Ἡ γέννηση τοῦ σαρκωθέντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀναμφίβολα τό κεντρικό γεγονός στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας. Τό σημεῖο-τομή. Μετά ἀπ’ αὐτό, στήν μετά Χριστόν ἐποχή, τίποτε πλέον δέν εἶναι τό ἴδιο μέ τό παρελθόν, μέ τήν πρό Χριστοῦ περίοδο. Ὅ­λα ἄλλαξαν. Ὅλα ἔγιναν καινούργια. Κι αὐτό δέν εἶναι ἐκφραστικό σχῆμα, μία ὑπερ­βολή. Εἶναι πραγματικότητα πού μαρτυροῦν ἑκατομμύρια, δισεκατομμύρια μάρτυρες.
  Ἄς κοιτάξουμε πίσω, πρίν ἀπό τήν γέν­νηση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ κόσμος βρισκόταν στήν κατάσταση τῆς ἀθλιότητας. Ὁ ἄνθρω­πος διολίσθαινε σταθερά στό ἠθικό βάραθρο. Εἶχε ἐγκαταλείψει τόν ἀληθινό Θεό καί προσκυνοῦσε τά κτίσματα, τούς ψευτοθεούς καί τά ξόανα. Κι ἐνῶ καυχόταν γιά τήν δῆ­θεν σοφία του, εἶχε παραδοθεῖ σέ ὅ,τι πιό βρόμικο καί ἄτιμο (βλ. Ρω 1,18-32). Μάταια ὑψώνονταν κάποιες φωνές πού ἐπισήμαιναν τήν ἀλαζονεία καί τήν ὕβρη του. Ἡ ἴδια ἡ ἀνθρώπινη ἀξία εἶχε καταρρακωθεῖ.
  Ἡ ἀνθρωπότητα διακρινόταν τότε σέ δύο τάξεις: σ’ αὐτή τῶν ἐλεύθερων καί σ’ ἐκείνη τῶν δούλων. Ὁ δοῦλος θεωροῦνταν τότε πρᾶ­γμα, ἀντικείμενο. Ἡ ζωή του ἦταν στήν διά­θεση τοῦ ἀφέντη του, ὁ ὁποῖος μποροῦσε νά τόν σκοτώσει καί νά δώσει τό σῶμα του τροφή στά σκυλιά του χωρίς νά εἶναι ὑπό­λογος σέ κανέναν. Ἡ θέση τῆς γυναίκας ἐπί­σης λίγο διέφερε ἀπό ἐκείνη τῶν δούλων. Ἦταν παιδοποιητική μηχανή καί σκεῦος ἡδονῆς. Δέν εἶχε κανένα δικαίωμα καί ἦταν γενικά ἐξάρτημα τοῦ ἄνδρα της, ὁ ὁποῖος μποροῦσε νά τήν διαζευχθεῖ χωρίς νά ὑπολογίζει τίποτε. Ἀλλά καί τά παιδιά δέν εἶχαν καλύτερη μοῖρα. Στούς βαρβαρικούς ἀνατολικούς λαούς προσ­φέ­ρονταν θυσία στούς αἱμοβόρους θεούς τους, ἐνῶ στήν «πολιτισμένη» Ρώμη μπο­ροῦσε ὁ πατέρας νά ἐγκα­ταλείψει τό ἀνεπιθύμητο παιδί του ἔξω ἀπό τά τείχη τῆς πόλης γιά νά γίνει βορά τῶν ἀγριμιῶν. Οἱ ἐξαιρέσεις σ’ ὅλα αὐτά, ὅπως ὁ λαός τοῦ Ἰσρα­ήλ καί σέ κά­ποιο βαθμό ἡ κλασική Ἀθή­να, δέν κά­νουν τίποτε ἄλλο ἀπό τό νά ἐπι­βεβαιώνουν τόν κανόνα.
