Πετύχαμε τό ἀπίθανο: Πρωταθλήτρια Εὐρώπης ἡ ἐθνική μας ὁμάδα ποδοσφαίρου! Ἔξαρση χαρᾶς καί ἐνθουσιασμοῦ, ἀναβαπτισμός ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας. Καί τώρα, κορυφώνεται τό ἐνδιαφέρον ὅλων μας γιά τή διεξαγωγή τῶν ὀλυμπιακῶν ἀγώνων. Ποιά θά εἶναι τά ἀποτελέσματά τους; Θά πάρουμε «χρυσά»; Μᾶς συγκινεῖ καί μᾶς συνεπαίρνει τό «χρυσό καλοκαίρι τῆς Ἑλλάδος», καί ὄχι ἀδικαιολόγητα.
Ἀλλά θά ἦταν ἀδικία σέ βάρος τοῦ ἑαυτοῦ μας καί σφάλμα μεγάλο νά ἐξαντλήσουμε ὅλο τό ἐνδιαφέρον μας στούς ἀθλητικούς ἀγῶνες. Χωρίς νά ὑποτιμοῦμε τήν ἀξία καί τή σημασία τους, θά θυμίσουμε κάποιους ἄλλους ἀνώτερους καί ἐνδοξότερους ἀγῶνες, τούς πνευματικούς. Διεξάγονται σέ προσωπικό ἐπίπεδο καί προσφέρουν δόξα πολύ μεγαλύτερη ἀπό ἐκείνη τῶν πρωταθλητῶν καί τῶν ὀλυμπιονικῶν. Ὡς ὀρθόδοξοι χριστιανοί γνωρίζουμε ὅτι οἱ νικητές τῶν ἀγώνων τοῦ πνεύματος, οἱ ἅγιοι τοῦ Θεοῦ, προσφέρουν τήν ἀληθινή δόξα καί τιμή καί τήν πιό μεγάλη εὐεργεσία στήν ἀνθρωπότητα.
Νέφος πυκνό οἱ ἅγιοι τῆς πίστεώς μας ἀπό τόν οὐρανό παρακολουθοῦν καί συμπαρίστανται στούς δικούς μας ἀγῶνες ἐδῶ στή γῆ. Κι ἀνάμεσά τους πρώτη καί ἐνδοξότερη ἡ Μία μετά τόν Ἕνα, ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Κυρίου. Ἡ σεπτή μορφή της, ὁρόσημο καί κριτήριο ὀρθοδοξίας, ἑλκύει τή σκέψη μας καί ἐμπνέει τή ζωή μας. Ἰδιαίτερα ὁ Αὔγουστος, ὁ μήνας τῆς Παναγιᾶς, μέ τίς καθημερινές παρακλήσεις στή χάρη της, μέ τήν Κοίμησή της καί τήν ἀπόδοση τῆς γιορτῆς, τή φέρνει πολύ κοντά μας καί καθιστᾶ ἐπιβεβλημένο νά στρέψουμε σ᾿ αὐτήν τήν προσοχή μας γιά ν᾿ ἀκούσουμε τό μήνυμά της.
Ἀθλητής ἀξιότερος καί ὀλυμπιονίκης ἐνδοξότερος ἀπό τήν Παρθένο Μαρία δέν ὑπῆρξε στήν ἱστορία τοῦ κόσμου. Ποιά ἐπίδοση καί ποιό ρεκόρ μπορεῖ νά συγκριθεῖ μέ τό δικό της μέγα ἅλμα, πού ἕνωσε τή γῆ μέ τόν οὐρανό; Εἶναι αὐτή πού ἄνοιξε τό δρόμο γιά νά κατέβει στόν κόσμο ὁ Θεός, νά γίνει δικός της Υἱός ὁ Θεάνθρωπος. Ἐκεῖνος ἀνέβασε τήν Παρθένο Μητέρα του στή δική του δόξα καί τήν κατέστησε τόν πρῶτο θεωμένο ἄνθρωπο, τόν πρῶτο ἀνθρωπόθεο!
Γιά τούς ἀρχαίους ὀλυμπιονίκες ἦταν ἰσόβια ἡ τιμή στίς πόλεις τους ἀλλά καί οἱ σημερινοί νικητές ἀπολαμβάνουν κάποια ἰδιαίτερα προνόμια στήν πατρίδα τους. Ἡ τιμή ὅμως καί ἡ δόξα τῆς Παναγίας εἶναι παγκόσμια καί αἰώνια. Τή μακαρίζουν «πᾶσαι αἱ γενεαί», ὅπως ἡ ἴδια τό προφήτευσε. Καί κανείς δέν μπορεῖ νά τήν ἐπαινέσει καί νά τήν ἐγκωμιάσει ἐπάξια, διότι ἡ δια ἀποτελεῖ «τό ἐγκώμιο καί τόν ἔπαινο τοῦ ἀνθρωπίνου γένους», ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Βασίλειος Σελευκείας.
Ἴσως ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού τίμησαν κάποιον ἀπό τούς ὀλυμπιονίκες δίνοντας τό ὄνομά του στό παιδί τους. Κι ἄλλοι νιώθουν καμάρι νά στολίσουν τό σπίτι τους μέ τή φωτογραφία ἑνός ἀθλητῆ. Στῆς Παναγίας μας τό μυριάκριβο ὄνομα, μέ τά τόσα ἐπίθετα πού τό χαρακτηρίζουν, ἀκοῦν ὄχι μόνο ἀμέτρητοι ἄνθρωποι ἀλλά καί πολιτεῖες καί χωριά, ναοί καί ξωκλήσια, μοναστήρια καί σύλλογοι. Καί οἱ θαυματουργές εἰκόνες της καθιστοῦν ζωντανή τήν παρουσία της ἀνάμεσά μας.
