Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, μέ τή γέννηση ἑνός μελλοντικοῦ βασιλιᾶ, ἔχουν τήν ἐντύπωση πώς γεννιέται μέσα στήν πολυτέλεια, στήν καλύτερη μαιευτική κλινική, ἀπό τούς καλύτερους γιατρούς καί μαιευτῆρες τοῦ κόσμου. Ἕνα παιδί πού θά ἀποτελέσει στό μέλλον τήν ἐλπίδα ἑνός καλύτερου αὔριο γιά τή συγκεκριμένη χώρα. Αὐτή εἶναι ἡ εἰκόνα πού ἔχουμε γιά ἕναν βασιλιά. Γιά τόν Βασιλιά τῆς Ἀνάστασης, τῆς Ἐλπίδας καί τῆς Ἀγάπης, τί γνωρίζουμε;

  Χιλιάδες χρόνια πρίν, σέ μία μικρή πόλη, σέ αὐτήν πού "δέν εἶναι ἡ μικρότερη ἀνάμεσα στούς ἡγεμόνες τοῦ Ἰούδα, γιατί ἀπό αὐτήν θά ἔρθει ἕνας Κυβερνήτης πού θά ποιμάνει τόν λαό τοῦ Θεοῦ, Ἰσραήλ" (πρόφ. Μιχαίας), τή Βηθλεέμ, γεννήθηκε ὁ Βασιλιάς τῆς Ἐλπίδας γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου καί τήν αἰώνια ζωή, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός. Δέν γεννήθηκε, οὔτε στό καλύτερο πανδοχεῖο τῆς περιοχῆς οὔτε σέ κάποια καλή μαιευτική κλινική τῆς ἐποχῆς, ἀλλά σέ ἕναν στάβλο. Εἶναι "ὁ ἀχώρητος παντί". Μέσα σέ αὐτόν τόν στάβλο, γεννήθηκε Αὐτός πού μέ τόση ἀγάπη καί ὑπομονή δίδαξε σέ ὅλους μας τόν θεῖο λόγο. Αὐτός πού μᾶς καθοδήγησε μέ τή διδασκαλία Του καί μᾶς ἔβαλε στό δίλημμα, νά διαλέξουμε ἀνάμεσα στό καλό καί τό κακό, στό ὠφέλιμο καί τό ἀνώφελο. Αὐτός, πού στό τέλος, ἐπωμίστηκε μέ τό Πάθος Του τίς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου. Εἶναι, "ὁ αἴρων τάς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου", καί -στό τέλος- ὁ "ἀναστάς ἐκ τῶν νεκρῶν".
  Δυστυχῶς, μέσα στόν σκοτεινό κόσμο πού ζοῦμε, σ' ἕναν κόσμο πού κυριαρχεῖ τό μίσος, ἡ ἀδικία, ἡ διχόνοια, τό κακό συμφέρον, πολλοί ἄνθρωποι, πού δέν φοβοῦνται νά μαρτυροῦν τήν πίστη τους, ἀκόμα προσπαθοῦν νά ψάξουν τό "ἄστρο τῆς Βηθλεέμ". Αὐτό πού θά τούς ὁδηγήσει στόν νεογέννητο Χριστό μας. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τυφλωθεῖ ἀπό τά "καλά καί συμφέροντα" τῆς ὑλικῆς ζωῆς καί δέν μποροῦν νά βροῦν αὐτό τό φῶς. Τό φῶς πού θά τούς ὁδηγήσει στήν Αἰώνια Χαρά, στήν Ἐλπίδα γιά τήν Αἰώνια Ζωή καί στόν "ὁρισμό τῆς Ἀγάπης", τόν Κύριό μας, τῆς ὁποίας τήν ἀληθινή ἔννοια, δέν μπορεῖ κάποιος νά τή βρεῖ στόν κόσμο τοῦ σήμερα, στόν ὁποῖο κυριαρχεῖ ὁ καταναλωτισμός καί ὁ ὑλισμός, βάζοντας τήν πνευματική ἀγάπη στό περιθώριο.
  Ὑπάρχει ὅμως καί κάτι χειρότερο. Νά κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς Χριστό! Σάν νά μᾶς λέει ὁ Χριστός: "Γιορτάζεις γιά μένα, χωρίς ἐμένα." Εἶναι τόσο τραγικό, ἰδίως στή δύσκολη ἐποχή πού ζοῦμε, νά ἑορτάζουμε τά Χριστούγεννα χωρίς τόν ἴδιο τόν Κύριό μας μέσα στήν καρδιά μας. Αὐτά πού μᾶς ἀπασχολοῦν εἶναι τά ρεβεγιόν, ποῦ θά διασκεδάσουμε, τί δῶρο θά μᾶς φέρει ὁ "Ἁι-Βασίλης"... Καί τό χειρότερο; Ἀπό ἀνθρώπους πού συμμετέχουν στήν ἐνεργή ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί στά μυστήριά της καί μάλιστα δηλώνοντας ὅτι εἶναι "ἀφοσιωμένοι χριστιανοί". Θεωροῦν ὅτι τό νά πᾶς Ἐκκλησία τά Χριστούγεννα, εἶναι πλέον κάτι τό ξεπερασμένο, κάτι πού τό ἔκαναν μία φορά κι ἕναν καιρό οἱ ἄνθρωποι πρίν ἀπό αὐτούς. Γιά προσφορά καί ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπό τους; Οὔτε λόγος! Χριστούγεννα γι' αὐτούς, εἶναι τό στόλισμα τοῦ δέντρου καί (τό πολύ-πολύ) ἡ προσθήκη μιᾶς καί φάτνης, "ἔτσι γιά τό ἔθιμο". Πέρα ἀπό αὐτό, τίποτε ἄλλο!
  "Μήπως ἔχουμε καί ἐμεῖς τήν εὐθύνη αὐτῆς τῆς κατάστασης; Μήπως δέν κάνουμε κάτι σωστά;" Εἶναι μερικά ἀπό τά ἐρωτήματα πού θέτουν οἱ ἀληθινοί πιστοί. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι, ἰδιαίτερα τά τελευταῖα χρόνια, ἡ συστηματική κατήχηση τῶν πιστῶν ἔχει μπεῖ στό περιθώριο, ἀφήνοντάς τους ταυτόχρονα σέ πλήρη ἄγνοια τῶν πραγμάτων τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ συστηματική κατήχηση (κύκλος μελέτης Ἁγ. Γραφῆς, κατηχητικά σχολεῖα, κλπ.) ἔχει μπεῖ στό περιθώριο καί ἀντικαταστάθηκε μέ τό ἁπλό καί ἄτυπο "κυριακάτικο κήρυγμα", χωρίς νά τονίζονται ὅσο πρέπει οἱ ἀλήθειες τῆς πίστης μας. Πολλοί ἄνθρωποι δέν ξέρουν τί πιστεύουν. Δέν ξέρουν τί ζοῦν τήν ὥρα τῆς Θείας Λειτουργίας. Ἡ ἄγνοια εἶναι αὐτή πού τούς ὁδηγεῖ μακριά ἀπό τό "ἄστρο τῆς Βηθλεέμ" καί παίρνουν τόν ἄλλο δρόμο. Ἐάν συμβαίνει αὐτό, πῶς θά καταλάβουν τό ἀληθινό νόημα τῶν Χριστουγέννων; Τά δέντρα καί τά λαμπιόνια, τά δῶρα τοῦ "Ἁι-Βασίλη" καί τά ρεβεγιόν, δέν κάνουν τά Χριστούγεννα. Ἡ Γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ εἶναι τά Χριστούγεννα.
  "Δεῦτε ἴδωμεν, πιστοί..." θά ψάλουμε ὅλοι μαζί τήν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων. Ταυτόχρονα μᾶς δίνεται μία πρόσκληση. Μία πολύ ὄμορφη πρόσκληση: "ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός;". Ἐπίσης, θά "ἀκολουθήσωμεν, λοιπόν,  ἔνθα ὁδεύει ὁ ἀστήρ...". Νά ἀκολουθήσουμε τό ἄστρο τῆς Βηθλεέμ, πού θά μᾶς ὁδηγήσει σέ Αὐτόν πού θά ἀποτελέσει στό μέλλον τή Ζωή, τήν Ἀνάσταση καί τήν Ἐλπίδα τοῦ κόσμου γιά τή σωτηρία του, Σέ Αὐτόν πού θά "σπείρει" στίς πεινασμένες ψυχές μας τό "Θεῖο Σιτάρι", τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀρκεῖ ἐμεῖς νά Τόν δεχθοῦμε, νά Τόν ἀκούσουμε, νά Τόν νιώσουμε, νά Τόν ἀγαπήσουμε. Ἄς κάνουμε τήν καρδιά μας μία μικρή καί ζεστή φάτνη γιά νά γεννηθεῖ μέσα μας ὁ μικρός Χριστός, ὁ "ἀχώρητος παντί", καί τό ἄστρο τῆς Βηθλεέμ νά εἶναι τό φῶς πού θά φωτίζει τό σκοτεινό μονοπάτι τῆς ζωῆς μας. "Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί, ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός, ἀκολουθήσωμεν λοιπόν, ἔνθα ὁδεύει ὁ ἀστήρ...".