  Ἄς δοῦμε τώρα τί συνέβη στήν μετά Χριστόν ἐποχή, ὅταν τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου ἄρχισε νά ἐξαπλώ­νεται. Ἕνας νέος ἄνεμος ἔπνευσε. Γιά πρώτη φορά ἡ ἀνθρωπότητα ἄκουγε ἔκπληκτη ὅτι δέν ὑπάρχουν ἀνώτεροι καί κατώτεροι ἄνθρωποι, ἀλλά μόνον ἄνθρωποι, παιδιά τοῦ ἴδιου Θεοῦ. «Οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος», γρά­φει ὁ Παῦλος, «πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γα 3,28). Καί ἀλλοῦ· «Οἱ κύριοι τὸ δίκαιον καὶ τὴν ἰσότητα τοῖς δούλοις παρέχεσθε, εἰ­δό­τες ὅτι καὶ ὑμεῖς ἔχετε Κύριον ἐν οὐ­ρανοῖς» (Κλ 4,1). Ἀσύλληπτα πρά­γματα γιά τά δεδομένα ἐκείνης τῆς κοινωνικῆς πραγματικότητας! Καί τό πιό ἀσύλληπτο, ὅπως σωστά ἔχει γραφτεῖ, ἦταν ὅτι πολλές φορές στήν λατρεία τοῦ Θεοῦ τῶν Χριστιανῶν ὁ κύριος κοινωνοῦσε ἀπό τά χέρια τοῦ δούλου του πού συνέβαινε νά εἶναι ἱερέας! Ἡ δουλεία, βέβαια, καταρ­γή­θηκε αἰῶνες ἀργότερα, ὡστόσο τό θε­μέλιο καί ὁ κύριος μοχλός τῆς κατάργησής της ὑπῆρξε ἀναμφισβήτητα ἡ χριστιανική πίστη.
  Τό ἴδιο συνέβη καί μέ τήν γυναί­κα. Μέσα στήν Ἐκ­κλησία ἡ γυναίκα κατέστη ἰσότιμη μέ τόν ἄνδρα. Πάλι λέει ὁ Παῦλος ὅτι ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ «οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆ­λυ» (Γα 3,28), δέν ὑπάρχει διαφορο­ποίηση ἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί στήν γυναίκα, ὅλοι γίνονται ἕνα στό σῶμα τοῦ Κυρίου. Κι ἀκόμη τονίζει ὅτι, ὅπως θυσιάστηκε ὁ Χριστός γιά τήν Ἐκ­κλη­σία, ὀφείλει καί ὁ σύζυγος νά θυσιάζεται γιά τήν σύ­ζυγό του καί νά τήν ἀγαπᾶ ὅπως ἀ­γαπᾶ τό σῶμα του (βλ. Ἐφ 5,25 κ.ἑ.). Συγκλονιστικό κήρυγμα! Αἰῶνες πρίν τίς φεμινιστικές διακηρύξεις ἡ γυναί­κα βρῆκε κοντά στόν Χριστό ἀγάπη, τιμή, ἀναγνώ­ριση. Γι’ αὐτό Τόν ἀγά­πησε κι αὐτή πολύ. Ὁ φεμινισμός δέν τήν ἐξύψωσε ἀλλά προσπάθησε νά τήν ἀνδρο­ποιή­σει· τό ἀποτέλεσμα ἦ­ταν φυσικά μιά ἀνώμαλη κατάσταση πού ἀποτελεῖ μάστιγα τοῦ σύγχρονου πολιτισμοῦ μας.