Ἀπό τή δόξα τοῦ οὐρανοῦ, ὡς «γυνή περιβεβλημένη τόν ἥλιον» καί στεφανωμένη μέ τό δωδεκάστερο στεφάνι, γνέφει σ᾿ ὅλους μας ἡ Παναγία. Τύπος τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς κάθε λυτρωμένης ψυχῆς στέκει πρότυπο καί παράδειγμα ἀλλά καί σύμβουλος καί προπονήτρια γιά ὅλους ὅσους ἐπιθυμοῦν τή μεγάλη νίκη τῆς ζωῆς, αὐτήν πού ἐπιβραβεύεται μέ τήν κατάκτηση τοῦ οὐρανοῦ.
Ἀγγελιοφόρος
Ἀπολύτρωσις, Ἰουλ.-Αὐγ. 2017
Πῶς ἕνα μυροδοχεῖο διατηρεῖ τήν εὐωδιά τοῦ μύρου, κι ὅταν ἀκόμη ἀδειάσει ἀπό τό περιεχόμενό του; Πῶς κάποιος πού στέκεται κοντά σέ μιά μεγάλη πυρκαγιά κρατεῖ πολύ καιρό τή θερμότητα, κι ὅταν ἀκόμη ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τή φωτιά; Ὁμοίως, ἀπό ἀπερίγραπτη εὐωδιά φιλανθρωπίας καί φλόγα ἀγάπης εἶναι γεμάτα τά σπλάχνα τῆς Θεοτόκου, πού φιλοξένησαν ἐννέα μῆνες τό ἀκένωτο μύρο, τήν ἴδια τήν αὐτοαγάπη καί τό ἴδιο τό αὐτοέλεος καί τήν αὐτοευσπλαγχνία... Ἄς προστρέχουμε, λοιπόν, μέ ταπείνωση καί πίστη στό οὐράνιο μύρο καί στό πῦρ τῆς ἀγάπης, πού ἀστείρευτα ξεχειλίζουν ἀπό τήν ἀγκάλη τῆς Παρθένου, καί θά λάβουμε τή βοήθεια καί τή χάρη της.
Κανένα κτίσμα δέν ἀγάπησε ποτέ τόσο τόν Ἰησοῦ Χριστό καί δέν συμμορφώθηκε τόσο μέ τό θέλημά του ὅσο ἡ Παναγία μητέρα του... Ἄν, λοιπόν, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ καί ἀγαπητός υἱός τῆς Παρθένου, πού δαπάνησε ὅλη του τή ζωή καί πρόσφερε τόν ἑαυτό του ὡς ἀντίτιμο γιά τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, τήν ὅρισε μητέρα καί συνήγορό μας, πῶς θά μποροῦσε ποτέ ἡ Παναγία Θεοτόκος νά ἀρνηθεῖ τό θέλημά του; Γι᾿ αὐτό σέ κάθε μας ἀνάγκη ἄς προστρέχουμε μέ ἐμπιστοσύνη καί θάρρος στό ἀσφαλές μας καταφύγιο!
Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Ὁ ἀόρατος πόλεμος, κεφ. Ν΄, σ. 177-178.
Ἐλεύθερη ἀπόδοση Β.Τ.
…καὶ ἔλαμψεν τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος
τὰ δὲ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκὰ ὡς τὸ φῶς…
(Μθ 17,2)
καὶ ὁ ἱματισμὸς αὐτοῦ λευκὸς ἐξαστράπτων
(Λκ 9,29)
Ξέρεις πῶς εἶναι τό λευκό; Τό λευκό-λευκό, τό κατάλευκο;
«Εὔκολο!», λές• νομίζεις ὅτι ξέρεις…
Ὅταν τό ἀγύμναστο μάτι δεῖ μιά ἐπιφάνεια, χωρίς σπίλο ἤ κηλίδα φανερή, «λευκή» τή νομίζει καί στρέφει ἀλλοῦ ν’ ἀντιπαλέψει τούς λεκέδες.
Μόνο ὅταν συγκρίνεις δυό «λευκά» μαζί, τότε μπορεῖς νά πεῖς πιό ἀπ’ τά δυό εἶναι λευκότερο. Ἀλλά καί πάλι σίγουρος δέν εἶσαι, ὅτι τό πιό λευκό εἶναι τό πάλλευκο.
Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τίς ψυχές. Ἄν τή δική σου τήν ἀφήσεις μόνη της μέσα στόν κόσμο πού καθημερινά γλιστρᾶ ἀβίαστα στήν κατηφόρα, καθώς δέν σκοντάφτει σέ κανένα χονδρό ἐμπόδιο, λευκή τή λές, καί σπίλο ἤ κηλίδα δέν διακρίνεις. Μόνο ὅταν τή βάλεις πλάι σέ μιά ἄλλη λευκότερη, τότε τό βλέπεις καθαρά, ὅτι δέν ἦταν ἀρκετά λευκή ἡ δική σου. Βολεύτηκες σέ μία ἀπ’ τίς τόσες ἀποχρώσεις τοῦ ἄσπρου, πού στήν πραγματικότητα, σ’ ἔχει ξεγελάσει, ἔχει κρατήσει κάτι ἀπό γκρί.
Τόν Κύριο τόν προσκύνησαν τελῶνες, πόρνες καί ἁμαρτωλοί, ὅλοι αὐτοί πού θέλησαν νά ἀποπλύνουν τούς κραυγαλέους λεκέδες, ὄχι ὅμως οἱ «δίκαιοι» φαρισαῖοι. Αὐτοί ἀρκέστηκαν στήν ἀμφισβήτηση τῶν γκριζοκίτρινων ἀποχρώσεων.