Σωτήριος Σαρβάνης
Φοιτητής Θεολογίας ΑΠΘ

 Χριστούγεννα 2015. Παραμονή τοῦ ἁγίου Νικολάου, καί ὅπως κάθε χρό­νο ἔ­τσι καί τώρα στολίζω τό σπίτι. Δέντρα, μπάλες, γιρλάντες, φωτοσωλῆνες καί ἀμέτρητα λα­μπάκια. Ἔχει νυχτώσει κι ἐγώ στά μπαλκόνια συνεχίζω τό στόλισμα. Παγώνουν τά δάχτυλά μου, ἀλλά οὔτε πού περνάει ἀπ᾽ τό μυαλό μου νά σταματήσω. Τό βλέμμα μου ὅμως σκοντάφτει στά σπίτια τοῦ χωριοῦ• σκοτεινά, βουβά, παραπονεμένα. Μόνο κανα-δυό ἔχουν κάτι νά φωτίζει, ἀλλά καί αὐτά πολύ δειλά, σάν νά ντρέπονται γιά τή χαρά τους ἤ γιατί ξεχωρίζουν ἀπό τά ὑπόλοιπα.

 Μιά γλυκειά μελαγχολία μ᾽ ἔχει σκεπάσει. Τί κρίμα, ἡ ἄγνοιά μας -κυρίως αὐτή- δέν μᾶς ἀφήνει νά ζήσουμε αὐτό τό θαυμαστό γεγονός. Γιατί δέν ξέρουμε τί γιορτάζουμε. Μᾶς μάθανε ὅτι γιορτάζω σημαίνει πλούσια δῶρα, τραπέζια, βιτρίνες, ἐξόδους. «Χωρίς αὐτά δέν γιορτάζω, ὁπότε ποιός ὁ λόγος νά στολίσω, ποιός ὁ λόγος νά χαρῶ φέτος», μᾶς φωνάζουν τά περισσότερα σπίτια. Μά εἶναι Χριστούγεννα...
 Τί κρίμα, ἀφήσαμε νά κλέψουν τή χαρά μας! Τά μάτια τῆς ψυχῆς εἶ­ναι κλειστά, μά ὁ Χριστός φωνάζει: «Ἐγώ ἦρθα στή γῆ γιά σένα, γιά σᾶς. Ἐγώ ἀπό Θεός ἔγινα ἄνθρωπος, ὑπέφερα, ταπεινώθηκα, σταυρώθηκα γιά σένα, γιά σᾶς. Καί σεῖς πῶς μπορεῖτε νά εἶστε λυπημένοι; Πῶς μπορεῖτε νά σιωπᾶτε σ᾽ αὐτό τό γεγονός καί τά λαμπάκια τῆς ψυχῆς σας νά τά ἔχετε καταχωνιασμένα; Πῶς μπορεῖτε νά μή γιορτάζετε;».
 Ἔχω τελειώσει τό στόλισμα καί ὁμολογῶ ὅτι ἡ σκοτεινιά τοῦ χωριοῦ μ᾽ ἐπηρέασε. Ὅλα εἶναι ἕτοιμα. Ὅ­μως γιά λίγο κοντοστέκομαι... νά τά βάλω στήν πρίζα, νά φωταγωγήσω ὅλο τό σπί­τι... Μά καί ἄν κάποιοι μοῦ ποῦν: «Ἔ, βέβαια τί ἀνάγκη ἔχεις ἐσύ;». «Γιατί νά μή στολίσεις;». Μιά μικρή ἐνοχή μέσα μου...
 Μά τί χαζές σκέψεις! Ὁ Χριστός ἦρθε στή γῆ γιά ὅλους μας, δέν ἔκανε ἐπιλογή ὁ Θεάνθρωπος. Δέν μίλησε σέ λίγους ἀφήνοντας στά σκοτάδια τῆς πλάνης τούς πολλούς. Δέν ἀγκάλιασε μόνο τούς ἁγίους. Τήν ἀγάπη του τήν ἅπλωσε παντοῦ, σάν τίς ἀκτίνες τοῦ ἥλιου.
 Ἔχω περάσει διάφορα Χριστούγεννα, πού ἀνάλογα μέ τήν ποσότητα τῶν ὑλι­κῶν ἀγαθῶν τά κατέτασσα σέ καλά ἤ σέ ἄσχημα. Χριστούγεννα ὅμως μέ Χριστό εἶναι ἡ πρώτη φορά πού θά κάνω. Γιορτάζω δέν σημαίνει θυμοῦμαι ἤ τιμῶ πανηγυρικά κάποιο γεγονός. Γιορτάζω σημαίνει ξαναζῶ αὐτό ἀ­κριβῶς πού ἔζησαν τότε.
 Μιά κυρία μοῦ εἶπε: Ἐμένα μ᾽ ἀρέσει τό Πάσχα, ὄχι τά Χριστούγεννα. Μά πῶς θά ἐρχόταν ἀνάσταση, ἄν δέν εἶχε προηγηθεῖ ἡ γέννηση... Τελικά τό νά λυπηθεῖς εἶναι πιό εὔκολο ἀπό τό νά χαρεῖς... Ὁ Χριστός ὅμως μᾶς θέλει χαρούμενους καί χαρά χω­ρίς Χριστό δέν ὑπῆρξε καί δέν θά ὑ­πάρξει ποτέ.
Καλά Χριστούγεννα!