  Ἀλλά ὁ Χριστός τίμησε καί τό παιδί. Τό ἔκανε γιά τήν ἁγνότητα καί τήν ἀθωότητά του πρότυπο γιά ὅ­σους θέλουν νά μποῦν στήν βασιλεία του. Πόσο παράξενα πρέπει νά ἠχοῦ­σαν τότε στ’ ἀφτιά τοῦ κόσμου λόγοι ὅ­πως αὐτός: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν… καὶ ὃς ἐὰν δέξηται παι­δίον τοιοῦτον ἓν ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου, ἐμὲ δέχεται» (Μθ 18,3.5)! Καί πόσο ἀνατρεπτικές φαίνονταν προτροπές ὅπως αὐτή: «Οἱ πατέρες μὴ παρορ­γίζετε τὰ τέκνα ὑμῶν, ἀλλ’ ἐκτρέφετε αὐτὰ ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρί­ου» (Ἐφ 6,4)!
  Θά μπορούσαμε νά ἀνα­φερ­θοῦμε καί σέ πολλούς ἄλ­λους τομεῖς τῆς ἀν­θρώπινης ζω­ῆς, στούς ὁποίους τό Εὐ­αγ­γέλιο ἐπέδρασε καταλυτικά. Πά­­νω ἀπ’ ὅλα ὅμως, περισσό­τερο ἀπ’ ὅλα τά περί τόν ἄν­θρωπο, ὁ Χριστός ἔγινε ἄνθρω- πος γιά ν’ ἀλλάξει τόν ἴδιο τόν ἄν­θρωπο. Ἐνανθρώπησε «γιά νά γί­νουμε ἐμεῖς θεοί», ὅπως λέει ὁ Μέγας Ἀ­θανάσιος. Ὁ Θεός δημιούργησε τόν ἄνθρωπο γιά τήν αἰώνια μακαριότητα καί εὐ­τυχία. Γιά νά γίνει μέτοχος τῆς ζωῆς Του. Ὁ ἄνθρωπος ὡσ­τό­σο ἀπέ­κρουσε αὐτή τήν δωρεά καί ἔπε­σε, ἔγινε δέσμιος τοῦ θα­νάτου. Ὅλα τά πιό πάνω φαῦ­λα καί ἄθλια ἦταν συν­έπεια αὐ­- τῆς τῆς ἐπιλογῆς του. Τώρα στήν Βηθλεέμ τῆς Ἰουδαίας μᾶς δί­νε­ται μιά δεύτερη εὐκαιρία. Ὁ Κύ­ριος ξεχνάει τήν προσβολή τῆς ἀγά­πης του καί μᾶς δείχνει ἔλεος. Ἐκεῖ, μέσα σ’ ἕνα παχνί, «αὐγάζει» ἡ ἀπολύ­τρω­σή μας, τό «νέον παιδίον», ὁ προ­αι­ώ­νιος Θεός. Ἄς πετάξουμε λοιπόν ἀ­πό πά­νω μας τά βάρη τοῦ χθές, τήν λα­τρεία τοῦ ἐγώ καί τῶν παθῶν μας, κι ἄς πλησιάσουμε. Εἴμαστε προσκε­κλη­μέ­νοι ὅλοι. Τό παιδί μᾶς θέλει ὅλους. Ἄς μήν τοῦ ἀρνηθοῦμε αὐτή τήν φο­­ρά.
  Εὐλογημένα Χριστούγεννα!

