Ὑπάρχει κάποιος στήν οἰκογένεια πού περίμενε ὅλο τόν χρόνο μέ λαχτάρα νά πᾶμε στήν κατασκήνωση οἰκογενει­ῶν: ἡ τετράχρονη Ἐλπίδα μας!...
 «Πότε θά πᾶμε;», ρωτοῦσε πολύ συ­χνά καί ὑπολόγιζε μέ τό μυαλουδάκι της πότε εἶναι τό καλοκαίρι.
 Τό καλοκαίρι ἔφτασε καί προχω­ροῦ­σε, μέ τό Ἐλπιδάκι νά περιμένει τό «πότε»…
 Μόνο ἐγώ ἔνιωθα φορτωμένη καί εἶ­χα τόν λογισμό μήπως νά μήν πᾶμε φέ­τος... Τελικά, πῆγα καί πήγαμε ὅλοι.
 Σ’ εὐχαριστῶ, Θεέ μου, γι’ ἄλλη μία φορά!
 Αὐτό τό πανηγύρι νά ’μαστε ὅλοι μαζί, νεαροί οἰκογενειάρχες καί μεγαλύτεροι, παιδιά ὅλων τῶν ἡλικιῶν, στήν ξενοιασιά τῆς κατασκήνωσής μας...
 Ἡ εὐφροσύνη τοῦ κατασκηνωτικοῦ προγράμματος, πού μᾶς ἔθρεψε μέ τήν προσευχή καί τή μελέτη τῆς ἁγίας Γρα­φῆς…
 Τό συναίσθημα ὅτι ὁ Διδάσκαλος τῆς Ἀδελφότητος, ὁ μακαριστός Στέργιος Σάκκος πού μόχθησε νά στεριώσει αὐτό τό ἔργο, εἶναι κάπου ἀνάμεσά μας…
 Ὅλα σοῦ δημιουργοῦσαν τήν αἴ­σθη­ση ὅτι ὁ Θεός θέλει νά γίνεται αὐτή ἡ συνάντηση, μιά πραγματική ἐπισυναγω­γή μέ στόχο τήν ἀνασυγκρότηση τῆς συζυγίας μας, τήν ἀναζωπύρωση τῆς ἀ­γάπης μας, τήν ἀναδιοργάνωση τῆς οἰ­κογένειάς μας, γιά νά συνεχιστεῖ ἡ κατά Θεόν οἰκογενειακή πορεία…
 Δέν γίνεται νά ἀποτυπωθοῦν στό χαρτί ὅλα ὅσα ζήσαμε ἐκεῖ…
 Τά ἐμπνευσμένα μαθήματα ἦταν γιά ὅλους μας πηγή ζωῆς. Κι ἐκεῖνα τά «εὐ­λογημένα πηγαδάκια», ὅπως τά ἔλεγε ὁ διδάσκαλος, ἦταν μία ἀνάσα δροσιᾶς… Δέν εἶσαι μόνος… καί ἄλλοι ζοῦν ὅ,τι κι ἐσύ! Ἀγωνίζονται, ὅπως κι ἐσύ! Ἀ­κό­μη, ἡ χαρά καί ὁ ἐνθουσιασμός τῶν παιδιῶν μέ τά παιχνίδια τους στά γήπεδα καί τό τραγούδι τους στήν τραπεζαρία ἦταν τονωτική ἐμπειρία γιά ὅλους μας…
 Τί ἀνόητη πού ἤμουν νά ἔχω λογισμό νά μήν πάω φέτος…
 Εὐγνωμονῶ τό μικρό μου τό Ἐλπιδάκι γιά τήν ἐπιμονή του. Ἀλλά καί πό­ση εὐγνωμοσύνη νιώθω γιά τόν Διδά­­σκαλο, καθώς καί γιά τούς ἀδελφούς, πού τόσα χρόνια ὑπηρετοῦν αὐτό τό ἔρ­γο γιά νά τό βρίσκω ἐγώ ἕτοιμο, νά τό ἀπολαμβάνω καί νά στηρίζομαι στόν καθημερινό μου ἀγώνα…
 Χρέος δικό μου εἶναι νά φυλάξω αὐ­τή τήν κληρονομιά… Κύριε, «ἐλθέτω ἡ βασιλεία Σου» καί στή δική μου ζωή…

Χ.Μ.Δ.

Ἀγαπημένοι μου μαμά καί μπαμπά,
 Θά σᾶς πῶ κάποια μυστικά πού θά σᾶς βοηθήσουν νά μέ μεγαλώσετε μέ τόν πιό σωστό τρόπο:
1ο. Μοῦ εἶναι ἀπαραίτητο νά ἔχω τή βεβαιότητα ὅτι μέ ἀγαπᾶτε. Ὅταν μοῦ λέ­τε ὅτι μέ ἀγαπᾶτε, αἰσθάνομαι ἀ­σφα­λής. Ὅταν δείχνετε ὅτι μέ ἀγαπᾶτε, ἐγώ νιώ­θω αὐτοπεποίθηση. Αἰσθάνομαι ὅτι εἶμαι ἀξιαγάπητος, ὅταν μέ προσέχετε. Ὅταν ἔρχομαι στό σπίτι ἀπό τό σχολεῖο καί βλέ­πω ὅτι ἀποφεύγετε ἀκόμη καί νά μιλᾶτε στό τηλέφωνο, ἐπειδή θέλετε νά ἀφιε­ρώνετε τόν χρόνο σας σ᾽ ἐμένα, αἰ­σθά­νομαι μοναδικός. Βλέπω ὅτι εἶμαι πιό ση­μαντικός γιά σᾶς ἀπό τούς ἄλλους ἀν­θρώπους καί τά ἄλλα πράγματα. Ὅ­ταν μοῦ λέτε « Φτιάξαμε γιά σένα τό κέικ πού ἀγαπᾶς», « Φτιάξαμε τό φαγητό πού σοῦ ἀρέσει», «Εἴδαμε αὐτό τό πουλόβερ στό κατάστημα καί ἐπειδή ἔχει τό ἀγα­πη­μένο σου χρῶμα τό ἀγοράσαμε γιά σέ­να», ξέ­ρω ὅτι σᾶς εἶμαι πολύτιμος καί νιώθω ὅτι τήν ἀξίζω αὐτή τήν ἀγάπη. Αὐ­τό μοῦ δίνει περισσότερη αὐτοπεποί­θη­ση γιά νά ἀντιμετωπίσω τόν κόσμο.
