φές ἐκείνους πού δέν νηστεύουν μέ ὅλες τίς αἰ­σθήσεις τους. Διότι ἐκεῖ­νος πού ἀγω­νίζεται ἐγ­κρα­τεύ­εται ἀπό ὅλα.

(Ἰσ. Πη­λουσιώτου, Ἐπιστολή ΙΥΓ΄, Ἰσιδώρῳ δια­κόνῳ,
PG 78,408Β)

 Τό κείμενο τό εἶχα διαβάσει καί τό εἶ­χα παραδώσει στούς μαθητές μου ἄ­πειρες φορές. Μά τώρα σταμάτησα καί τοποθέτη­σα τό βιβλίο ἀπέναντί μου σάν καθρέφτη! Δέν τόλμησα νά προχωρήσω παρα­κάτω. Προβληματίστηκα μέ τούτη τήν περιγραφή:
«Ο άνθρακας εμφανίζεται στη φύ­ση:
α. σε σχεδόν καθαρή κρυσταλλική μορ­­φή (διαμάντι, γραφίτης)
β. με προσμείξεις στους διάφορους γαιάνθρακες.

Α. Διαμάντι - γραφίτης
 Τα διαμάντια είναι καθαρές μορφές άνθρακα που χρησιμοποιούνται ως πολύτιμοι λίθοι στην κατασκευή κοσμημάτων, στο κόψιμο του γυαλιού και στο τρύπημα σκλη­ρών πετρωμάτων, λόγω της μεγάλης σκλη­ρό­τητάς τους....
 Ο γραφίτης, σε αντίθεση με το δια­μάν­τι, είναι πολύ μαλακός... και καλός α­γωγός του ηλεκτρισμού και της θερμό­τητας. Χρη­σιμοποιείται για την κατασκευή ηλεκτροδίων και μολυβιών...» (από­σπα­σμα από την ΧΗΜΕΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙ­ΟΥ, Ενό­τη­τα 4, Ο άνθρακας).
 Διαμάντι καί γραφίτης: δύο ὄψεις τοῦ ἴδιου ὑλικοῦ ἀλλά μέ τόσο διαφορε­τικά χαρακτηριστικά! Προσπάθησα νά σκε­φτῶ μέ ποιό ἀπό τά δύο θά ταιρίαζε τό δικό μου... «ὑλικό». Πόσες φορές φάνη­κα εὐμετάβολη στίς ἀρχές καί στίς ἀπόψεις μου... Ἤμουν στ᾽ ἀλήθεια ἕτοιμη νά ὑποχωρήσω καί στήν πιό μικρή πίε­ση, ὅπως ὁ μαλακός γραφίτης... Καί πό­σες ἄλλες φορές δέν ἄφησα πί­σω μου τά ἴ­χνη μιᾶς γκρίζας μουτζούρας μέ τήν ἀ­πρεπῆ συμπεριφορά μου...
Ξανακοίταξα τό βιβλίο. Δεξιά ἀπό τό κείμενο, δύο εἰκόνες ἀπεικονίζουν τή διαφορετική θέση τῶν ἀτόμων τοῦ ἄν­θρακα, στό ἐσωτερικό τῶν κρυστάλλων, ὥστε νά γίνει ἀντιληπτή ἡ αἰτία τοῦ τόσο περίεργου φαινομένου. Μία μικρή ἀλλα­γή, μία ἐσωτερική μετατόπιση...