Εὐ. Ἀλ. Δάκας

Ἀπολύτρωσις, Δεκ. 2016

   Ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὡς Θεάν­θρω­πος εἶναι μοναδικός καί ἀσύγ­κρι­τος, ὅπως ἀποδεικνύεται σέ ὅλη τήν ἐπίγεια ζωή του. Εἶναι ὁ μό­νος πού ἦταν γνωστός καί ἀνα­με­νό­με­νος πρίν ἀκόμη ἀπό τήν ἐμφάνισή του στή σκηνή τῆς Ἱστορίας. Ὑποσχέθηκε τήν ἔλευσή του ἀ­μέ­σως μετά τήν πτώση τῶν πρωτο­πλά­στων μέ τό γνωστό «πρω­τευαγ­γέ­λιον» (βλ. Γέ 3,15). Ὑπῆρξε ὄντως ἡ «προσ­δοκία ἐθνῶν» (Γέ 49,1), ὅλου τοῦ κόσμου. Γι’ αὐτό ἡ νοσταλγία καί ἡ λα­χτάρα ὁλόκλη­ρης τῆς ἀνθρωπό­τητας προσανατο­λίσθηκε πρός τό μέλλον, στήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, γιά τήν ἀνασύνδεση μαζί του καί τή λύτρωσή της. Ἡ προσ­μονή αὐτή ἄφησε ἔν­τονα ἴχνη σέ ὅλο τόν κό­σμο, σέ Ἀ­να­το­λή καί Δύση, ἰ­δι­αί­τερα ὅ­μως στούς Ἰ­σρα­ηλῖ­τες. Οἱ θεόπνευστοι προφῆτες ἐ­κεῖ κηρύττουν τό­σο ἔν­τονα καί μέ βεβαι­­ότητα τήν ἔλευ­ση τοῦ Μεσ­σία Χριστοῦ, σάν νά πρόκειται γιά ἤδη βιωμένη πρα­­γ­­­μα­τικό­τητα.
  Σαφής, ὅμως, καί ξεκάθαρη εἶ­ναι ἡ προσδοκία καί στούς ἄλλους λαούς, Ἕλ­λη­­νες, Ρωμαίους, Κι­νέ­ζους, Ἰνδούς, Ἰρανούς, Αἰγύ­πτι­ους. Ἀπό ὅλες αὐτές τίς μαρτυρίες θά ἀναφέρω ἐπιγραμματικά τίς ἔξοχες φωνές, Ἑλ­­λήνων καί Ρωμαί­ων, πού σάν ἀστραπές προσ­πά­θη­σαν νά σχίσουν τό σκοτάδι τῆς εἰ­δωλολα­τρί­ας, στό ὁποῖο κυ­λιόταν ὁ ἀρχαῖος εἰδω­λολατρικός κόσμος, καί νά ἀναθερμάνουν τή γλυκειά ἀπαντοχή τοῦ Σωτήρα.
  Ὁ μεγάλος τραγικός ποιητής Αἰ­σχύλος συνέγραψε τή θαυμάσια τριλογία «Προμηθεύς Πυρφόρος», «Προ­­μηθεύς Δεσμώτης» καί «Προ­μηθεύς Λυ­όμενος», ἀπό τήν ὁποία διασώθηκε μό­νον ἡ δεύτερη τρα­γωδία. Ὁ Προ­μη­θέ­ας, λέγει, ἁμάρτησε βαρύτατα, γιατί θέλησε νά γίνει ἴσος μέ τόν Θεό. Γι’ αὐτό κα­ταδι­κάζεται στήν τρο­­μερή τιμωρία τῆς προσπασσάλωσής του σέ φα­ράγγι δυσ­χείμερο τοῦ ὄ­ρους Καυκάσου. Ἕνας γύπας, γεν­νη­μέ­νος ἀπό ἔ­χιδ­να, πού κατά τό ἥμισυ ἦταν γυ­ναί­κα, καθημερινά πλη­σί­αζε τόν δε­σμώτη, βύθιζε τό ράμφος του μέ­σα στό στῆθος του καί κατέ­τρωγε τό ἧπαρ τοῦ Προμηθέα, τό ὁποῖο ἀναπληρωνόταν τή νύχτα. Ἀπό αὐ­τή τήν τραγική θέση ἐκ­φράζει πρός στιγμή τήν ἐλπί­δα ὅτι θά συγχωρηθεῖ ἀπό τόν Θεό, ὁ ὁ­ποῖος εἶναι δίκαιος, ἀλλά καί «μα­κρόθυμος». Λέγει ἀκόμη ὅτι ὁ λυ­τρω­τής του θά εἶναι τό παιδί τό ὁ­ποῖο θά γεννηθεῖ ἀπό τήν παρ­θένο Ἰώ καί τόν Θεό, θά εἶναι υἱός Θεοῦ καί υἱός Παρθένου, δηλαδή θεάνθρωπος, καί θά γεν­νηθεῖ ὑπερ­φυ­σικά. Ὁ παρθενογέννητος αὐ­τός θεάνθρωπος θά ἐξαφανίσει τό κράτος τῶν παλαιῶν θεῶν. Ὁ Ἑρ­μῆς μάλιστα προλέγει στόν Προ­μηθέα:
«Καί μήν προσμένεις στό μαρ­τύριο αὐτό σου τέλος,
πρίν νά βρεθεῖ κανείς θεός πού νά θελήσει
νά πάρει ἐπάνω του τά πάθια σου καί πάει
στοῦ ἄφεγγου τ’ Ἅδη τ’ ἄραχλα βα­θιά σκοτάδια».