2ο. Ἐσεῖς εἶστε τό θεμέλιο τῆς ζωῆς μου. Θέλω νά σᾶς εὐαρεστῶ καί νά νιώ­θετε ὑπερήφανοι γιά μένα. Αἰ­σθά­νομαι καλά, ὅταν ξέρω ὅτι σᾶς ἀρέσει αὐτό μέ τό ὁποῖο κάθε φορά καταπιάνομαι.
3ο. Μέ χαροποιεῖ πολύ, ὅταν δια­θέ­τε­τε τόν χρόνο σας γιά νά τόν περά­σου­με μαζί. Μποροῦμε νά βγαίνουμε ἔξω γιά πί­τσα μία φορά τόν μήνα ἤ μπορεῖτε νά μέ ἀγκαλιάζετε στό κρεβάτι μου λίγα λε­πτά κάθε βράδυ καί ν᾽ ἀσχολεῖσθε μό­νο μαζί μου αὐτή τήν ὥρα.  Ἔτσι δέν θά αἰ­σθά­νο­μαι παραμελημένος, γιατί ξέρω ὅτι θά πρέπει νά ἀσχοληθεῖτε ἐπίσης μέ τούς ἀδελφούς καί τίς ἀδελφές μου. Ὑ­πάρ­χουν τόσοι πολλοί τρόποι ὥστε νά μέ κάνετε νά νιώθω μοναδικός.
4ο.  Ἔχω ἀνάγκη νά μέ ἀκοῦτε. Τό σχο­λεῖο, οἱ σχολικές ἐργασίες καί οἱ κοι­νωνικές ἀλληλεπιδράσεις μπορεῖ νά εἶ­ναι τόσο ἀγχωτικές γιά μένα ὥστε κά­ποιες φορές αἰσθάνομαι ὅτι ὁ κόσμος θά ἐκραγεῖ. Ὅταν ἔρχομαι στό σπίτι, σᾶς πα­ρακαλῶ ἀκοῦστε με μέ καλοπρο­αί­ρετη διάθεση καί χωρίς κριτική. Ἄν συνέ­βη κάτι στό σχολεῖο καί ὁ δάσκαλος εἶχε ἄδικο, δέν θέλω νά τόν καταδικάσετε. Αὐτό θά ἦταν ἐπιζήμιο γιά μένα, γιατί μει­ώνετε τό κύρος του στή συνείδησή μου. Ἐσᾶς σᾶς χρειάζομαι γιά νά συμ­πάσχετε μαζί μου, γιά νά μέ καταλάβετε καί νά μέ στηρίξετε. Ἐάν ἤμουν ἐγώ ὑπαίτιος στό συμβάν, σᾶς παρακαλῶ μή μέ κατη­γο­ρή­σετε. Νιώθω ἤδη ἀρκετά ἄσχημα. Βο­η­θῆ­στε με νά μάθω ἀπό αὐτό ἀπευθύνον­τάς μου τήν ἐρώτηση: «Τί νομίζεις ὅτι θά μποροῦσε νά γίνει κα­λύτερα;» καί «Πῶς νομίζεις ὅτι μποροῦν νά διορθω­θοῦν τά πράγματα τώρα;».
5ο. Ὅταν μοῦ φωνάζετε, ὁ κόσμος μου καταρρέει. Αἰσθάνομαι φοβισμένος. Ἡ μόνη μου σκέψη εἶναι: « Θέλω αὐτό νά σταματήσει». Δέν μπορῶ ἐκείνη τή στι­γμή νά μάθω τίποτα, εἶμαι τόσο φοβι­σμέ­νος.
6ο. Βλέπω πῶς ἀντιμετωπίζετε ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Ὅταν οἱ δυό σας συζη­τᾶτε δια­φωνώντας, φοβᾶμαι ὅτι μπορεῖ νά χωρί­σετε ἤ ὅτι κάτι ἄλλο τρομακτικό μπο­ρεῖ νά συμβεῖ. Ὅταν ἐσεῖς σέβεστε ὁ ἕνας τόν ἄλλο, θά μάθω κι ἐγώ νά σᾶς σέβομαι. Ὅταν βλέπω νά ἐπιλύετε τίς διαφορές σας μέ φιλικό καί ἀγαπη­τικό τρόπο, μαθαίνω νά εἶμαι ἀλτρουϊ­στής καί εὐγε­νής. Παίρνω ἔτσι τό μήνυμα ὅτι εἶναι δυ­νατόν ἡ διαφωνία νά λύ­νε­ται καί χωρίς θυμό.
7ο. Μή μέ μπερδεύετε. Εἶμαι ἕνας θησαυρός γιά σᾶς ἤ ἕνα βάρος; Με­ρι­κές φορές λέτε ὅτι μέ ἀγαπᾶτε καί ἄλ­λες ὅτι σᾶς τρελαίνω. Ἀναρωτιέμαι τότε ἄν εἶστε εὐχαριστημένοι πού γεννή­θη­κα…
8ο. Νά εἶστε ὑπομονετικοί μαζί μου. Φυσικά δέν εἶμαι τέλειος! Ἦρθα στόν κό­σμο μ᾽ ἕνα σωρό ἐλαττώματα. Πρέπει νά μάθω, νά μεγαλώσω καί νά ξεπεράσω τά ἀρνητικά. Σᾶς παρακαλῶ νά μέ βοηθή­σε­τε, ἐνισχύοντας τά καλά στοιχεῖα μου. Δεῖξτε μου μέ στοργικό τρόπο πῶς ὑπο­τί­θεται ὅτι πρέπει νά ἐνεργήσω. Σᾶς πα­ρα­καλῶ νά εἶστε ὑπομονετικοί καί νά πα­ραμείνετε ὁ ἐνήλικας στή σχέση αὐτή. Σᾶς παρακαλῶ νά θυμάστε πόσο δύσκο­λο εἶναι νά ἀλλάξει κανείς. Βοηθῆστε με νά δουλέψω γιά ἕνα πράγμα κάθε φο­ρά. Δέν μπορῶ νά ἀλλάξω ὅλες τίς ἀτέ­λειές μου μονομιᾶς. Καί ἄν εἶμαι ἐπα­να­στάτης, σᾶς παρακαλῶ ἐρευνῆστε τί εἶ­ναι αὐτό πού μέ ἐνοχλεῖ κι ἐπαναστατῶ.