Ἕνα μέλος τῶν Κύκλων μελέτης ἁγ. Γραφῆς

 Στίς ἀρχές τοῦ Ὀ­κτώβρ ἐ.ἔ., στό Παν­όραμα Θεσ­σα­λο­νί­κης, κοι­­μή­θη­κε   ἐν Κυ­­ρίῳ ὁ γνω­­στός στό παν­­­ελ­­λή­νιο καί σέ πολ­­­λές χῶ­ρες  τοῦ κό­σμου ἀρ­­­­­­­χι­­μαν­δρίτης π. Συ­μεών Κρα­γιό­πουλος.

 Μέ συγκίνηση χα­­­ράσ­σω αὐτές τίς γραμ­μές, κα­θώς θυμοῦμαι τούς πα­λιούς δεσμούς πού συνέδεσαν τόν ἐκ­λιπόντα μέ τήν Ἀδελφότητα ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ κατά τά φοιτητικά του χρόνια. Ἦ­ταν ἀ­πό τούς πρώτους οἰκοτρόφους τοῦ οἰ­κοτρο­φείου τῆς Ἀδελφότητος, στόν δεύτερο ὄ­ροφο πο­λυκαιρινῆς οἰκοδο­μῆς στήν ὁδό παλαιά Ἀριστοτέ­λους καί Σωκράτους. Ὑπῆρξε σύνοικος καί ὁμο­δί­αιτος νέων οἱ ὁποῖοι ἀναδείχθηκαν καταξιωμένες προσωπικό­τητες καί εὐ­εργέτησαν τήν κοινω­νία ὡς ἐ­πί­σκοποι, ἱερεῖς, ἱεροκήρυκες, συγ­γρα­φεῖς, εἰδι­κοί καί γενικοί σύμβουλοι ὑπουργῶν καί πρωθυπουργῶν, ἐκπαι­δευτικοί ὅλων τῶν βαθμίδων, δόκι­μοι κοινωνικοί ἐρ­γάτες, εὐλογημένοι οἰκογενειάρχες.
 Καταγόμενος ἀπό τή Ρητίνη Πιε­ρί­ας ὁ ἤδη μα­κα­ριστός γέροντας τε­λεί­ω­σε τίς γυμνασιακές σπου­δές του σέ καιρούς δύσκολους, τά πρῶτα χρό­νια μετά τή λήξη τῆς γερμανικῆς Κα­τοχῆς, καί ἦρθε στή Θεσ­σαλονίκη γιά νά σπου­δάσει στή Θεολογική Σχολή, πού μόλις εἶχε ἱδρυθεῖ τό 1942. Ὁ πό­θος του γιά τά ἱερά γράμματα παραμέ­ρισε κάθε ἄλ­λη ἐπιθυμία καί δυνατότητα. Μποροῦσε νά σπουδάσει σέ ὁ­ποια­δή­ποτε ἄλλη σχολή, αὐτός ὅμως πόθησε τή «σχολή τῶν σχολῶν», τή Θεολο­γι­κή. Ἀλλά ἔ­με­λλε νά ἐκπληρωθεῖ αὐτός ὁ πόθος με­τά ἀπό πολ­λές περι­πέτειες: Ὁ μικρός ἀ­ριθμός τῶν ἐγ­γραφέντων δέν δικαιο­λο­γοῦσε τή λειτουργία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς. Ἔτσι ὁ Κωσταντῖνος -αὐτό ἦ­ταν τό βα­φτι­στι­κό του ὄνομα- ἀναγκά­σθηκε νά γυρίσει στό χωριό, στίς σκλη­ρές ἀγρο­τικές ἐργασίες, πού τοῦ κλη­ροδότησαν προβλήματα ὑ­γείας, τά ὁ­ποῖα τόν συνό­δευαν σέ ὅλη τή ζωή του ὡς ἕνας «σκόλοψ τῇ σαρκί».
 Ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ δέχθηκε ἀρ­γό­τερα τήν εἴδηση ὅτι ἡ Πολιτεία μέ σχε­τικές διατάξεις διευκόλυνε τούς ἐγγε­γραμμένους σέ πανεπιστημιακές σχ­ο­λές νά προσέλθουν στίς ἐξετάσεις χω­ρίς προηγούμενη φοίτηση. Ἔτσι ξα­ναῆρθε στή Θεσσαλονίκη. Τότε ἦταν πού τόν γνωρίσαμε, ἕνα ξανθό σγου­ρό­μαλ­λο ἀγροτόπαιδο, μέ χέ­ρια ροζια­σμέ­να ἀπό τή δουλειά καί μέ προ­βλήματα στή σπονδυ­λι­κή στήλη, ἀλ­λά καί μέ ἕνα κα­θαρό γαλα­νό βλέμμα. Βρῆκε φι­λόξενη στέγη στό φοιτητικό οἰ­κοτρο­φεῖο τῆς Ἀπολυτρώσεως. Ἁπλός καί εὐκί­νητος, εἰλικρινής καί πρόθυμος κέρδισε τή συμπάθεια καί ἀγάπη ὅλων. Ἐντάχθηκε στό Τμῆμα τῶν νέων τῆς Ἀ­δελφότητος καί στή χορωδία, λαμβάνοντας ἐνεργό μέρος σέ κάθε ἐκδή­λωση. Ἦ­ταν ἀπό τούς καλούς μαθητές στό «Σχο­λεῖο τοῦ Χριστοῦ», καί ὁ τότε πνευ­μα­τι­κός τῆς Ἀδελφότητος μακαριστός π. Τι­μόθεος Πα­πα­μιχαήλ τόν συμπαθοῦσε ἰδι­αίτερα. Ἐ­κτιμώντας τόν ζῆλο τοῦ νεαροῦ φοι­τητοῦ καί τήν ἀπόφασή του νά ἀφο­σι­ωθεῖ στά ἱερά γράμματα στάθηκε δίπλα του μέ σοφία καί στοργή. Θυμοῦμαι μέ πόση μέριμνα φρόντισε γιά τή νοση­λεία τοῦ Κωσταντίνου στό θερα­πευτή­ριο τῆς Βού­λας Ἀθηνῶν, πῶς τόν ἐπι­σκεπτό­ταν συ­χνά γιά νά τόν ἐνισχύσει, κα­θώς καί τίς εἰδικές λειτουργικές συ­νά­ξεις πού μᾶς ἔκα­νε στή Θεσσαλο­νίκη, γιά νά προσευχηθοῦμε ὅλοι ὑπέρ ὑ­γεί­ας τοῦ μαθητοῦ τοῦ «Σχολείου τοῦ Χρι­στοῦ». Τόν στήριζε «μένειν ἐν Χρι­στῷ» καί τόν κα­τάρ­τιζε ὥσ­τε ἐν καιρῷ νά ἀ­ξιωθεῖ τῆς θεϊ­κῆς ἀνα­θέ­σεως «ποί­μαινε τὰ πρόβατά μου». Οἱ δύο αὐτές φρά­σεις ἀποτελοῦσαν τίτλους φυλ­λα­δίων μέ τά ὁποῖα μᾶς καλλιεργοῦσε ὁ π. Τιμόθεος στό «Σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ».
 Μετά τό πέρας τῶν σπουδῶν του ὁ Κωσταντῖνος, μέ τή συγκατάθεση καί ἐνέργεια τοῦ πνευματικοῦ του πατέρα προσ­­ῆλθε στίς τάξεις τοῦ ἱεροῦ κλή­ρου, γιά νά γίνει ποιμένας τῶν λογικῶν προβά­των τοῦ Κυρίου, ὅπως βαθιά τό ἐπιθυμοῦ­σε. Ὡς ἀρχιμανδρίτης Συμεών πλέον θά ἐργασθεῖ ἐπί πολλές δε­κα­ετίες μέ σοφία καί γνώση, ἀλλά καί μέ ἁπλότητα καί ταπείνωση ὡς ἱεροκή­ρυ­κας, κατηχητής καί πνευματικός. Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ χάρηκε πλούσιους τούς καρπούς τῆς διακονίας του. Χι­λιάδες οἱ ψυχές πού στηρίχθηκαν κον­τά του, ξε­κουράσθηκαν στό πετραχήλι του, καθο­δηγήθηκαν μέ τή συμ­βουλή του. Ἀλλά γι’ αὐτά θά γράψουν οἱ ἴδιοι οἱ εὐεργε­τημένοι μαθητές του, πού τά ἔζησαν, καί οἱ συνεχι­στές τοῦ ἔργου του.
 Ἐγώ μέ τό σημείωμα αὐτό θά ἤ­θε­λα ταπεινά ἐκ μέρους καί ὅλης τῆς Ἀ­δελφότητος, ἰδιαίτερα τῶν παλαιῶν με­λῶν, πού προσωπικά τόν γνωρίσαμε, νά εὐχηθῶ ὁ Κύριος, πού κατέστησε τόν ἄ­ξιο δουλευτή του Συμεών ἱερουργό τῶν Μυστηρίων Του ἐδῶ στή γῆ, νά τόν ἀξι­ώσει καί στό ὑπερουράνιο θυσια­στήριο νά Τόν ὑμνεῖ. Ἐκεῖ νά δέεται καί γιά τίς ψυχές πού ἐδῶ στή γῆ ἀγάπησε καί γιά τήν προκοπή ὅλου τοῦ ἔργου τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας του. Συμεών, ἀρχιμαν­δρί­του καί πνευματικοῦ, αἰωνία ἡ μνήμη!