   Μιά ἁπλή ἀντιπαραβολή τῆς μεγαλειώδους αὐτῆς εἰκόνας μέ τό 53ο κεφάλαιο τοῦ Ἠσαΐα ἀρκεῖ γιά νά μείνει κανείς ἔκπληκτος ἀ­πό τό θάμβος τῆς θείας Πρόνοιας, πού κυβερνᾶ τά πάν­τα καί ἡ ὁποία μέ τόσο θαυμαστό τρό­πο προεξαγ­γέλ­λει τά θαυμάσια τῆς λύ­τρωσης τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν θεάνθρωπο Λυτρωτή, προετοιμάζοντας ὅλο τόν κόσμο γιά τόν ἐρχομό του.
   Κατά τήν ἐποχή τοῦ Σωκράτη ἀσίγητη μένει ἡ προσμονή τοῦ Λυτρωτῆ καί ἀσίγαστη σιγοκαίει ἡ λαχτάρα γιά τήν ἔλευσή Του. Ἔ­τσι, ὁ μεγάλος φιλόσοφος μέ σα­φήνεια ἐξαγγέλλει ἀπολογούμενος στούς δικαστές του: «Σέ πνευμα­τικό λήθαργο θά εἶσθε, ἐάν ὁ Θεός φροντίζοντας γιά σᾶς δέν στείλει κάποιον ἄλλον πρός ἐσᾶς».
   Ὁ Πλάτων στήν «Πολιτεία» του, μέ ἐνάργεια πού θυμίζει τό 40ό κεφάλαιο τοῦ μεγαλοφωνότατου προφήτη Ἠσαΐα, λέγει: «Χωρίς νά ἔχει κάμει ποτέ τήν παραμι­κρό­τε­ρη ἀ­δικία, ἄς τόν θεωροῦν ὡς τόν χει­ρό­τερο κα­κοῦρ­γο, γιά νά περά­σει ἡ ἀρετή του ἀπό τίς μεγαλύ­τε­ρες δοκιμασίες... Καί ἔτσι συμπεριφερό­με­νος ὁ δίκαιος θά μαστιγωθεῖ, θά ριχτεῖ στά σίδερα καί, ἀφοῦ περάσει ἀπ’ ὅλα τά βα­σα­νι­στή­ρια, θά ἀνασκολο­πιστεῖ». Τό χωρίο αὐ­τό ἤ­δη ἀπό τήν πρώτη χριστιανική γραμ­ματεία θεωρή­θη­κε ὡς σαφῶς μεσσιανικό.