9ο. Σᾶς παρακαλῶ ποτέ μή μέ ὑπο­τι­μήσετε καί ποτέ μή μέ φωνάξετε μέ μει­ω­τικούς χαρακτηρισμούς. Ὅταν τό κά­νε­τε, σᾶς πιστεύω. Ἐάν μέ ἀποκαλεῖτε πα­- ­λιό­παιδο, ἀγενῆ, ἠλίθιο… θέλω μεγα­λώ­νοντας νά ταιριάζω ἀκριβῶς μέ αὐ­τή τήν περιγραφή.
10ο. Κάνετέ με νά νιώθω ἀρκετά ἀ­σφαλής ὥστε νά ἔχω τό δικαίωμα νά κά­νω λάθη. Σᾶς παρακαλῶ μήν ἐκνευ­ρίζεσθε, ὅταν χυθεῖ ἤ σπάσει κάτι ἀπό ἀ­τύχημα• εἶναι ἀπό ἀδεξιότητα κι ὄχι ἀπό πρόθεση. Μέ μιά τέτοια ἀντιμετώπιση ὅταν μεγα­λώσω θά γίνω ἕνας τελειο­μα­νής, πού θά φοβᾶται νά κάνει λάθος κί­νηση. Ὅλοι κάνουμε λάθη. Οἱ ἔξυπνοι ἄν­θρω­ποι μαθαίνουν ἀπό τά λάθη τους καί προσπαθοῦν νά μήν τά ἐπανα­λά­βουν.
11ο. Χρειάζομαι συνέπεια καί σταθε­ρότητα στόν κόσμο μου. Ὅταν ἐσεῖς πάν­τοτε μοῦ ἐπιβάλλετε τούς ἴδιους κα­νόνες, ἡ ζωή εἶναι πιό προβλέψιμη. Νιώ­θω πιό ἀσφαλής γνωρίζοντας ὅτι ὑπάρ­- χει ἕνας ἐνήλικας ὁ ὁποῖος μέ φροντίζει.
12ο. Μπορεῖτε νά ζητᾶτε ἀπό μένα ὅ,τι ζητᾶτε κι ἀπό τόν ἑαυτό σας. Δέν μαθαίνω ἀπό τίς διαλέξεις σας καί οἱ τι­μωρίες σας μέ χολώνουν καί μέ κάνουν μνησίκακο. Σᾶς παρατηρῶ συνεχῶς καί ἀπορροφῶ καθετί δικό σας.  Ἔτσι, ἄν μοῦ δείξετε ἀγάπη καί καλοσύνη, θά γίνω κι ἐγώ σάν κι ἐσᾶς. Ἄν στήν πορεία κάνω κάτι λάθος, μπορεῖτε νά μοῦ μιλήσετε ἤ­ρεμα γι᾽ αὐτό καί νά μοῦ ἐξηγήσετε μέ σωστό τρόπο πῶς νά διορθώσω τά πρά­γματα.
Μπορεῖ νά μήν κάνω πάντα ὅ,τι μοῦ λέτε, ἀλλά πιθανότατα θά μιλῶ ὅπως μι­λᾶτε καί θά πράττω ὅπως πράττετε.

Σᾶς φιλῶ,
Τό παιδί σας.
(γιά τήν ἀντιγραφή Κλήμης)

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 246-247

 Τό ἔτος 2016 ἀνακηρύχθηκε ἀπό τήν Unesco «Ἔτος Ἀριστοτέλη» μέ ἀφορμή τή συμπλήρωση 2.400 χρό­νων ἀπό τή γέννηση τοῦ μεγάλου ἕλληνα φιλοσόφου. Ἀξίζει, λοιπόν, νά σκιαγραφήσουμε ἁδρά τήν προσ­ωπικότητά του.

 Γεννήθηκε τό 384 π.Χ. στά Στά­γειρα τῆς Χαλκιδικῆς. Ὁ πατέρας του Νικό­μα­χος ἦταν γιατρός τοῦ βασιλιᾶ τῆς Μακε­δονίας Ἀμύντα Γ΄, πατέρα τοῦ Φιλίππου, καί θεωροῦσε πρό­γο­νό του τόν ὁμηρικό ἥρωα καί γιατρό Μαχάονα, τόν γιό τοῦ Ἀσκληπιοῦ. Ἡ μητέρα του Φαιστίδα ἀπό τή Χαλ­κίδα εἷλκε καί αὐτή τήν καταγωγή της ἀπό τό γένος τῶν Ἀσκληπιαδῶν. Ἔ­χασε νωρίς τούς γονεῖς του καί τήν κηδε­μονία του ἀνέλαβε ὁ φίλος τοῦ πατέρα του Πρόξενος, ὁ ὁποῖος σέ ἡλικία 17 ἐτῶν τόν ἔστειλε στήν Ἀ­θήνα νά μαθητεύσει στήν Ἀκαδημία τοῦ Πλάτωνα. Σπούδασε ἐκεῖ ἐπί 20 χρόνια (367 π.Χ. - 347 π.Χ.), μέχρι τή χρονιά δηλαδή πού πέθανε ὁ δάσκαλός του. Γιά τήν εὐφυΐα καί τή φιλοπονία του ὁ Πλά­τωνας τόν ἀποκαλοῦσε «νοῦν» καί «ἀνα­γνώστην».