Ὄχι, μήν πισωπατήσεις κι ἐσύ. Μήν ἀπομακρύνεσαι γιά νά φανεῖς λευκότερος, ὅπως ἐκεῖνοι. Νά τίς κυνηγᾶς τίς λευκές ψυχές. Σέ κάνουν νά σκεφτεῖς τήν ὥρα αὐτή πού θά σταθεῖς, εἴτε τό θές εἴτε ὄχι, πλάι στό ἀληθινά ὁλόλευκο ἱμάτιο τοῦ Κυρίου. Πόσο ἀπελπιστικά γκρίζος θά φαντάξει ὁ δικός σου χιτώνας!
Χωρίς χρονοτριβή σπεῦσε, λοιπόν, τό ἱμάτιό σου νά λευκάνεις. Πῶς νά ἀστράψει ἕνα γκρίζο βρόμικο; Πῶς γίνεται νά μεταμορφωθεῖ σ’ ἀστραφτερό;
Σκύψε, γονάτισε. Πρῶτος ἐσύ βάλε τό δάκρυ. Καί ζήτησε ἀπό τόν Κύριο νά βάλει τό Αἷμα.
Μέ τό δικό σου δάκρυ καί τό δικό Του Αἷμα τό θαμπό σου ἱμάτιο γίνεται νά ντυθεῖ τό ἐξαστράπτον, ὡς τό φῶς, λευκό τῆς Μεταμόρφωσης.
Μαρτινιανή
Λίγους μῆνες πρίν ἀπό τό θεῖο Πάθος του ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μαζί μέ τρεῖς μαθητές του, τόν Πέτρο, τόν Ἰάκωβο καί τόν Ἰωάννη, ἀνέβηκε στό ὄρος κι ἐκεῖ «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν» (Μθ 17,1-9· Μρ 9,2-9· Λκ 9,28-36). Τό γεγονός προσεγγίζει μέ τόν δικό της λυρικό ἀλλά καί διδακτικό τρόπο ἡ Ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας.
Τοποθετώντας τή Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος μέσα στό ὅλο σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας οἱ σχετικοί ὕμνοι ἐπισημαίνουν ὅτι αὐτή προτυπώνει τήν Ἀνάσταση: «Πρό τοῦ σταυροῦ... μετεμορφώθης... δεῖξαι βουλόμενος τῆς Ἀναστάσεως τήν λαμπρότητα», ψάλλει ὁ μοναχός Κοσμᾶς στό στιχηρό ἰδιόμελο τοῦ Ὄρθρου τῆς γιορτῆς. Ἐπιπλέον ἡ Μεταμόρφωση προϊδεάζει γιά τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου: Στή θ΄ ὠδή τοῦ Ὄρθρου ἀπευθυνόμενος στόν Κύριο ὁ ποιητής λέγει ὅτι ἔλαμψες μ᾿ ἕνα θαυμαστό καί ἀπερίγραπτο τρόπο «ἵνα σου δείξῃς ἐμφανῶς τήν ἀπόρρητον (=ἀνέκφραστη) δευτέραν συγκατάβασιν... Θεός ὀφθήσῃ (=θά ἐμφανισθεῖς) ἐστώς ἐν μέσῳ θεῶν».
Σκοπός τῆς Μεταμόρφωσης εἶναι ὁ στηριγμός τῶν μαθητῶν. Νά δοῦν καί νά μελετήσουν τά θαυμάσια τοῦ Κυρίου, γιά νά «μή δειλιάσωσι τά παθήματα». Γι᾿ αὐτό ὁ Κύριος μεταμορφώθηκε «πρό τοῦ Σταυροῦ» ἤ «πρό τοῦ τιμίου Σταυροῦ καί τοῦ Πάθους», ὅταν εἶχε ἐπιτελέσει «ἅπαντα τά τῆς φρικτῆς οἰκονομίας θεοπρεπῶς». Θά μείνουν ἀδείλιαστοι στό Πάθος οἱ μαθητές, ἐφόσον ἔχουν πεισθεῖ ὅτι ἑκούσια πάσχει ὁ Διδάσκαλος, ὅπως σημειώνει τό Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς.
Ὁ τόπος ὅπου πραγματοποιήθηκε ἡ Μεταμόρφωση δηλώνεται μέ τή διατύπωση τοῦ εὐαγγελικοῦ στίχου «εἰς ὄρος ὑψηλόν» ἤ «εἰς ὄρος ἅγιον». Σέ ὁρισμένα τροπάρια, ὅπως στό Ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς, ἀναφέρεται ἀόριστα «ἐν τῷ ὄρει», ἐνῶ ἀλλοῦ προσδιορίζεται συγκεκριμένα ὡς «τό Θαβώρ». Τονίζεται μάλιστα ἡ ὑπεροχή τοῦ Θαβώρ ἔναντι τοῦ ὄρους Σινᾶ καί μακαρίζεται, διότι αὐτό ἀξιώθηκε «φωτός... οὐκ αἰσθητοῦ ἡλίου τῆς ἄνω δέ λαμπρότητος».
Οἱ τρεῖς μαθητές πού ἔγιναν «μάρτυρες» καί «κοινωνοί τῆς ὑπερκοσμίου δόξης» κατονομάζονται καί συχνότερα ἀναφέρονται γενικά ὡς «μαθηταί», «ἀπόστολοι», «τοῦ Λόγου ὑπηρέται» ἤ ἐγκωμιαστικά ὡς «τῶν ἀποστόλων οἱ πρόκριτοι», «κορυφαῖοι», «ἀκρότης», «ἡ ἐκλογή», «οἱ ἔξαρχοι», «τῆς χάριτος πρωτοστάται καί κήρυκες».