Δημήτριος Χαρίσης

  Κάθε φορά πού μπαίνει ὁ Δεκέμ­βρι­ος, κυριαρχεῖ στόν νοῦ καί στήν καρδιά κά­θε πιστοῦ μία εἰκόνα: αὐτή τῆς γέννησης τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ὀρθόδοξη ἁγιογραφία περικλείει σ’ αὐτή τήν εἰκόνα βαθιά θεολογικά μηνύματα. Ἀξίζει, λοιπόν, νά ἐνσκήψουμε κι ἐμεῖς λίγο πιό προσεκτι­κά καί νά προσλάβουμε τά ὑψηλά μηνύματα πού ἐκπέμπει κάθε ἀπεικονιζόμενο στοιχεῖο.
  Ὁ Χριστός μας γεννιέται μέσα σέ ἕνα σπήλαιο. Τό μαῦρο χρῶμα στό ἐσωτερικό του παραπέμπει στό σκοτάδι τοῦ προχριστιανικοῦ κόσμου, στόν ζόφο στόν ὁποῖο ἦταν βυθισμέ­να τά ἔθνη πρίν ἀπό τόν ἐρ­χομό τοῦ Σωτήρα.  Ἔρχεται στόν νοῦ μας ὁ λό­γος τοῦ προφήτη  Ἠσαΐα, «ὁ λα­ὸς ὁ πορευόμενος ἐν σκότει, ἴδετε φῶς μέ­γα» (9,2).
  Τό φῶς πού ἔρχεται στόν κόσμο εἶναι ἀσφαλῶς τό θεῖο Βρέφος καί δηλώνεται πιό συγκεκριμένα μέ μία ἀκτίνα πού κατέρχεται ἀπό τόν οὐ­ρα­νό καί ἀκουμπᾶ στό σπήλαιο. Εἶναι φῶς θεῖο, τό ἄκτιστο φῶς πού καταυγάζει τό μυστήριο. Σέ κάποιες εἰκόνες, στή μέση τῆς διαδρομῆς τῆς ἀκτίνας διακρίνεται ἕνα ἀστέρι, κατά τήν ἁ­γιογραφική διήγηση σχετικά μέ τόν ἀστέρα πού ἔστεκε πάνω ἀπό τή φάτνη καί μήνυε τό γεγονός.
  Τό κεντρικό πρόσωπο, ὁ νεογέννητος Θεάνθρωπος, φεγγοβολεῖ.  Ἡ ἁγιογράφη­ση ἀκολουθεῖ τήν εὐαγγελική διήγηση πι­στά καί ἐμφανίζει τό θεῖο Βρέφος σπαργα­νωμένο. Τά σπάργανα ὑπαινίσσονται ἤδη ἀπό τή γέννηση τοῦ Κυρίου τά σάβανα τῆς ταφῆς του, ἀλλά καί ἡ φάτνη στήν ἀπεικόνισή της θυμίζει περισσότερο τόν τάφο.
  Δίπλα στόν Χριστό δεσπόζει ἡ Παν­αγία Δέσποινα. Εἶναι ἡ μεγαλύτερη μορ­φή στήν εἰκόνα, καθώς αὐτή ὑπῆρξε ὁ μεγάλος συνεργάτης τοῦ Θεοῦ στήν ἐνανθρώπηση. Συνεσταλμένη, σεμνή, σιωπηλή. Μπροστά στό ἀπόκρυφο μυστήριο «ῥᾷον σιωπή». Κάποτε τό πρόσωπό της εἶναι στραμμένο ἔξω ἀπό τό σπήλαιο. Μέ αὐτή τή στάση οἱ ἁγιογράφοι ἀποδίδουν τό δέ­ος τῆς Παναγίας ἐνώπιον τοῦ ἀπορρήτου θαύματος τῆς Γέννησης. Εἶναι φανερή ἡ τρυφερότητά της, ἀλλά ταυτόχρονα διατηρεῖ μία ἀπόσταση ὑπαγορευμένη ἀπό τή γνώση τῆς θεό­τητας. Εἶναι ἡ μόνη πού καταλαβαίνει πλήρως ὅτι μπροστά της βρίσκεται ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός καί διστάζει νά κοιτάξει.
  Μέσα στό σπήλαιο κοντά  στόν Χριστό βρίσκονται δύο ζῶα, ἕνα βόδι κι ἕνας ὄνος. Καί πάλι πίσω ἀπό αὐτή τήν ἀπεικόνιση θά συναντήσουμε τόν προφήτη  Ἠ­σαΐα καί τά σκληρά ἐλεγκτικά του λόγια γιά τήν ἄλογη ἀνθρωπότητα· «ἔγνω βοῦς τὸν κτησάμενον καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ· Ἰσραὴλ δέ με οὐκ ἔγνω καὶ ὁ λαός με οὐ συνῆκεν» (1,3). Μᾶς προτρέπει ἡ εἰκόνα δυναμικά νά μή φανοῦμε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἀλογότεροι τῶν ἄλογων ζώ­ων πού ἀναγνώρισαν τόν Δημιουργό τους καί τόν προσκύνησαν. Τό βόδι ἐκπροσωπεῖ τούς ἐθνικούς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ὁ ὄνος τούς Ἰουδαίους. Ἐνυπάρχει, ὡσ­τόσο, στά δύο ζῶα κι ἕνα ἀκό­μη σημαινόμενο: Τό ὀνάριο ἐκ­φράζει τήν ταπείνω­ση τοῦ Κυρίου μας πού γίνεται ἄν­θρωπος, ἐνῶ ὁ βοῦς ὡς θυτικό ζῶο δηλώνει πώς ὁ Χριστός ἦρθε στή γῆ γιά νά θυσιαστεῖ ὑ­πέρ τῆς τοῦ κόσμου σωτηρίας.