   Καταπληκτική ἐπίσης γιά τό θέμα μας εἶναι καί ἡ μεταξύ Σω­κράτη καί Ἀλκιβιάδη στιχομυ­θία στό ἔργο τοῦ Πλάτωνα «Ἀλκι­βιά­δης Δεύτερος», πού ἀφορᾶ στό θέ­μα τῆς προσευχῆς. Ἀπό τή συζήτη­ση συνάγεται τό συμπέ­­ρα­σμα ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά περιμένει πό­τε θά φθάσει ὁ καιρός -καί δέν θά ἀργήσει- πού κάποιος θά τόν διδάξει πῶς πρέπει νά διά­κειται ἀπέ­ναν­τι στούς θεούς καί στούς ἀν­θρώπους. Ὁ προφητικός αὐτός διά­λογος βρίσκει τήν ἐκπλή­ρωσή του στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο (11ο κεφάλαιο). Τέσσερις αἰῶνες ἀργότερα, ὁ Χριστός ἀντα­πο­κρι­νό­μενος στό αἴτη­μα τῶν μα­θητῶν «Κύριε, δίδαξον ἡμᾶς προσεύχεσθαι», δίδα­ξε στήν ἀνθρω­πότητα τί πρέπει νά ζητεῖ, ὅταν γονατίζει μπροστά στόν οὐράνιο Πατέρα.
   Στόν χῶρο τῶν Ρωμαίων ὁ Κι­κέ­ρων, 50 χρόνια πρίν ἀπό τή γέννηση τοῦ Χριστοῦ, νοσταλγεῖ τήν ἐποχή πού θά κυβερνᾶ παντοῦ ἕνας Διδάσκαλος καί Κυρίαρχος, ὁ Θε­ός!
  Ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον παρου­σι­άζει μία πρόρρηση τοῦ Βιρ­γιλίου, πού διατυπώθηκε 41 χρόνια πρίν γεννηθεῖ ὁ Χριστός. Στήν «4η Ἐ­κλογή» του μιλᾶ γιά τό θεῖο Παι­δί, τό ὁποῖο θά ἐπαναφέρει στήν ἀνθρωπότητα τόν χρυ­σό αἰώνα, καί δέεται: «Ἐλθέ, πολυ­τίμητε Υἱέ τοῦ Θεοῦ, μεγάλε Υἱέ τοῦ Ὑψίστου. Σέ λίγο φτάνει ἡ ἐποχή. Ρίξε τό βλέμ­μα σου στήν ἀνθρωπότητα, πού κλονίζεται ἀπό τό βάρος τῆς ἁμαρτίας. Ρίξε τό βλέμμα σου καί δές πῶς τά πάντα σκιρτοῦν γιά τήν ἐ­ποχή ἡ ὁποία σύντομα φτάνει!».
   Καί σήμερα ἡ ἀνθρωπότητα προσδεμένη στόν βράχο τῆς ἀπο­στασίας της ἀναζητεῖ ἐναγωνίως Λυτρωτή. Μοιάζει σπαρταρώντας νά κραυγάζει: «Τίς με ῥύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου;» (Ρω 7,24). Καί φέ­τος, 2016 χρόνια μετά Χριστόν, θά ἀνοίξουν καί πάλι οἱ οὐρανοί, γιά νά ἀκουσθεῖ στά πέρατα τῆς οἰκουμένης τό ἀγ­γελικό μήνυμα «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ» (Λκ 2,11). Δέν ἔ­χου­με παρά «ὅσοι πιστοί», ὅπως τότε οἱ ἀ­γραυλοῦντες ποιμένες καί οἱ ὁ­δοιποροῦντες μάγοι, νά σπεύ­σουμε στή φάτνη, νά βροῦμε καί ταπεινά νά προσκυνήσουμε τό θεῖο Βρέφος, τόν Σωτήρα τοῦ κόσμου καί προσ­ωπικό μας Σωτήρα. Ἀμήν.