Μαζί μέ τούς μαθητές γίνονται «κοινωνοί τῆς εὐφροσύνης» τῆς Μεταμόρφωσης καί οἱ δύο προφῆτες Μωυσῆς καί Ἠλίας, οἱ σοφοί «πρωτοστάται καί κήρυκες», οἱ «ἀκραίμονες (=κορυφαῖοι) τῶν προφητῶν». Παρίστανται στό γεγονός μέ τρόμο ὡς «Θεοῦ θεράποντες» καί «οἰκέται» καί πιστοποιοῦν τή θεότητα τοῦ Χριστοῦ ἀναβοώντας «ἰδού... Χριστός, ὅν πάλαι προηγγείλαμεν ὄντα Θεόν».
Γιατί ἀπό ὅλη τήν Παλαιά Διαθήκη ἐπιλέγονται αὐτά τά δύο πρόσωπα; Ἀπό τά τροπάρια συνάγονται οἱ ἑξῆς ἀπαντήσεις:
*Εἶχαν μία σχετική ἐμπειρία τῆς θεϊκῆς παρουσίας στήν Παλαιά Διαθήκη. Ὁ θεόπτης Μωυσῆς εἶχε δεῖ τόν Θεό «ἐν πυρός ἀτμίδι καί γνόφῳ», ἐνῶ ὁ Ἠλίας «ἐν λεπτοτάτῃ αὔρᾳ».
Ἡ Μεταμόρφωση ἐνώπιον τῶν ἀποστόλων καί τῶν δύο προφητῶν ἀποδεικνύει ὅτι ὁ Κύριος εἶναι «Θεός τοῦ νόμου καί τῆς χάριτος». Τονίζεται μάλιστα στήν Ὑμνογραφία ἡ ὑπεροχή τῆς δεύτερης ἔναντι τοῦ πρώτου: «Παρῆλθε ἡ σκιά τοῦ νόμου ἐξασθενήσασα, ἐλήλυθε δέ σαφῶς Χριστός ἡ ἀλήθεια». Ἡ σχετική θεοπτία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης τώρα ὁλοκληρώνεται. Ὁ θεόπτης Μωυσῆς μετά τό θάνατό του ἔγινε αὐτόπτης, εἶδε τό φῶς τῆς θεότητος ἄμεσα καί «οὐ δι᾿ ἀμυδρῶν αἰνιγμάτων».
*Ἐκπροσωποῦν τά δύο μέρη τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τό νόμο (Μωυσῆς) καί τούς προφῆτες (Ἠλίας). Οἱ δύο ἄνδρες μαρτυροῦν τόν Χριστό ὡς «νόμου καί προφητῶν πληρωτήν καί ποιητήν» καί ἀποδεικνύουν ὅτι «ὁ πάλαι διά νόμου καί προφητῶν λαλήσας ὑπῆρχε Θεός».
*Ἀντιπροσωπεύουν δύο κόσμους: τῶν ζώντων (Ἠλίας) καί τῶν νεκρῶν (Μωυσῆς) καί μαρτυροῦν ὅτι ὁ Κύριος «ζώντων καί νεκρῶν κυριεύει».
Ἀπό τίς ἄφθονες θεολογικές ἀλήθειες πού διατυπώνουν οἱ ὕμνοι τῆς Μεταμορφώσεως ἐπισημαίνω:
Τήν τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ, πού ἀποκαλύπτεται στόν κόσμο «μυστικῶς» ἀλλά καί «ἀναφανδόν», καθώς στό γεγονός παρουσιάζονται καί τά τρία πρόσωπα τῆς Τριάδος.
Τή θεανθρώπινη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ· «μυστήριον πρό αἰώνων κεκαλυμμένον», τό ὁποῖο «ἐπ᾿ ἐσχάτων ἐφανέρωσεν» ἡ Μεταμόρφωση.
Σοφία Καρακασίδου
Δρ. Θεολογίας
Πάρε με μαζί Σου
στίς μυστικές ἐνατενίσεις τ᾿ οὐρανοῦ,
ὅπως τότε, πού ἔπαιρνες τούς ἐκλεκτούς Σου.
Πάρε καί μένα, Κύριε,
κι ἀνάδειξέ με δοῦλο Σου ἐκλεκτό.
Κι ἄν εἶναι “ἡ σάρξ μου ἀσθενής”,
τό πνεῦμα πρόθυμο Ἐσέ ποθεῖ νά ἀντικρύσει,
στή θεϊκή Σου δόξα ἐνδεδυμένο,
καί τοῦ Πατέρα τή φωνή,
καθώς θά Σοῦ μιλᾶ, ν᾿ ἀκούσει.
Πάρε με, Κύριε, μαζί Σου
ἐκεῖ στήν κορφή τή θεϊκή.
Θαβώρ θά ᾿ναι γιά τή ζωή μου
ὅποια θελήσεις Σύ κορφή,
ὅποια κορφή δοκιμασίας,
ὅποιο Ὄρος Ἐλαιῶν
κεῖ πού τήν ἰδέαν τοῦ Κυρίου μου
ἀτενίζοντας
μαζί Σου στά ὑπερκόσμια θά βρεθῶ.
Ἐπιποθῶ τά σκηνώματά Σου, Κύριε,
ὄχι δι᾿ ἐσόπτρου
ἀλλά πρόσωπον πρός πρόσωπον
νά Σέ δῶ...
Μαρκιανή
Ὁρατές μάχες ἑνός ἀόρατου πολέμου
Ὁ «Ἀόρατος πόλεμος» εἶναι ἕνα ἀπό τά πολλά συγγράμματα τοῦ νεοέλληνα ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ναξίου (1749-1809) καί ἀποτελεῖ βαθειά μελέτη τῆς ἀβύσσου τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς. Τή μελέτη αὐτή ἐπιχειρεῖ ὁ ἅγιος τοῦ Θεοῦ μέ θεολογική ἀρτιότητα, βασισμένος στίς σελίδες τῆς ἁγίας Γραφῆς καί στόν πλοῦτο τῶν πατερικῶν κειμένων.