  Προχωρώντας ἔξω ἀπό τό σπήλαιο συναντοῦμε τόν Ἰωσήφ. Πολύ σοφά ἡ  ὀρ­θόδοξη ἁγιογραφία δηλώνει μέ αὐτή τήν τοποθέτησή του στήν ἄκρη τῆς εἰκόνας ὅτι ἁπλῶς ὑπουργεῖ τό μυστήριο, δέν μετέχει. Δέν ἀνήκει στήν ἁγία οἰκογένεια, ἀλ­λά διακονεῖ ὡς προστάτης τοῦ θείου Βρέ­φους καί τῆς μητέρας του. Συνήθως κάθεται προβληματισμένος, προφανῶς γιατί τό μυστήριο τῆς ἐνανθρώπησης  δέν εἶναι εὔ­κολο νά τό συλλάβει ἀνθρώ­πι­­νος νοῦς.
  Ἡ εἰκόνα πλαισιώνεται ἀπό τίς μορφές τῶν ἀγγέλων. Ντυμένοι μέ ἀρχαῖα ἐνδύματα, ἔχουν πλούσια κό­μη πού δηλώνει τά πολλαπλά χαρίσματά τους καί μία κορδέλα πού συμβολίζει τό «μάζεμα», τή συν­εχῆ συγ­κέν­τρωση τοῦ νοῦ στόν Θεό. Κάποιοι ἄγγελοι σκύβουν μέ σεβασμό πρός τό σπήλαιο, ἄλλοι δοξολογοῦν τόν Θεό στραμμένοι πρός τά οὐράνια καί ψάλλουν τό «δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰ­ρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λκ 2,14), ἐνῶ ἕνας ἄγγελος μεταφέρει τό χαρμόσυ­νο ἄγγελμα στούς  ποιμένες ὅτι «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ» (Λκ 2,11).
  Οἱ βοσκοί εἶναι ἐκεῖνοι οἱ πρῶτοι ἁ­πλο­ϊ­κοί ἄνθρωποι πού πληροφορήθηκαν «τὸ ῥῆμα τοῦτο τὸ γεγονός» (Λκ 2,15) κι ἔσπευσαν νά  προσκυνήσουν τόν σωτήρα Χριστό. Συνοδεύονται ἀπό τά πρόβατά τους, πού πιθα­νόν νά ἀποτέλεσαν καί δῶ­ρο πρός τόν Ἐμμανουήλ, ἐνῶ ἄλλοτε ἀ­πεικονίζονται μέ φλογέρες· ἑνώνουν κι αὐτοί τό χαρμόσυνο τραγούδι τους μέ τό ἆσμα τῶν ἀγγέλων, συγχορεύουν γῆ καί οὐρανός. Ἀντιπροσωπεύ­ουν τήν καλοκάγαθη μερίδα τῶν ἀν­­θρώπων πού πίστεψαν καί λάτρεψαν ἀμέσως τόν Χριστό ὡς τόν ἀναμενόμενο Μεσσία.
  Στήν εἰκόνα ἁγιογραφοῦνται καί οἱ Μάγοι, παρόλο πού δέν προσκύνησαν τή βραδιά τῆς Γέννησης. Ἄλλοτε πάνω στίς καμῆλες τους κι ἄλλοτε σέ ἄλογα κρατώντας τά δῶρα τους ἐμ­φανίζονται στό σπήλαιο. Εἶναι οἱ σο­φοί τῆς ἐποχῆς τους κι ἀντιπροσωπεύουν τά ἔθνη, τούς ἀναζητητές τῆς Ἀλήθειας ἔξω ἀπό τόν χῶρο τοῦ Ἰσραήλ. Ἡ παρουσία τους παροτρύνει τούς ἀνθρώπους τοῦ πνεύματος ὅλων τῶν αἰώ­νων νά ἀναγνωρίσουν τή σοφία στό πρόσ­ωπο τοῦ Χριστοῦ, νά φωτιστεῖ ὁ δρόμος τους ἀπό τόν ἀ­στέρα καί νά κατακτήσουν τήν κατεξοχήν γνώση, πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τή γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἄν κοιτάξουμε τούς μάγους προσεκτικά, διαπιστώνουμε στίς μορφές τους τή δια­φο­ρε­τική τους ἡλικία· μία ἀκόμη λεπτο­μέ­ρεια τῆς ὀρθόδοξης εἰκόνας πού σηματοδοτεῖ πώς ὁ Χριστός ἦρθε γιά κά­θε ἡλικία.
  Ἡ ὀρθόδοξη παράδοση ἀπεικονίζει  τή Γέννηση συμβολικά καί ἀντιρρεαλιστικά, χωρίς ρομαντισμούς καί συναισθηματισμούς. Στεκόμαστε μέ δέος, μέ συγκί­νηση μπροστά στήν εἰ­κόνα τῆς Γέννησης. Καί παρακαλοῦμε καί ἱκετεύουμε τόν Ἐμμανουήλ νά λειτουργήσει μέσα μας, νά δράσει. Κάθε ἀπεικονιζόμενο πρόσωπο ἤ στοιχεῖο νά ἀκουμπήσει τό μήνυμά του στήν καρδιά μας, νά τό μελετήσουμε προσ­­ευχητικά, κατανυκτικά, νά μποῦμε κι ἐμεῖς σέ μιά γωνιά τῆς εἰκόνας μαζί μέ τούς πιστούς ὅλων τῶν αἰώνων καί νά προσκυνήσουμε τό γεγονός πού ἄλλαξε τή ζωή μας…