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Ἀπολύτρωσις, Δεκ. 2016

 Ὅταν βρίσκει ὁ Θεός χοῦφτες ἀνοιχτές νά μοιράζουν, ἁπλόχερα κι Ἐκεῖ­νος τίς γεμίζει. Ἐνῶ οἱ χοῦφτες οἱ κλει­στές μπρός στήν ἀνάγκη τοῦ ἀδελφοῦ, πῶς νά προσλάβουν τοῦ οὐρανοῦ τά δῶρα;
  Καθώς μπαίνουμε στόν Δεκέμβριο, τόν μήνα πού γιορτάζουμε τή σαρκωμένη Ἀγάπη, μᾶς ὑποδέχεται ἕνας ἅγιος πού ταύτισε τή ζωή του μέ τό χρέος τῆς ἀγάπης, γι’ αὐτό καί ἡ Ἐκ­κλησία μας τόν ὀνόμασε «Ἐλεήμονα».
 Γεννημένος τόν 8ο αἰώνα στήν πόλη Ἄμνεια τῆς Παφλαγονίας, ὁ Φιλάρετος ἦταν ἐξαιρετικά πλούσιος. Εἶχε στήν ἰ­διοκτησία του ἑφ­τακόσια βόδια, ὀχτακόσια ὀγδόντα ἄλογα, δώδεκα χιλιάδες πρόβατα, πολλά μελίσσια καί ἀκόμη σαράντα ὀκτώ μεγάλα κι εὔφορα κτή­μα­τα, πολλούς ὑπηρέτες καί μεγάλη περιουσία. Μέ τή σύζυγό του Θεοσεβώ ἀπέκτησε τρία παιδιά: τόν Ἰωάννη, τήν Ὑπατία καί τήν Εὐανθία. Ὡς καλός οἰ­κονόμος τῆς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ πρόσ­φερε ἁπλόχερα στούς ἐνδεεῖς ἀδελφούς ὅ,τι εἶχαν ἀνάγκη. Ἡ φήμη του εἶχε ἐξαπλωθεῖ σέ ὅλη τήν περιοχή, ὥστε ὅποιος ἔχανε κάποιο ζῶο του, κατέφευγε στόν Φιλάρετο. Ἐκεῖνος, ἀ­φοῦ τόν φιλοξε­νοῦ­σε πλουσιοπάροχα, τόν ἄφηνε νά διαλέξει ἀπό τά κοπάδια του ὅ­ποιο ζῶο χρειαζόταν.
 Κάποτε ὅμως, ἐπέτρεψε ὁ Θεός νά ὁδηγηθεῖ σέ μεγάλη φτώχεια σάν ἄλλος Ἰώβ καί τοῦ ἀπέμειναν μόνο ἕνα ζευγά­ρι βόδια, μία ἀγελάδα μέ τό μοσχαράκι της, ἕνα ἄλογο, ἕνα γαϊδουράκι καί μερικά μελίσσια. Ὅ­μως οὔτε καί τότε ἔπα­ψε νά ἐλεεῖ.
 Μιά μέρα πού τό βόδι κάποιου φτωχοῦ γεωργοῦ ψόφησε, ὁ Φιλάρετος δέν δίστασε νά τοῦ δώσει τό δικό του καί γύρισε στό σπίτι του μέ ἕνα μόνο βόδι, κουβαλώντας ὁ ἴδιος τόν ζυγό καί τό ἄροτρο. Κι ὅταν σέ λί­γες μέρες ψόφησε καί τό δεύτερο βόδι τοῦ γεωργοῦ, τοῦ ἔδωσε ὁ Φιλάρετος καί τό τελευταῖο δικό του βόδι, γιά νά ’χει δύο ἐκεῖ­νος καί νά μπορεῖ νά τά ζεύει στό ὄρ­γωμα. Ἐλεοῦσε χωρίς ὑπολογισμούς κι ἔτσι σιγά σιγά χάρισε καί τά ἄλλα ζῶα πού τοῦ εἶχαν ἀπομείνει.