Τό 347 π.Χ., ὅταν πέθανε ὁ Πλά­τωνας, ὁ Ἀριστοτέλης ἐγκαταστά­θη­κε γιά τρία χρόνια στή μικρασιατική παραλιακή πόλη Ἄσσο, ὅπου λει­τουργοῦσε φιλοσοφική σχολή, ὡς παράρτημα τῆς Ἀκαδημίας. Ἑ­πόμε­νος σταθμός του ἡ Μυτιλήνη μέχρι τό 342 π.Χ. Στό μεταξύ εἶχε νυμ­φευ­θεῖ τήν Πυθιάδα, ἀπό τήν ὁποία ἀπέ­κτησε κόρη, πού ἔλαβε τό ὄνομα τῆς μητέρας της. Μετά τόν θάνατο τῆς πρώτης συζύ­γου του ὁ Ἀριστοτέλης νυμφεύθηκε τή σταγειρί­τισ­σα Ἑρ­πυλλίδα, μέ τήν ὁποία ἀπέκτησε ἕνα γιό, τόν Νικόμαχο. Τό 342 π.Χ. τόν προσκάλεσε ὁ βασιλιάς τῆς Μα­κε­δο­νίας Φίλιππος, γιά νά ἀναλάβει τή δια­παι­δα­γώγηση τοῦ γιοῦ του Ἀλε­ξάνδρου, πού ἦταν τότε μόλις 13 ἐ­τῶν. Ἄλλοτε στήν Πέλλα καί ἄλλοτε στή Μίεζα γιά κά­ποια χρόνια, ὁ γί­γαντας τῆς ἑλληνικῆς διανόη­σης με­τέδιδε τό πανελλήνιο πνεῦ­μα στόν νεαρό διάδοχο, χρησιμοποιώντας ὡς παι­δευ­τι­κό ὄργανο τά ὁμηρικά ἔπη.
 Στή συνέχεια μετέβη στήν Ἀθήνα (335 π.Χ.) καί ἵδρυσε τή δική του φι­λοσοφική σχολή, τό Λύκειο. Διέ­θετε μεγάλη βιβλιο­θήκη ὀργανωμένη ἄρ­τια, ἡ ὁποία καί χρη­σίμευσε ἀργό­τερα ὡς πρότυπο γιά τήν ἵδρυση τῶν βι­βλιοθηκῶν τῆς Ἀλεξάν­δρει­ας καί τῆς Περγάμου. Σύντομα ἡ σχολή ἀνα­δεί­χθηκε σέ περίφημο κέντρο ἐπιστη­μο­νικῆς ἔρευνας, καθώς γιά τή διδασκαλία τῶν φυσικῶν μαθη­μά­των ὁ Ἀριστοτέλης εἶ­χε συγκεν­τρώ­σει χάρ­τες καί χρήσιμα ὄρ­γανα. «Ὑπῆρξε ὁ πρῶτος γνήσιος ἐπι­στή­μο­νας στήν ἱστορία». Στά δεκατρία χρό­νια πού δίδαξε ὁ Ἀριστοτέλης στήν Ἀθήνα ἀπο­θησαύρισε τό μεγαλύτερο μέ­ρος τοῦ ἔρ­γου του, γεγονός πού προ­κα­λεῖ τόν θαυ­μασμό μας μέ τόν ὄγκο καί τήν ποιο­τι­κή του ἀξία.
 Τό 323 π.Χ., ἀμέσως μετά τόν θά­νατο τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου, προλαμ­βάνοντας «τήν μῆνιν» τοῦ ἀντι­μακεδονικοῦ κόμματος ἔ­φυγε μέ τήν οἰ­κογένειά του γιά τή Χαλ­κίδα (323 π.Χ.), ἀφήνοντας διευθυντή στή σχο­­λή τόν μαθητή του Θεόφραστο. Ἔτσι τό πνευματικό ἵδρυμα τοῦ Ἀ­ριστοτέλη συνέχισε νά ἀκτινοβολεῖ καί μετά τήν ἀ­πομάκρυνση καί τόν θάνατο τοῦ μεγάλου δασκάλου. Στή Χαλκίδα «ἐξεμέτρησε τό ζῆν» τόν Ὀ­κτώβριο τοῦ 322 π.Χ. Τό σῶ­μα του μεταφέρθηκε στά Στά­γει­ρα, ὅπου θάφτηκε μέ ἐξαιρετικές τι­μές.
 Ὁ Ἀριστοτέλης, ὁ ὑμνητής τῆς ἀρε­τῆς, ὑπῆρξε ἡ ἐνσάρκωση τῆς «μεσό­τη­τος» σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς. Ἡ διαθήκη του διακρίνεται γιά τήν ἔμφυτη εὐγένεια καί τρυφε­ρότητα. Φροντίζει γιά τήν οἰ­κο­γένειά του, γιά τή μνήμη τῶν γο­νέων καί τοῦ ἀδελφοῦ του, καθώς καί γιά τήν οἰκο­γένεια τοῦ πατρικοῦ του φίλου Προξένου, πού τόν ἀνέθρεψε. Ἡ μεγάλη του ὅμως καρδιά φαίνεται στόν τρόπο πού ἀντιμε­τωπίζει τούς δούλους του σέ μιά δουλο­κτητική κοινωνία: Νά μήν που­ληθεῖ κανείς ἀπό τούς δούλους πού τόν ὑπηρέ­τη­σαν, ὁρίζει, ἀλλά νά ἐλευθερώ­νονται μόλις ἐνηλικιώνονται.