 Θεέ μου, μέ τοῦτο τό ὑλικό πού μ᾽ ἔ­φτια­ξες θά μποροῦσα νά μοιάζω μέ πολύτιμο πετράδι! Πόσο στ᾽ ἀλήθεια μπορεῖ νά ἀλλοί­ωσα τή σκέψη καί τό «εἶναι» μου, ὥστε νά με­ταμορφωθῶ τελικά σέ μία σκουρόχρωμη καί φτηνή μάζα;
Συγχώρεσέ με, Θεέ μου, πρῶτα γιατί δέν ἐκτίμησα τήν ἀξία πού μοῦ χάρισες, καθώς μ᾽ ἔπλασες κατ᾽ εἰκόνα Σου. Κι ὕ­στερα, για­τί αὐτή τήν εἰκόνα ἐγώ ἡ ἴδια τήν παραμόρφωσα, σχεδόν τήν κατέ­στρε­ψα. Συγχώρεσέ με καί δῶσε μου τή θέ­ληση καί τή δύναμη νά ξαναβρῶ τόν πα­λιό ἑαυτό μου• νά γίνω πάλι ἀκέραιη στό φρό­νημα, δυνατή καί σταθερή σάν τό διαμάν­τι... νά μπο­ρῶ, ὅπως ἐ­κεῖ­νο χαράζει κάθε ἐπιφάνεια, νά ἀφήνω τό ἴ­χνος τοῦ δικοῦ Σου θελήματος, τῆς δι­κῆς Σου ἀγάπης, στή σκέψη καί στήν καρδιά τῶν ἄλ­λων ἀνθρώπων.
 Χάρισέ μου μετάνοια, Κύριε, ὥστε νά καθαρίσω κάθε πλευρά τοῦ παλιοῦ μου ἑ­αυτοῦ καί νά μπορῶ -σάν διάφανος πολύτιμος κρύσταλλος- ν᾽ ἀντανακλῶ καί νά σκορπίζω γύρω μου τούς ἰριδισμούς ἀπ᾽ τό δικό Σου ζεστό καί γλυκύτατο Φῶς!

Εἰρήνη Μπ.

 Ἡ ἐπίθεση κατά τῶν Γραφείων παρισινῆς ἐφημερίδας, πού στοίχισε τή ζωή δώδεκα συνανθρώπων μας, κυρι­άρχησε στή διεθνῆ εἰδησεογραφία. Ὡς συνήθως τά ἐνορχηστρωμένα καί πλήρως ἐλεγχόμενα ἀπό τό σύστημα ΜΜΕ περιορίστηκαν στό νά καταδικάσουν τήν ἐγκληματική πράξη ὡς τρομοκρατική, ἀποφεύγοντας νά προ­βάλουν ὁ­ποιοδήποτε στοιχεῖο τόσο τῶν θυμά­των ὅ­σο καί τῶν δραστῶν. Καθώς τήν πρώ­­τη ἐπίθεση ἀκολούθησαν εὐθύς ἀ­μέσως ἄλλες, ἡ κινητοποίηση πλήθους λαοῦ σέ διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, τό­σο στή Γαλλία ὅσο καί σέ ἄλλες χῶρες, ὑπῆρξε εὐρεία. Μάλιστα ἔχει ἐπιβληθεῖ στούς κινητοποιημένους τό σύνθημα «εἴμαστε ὅλοι Charlie». Τί ἄ­ραγε νά ὑ­πονο­οῦν αὐτοί πού τό φέρουν γραπτό ἐπάνω τους ἤ τό βροντο­φωνάζουν; Ὅ­τι ἀποδέχονται τίς ἀρχές καί τή γραμ­μή τῆς ἐφημερίδας; Ὅτι εἶ­ναι πρόθυμοι νά προκαλέσουν μέ τή σειρά τους, ὥσ­τε νά καταστοῦν προσεχῶς θύματα;  Τίποτε ἀπό αὐτά. Ἁ­πλά λόγια τοῦ ἀέρα εἶναι σέ μία προσ­πάθεια αὐτοεμψύχωσης ἀ­τόμων μέ καταρρακωμένο ἠθικό καί ἔλλειψη νοήματος στόν βίο τους. Ἄς ἐξετάσου­με αὐ­τά πού δέν μᾶς πρόβαλαν τά λογοκρινόμενα ἐν πλήρει ἐ­λευ­θεροτυπίᾳ ΜΜΕ:
 Ἡ Charlie Hebdo εἶναι παρισινή ἑ­βδομαδιαία ἐφημερίδα, ἡ ὁποία αὐ­το­προβάλλεται ὡς ἀριστερή, ἀντιε­ξουσι­­­αστική, ἀντιθρησκευτική καί ἀν­τι­θε­σμική. Ἑλκύει περισσότερο τήν προσ­οχή τῶν ἀναγνωστῶν της, ὅταν ἀπει­κονίζει τόν Μωάμεθ ἤ μουσουλμάνους μέ σκίτσα ἄκρως προσβλητικά. Στό δια­δίκτυο εἶναι ἀναρτημένα ἀρκετά ἀ­πό αὐτά. Στούς θεσμούς ἔχει ὑποταχθεῖ ἡ συντριπτικότατη πλειονοψηφία τοῦ λαοῦ τόσο στή Γαλλία, ὅσο καί στίς ἄλ­λες εὐρωπαϊκές χῶρες, καί οὐ­δεμία διάθεση ἀντίστασης στή βαθμιαία κατάργηση τῶν δικαιωμάτων τῶν πολι­τῶν ἔχει. Ἀκόμη καί ἡ ἐν λόγῳ ἐ­­φημε­ρίδα ἐκδίδεται βάσει τῶν θε­σμῶν, δέν εἶναι παράνομη. Ἀντιθρησκευτική μπορεῖ νά εἶναι μέ τή στενή ἔννοια ὅτι τοπο­θετεῖται κατά τῶν γνωστῶν θρη­σκει­ῶν, πολύ πιθανόν ὅ­μως οἱ πλεῖστοι ἰθύνοντες νά ἔχουν ἁλωθεῖ ἀπό τίς παραθρησκεῖες. Πάντως μέ ἀφορμή τό τρομο­­­κρατικό κτύπημα, καλό εἶναι νά γίνει κάποια αὐτοκριτική:
Μάθημα αὐτοκριτικῆς 1ο:
 Στό ὄ­νο­μα ποιᾶς ἐλευθερίας καί ποιοῦ πολιτισμοῦ ἐπιτρέπεται ἡ διακωμώδηση τοῦ πιστεύω τῶν συνανθρώπων μας; Μή­πως στή Δύση ἔχει ταυ­τιστεῖ κατά τρό­πο ἄκρως ἐπικίνδυνο ἡ ἐλευθερία μέ τήν ἀσυδοσία στήν ἀτομι­κή ἔκ­φραση, ἐνῶ ὁλοένα καί πιό βαρειά πέφτει ἡ σκιά μιᾶς ἔντεχνα καλυμμένης δικτατορίας;
Μάθημα αὐτοκριτικῆς 2ο:
 Ἡ Γαλ­λία ὑπῆρξε ἡ χώρα πού στό ὄνο­μα τῆς ἐλευθερίας κατά τήν ἐποχή τοῦ Διαφωτισμοῦ ἀποτίναξε τόν καταθλιπτικό ζυ­γό τῆς φεουδαρχίας, τόν ὁποῖο ἐπί αἰ­ῶνες εὐλογοῦσε τό Βατικανό. Οἱ πλεῖ­στοι ὅσοι στή Δύση, ἄγευστοι τοῦ εὐαγγελικοῦ καί τοῦ πατερικοῦ λόγου, ταυ­τίζουν τήν Ἐκκλησία μέ τήν Ἱερά Ἐξέταση. Ἔτσι σήμερα ἀπολαμβάνουν τήν «ἐλευθερία» νά σατιρίζουν κατά τρόπο ἄκρως ἐξευτελιστικό ἀ­κόμη καί τόν Χριστό, ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς, κα­θώς τό σύστημα δέν ἔχει πλέον τή διά­θε­ση νά στηρίξει νέα Ἱερά Ἐξέταση, πού τόσο θά ἐπιθυμοῦσε τό Βατικανό! Ὅμως κα­τά τίς τελευταῖες δεκαετίες, μέ τήν ἀ­θρό­α ἐγκατάσταση μουσουλμάνων στό εὐ­­ρω­παϊκό