Ὁ ἅγιος Νικόδημος στίς πρῶτες σελίδες τοῦ ἐν λόγῳ βιβλίου καθιστᾶ σαφές ὅτι τό «τελειότερο καί μεγαλύτερο κατόρθωμα» πού μπορεῖ νά ἐπιτύχει ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό νά «πλησιάσει τόν Θεό καί νά ἑνωθεῖ μέ Αὐτόν». Ἡ ἕνωση μέ τό θεῖο ὅμως, πού εἶναι ἡ προσωποποίηση τοῦ τελείου, προϋποθέτει τήν ἐπίτευξη τῆς τελειότητας ἀπό τήν πλευρά του ἀνθρώπου-πιστοῦ, πού ἐπιθυμεῖ τήν ἕνωση μαζί Του.
Ἡ τελειότητα εἶναι καί ἐπιταγή τοῦ Θεοῦ, τόσο στήν Παλαιά Διαθήκη, «τέλειος ἔσῃ ἐναντίον Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου» (Δε 18,13), ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη, «ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν» (Μθ 5,48).
Σέ τί ὅμως συνίσταται ἡ πνευματική τελειότητα, κατά τόν ἅγιο Νικόδημο; Κάποιοι, σημειώνει ὁ ἅγιος, νομίζουν ὅτι ἡ χριστιανική τελειότητα συνίσταται στίς νηστεῖες, στίς ἀγρυπνίες, στίς μακρές ἀκολουθίες καί προσευχές. Ἄλλοι θεωροῦν ὅτι ἡ τελειότητα συνίσταται στή νοερά προσευχή, στήν ἀναχώρηση, στή σιωπή καί στήν πνευματική ἄσκηση. Ὅλα αὐτά, ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Νικόδημος, εἶναι «ὄργανα», καί μάλιστα «πολύ ἰσχυρά», γιά τήν ἀπόλαυση τῆς χάριτος τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καί ἄλλοτε πάλι εἶναι καρποί τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
Ἡ τελειότητα, διευκρινίζει ὁ ἱερός πατέρας, συνίσταται περισσότερο στήν ἐπίγνωση «τῆς ἀγαθότητας καί μεγαλειότητας τοῦ Θεοῦ» ἀφ’ ἑνός καί τῆς δικῆς μας «μηδαμινότητας καί κλίσεως σέ κάθε κακό», στήν «ἀποστροφή» τοῦ δικοῦ μας θελήματος καί στήν «τέλεια ὑπακοή» στό θεῖο θέλημα ἀφ’ ἑτέρου.
Καί πῶς ἐπιτυγχάνεται αὐτή ἡ τελειότητα; Ὁ ἅγιος ἀπαντᾶ: Μέ πόλεμο!
Κηρύττει πόλεμο ὁ ἅγιος τοῦ Θεοῦ καί μᾶς καλεῖ νά συμμετάσχουμε. Πόλεμο; Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, «τοῦ ἄρχοντος τῆς εἰρήνης» (βλ. Ἠσ 9,6), μᾶς καλεῖ σέ πόλεμο; Ναί. Μᾶς καλεῖ σέ ἕναν «παντοτινό καί σκληρότατο πόλεμο» κατά τοῦ ἑαυτοῦ μας, σέ μιά συνεχῆ «πάλη» κατά τοῦ ἰδίου θελήματος.
Ἐπειδή ὁ πόλεμος αὐτός ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι ὁ δυσκολότερος πόλεμος ἀπό κάθε ἄλλον πόλεμο, ἡ νίκη κατά τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι ἡ ἐνδοξότερη νίκη καί «πλέον εὐπρόσδεκτη» στόν Θεό. Ὁ πόλεμος καί ἡ νίκη τοῦ πιστοῦ κατά τῶν παθῶν εἶναι αὐτό πού κυρίως εὐαρεστεῖ τόν Θεό.
Προκειμένου νά νικήσει κανείς σ’ αὐτόν τόν ἀόρατο πόλεμο, ἐπιβάλλεται, ὅπως κάθε στρατιώτης, ν’ ἀρματωθεῖ. Τά τέσσερα ὅπλα τά ὁποῖα καλεῖται ὁ πιστός νά ἔχει στήν πνευματική φαρέτρα του εἶναι τά ἑξῆς:
• Νά «μή θαρρεύεται ποτέ στόν ἑαυτό του».
• Νά ἔχει πάντοτε «ὅλο τό θάρρος καί τήν ἐλπίδα του στόν Θεό».
• Νά ἀγωνίζεται πάντοτε
• Νά προσεύχεται.
Ἑπομένως, προσευχόμενος ὁ πιστός, ἔχοντας τήν ἐλπίδα του στόν Κύριο καί ἀναγνωρίζοντας τή μηδαμινότητά του, εἶναι κατάλληλα ἀρματωμένος γιά νά ἐπιτύχει τήν ἀνώτερη νίκη, τή νίκη κατά τοῦ ἑαυτοῦ του, νά ἀναδειχθεῖ νικητής στόν ἀόρατο αὐτό πόλεμο.
Δ. Καλογεράκη, Δρ. Θεολογίας
Τόν βαρύ ζυγό τῆς βουλγαρικῆς κατοχῆς σηκώνει ἡ Δράμα στόν Α΄ Βαλκανικό πόλεμο τοῦ 1912. Μέ πόνο ψυχῆς παρακολουθεῖ τά ὑποχθόνια σχέδια τῶν Βουλγάρων. Ὁραματίζονται νά τῆς ἀλλάξουν ταυτότητα, νά τήν ἐκβουλγαρίσουν. Μέ μιᾶς ἀρχίζουν ν᾿ ἀλλάζουν τά ὀνόματα τῶν δρόμων της, τῶν κατοίκων της, βάζοντας καταλήξεις σέ -εφ καί -ωφ. Μύριες ὑποσχέσεις τάζουν στούς Δραμινούς. Τούς προσφέρουν ροῦχα, τροφές, πλούσια ἀγαθά, μόνο νά γράψουν τά παιδιά τους σέ βουλγαρικό σχολεῖο. Καί τό πιό ἐξωφρενικό: Νά ὑπογράψουν πώς πάντα ἦταν κρυπτοβούλγαροι!