 Σχετικά μέ τά συγγράμματά του: Ὅσο ζοῦσε ὁ πολυγραφότατος Ἀριστοτέλης -τό ἔργο του ἀνέρχεται συνολικά σέ πάνω ἀπό 400 μελέτες- δημοσίευσε ἕναν περιορισμέ­νο ἀ­ριθμό ἔργων, ἀπό τά ὁποῖα κανένα δέν σώθηκε ὁλόκληρο. Ἔφτασαν ὅ­μως στά χέρια μας τά ἀδημοσίευτα ἔργα του ἤ μᾶλ­λον οἱ προσωπικές του σημειώσεις, στίς ὁποῖες στήριζε τή διδασκαλία του. Οἱ ἀρ­χαῖες πηγές μᾶς παραδίδουν μία μυθιστορηματική ἐκδοχή τῆς διάσωσής τους. Τά χειρόγραφα τοῦ Ἀριστοτέλη κληροδοτήθηκαν μετά τόν θάνατό του στούς διαδόχους του στό Λύκειο. Μετα­φέρ­θη­καν στή συνέχεια στή Σκήψη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ὅπου ἔμειναν θαμμένα σέ μία σπηλιά καί ξεχασμένα γιά περισσότερο ἀπό διακόσια χρόνια, ὥσπου ἀγοράστηκαν ἀπό κάποιον πλούσιο Ἀθηναῖο στίς ἀρχές τοῦ 1ου αἰώνα π.Χ. καί ἐπέστρεψαν στήν Ἀ­θήνα. Μετά τήν κατάληψη τῆς Ἀθήνας ἀπό τούς Ρω­μαί­ους τό 86 π.Χ. μεταφέρθηκαν σάν πολύτιμη λεία στή Ρώμη. Πενήντα περίπου χρόνια ἀργότερα ἐκδόθηκαν ἀπό τόν Ἀν­δρόνικο τόν Ρόδιο, προι­κισμένο φιλόλο­γο καί γνώστη τῆς φιλοσοφίας τοῦ Ἀρι­στοτέλη.
 Πάντως, ἡ μεγάλη διάδοση τῆς ἀριστοτελικῆς σκέψης ἀρχίζει μόνο ὅταν ἐκ­δί­δονται τά συγγράμματά του, τρεῖς αἰῶνες μετά τόν θάνατό του. Ἄν τά χειρόγραφα εἶ­χαν χαθεῖ, ἡ ἱστορία τῆς μεταγενέστερης φιλοσοφίας θά ἦταν διαφορετική, ἀφοῦ τό ἔργο του ἀποτέλεσε τή βάση τῆς φιλοσοφίας τῶν Βυζαντινῶν, τῶν Ἀράβων καί τῶν Σχολαστικῶν τῆς Δύσης. Ἀναντίλεκτα, σχεδόν δέν ὑπάρχει ἐπιστημονικός κλάδος πού νά μήν ἔχει θεμελιωτή του τόν Ἀριστοτέλη.
 Ἀξίζει, ἐπίσης, νά θυμίσουμε ὅτι εἶναι ὁ τέταρτος συγγραφέας σέ ἀ­ριθ­μό παρα­δεδομένων ἀπό τό Βυζάντιο χειρογράφων μετά τήν Καινή Διαθήκη, τόν Χρυσόστο­μο καί τόν Δαμασκηνό. Τήν ἀναγνωρισι­μότητα αὐ­τή ἴσως προδίδει καί τό γεγονός ὅτι στούς νάρθηκες τῶν ἐκκλησιῶν ἀνάμεσα στούς ἄλλους ἀρχαίους ποιητές, ἱστορικούς, φιλοσόφους, κάτω ἀπό τούς προφῆ­τες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀπεικονίζεται καί ὁ Ἀριστοτέλης. Ἡ γενικότερη θεώρη­ση καί φι­λοσοφία του τόν ἀνέδειξε πρό­δρομο τοῦ Χριστιανισμοῦ καί προφή­τη στόν ἐθνικό κόσμο. Καί σήμερα, πού ἡ ἀ­θεΐα φαίνεται νά καλπάζει, ἀκούγεται ἐπίκαιρη ἡ μαρτυρία τοῦ φιλοσόφου, πού τόσα εἰσηγήθηκε γιά τό «πρῶτον κινοῦν ἀκίνητον»: «Ὑπάρχει μία ἀρχαία παράδο­ση, ἡ ὁποία ἔχει μεταφερθεῖ παντοῦ ἀπ’ τούς πατέρες στά παιδιά, ὅτι ὅλα πηγάζουν ἀπ᾽ τόν Θεό καί ὅτι ὅλα ἔγιναν ἀπ᾽ αὐτόν γιά μᾶς».

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Φιλόλογος - Θεολόγος

Οἱ Ὀλυμπιακοί Ἀγῶνες στό Ρίο τῆς Βραζιλίας ὁλοκληρώθηκαν καί ἡ χώρα μας μετράει ἕξι μετάλλια καί πολλές διακρίσεις. Ἡ μικρή Ἑλλάδα ἀνάμεσα σέ 206 χῶρες κατέκτησε τήν 26η θέση, σημειώνοντας τήν πέμπτη πιό πετυχη­μέ­νη παρουσία της στήν ἱστορία τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων!
 Δέν θά σταθῶ στόν ἀριθμό τῶν μεταλλίων καί τῶν διακρίσεων. Θά χαρῶ τίς ἐπιτυχίες μέ ἕναν τρόπο ἀναγωγικό.
 Καθώς παρατηρῶ τά συγκεκριμένα ἀθλήματα στά ὁποῖα διακριθήκαμε παγκοσμίως, διαπιστώνω πώς αὐτό πού θριαμβευτικά κομίσανε οἱ ἡρωικοί ἀθλητές μας στήν ταλαίπωρη χώρα μας εἶναι ὅ,τι ἀκριβῶς τῆς χρειάζεται:
 Ἡ «χρυσοχάλκινη» σκοπεύτρια Ἄν­να Κορακάκη, σημαδεύοντας τήν ἀπραξία μας, μᾶς παρακινεῖ νά ἐπαναπροσ­­διορίσουμε στόχους καί ἰδανικά καί νά σκοπεύσουμε μέ καρδιά ἀποφασιστική.