Ἀγγελική Τσιραμπίδου
Φιλόλογος

"Ἀπολύτρωσις", Δεκ. 2015

 Ἡ παγκοσμιοποιημένη ἐποχή μας καί ἡ νέα τάξη πραγμάτων, ἐνῶ ὅλο καί πιό πολύ καθιερώνει παγκόσμιες ἡμέρες καί γιορτάζει γενέθλια, ἐκτοπίζοντας τήν ὀνομαστική ἑορτή, δυσκολεύεται νά ἀποδεχτεῖ καί νά γιορτάσει τόν παγκόσμιο καί σωτήριο σταθμό τῆς ἱστορίας, τά γενέ­θλια τοῦ Χριστοῦ.
 Εἶναι γνωστό, βέβαια, ὅτι καί στό πα­ρελ­θόν πολλές φορές ἐπιχειρήθηκε ἡ κατάργηση τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων. Τό 1644 στή Βρεττανία ὁ Ὄλιβερ Κρόμγουελ καί τό κόμμα τῶν που­ριτα­νῶν θέλησαν νά καταργήσουν μέ νόμο τά Χριστούγεννα. Ἐπίσης, στήν κομμουνιστική Ρωσία εἶχαν ἀπαγορευθεῖ τά Χριστούγεννα ἀπό τό 1917 ὥς τό 1990, τότε καί κατέρρευσε τό καθεστώς καί ἐξῆλθε νικητής τό θεῖο Βρέφος. Ἡ χειρότερη ὅμως πολεμική κατά τῶν Χριστουγέννων εἶναι αὐτή τῆς ἐκκοσμίκευσης, ἡ ὁποία ὑποβαθμίζει τό ὑπερκόσμιο γεγο­νός σέ ἐγκόσμιο καί τό ἐγκλωβίζει μέ­σα σέ στενά ὑλιστικά πλαίσια. Φθά­σα­με ἔτσι νά προβάλλουμε μία ἐντελῶς εἰ­δωλο­λατρική ἀτμόσφαιρα στά σπίτια μας καί στήν κοινωνία μας καί τό ὅλο σκηνικό νά συμβάλλει στή «μαγεία τῶν Χριστου­γέν­νων».
 Στίς Η.Π.Α. καί σέ πολλές εὐρω­παϊκές χῶρες, γιά νά μήν προσβληθοῦν τάχα οἱ ἀλλόθρησκοι, ἐ­πιδίδονται σέ μία προσ­πάθεια ἀπάλειψης κάθε ἀναφορᾶς στά Χριστούγεννα. Δύσκολα βρίσκεις καί στή χώρα μας πιά στήν ἀγορά εὐχετήριες κάρτες πού νά ἀναγράφουν «καλά Χριστούγεννα». Συντονισμένες στό ἴδιο μῆ­κος κύματος καί οἱ μεγάλες ὁδικές ἀρτηρίες ἐκπέμπουν μέσῳ φωτεινῶν ἐπιγρα­φῶν τό μήνυμα «Καλές Γιορτές».
  Στά σχολεῖα, ἐπίσης, τά ἐγχειρίδια καθόλου δέν βοηθοῦν τούς μαθητές μέ­σα ἀπό τό ὑλικό τους νά προσεγγίσουν τό μυστήριο τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως. Οἱ χριστουγεννιάτικες γιορτές τους -κι αὐ­τές ἐν πολλοῖς ἀλλοιωμένες- παρουσιάζουν πλήν ἐξαιρέσεων καλικαντζάρους καί ξωτικά! Τί κρίμα! Ὁ Χριστός ἦρθε νά μᾶς ἀπαλλάξει ἀπό τήν πολυαρχία τῶν εἰδώλων κι ἐμεῖς προσπαθοῦμε νά τά ἀναστήσουμε διά τῆς βίας.
  Ἐπιπλέον, ἡ παγκοσμιοποίηση κατάφερε δυστυχῶς νά μᾶς κάνει νά πιστέψουμε πώς Χριστούγεννα χωρίς χριστου­γεννιάτικο δένδρο δέν ὑφίστανται!  Κατέληξε μάλιστα νά γίνει τό παγκόσμιο σύμβολο τῶν Χριστουγέννων, ἐνῶ πα­ράλ­ληλα πέτυχε νά βρίσκεται στό ἐπίκεντρο τῆς ἑορτῆς, ἀποσπώντας τήν προσ­ο­χή μας καί ἀπό Αὐτό ἀκόμη τό Θεῖο Βρέφος.
  Κι ὅπως δέν νοοῦνται Χριστούγεννα χωρίς δένδρο, ἔτσι δέν νοοῦνται Χρι­στού­γεννα χωρίς «Ἁι-Βασίλη». Ὁ «Σάντα Κλάους», ὅπως τόν λένε οἱ Δυτικοί -ὄ­νο­μα πού παραπέμπει στόν ἅγιο Νικόλαο-, δέν ἔρχεται πιά ἀπό τήν Καισάρεια ἀλλά ἀπό τόν Βόρειο Πόλο, χορηγίαις τῆς Coca-Cola Ἑλλάδος καί πάσης ὑφηλίου. Βεβαίως καμία σχέση δέν ἔχει μέ  τίς σεπτές ἀσκητικές μορφές τῶν ἁγίων Νι­κολάου καί Βασιλείου.
  Τό πιό ἀπογοητευτικό εἶναι ὅτι ἡ θεία Λειτουργία τῶν Χριστουγέννων ἔχει ἀντικατασταθεῖ  ἀπό τά ξενύχτια, τά «ρεβεγιόν» καί τή χαρτοπαιξία. Τόσο ὅμως ὁ 43ος κανόνας τῶν Ἀποστόλων, ὅσο καί ὁ 50ός τῆς ΣΤ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καταδικάζουν μέ ἀφορισμό τούς πιστούς πού παίζουν μέ χρήματα! 