Ἀλλ᾿ ὁ Ἕλληνας δέν θαμπώνεται ἀπό τό χρυσάφι τοῦ ξένου. Δέν προδίδει ἀξίες πατροπαράδοτες. Ἡρωικά ἀντιστέκεται. Οἱ μητέρες, μέ τήν ἀγωνία ἔκδηλη στό πρόσωπό τους, κρατοῦν τά τρυφερά τους βλαστάρια ἑρμητικά κλεισμένα μέσα στό σπίτι. Μάταια τά προσμένει ὁ βούλγαρος δάσκαλος στό ἔρημο σχολειό του. Κι ὁ κατακτητής ἀνάβει. Ξεσχίζει τό προσωπεῖο του καί φανερώνει τό ἀληθινό του πρόσωπο. Γίνεται φωτιά καί λάβα. Κάθε σημεῖο τῆς πόλεως μαρτυρεῖ ὅτι ἀπό ἐδῶ πέρασε ὁ βάρβαρος, πού ἀχόρταγα ρήμαζε, ἀτίμαζε γυναῖκες, ἔσφαζε ἱερεῖς. Τά νέα ἐκπαιδευτήρια, πού ἄλλοτε ἀποτελοῦσαν στολίδι τῆς περιοχῆς καί κτίστηκαν μέ ἔξοδα τῆς Ναταλίας Μελᾶ, παρουσιάζουν οἰκτρή εἰκόνα. Πόσοι ἐκεῖ δέν γεύτηκαν στό ἔπακρο τή βαναυσότητα τοῦ ἐχθροῦ καί δέν ἄφησαν τήν τελευταία τους πνοή! Πατέρας τοῦ τραγικοῦ αὐτοῦ ποιμνίου εἶναι ὁ ἐπίσκοπος Ἀγαθάγγελος. Στή μητρόπολή του τρέχουν νά σωθοῦν χίλια γυναικόπαιδα. Δύστυχη Δράμα! Ποιόν νά πρωτοκλάψεις; Κάθε σπιτικό σου ντύνεται στά μαῦρα. Μά ὁ Δραμινός ἀλύγιστος, ψυχωμένος. Καρτερεῖ τήν ὥρα τοῦ λυτρωμοῦ του.
Ὁ μήνας Ἰούνιος σημαδεύεται ἀπό τόν Β΄ Βαλκανικό πόλεμο, ἀπό τίς σφοδρότατες μάχες στή γραμμή Κιλκίς - Λαχανᾶ (19-21 Ἰουνίου 1913) καί στή Δοϊράνη (22-23 Ἰουνίου 1913). Σκληρή ἡ ἀναμέτρηση Ἑλλήνων καί Βουλγάρων. Ἡττημένη βγαίνει ἀπό τόν πόλεμο ἡ Βουλγαρία. Ἐξανεμίστηκαν πλέον τά ὄνειρά της νά κερδίσει τή Θεσσαλονίκη. Συντρίφτηκαν τά πανοῦργα σχέδιά της νά κυριαρχεῖ στή Μακεδονία καί νά φτιάξει μιά μεγάλη Βουλγαρία. Δέν μπορεῖ νά τό χωνέψει πώς ὅλα πιά εἶναι φροῦδες ἐλπίδες. Πῶς νά σηκώσει τέτοιο ἄδοξο τέλος; Ὅλη της τήν ἀγανάκτηση, τήν ἐκδίκηση ξεβράζει πάνω στούς ἄμαχους Ἕλληνες, καθώς ἐγκαταλείπει μέ ντροπιασμένο τό κεφάλι πόλεις καί χωριά τῆς μακεδονικῆς γῆς.
Ἔνδοξα κατευθύνεται καί πρός τή Δράμα ὁ ἑλληνικός στρατός στίς 30 Ἰουνίου 1913 μέ ἀρχηγό τόν Ἀρκαδικό Μιχαλόπουλο. Τί κρῖμα ὅμως! Τοῦτο τό γιορτάσι τῆς νίκης, τοῦτο τό παραλήρημα χαρᾶς γιά τά ἐλευθέρια τῆς πόλεως πνίγεται γρήγορα μές στό δάκρυ καί στό πένθος. Ὁ Βούλγαρος ὀπισθοχωρεῖ, ἀφήνοντας πίσω του καί πάλι συντρίμμια. Λαμπαδιάζουν σπίτια, καταστήματα, ἀποθῆκες τροφίμων. Παντοῦ ἀποκαΐδια. Φωνές ἀπελπισμένων γερόντων ἀκούγονται, σάν πέφτουν θύματα τῆς βουλγαρικῆς θηριωδίας. Ἀνατριχιαστική ἡ εἰκόνα πεταμένων ἐμβρύων στούς δρόμους... Πῶς νά μήν τήν ἐρημώσει, πῶς νά μήν ἐκτονώσει ὅλο του τό ἄχτι ὁ ἐχθρός σ᾿ αὐτήν τήν πόλη πού βάσταξε, πού ἔμεινε ἀπροσκύνητη, παρ᾿ ὅλο πού πέρασε ἀπό πάνω της ὁ ὁδοστρωτήρας τῆς βάναυσης βουλγαρικῆς κατοχῆς;
Στ᾿ ἀλήθεια, τή λευτεριά μας, κατά τόν Μακρυγιάννη, δέν τή βρήκαμε στό δρόμο. Τήν κερδίσαμε μέ ποταμούς δακρύων καί αἱμάτων, μέ θυσίες καί ὁλοκαυτώματα. Ὁ ἥλιος τῆς λευτεριᾶς μας εἶναι ἀκριβά ἀγορασμένος. Κι ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες, πού ἀνέξοδα λουζόμαστε στό φῶς του, ἄς μήν ἐφησυχάζουμε. Τά ματωμένα χώματα τῶν προγόνων μας ἄς ξυπνοῦν μέσα μας τήν αἴσθηση τοῦ χρέους.