 Ἡ «χρυσή» Κατερίνα Στεφανίδη προ­καλεῖ νά σηκώσουμε καί πάλι ψηλά τόν πήχη καί μέ κοντάρι τό ἡρωικό μας παρελθόν νά ἐκτοξευθοῦμε κι ἐμεῖς στά ὕ­ψη, ἐκεῖ πού μᾶς συναντοῦσε πάντα ἡ ἱστορία.
 Ὁ «ἀργυρός» κολυμβητής Σπύρος Γιαννιώτης, παλεύοντας μέ δεινούς ἀν­τιπάλους στήν ἀνοιχτή θάλασσα, φωνάζει: «Ἀκολουθεῖτε, μή σταματήσετε νά πα­λεύετε μέ τά ὅποια κύματα. Εἶναι ἡ τελευταία μας εὐκαιρία».
 Οἱ  «χαλκέντεροι» ἱστιοπλόοι Τάκης Μάντης καί Παῦλος Καγιαλής ἀνοίγουν ἀσπρογάλανα πανιά μέ σύνθημα: «Ἐμπρός, ἀνήσυχε λαέ τῆς θάλασσας, γιά ἕνα νέο ἀποικισμό μετανάστευσης, γιά μόρφωση καί ἐργασία, μέ τό ἱερό πῦρ τῆς μητρόπολης πατρίδας στά χέ­ρια καί τήν ὑπόσχεση τῆς καρποφόρας ἐπιστροφῆς στήν καρδιά».
 Κι ὁ χρυσαετός Λευτέρης Πετρούνιας, πετυχαίνοντας μέ ἀπόλυτη ἠρεμία τήν ὁριακά κατορθωτή μέ ἀνθρώπινες δυνάμεις ἄσκηση τοῦ «σταυροῦ» στούς κρίκους, καθώς αἰωρεῖται «σταυρωμένος» κοιτάζει τόν καθένα μας στά μάτια καί τοῦ ψιθυρίζει: «Δέν ὑπάρχουν ἄλλα στηρίγματα. Ἀγαπῆστε τόν Σταυρό καί θελῆστε νά στηριχθεῖτε πάνω του».
 Βουβός ὁ πόνος τῆς βασανισμένης πατρίδας μας, ὅμως κάποιες φορές, αὐ­τή πού γέννησε τήν ἐφευρετικότητα καί τή λύση σέ κάθε πρόβλημα, βρίσκει τρόπους νά μιλήσει, ὅπως τώρα, καί νά πεῖ: «Παιδιά μου, βάλτε στόχους, ση­κῶ­στε ψηλά τόν πήχη, παλέψτε μέ τά κύματα, ἀνοῖξτε πανιά, ἀγκαλιάστε τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ἀνεβάστε ξανά τή σημαία μου περήφανη στό ψηλότερο βάθρο τῆς ἱστορίας γιά νά σᾶς ἀνεβάζει κι αὐτή στή σταυρόσχημη κορυφή τοῦ κονταριοῦ της, ἐκεῖ πού ἀναπαύονται οἱ ἥρωες καί οἱ ἅγιοι πού ἀνέδειξα στούς αἰῶνες».

Δια-κριτικός

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 239

 Στίς 18 Σεπτεμβρί­ου πραγματοποιή­θηκε ἡ μετα­κατασκηνωτική συνάντηση ὅλων τῶν κατασκηνωτῶν τῶν μα­­θητικῶν περιόδων τῆς κατασκήνωσης Καστανούσας. Προηγήθηκε ἡ συμμετοχή μας στή θεία Λειτουργία στόν ἱερό ναό Ἁγίου Δημητρίου καί στή συνέχεια ἀκολούθησε ἑορταστικό πρόγραμμα στήν αἴθουσα τῆς Ο.Χ.Α. «Ἀπολύτρωσις». Τό πλούσιο πρόγραμμα μέ κατασκηνωτικά τραγούδια, θεατρικά, φωτογραφίες καί βίντεο μᾶς θύμισε ὄμορφες στιγμές κοινῆς κατασκηνωτικῆς ζωῆς καί προσωπικῶν ἀποφάσεων. Ταυτόχρονα μᾶς ὑπενθύμισε ὅτι ἡ κατασκήνωση δέν εἶναι ἁπλῶς τόπος, ἀλλά τρόπος ζωῆς. Ἕνας τρόπος ζωῆς πού δίνει νόημα καί χαρά στήν καθημερινότητά μας καί μποροῦμε νά τόν βιώσουμε στήν ἀγκαλιά τῆς Ἐκκλησίας. Ἑπόμενη συνάντησή μας, στά κατηχητικά καί στίς ὁμάδες...

 Νιώθουμε τήν ἀνάγκη νά μοι­ρα­σθοῦ­με μαζί σας, ἀγαπη­τοί ἀνα­γνῶστες, τή χαρά γιά τή διάκριση πού ἀπονεμή­θηκε στήν Τράπεζα Αἵματος τῆς Ἀδελφότη­τός μας κατά τήν παγκόσμια ἡμέρα ἐθε­λον­τῆ αἱμοδότη, τήν 11η Ἰουνίου τρέχοντος ἔτους. Στήν ὄμορφη ἐκδήλωση πού ὀργάνωσαν οἱ νοσοκομειακές ὑπηρεσίες αἱμοδοσίας τῆς Θεσσαλονίκης στό συνεδριακό κέντρο «Ἰ. Βελλίδης», μᾶς τίμησαν μέ χάλκινο μετάλλιο καί ἔπαινο. Ἡ διάκριση ἀποτελεῖ ἐνθάρρυνση ἀλλά καί χρέος νά συνεχίσουμε τή φιλότιμη προσπάθειά μας: Νά προσφέρουμε γιά τίς ἀνάγκες τῶν συνανθρώπων μας λίγο ἀπό τό αἷμα μας, αὐτό τό πολύτιμο ἀγαθό πού δωρεάν μᾶς δόθηκε ἀπό τόν Θεό.