  Ἀκόμη πολλοί στήν Ἑλλάδα τῆς κρίσης καί τῆς φτωχολογιᾶς ὀργανώνουν κατά μόνας ἤ συλλογικά ἀποδράσεις ἐν­τός καί ἐκτός Ἑλλάδος. Μεταξύ τῶν ἄλ­λων προσφιλής προορισμός ἐσχάτως ἀ­ποδείχθηκε  ὁ «Μύλος τῶν Ξωτικῶν» στά Τρίκαλα. Πέρυσι ὀκτακόσιες χιλιάδες Ἕλληνες «ὀρθόδοξοι» τίμησαν δεόντως «τό μεγαλύτερο ἐργοστάσιο παραγω­γῆς παιχνιδιῶν, χαρᾶς, δημιουργίας, ἐλ­πί­δας», ὅπως μέσῳ διαφημίσεων αὐτοχαρακτηριζόταν. Μεγαλεπήβολοι οἱ στόχοι του: «Νά σκορπίσουν καί πάλι τά χαμόγε­λα, πού τόσο μά τόσο μᾶς ἔχουν λείψει. ... Ὁ Ἁι-Βασίλης καί τά ξωτικά γιά πρώ­τη φορά μοιράζονται μαζί μας τά πολύ καλά κρυμμένα μαγικά μυστικά τῆς ἐπιτυχημένης ὅλα αὐτά τά χρόνια ἀ­πο­στο­λῆς τους».
  Γιά ὅλη αὐτή τήν ἀντι-χριστουγεννιάτικη περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα καί τή βεβήλωση τῆς γέννησης τοῦ Χριστοῦ ὅ­ποιος σέβεται τόν Χριστό καί τήν Ἑλλάδα αἰσθάνεται ἱερή ἀγανάκτηση. Μήπως ἐν τέλει ζοῦμε σέ κοινωνία νεο-εἰδωλολατρική, πού ὅλο καί περισσότερο ἀποϊεροποιεῖ τά Χριστούγεννα καί ἀντικαθιστᾶ τήν ἀναφορά στό σωτήριο ἐπέκεινα μέ νέα εἴδωλα, ξόανα καί ὑλικά ἀγαθά; Μέ θρασύτητα παρατηροῦμε νά γκρεμίζεται ὅ,τι ἔχει ἀπομείνει ἀκόμη ὄρθιο ἀπό τά ἁγνά ἤθη καί ἔθιμα τοῦ ὀδυνώμενου λα­οῦ μας καί νά ἰσοπεδώνονται τά αἰώνια ἰδανικά μας. Πῶς ἡ ψυχή πού διψᾶ γιά ἀλήθεια καί ἀγάπη νά ξεδιψάσει πρα­γματικά μέ τέτοια ὑποκατάστατα; Πῶς νά γεμίσει μέ χαρά καί πληρότητα, ὅταν ἀπό τά Χριστούγεννα λείπει αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Χριστός; Ἀποτέλεσμα: Γευόμαστε «τά Χριστούγεννα τῆς μοναξιᾶς, τῆς μελαγχολίας, τῆς κατάθλιψης». Νά οἱ καρποί τῆς ἄσωτης γιορτῆς!
 Θά πρέπει νά τό καταλάβουμε ὅτι σήμερα προπαντός ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό αὐ­τή τή ζωοδότρα πηγή, γιά νά παραμυ­θήσει τόν πόνο μας καί νά φωτίσει τά σκο­τάδια μας. Ἡ πολλαπλή κρίση πού βιώνουμε δέν μπορεῖ νά ἀντιμετωπισθεῖ ἀποτελεσματικά, ἄν δέν χρησιμοποιή­σουμε ἰσχυρά καί δοκιμασμένα πνευματικά ἀντίδοτα: τήν πίστη καί τήν ἐλπίδα μας στόν παντοδύναμο Κύριό μας καί τήν προσκύνηση τοῦ νηπιάζοντος Θεοῦ.
  Καί καθώς ὅσοι ἐπιμένουν νά γιορτάζουν ρωμαίικα Χριστούγεννα βρίσκουν τήν εὐκαιρία αὐτές τίς ἡμέρες νά ξεφυλλίσουν λίγο Παπαδιαμάντη ἤ Κόντογλου, κλείνουμε μέ ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τόν δεύτερο, ἀφοῦ φέτος συμπληρώνονται πενήντα χρόνια ἀπό τήν κοίμησή του: «Ἀ­δέλφια μου, φυλάξτε τά ἑλληνικά συνήθειά μας, γιορτάστε ὅπως γιορτάζανε οἱ πατεράδες σας, καί μή ξεγελιόσαστε μέ τά ξένα κι ἄνοστα πυροτεχνήματα. Οἱ δι­κές μας οἱ γιορτές ἀ­δελ­φώνουν τούς ἀν­θρώπους, τούς ἑνώνει ἡ ἀγάπη τοῦ Χρι­στοῦ. Μήν κάνετε ἐπι­δείξεις. ῾῾Εὐ­φράν­θητε ἑορτάζοντες᾽᾽. Ἀ­κοῦστε τί λένε τά παιδάκια πού λένε τά κάλαντα:  ῾῾Καί βάλετε τά ροῦχα σας, εὔ­μορφα ἐνδυ­θῆτε, στήν ἐκκλησίαν τρέξετε, μέ προθυμίαν μπῆτε, ν’ ἀκούσετε μέ προσοχήν ὅλην τήν ὑμνωδίαν, καί μέ πολλήν εὐλάβειαν τήν θείαν Λειτουργίαν. Καί πάλιν σάν γυρίσετε εἰς τό ἀρ­χοντικόν σας, εὐθύς τραπέζι στρώσετε, βάλτε τό φαγητόν σας. Καί τόν σταυρόν σας κάνετε, γευθῆτε, εὐ­φρανθῆτε. Δῶ­στε καί κανενός φτωχοῦ ὅστις τό ὑστερεῖται᾽᾽».