ἔδαφος, κάποιοι «ἐπαναστάτες» πολέμιοι τῶν θρησκει­ῶν, κο­ρε­σθέν­τες ἀπό τήν ἀντιχριστιανική πολε­μική, ἡ ὁποία δέν γεννᾶ πλέον ἀντιδράσεις στή μεταχριστιανική Δύση, εἶχαν τή φαεινή ἰδέα νά στραφοῦν κατά τοῦ Ἰσλάμ! Χω­ρίς νά γνωρίζουν τή θρησκεία αὐτή καί τό φρόνημα πού καλλιεργεῖται μεταξύ τῶν πιστῶν της, σχη­- μάτισαν τήν ἐντύπωση ὅτι θά ἦταν ἐξίσου εὔκολος στόχος, ὅπως καί ὁ προηγούμενος. Ἀλλά οἱ προειδοποιήσεις ἐκ μέρους μουσουλ­μάνων κατά τῶν ἀσεβούντων πρός τήν πίστη τους δέν εἶναι χθεσινές. Οἱ τοῦ Charlie περιφρόνησαν τίς ἀπειλές κατά τοῦ Σαλ­μάν Ρουσντί, Ἄγγλου ἰνδικῆς κα­τα­γωγῆς, ὁ ὁποῖος εἶχε ἐπικηρυχθεῖ ἀπό τόν ἀγιατολλάχ Χομεϊνί γιά τό βιβλίο του «Σατανικοί Στίχοι» καί κρυβόταν ἐπί δεκαετία. Ἀδιαφόρησαν γιά τήν ἀνάρτηση καταλόγου τό 2013 στό διαδικτυακό περιοδικό τῆς ὀργάνωσης Ἀλ Κάιντα Inspire μέ τούς δέ­κα πλέον καταζητούμενους ἀνθρώ­πους, πού προσέβαλαν τό Ἰσλάμ καί τόν μεγάλο προ­φήτη του καί πρέπει νά τιμωρηθοῦν μέ θάνατο.
Μάθημα αὐτοκριτικῆς 3ο:
 Ἀναρωτήθηκαν ποτέ πρῶτα οἱ «ἀριστεροί» τοῦ Charlie καί ἔπειτα ὅλοι ὅσοι εἶναι ἐπίσης “Charlie”, μήπως πέρα ἀπό θρησκευτικό τό κτύπημα εἶναι καί κοινωνικοπολιτικό; Πόσο κοντά στάθηκαν καί στέκονται στόν γκετοποιημένο μουσουλμάνο τῆς κοινωνίας τους, ἄ­νεργο σέ ποσοστό πού ἐγγίζει τό 90%, ὅπως πρόσφατα γνωστοποιήθηκε;
Μάθημα αὐτοκριτικῆς 4ο:
 Οἱ δράστες εἶναι Ἀλγερινοί. Ἴσως οἱ τοῦ περιοδικοῦ νά στήριζαν τήν ἀνε­ξ­αρ­τησία τῆς Ἀλγερίας, πού κατέστη γαλλική κτίση μετά τή Γαλλική Ἐπανάσταση τῆς «ἐλευθερίας» καί τῆς «ἰσότητας». Τί ἔ­πραξαν ὅμως ὅταν τό 1992 οἱ ὑποταγμένοι στή Δύση στρατιωτικοί τῆς Ἀλγε­ρίας μέ τή βοήθεια τῆς Γαλλίας ἔθεσαν ἐκτός νόμου τό «Ἰσλαμικό Μέτωπο Σωτηρίας», τό ὁποῖο ἐπικράτησε θριαμβευτικά στίς πρῶτες ἐλεύθερες, κατά τά δυτικά πρότυπα, ἐκλογές στή χώρα; Δέν ἔφθασαν στά αὐτιά τους μηνύματα τῶν ἀραβικῆς καταγωγῆς συμπολιτῶν τους ἀπό τό Μαγκρέμπ καταγομένων, ὅτι κάποτε ἡ Γαλλία θά ὑποταχθεῖ στό Ἰσλάμ; Νομίζω ὅτι βρισκόμαστε στήν ἀρχή δεινῶν γιά τήν ἁμαρτωλή γηραιά ἤπειρο.

Ἀπ. Παπαδημητρίου