 Ἀνανεώνουμε, λοιπόν, τό ραντεβού μας καί σᾶς περιμένουμε τήν Τρίτη 1 Νοεμβρίου, ὥρα 4:00-7:30 μ.μ. στό «Δημητρούλειο», σέ ἕνα ἀδελφικό ἀν­τά­μω­μα προσφορᾶς καί ἀγάπης.

 Τά σκαλοπάτια τοῦ Ἁγίου Δημητρίου ἦταν γεμάτα ἀπό κόσμο. Καί δέν ἦταν μονάχα οἱ συνηθισμένοι προσκυνητές οὔτε μονάχα οἱ ἀμέτρητοι ζητιάνοι πού μ᾽ ἁ­πλωμένο τό χέρι ἔλεγαν καί ξαναέλεγαν τήν ἴδια κουβέντα: «Νά πάρω γάλα γιά τό παιδάκι μου!». Σήμερα στά σκαλοπάτια τοῦ Ἁγίου ἦταν μαζεμένα παιδιά, πολλά παιδιά!
Κοντοστάθηκε ὁ Βαγγέλης και ἐν­τελῶς ἀσυναίσθητα ἑστίασε τό βλέμμα του στά παιδιά.
 Ὁ Ἀντώνης πού περπατοῦσε δίπλα του τόν κοίταξε μέ ἀπορία. «Τί συμβαίνει;», τόν ρώτησε μέ ἕνα κούνημα τοῦ κεφαλιοῦ του, μά ὁ Βαγγέλης δέν ἀπάντησε.
- Νά, ρέ Βαγγέλη, αὐτό δέν τό χωνεύω! εἶπε ὁ Ἀντώνης. Νά κουβαλᾶνε σάν πρόβατα τά παιδιά στίς ἐκκλησίες καί νά τά κάνουν πλύση ἐγκεφάλου γιά τούς ἁγίους!
- Ναί, ἀπάντησε ὁ Βαγγέλης οὔτε κι ἐγώ! μά ὁ τόνος τῆς φωνῆς του δέν ἔδειχνε, δέν ἀποτύπωνε τό περιεχόμενο τῶν λόγων του.
Τά σκαλοπάτια τοῦ Ἁγίου Δημητρίου χάθηκαν ἀπό τά μάτια τοῦ Βαγγέλη, ὄχι ὅμως ἀπό τή σκέψη του. Ἐκεῖ ἔμειναν τυπωμένα, σκαλωμένα θαρρεῖς, καί ὅταν ἀκόμα γύρισε στό δωμάτιό του.
Πῶς τή θυμᾶται τή μέρα πού ἦρθε ἀπό τό μικρό χωριό του στή Θεσσαλονίκη γιά νά σπουδάσει δικηγόρος!
- Θά πᾶς, γιέ μου, ὁλόισια στόν Ἁι-Δημήτρη καί θά ἀνάψεις πρῶτα κερί στή χά­ρη του! Ἄ, νά μ᾽ ἀξιώσει ὁ Θεός μιά μέ­ρα νά πάω κι ἐγώ νά προσκυνήσω! Ἡ γιαγιά Σοφία σταύρωσε, ξανασταύρωσε τόν ἐγ­γονό της καί τοῦ ἔβαλε στό χέρι ἕνα δεκά­ευρο.
- Θά τό ἀνάψεις ὅλο στόν Ἅγιο, τοῦ εἶπε καί τόν φίλησε.
 Ἐκεῖ, στά σκαλοπάτια τοῦ Ἁγίου, τόν συνάντησαν ὁ Στράτος καί ὁ Νῖκος. Ἀπό κεῖ ξεκίνησε ἡ γνωριμία του μέ τήν ὁμάδα τῶν Χριστιανῶν Φοιτητῶν πού τόσο τόν ἀγάπησαν ἀλλά καί τόσο ἀγάπησε!
Καί ὕστερα ἦρθαν κάποια ἄλλα σκαλοπάτια πού τά κατέβηκε σιγά-σιγά δίχως νά τό καταλάβει. Ἦταν ὁ Ἀντώνης, ὁ Γιάννης, ἡ Ζωή. Ἦταν ἡ τόσο δυναμική παρουσία τους στόν χῶρο τοῦ Πανεπιστημίου. Ἦταν οἱ ἰδέες γιά τήν ἰσότητα καί τήν ἐπανάσταση. Ἦταν ἡ κολακεία πώς ἕνα μυαλό σάν τό δικό του ἤτανε κρίμα νά τό κρατάει γεμάτο μέ σκουριασμένες ἰδέες. Ἦταν... ἦταν...
Κοίταξε ἄκεφος τό ρολόι του ὁ Βαγγέλης. Σέ μιά ὥρα ἔπρεπε νά εἶναι στό Πανεπιστήμιο. Θά πήγαινε στήν πρώτη φε­- τινή παράδοση. Στό πρῶτο ἔτος τόν συν­όδεψαν ὥς τό ἀμφιθέατρο τῆς σχο­λῆς του ὁ Νῖκος καί ὁ Στράτος! Τρία χρόνια πέρασαν ἀπό τότε.
Μά τί τόν ἔπιασε σήμερα! Παντοῦ μπροστά του ὁ Νῖκος καί ὁ Στράτος!
Τό κινητό του κτύπησε πολλές φορές ὥς νά τό ἀκούσει ὁ Βαγγέλης.
- Ἔλα, Βαγγέλη, νά περάσω νά σέ πά­ρω γιά τό μάθημα; Ἡ φωνή τοῦ Ἀν­τώ­νη τοῦ φάνηκε τόσο ξένη, τόσο μακρινή.
- Πήγαινε καλύτερα μόνος σου καί   θά συναντηθοῦμε ἐκεῖ! ἀπάντησε ὁ Βαγγέλης καί ἔκλεισε δίχως ἄλλη ἐξήγηση      τό τηλέφωνο.