   Γιά ὅλα αὐτά ἀντιμετώπιζε τά παράπονα τῆς συζύγου καί τῶν παιδιῶν του μέ πραότητα, διάκριση καί ἐμπιστοσύνη στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Γιά νά καθησυχάσει μάλιστα τήν ταραχή τους, τούς εἶπε μιά μέρα: «Μή λυπάστε, γιατί ἔχω σέ ἕναν τόπο πολύ χρῆμα κρυμμένο. Ἔκρινα καλύτερο νά πουλήσω τά ζῶα ἕνα ἕνα καί τήν ἀξία τους τήν ἔκρυβα σέ ἄφθαρτο δοχεῖο». Κι ἦ­ταν ὄντως «ἄφθαρτο δοχεῖο» οἱ χοῦ­φτες τῶν φτωχῶν, ἀφοῦ ὁ ἴδιος ὁ Κύ­ριος βεβαιώνει «ἐφ᾽ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε» (Μθ 25,40). Κι ὅταν ἀντα­πο­δίδει ὁ Θε­ός, μόνο πολλά ξέρει νά δίνει… Ἔτσι, μετά ἀπό και­ρό ἀποκατέστησε καί τόν Φιλάρετο στήν πρώ­τη του δόξα. Ἡ ἐγγονή του Μαρία ἐπι­λέχθηκε νά γίνει σύζυγος τοῦ αὐτοκράτορα Κωνσταντίνου Στ΄ καί ὅλη ἡ οἰκογένειά της τιμήθηκε μέ δῶρα καί ἀ­ξιώματα. Ὁ αὐτοκράτορας ἔδωσε στόν γέροντα Φιλάρετο πολλά χρήματα κι ἐκεῖνος καί πάλι ἀ­διάκοπα τά μοίραζε στούς φτωχούς. Μάλιστα, μιά μέρα ἀνακοίνωσε στούς δικούς του ὅτι πρόκειται νά κάνουν τραπέζι στόν βασιλιά καί σέ ὅλους τούς ἄρ­χοντες. Τό τραπέζι ἑτοιμάστηκε πλουσιοπάροχο καί σέ λίγο κατέφτασαν ἑκατό πε­ρίπου «ἐπίσημοι», τούς ὁποίους εἶχε προσ-­ καλέσει ὁ Ἅ­γι­ος: φτωχοί, ἀνάπηροι, κουτσοί, γέροντες… Τούς παρέθεσαν βασιλικό δεῖ­πνο καί φεύ­γοντας ἔδωσαν στόν κα­θένα ἀπό δέκα νομίσματα.
 Ὅταν πλησίαζε τό τέλος του, τό πληροφορήθηκε ὁ ἅγιος Φιλάρετος καί ἀφοῦ κάλεσε ὅλους τούς συγγενεῖς του, τούς συμβούλευε νά μιμηθοῦν τό παράδειγμά του καί νά αὐξάνουν τίς οὐράνιες καταθέσεις τους, δίνοντας ἁπλό­χερα στούς φτωχούς. Ὕστερα, τούς εὐ­λόγησε ἕναν ἕναν καί ξαφνικά ἔλαμψε τό πρόσωπό του καί εὐωδίασε ὅλο τό σπίτι! Ὁ ἅγιος γέροντας ἄρχισε νά λέει τό «Πιστεύω…» καί τό «Πάτερ ἡμῶν…»· μέ τό «γενηθήτω τὸ θέλημά σου» στά χείλη του παρέδωσε τήν ψυ­χή του στόν Θεό. Ἦταν 1η Δεκεμβρίου τοῦ 792 μ.Χ.
   Στίς μέρες μας πολύς ὁ λόγος περί πτωχεύσεως… Εἶναι τά μειωμένα ἔσοδα πού μείωσαν τή χαρά καί τήν εἰρήνη μας; Εἶναι τά αὐξημένα ἔξοδα πού αὔ­ξησαν τό ἄγχος καί τήν ἀπελπισία μας; Ἤ μήπως ἔχουν πτωχεύσει οἱ καρδιές μας καί βλέπουμε τίς ἀνάγκες μας μεγαλύτερες ἀπ’ τίς ἀνάγκες τοῦ ἀδελφοῦ;

Γρηγόριος