Ἑλληνίς
Ἀπολύτρωσις 62 (2007) 180-181
Ἡ κατασκηνωτική περίοδος Οἰκογενειῶν εἶναι φέτος 29 Αὐγούστου - 1 Σεπτεμβρίου.
Παρακαλώ πολύ συμπληρώστε ηλεκτρονικά τη δήλωση εδώ
Ὁ πόνος καί οἱ θλίψεις συνοδεύουν ἀναπόφευκτα τόν ἄνθρωπο ἀπό τίς πρῶτες στιγμές τῆς ζωῆς του. Θά μποροῦσα μάλιστα νά πῶ χωρίς νά πέφτω ἔξω ὅτι ὁ πόνος εἶναι συνηθέστερη κατάσταση ἀπό τήν χαρά· ὅτι ἡ καθημερινότητά μας εἶναι ζυμωμένη μαζί του.
Δέν ἦταν πάντοτε ἔτσι. Ὁ Θεός μᾶς δημιούργησε γιά τήν εὐτυχία. Μᾶς χάρισε τήν Ἐδέμ γιά νά ζοῦμε μέσα σ’ αὐτή εὐτυχισμένοι καί χαρούμενοι. Ἐκεῖ δέν ὑπῆρχε πόνος καί θλίψη. Μόνο χαρά, μόνο ἀγαλλίαση. Ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἀρνήθηκε τόν Κύριό του κι ἔτσι ἔχασε αὐτό τό δῶρο. Μέ τήν πτώση του τά πράγματα ἄλλαξαν. Ὁ Ἀδάμ ἄρχισε νά βιώνει τί θά πεῖ ὀδύνη. Ἡ μεταβολή μάλιστα φάνηκε ἀπό τήν ἀρχή. Τό πρῶτο ἐκδήλωμα αὐτῆς τῆς καινούργιας κατάστασης ἦταν ὁ φόβος. Ὅταν ὁ Θεός ἐπισκέφθηκε τόν παράδεισο κατά τό δειλινό, ὁ Ἀδάμ ἄκουσε τήν φωνή Του πού τόν καλοῦσε, καί κρύφτηκε ἐπειδή φοβόταν. Τό δεύτερο σύμπτωμα ἦταν ἡ ρήξη τῆς σχέσης του μέ τόν συνάνθρωπό του, τήν Εὔα. Ὅταν ὁ Κύριος τόν ρώτησε μήπως ἔφαγε ἀπό τόν ἀπαγορευμένο καρπό, ἐκεῖνος ἀντί νά ἀναλάβει τήν εὐθύνη του εἶπε ὅτι ἡ Εὔα τοῦ ἔφταιξε, ἐκείνη τοῦ ἔδωσε νά φάει. Τό τρίτο σύμπτωμα ἦταν ἡ ρήξη τῆς σχέσης του μέ τήν φύση. Ὁ Ἀδάμ ἐκδιώχθηκε ἀπό τόν παράδεισο τῆς τρυφῆς κι ἄρχισε νά παλεύει γιά νά ἐπιζήσει σ’ ἕνα ἀφιλόξενο περιβάλλον, ὅπου τό σιτάρι φύτρωνε μαζί μέ τά ἀγκάθια καί ὅπου ἦταν ἐντελῶς ἀπροστάτευτος. Καί τό τέταρτο καί πιό ἐπώδυνο σύμπτωμα ἦταν ὁ θάνατος, ἡ ἐπιστροφή τοῦ ἀνθρώπου στό τίποτε ἀπ’ ὅπου προῆλθε.
Ἡ πηγή λοιπόν τοῦ πόνου καί τῶν θλίψεων εἶναι ἡ ἁμαρτία τῶν προπατόρων μας. Ἀπό τότε καί μέχρι σήμερα καί σ’ ὅλους τούς αἰῶνες, ἐμεῖς τά παιδιά καί οἱ κληρονόμοι τοῦ Ἀδάμ γευόμαστε καί θά γευόμαστε ἀπ’ αὐτό τό πικρό ποτήρι. Κι αὐτό θά γίνεται μέχρι τήν ἡμέρα πού ὁ Κύριος θά ἐξαλείψει ἀπό τούς δικούς του «κάθε δάκρυ ἀπό τά μάτια τους καί ὁ θάνατος δέν θά ὑπάρχει πλέον, οὔτε πένθος οὔτε κραυγή οὔτε πόνος δέν θά ὑπάρχει πλέον· διότι τά πρῶτα πέρασαν» (Ἀπ 21,4).