 Τεταρτοετής φοιτητής τῆς Νομικῆς! Ἐνεργό μέλος τοῦ φοιτητικοῦ κινήματος! Καί;
Βγῆκε συλλογισμένος ὁ Βαγγέλης. Τά βήματά του τόν ἔφεραν δίχως νά τό καταλάβει καί πάλι στήν Ἁγίου Δημητρίου. Στάθηκε ἀπέναντι ἀπό τόν ἐπι­βλη­τικό ναό καί κοίταξε μέ κρυφή λαχτάρα τά σκαλοπάτια. Τά παιδιά δέν ἦταν πιά ἐκεῖ. Οἱ ἄνθρωποι ἀνέβαιναν καί κατέβαιναν, οἱ ζητιάνοι ἦταν ἐκεῖ στή θέση τους, μά τά σκαλοπάτια ἦταν ἄδεια ἀπό παιδιά.
 Πέρασε ἀπέναντι ὁ Βαγγέλης καί κάθησε σ᾽ ἕνα σκαλί. Ἐκεῖ πού πρίν τρία χρό­νια κάθονταν τά παιδιά τῶν Κατηχητικῶν τοῦ Στράτου καί τοῦ Νί­κου τή μέρα πού τούς γνώρισε.
 Τί ὄμορφη εἰκόνα! Καί ὁ Νῖκος ὄρ­θιος ἀνάμεσα τους νά τούς μιλᾶ γιά τόν καβαλάρη ἅγιο πού ἦταν κατηχητής!
 Πόσα δέν εἶπε στό τηλέφωνο στούς δικούς του ἐκείνη τή μέρα! Πόσο χαρούμενος γύρισε στό μικρό του δωμάτιο.
- Ἄμ, τί νόμισες, παιδί μου! τοῦ εἶπε χαρούμενη ἡ γιαγιά. Τζάμπα τ᾽ ἀνάβω κά­θε μέρα τό καντήλι τοῦ Ἁγίου; Τοῦ παρήγ­γειλα νά σέ περιμένει ἐκεῖ καί σέ περίμενε, παλληκάρι μου!
Τό ἐλαφρύ διακριτικό σπρώξιμο στόν ὦμο τόν ἔκανε νά σηκώσει ξαφνιασμένος τό κεφάλι. Τό μικρό ἀγόρι πού στεκόταν μπροστά του τόν κοιτοῦσε μέ συμπάθεια.
- Πάρε, τοῦ εἶπε καί τοῦ ἔχωσε στή χούφτα ἕνα δίευρο!
 Πρίν προλάβει ὁ Βαγγέλης νά συνειδητοποιήσει τί ἔκανε τό παιδί, ἐκεῖνο εἶχε ἐξαφανιστεῖ μέσα στόν κόσμο!
 Στήν ἀρχή σοκαρίστηκε. Ὁ μικρός τόν πέρασε γιά ζητιάνο! Ὅμως γρήγορα συν­ῆλθε!
 Καί μήπως δέν ἦταν; Ζητιάνος ἦ­ταν! Ζητιάνος στά σκαλοπάτια τοῦ Ἁ­γί­ου, ζητιάνευε λίγη ἀπό τή χαμένη του χαρά, ζητιάνευε τήν πίστη πού πρόδω­σε! Ζη­τιά­- νευε τούς φίλους πού ἐγκατέλειψε!
 Πολλές φορές χτύπησε τό κινητό του καί ὅλες τίς φορές τό ὄνομα τοῦ Ἀντώνη ξεπρόβαλλε στήν ὀθόνη του. Δέν τό σήκωσε ὁ Βαγγέλης. Ὄχι! Ὁ Ἀν­τώνης καί ἡ παρέα του δέν χωροῦσαν σέ τούτη τήν ὥρα.
 Ἔσφιξε τό νόμισμα τῆς «ζητιανιᾶς του» στή χούφτα του τήν ἱδρωμένη. Σηκώθηκε καί ἀνέβηκε σταθερά τά σκαλιά. Μπῆκε δακρυσμένος στόν ναό καί ἔριξε τό νόμισμα στό παγκάρι. Ἄναψε τό κερί καί σιγομουρμούρισε.
- Σ᾽ εὐχαριστῶ πού μέ περίμενες!
 Οἱ δέκα ἀναπάντητες κλήσεις πού βρῆκε στό κινητό του, ὅλες ἀπό τόν Ἀν­τώνη, τόν ἔκαναν νά χαμογελάσει πικρά!
«Δέν πειράζει», σκέφτηκε, «ὅταν γιά χάρη σας ἐγκατέλειπα τόν Θεό καί τούς δικούς του εἶχα ἄπειρες κλήσεις ἀπό τόν Νῖκο καί τόν Στράτο καί δέν τούς ἀπάντησα! Καιρός νά τό κάνω!» εἶπε ἀποφασισμένος καί ψάχνοντας στίς «ἐπαφές» του βρῆκε τό ὄνομα τοῦ Νίκου.
- Ὁ Βαγγέλης εἶμαι, Νῖκο!
- Ποῦ εἶσαι; ἀκούστηκε χαρούμενη ἡ φωνή τοῦ Νίκου.
- Ἐκεῖ πού συναντηθήκαμε γιά πρώτη φορά, εἶπε συγκινημένος ὁ Βαγγέλης.
- Στά σκαλοπάτια τοῦ Ἁγίου Δημητρίου! ἀναφώνησε ὁ Νῖκος. Ἔρχομαι!
 Ἔκλεισε τό κινητό του χαρούμενος καί τότε εἶδε πώς εἶχε ἕνα μήνυμα.
«Βαγγέλη,  ἔπαθες τίποτε, σοῦ συνέβη κάτι;». Χαμογέλασε ὁ Βαγγέλης στό μήνυμα τοῦ Ἀντώνη.
«Ναί, μοῦ συνέβη! Μόλις ἀνέβηκα τά σκαλοπάτια πού μαζί σας κατέβη­κα!», τοῦ ἀπάντησε καί ἀπενεργοποίησε τό τηλέφωνό του.
- Ξαναγυρνῶ ἐκεῖ ἀπ᾽ ὅπου ξεκίνησα, ψιθύρισε καί ἔνιωσε ὅτι ἤδη βρισκόταν στό «πρῶτο σκαλί»!

Ἑλένη Βασιλείου