Ὁ πόνος ὡστόσο ἔχει καί τήν θετική του πλευρά. Φαίνεται παράξενο, ἀλλά δέν εἶναι. Διότι ὅπως ἔλεγε ἕνας ἅγιος γέροντας τῶν ἡμερῶν μας, «ἐκεῖ πού ὀργώνει ὁ Διάβολος, σπέρνει ὁ Θεός». Αὐτό πού ὁ Σατανᾶς θεώρησε ὡς νίκη του καί ὁ ἄνθρωπος ὡς τραγωδία του ἔγινε στά χέρια τοῦ Θεοῦ μέσο γιά τόν ἁγιασμό μας. Ὅταν ὁ πιστός πονᾶ καί πάσχει εἴτε ἀπό κάποια σοβαρή ἀσθένεια εἴτε ἀπό κάποιο ἄλλο δυστύχημα στήν ζωή του εἴτε ἀπό τήν κακία τῶν συνανθρώπων του, πρέπει σ’ ὅλα αὐτά νά βλέπει τό παιδαγωγικό χέρι τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμη περισσότερο: πρέπει νά βλέπει τό χέρι τοῦ πατέρα του, πού τοῦ συμ- περιφέρεται μέ αὐστηρότητα, ἐπειδή ἀκριβῶς τόν ἀναγνωρίζει ὡς παιδί του· ποιός πατέρας δέν διαπαιδαγωγεῖ ἔτσι τόν γιό του; Ἄν, λέει ὁ Παῦλος, δέν δοκιμάζουμε τήν αὐστηρότητα τοῦ Θεοῦ, τότε εἴμαστε νόθοι καί ὄχι ἀληθινά παιδιά του (βλ. Πρμ 3,12· Ἑβ 12,6-8).
Καί ποῦ λοιπόν ἀποβλέπουν οἱ θλίψεις; Ἄν ὁ Θεός ἐπιτρέπει τέτοιους πειρασμούς, τό κάνει ὥστε ὁ πιστός του, ὁ γιός του, νά δοκιμάζεται ὅπως ὁ χρυσός μέσα στό καμίνι. Ὅπως δηλαδή ὁ χρυσός μέσα στήν φωτιά γίνεται λαμπρότερος καί καθαρός καθώς ἀποβάλλει κάθε ξένο στοιχεῖο, ἔτσι συμβαίνει καί μέ τόν Χριστιανό. Οἱ θλίψεις συντρίβουν τόν ἐγωισμό καί τόν ναρκισσισμό του, τήν ἀρχή καί αἰτία τῆς ἁμαρτίας, καί τόν κάνουν νά παραδίνεται ὁλότελα στά χέρια τοῦ Κυρίου. Αὐτός πού πάσχει ἀντιλαμβάνεται ξεκάθαρα ὅτι οἱ δυνάμεις του δέν τοῦ προσφέρουν αὐτάρκεια, ὅτι χωρίς τόν Χριστό εἶναι ἀνίκανος γιά ὁτιδήποτε (βλ. Ἰω 15,5). Συναισθάνεται τήν ἁμαρτωλότητά του, νιώθει τήν ἀνάγκη τῆς μετάνοιας, τῆς ἐπιστροφῆς στό σπίτι τοῦ πατέρα. Ἀλλά κι ἄν ἀκόμη εἶναι δίκαιος, καταλαβαίνει ὅτι ἡ εὐσέβειά του δέν «ὑποχρεώνει» τόν Θεό ἀπέναντί του καί ὅτι οἱ ὅποιες ἀρετές του χωρίς ταπείνωση καί ἐξάρτηση ἀπ’ Αὐτόν εἶναι «ὡς ῥάκος ἀποκαθημένης» (Ἠσ 64,6). Θά ἔλεγα ὅτι ἡ ὀδύνη καί οἱ θλίψεις εἶναι γιά τόν πιστό σχολεῖο. Τό μεγάλο σχολεῖο αὐτῆς τῆς ζωῆς πού μᾶς διδάσκει πῶς νά εὐαρεστοῦμε στόν Κύριο. Σ’ αὐτό τό σχολεῖο φοίτησε ὁ Ἰώβ καί μέ τήν ὑπομονή πού ἐπέδειξε, ἀρίστευσε. Στό ἴδιο σχολεῖο φοίτησε −αὐτό κι ἄν εἶναι παράδοξο!− ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ κι ἔγινε ἔτσι πρότυπο γιά ὅλους μας. Διότι ἄν Αὐτός, ὁ ἀναμάρτητος, ὑπέμεινε τόν πόνο καί τήν ὀδύνη στόν μέγιστο βαθμό κι ἔτσι, ὡς ἄνθρωπος, «ἔμαθε μέσα ἀπό τά παθήματά του τήν ὑπακοή» στό θέλημα τοῦ Θεοῦ (Ἑβ 5,8), ποιοί εἴμαστε ἐμεῖς πού θά ἀρνηθοῦμε αὐτή τήν παιδαγωγία;
Ἀδελφέ μου καί σύντροφέ μου στόν πόνο, σέ καταλαβαίνω. Ξέρω ὅτι πολλές φορές ὁ πειρασμός αὐτός εἶναι σκληρός· πολλές φορές ὁ ἀναστεναγμός σέ πνίγει καί θολώνει τόν νοῦ σου. Μήν ἀποκάμεις ὅμως. Πρέπει νά συνεχίσουμε τόν ἀγῶνα μέχρι τέλους. Ὁ Κύριος εἶναι ἀγάπη· πέθανε γιά μᾶς. Στήν δύσκολη πορεία μας μέσα ἀπό τά μονοπάτια τῶν θλίψεων θά μᾶς συντροφεύει ὁ ἴδιος καί δέν θά ἐπιτρέψει νά δοκιμασθοῦμε περισσότερο ἀπ’ ὅσο ἀντέχουμε (βλ. Α΄ Κο 10,13).
Ἄς προχωροῦμε λοιπόν. Βλέπεις; Ἑτοιμάζουν στεφάνια γιά μᾶς. Ἄς μήν πᾶνε χαμένα. Λίγο ἀκόμη καί θά τά κερδίσουμε. Λίγο ἀκόμη καί θά ἀκούσουμε ἐκείνη τήν μακάρια φωνή· «Εὖγε, δοῦλε ἀγαθέ καί ἔμπιστε!... Μπές στήν χαρά τοῦ Κυρίου σου» (Μθ 25,21). Σοῦ τό εὔχομαι ὁλόψυχα.
Εὐάγγελος Ἀλ. Δάκας
"Ἀπολύτρωσις", Μάιος 2017