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Φιλόλογος - Θεολόγος

"Ἀπολύτρωσις", Δεκ. 2015

  Μιά ἀπό τίς κατηγορίες τῶν φαρισαίων σέ βάρος τοῦ Χριστοῦ ἦταν ὅτι ὁ Χριστός συναναστρεφόταν τούς τελῶνες. Οἱ τελῶνες εἶχαν τή γενική καταφρόνια τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ. Θεωροῦνταν δοσίλογοι καί ἁμαρτωλοί, διότι συνεργάζονταν μέ τίς ἀρχές τῆς ρωμαϊκῆς κατοχῆς στήν εἴσπραξη τῶν φόρων, πού γινόταν στίς λαϊκές ἀγορές τήν ἡμέρα τοῦ Σαββάτου. Δηλαδή ἦταν δοσίλογοι ὡς ἐθνικοί μειοδότες καί ἁμαρτωλοί ὡς παραβάτες τῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου, πού ὅριζε ὁ μωσαϊκός νόμος.
  Ὁ Χριστός δέν περιφρονοῦσε κανέναν ἄνθρωπο καί φυσικά οὔτε τούς τελῶνες. Μερικούς ἀπό αὐτούς μάλιστα τούς ἔκαμε ἀποστόλους του, ὅπως τόν ἀπόστολο Ματθαῖο. Πήγαινε στά σπίτια τους, ὅπως ἔκαμε στήν περίπτωση τοῦ ἀρχιτελώνη Ζακχαίου. Συμμετεῖχε στά δεῖπνα πού ὀργάνωναν καί συνέτρωγε μαζί τους. Ἡ συμπεριφορά αὐτή τοῦ Χριστοῦ ἦταν πρόκληση γιά τούς φαρισαίους, πού εἶχαν θεοποιήσει τήν τυπική ἐφαρμογή τοῦ νόμου. Σχολίαζαν πικρόχολα στούς μαθητές του Κυρίου: Γιατί ὁ διδάσκαλός σας συντρώγει μέ τελῶνες, πού εἶναι ἁμαρτωλοί; Ὁ Χριστός ἀπέκρουε τήν κατηγορία τῶν φαρισαίων μέ τόν ἰσχυρισμό ὅτι ὁ ρόλος του ἦταν νά θεραπεύει τούς ἀνθρώπους καί ὄχι νά τούς κρίνει. Ἔπρεπε ἑπομένως νά μή σταθεῖ στόν τύπο, πού ἐπέβαλε τήν περιφρόνηση τῶν ἁμαρτωλῶν, ἀλλά νά προχωρήσει στή οὐσία, πού ἦταν ὅτι καί οἱ τελῶνες ὡς παιδιά τοῦ Θεοῦ χρειάζονταν θεραπεία καί σωτηρία.
  Ἄλλη βασική κατηγορία τῶν φαρισαίων ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ ἦταν ὅτι ὁ Χριστός ὁ ἴδιος παραβίαζε τήν ἀργία πού ὅριζε ὁ μωσαϊκός νόμος, διότι θεράπευε ἀρρώστους τήν ἡμέρα τοῦ Σαββάτου. Πράγματι ὁ Κύριος ἔκαμε πολλές θεραπεῖες ἡμέρα Σαββάτου. Θεράπευσε τόν ἐκ γενετῆς τυφλό, τόν παράλυτο πού τοῦ εἶπε μάλιστα νά κουβαλήσει τό κρεβάτι του μέρα ἀργίας, τή συγκύπτουσα καί τόν χωλό στή συναγωγή κτλ. Τό ἐπιχείρημα τοῦ Κυρίου ἦταν ὅτι ἡ ἀργία τοῦ Σαββάτου ἦταν ἕνας τύπος, πού ἔγινε γιά νά ἐξυπηρετεῖ τόν ἄνθρωπο καί ὄχι νά τόν καταδυναστεύει. Ἔβαζε δηλαδή τόν ἄνθρωπο πάνω ἀπό κάθε νομική διάταξη. Προτιμοῦσε τήν οὐσία πού ἐξυπηρετοῦσε τόν ἄνθρωπο καί ὄχι τόν τύπο πού τόν ταλαιπωροῦσε.
  Ἀκόμα καί ἄλλες κατηγορίες σχετικές μέ παράβαση τυπικῶν διατάξεων τοῦ νόμου διατύπωναν οἱ φαρισαῖοι ἐναντίον τοῦ Κυρίου. Τόν κατηγοροῦσαν ὅτι δέν νήστευε ὅπως ὅριζε ὁ νόμος, ὅτι δέν τηροῦσε τούς κανόνες καθαρμοῦ πρίν ἀπό τό γεῦμα καί τό δεῖπνο κτλ. Ὁ Χριστός σέ ὅλες τίς περιπτώσεις τῶν κατηγοριῶν αὐτῶν ὑπενθύμιζε τόν προφητικό λόγο «ἔλεον θέλω καί οὐ θυσίαν». Δηλαδή ἀπέκρουε τίς φαρισαϊκές κατηγορίες μέ τή θέση ὅτι ὁ Θεός δέν ζητᾶ ἀπό τούς ἀνθρώπους δυσβάστακτα βάρη καί ἐξωτερικές τυπολατρίες, ἀλλά ἀγάπη καί εἰλικρινῆ εὐσέβεια.
  Εἶναι πάρα πολύ σημαντική ἡ θέση αὐτή τοῦ Κυρίου καί μᾶς ἀφορᾶ ὅλους. Γι’ αὐτό τά ἱερά εὐαγγέλια περιέσωσαν τά περιστατικά πού τήν προκάλεσαν. Κάποιες φορές μερικοί χριστιανοί φαρισαΐζουμε, χωρίς ἴσως νά τό καταλαβαίνουμε. Περιορίζουμε τή χριστιανικότητά μας σέ σκέτη τυπολα¬τρία ἤ τό πολύ-πολύ σέ ξερή καθηκοντολογία.
  Νομίζουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος γίνεται σωστός χριστιανός μόνο καί μόνο μέ τήν ἐξωτερική συμμόρφωσή του πρός τίς λατρευτικές καί ἠθικές διατάξεις τῆς Ἐκκλησίας. Ξεχνοῦμε τή βεβαίωση τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὅτι τίποτε δέν εἴμαστε καί ὅταν ἀκόμα φτάσουμε τούς ἀγγέλους σέ γλωσσολαλιές καί ὅταν ψωμίσουμε ὅλα τά ὑπάρχοντά μας καί τά διανείμουμε στούς φτωχούς, ἐάν δέν ἔχουμε ἀγάπη μέσα μας. Δέν καταλαβαίνουμε ὅτι, ὅταν ὑπερτονίζουμε τήν ἐξωτερική συμμόρφωσή μας σέ τύπους καί νόμους, κινδυνεύουμε νά περιπέσουμε στή δαιμονική ψευδαίσθηση τῆς αὐτάρκειας. Δηλαδή ἐπειδή τηροῦμε τίς τυπικές διατάξεις τῆς Ἐκκλησίας, φτάνουμε κάποτε νά νιώθουμε ὅτι μέ τό σπαθί μας κερδίζουμε καί τή σωτηρία. Γι’ αὐτό στίς περιπτώσεις αὐτές δυσκολευόμαστε νά εὐγνωμονοῦμε «ἐκ βαθέων» τόν Θεό. Γιατί δέν αἰσθανόμαστε τή δωρεά Του.
  Ὅμως ὅταν οἱ Χριστιανοί καταληφθοῦν ἀπό τήν ψευδαίσθηση αὐτή, ὅτι μέ τή δική τους τήρηση τῶν νόμων ἐξασφαλίζουν τή χριστιανικότητα, μοιραῖα καταλαμβάνονται ἀπό τήν σατανική ἔπαρση· ξεχωρίζουν τούς ἑαυτούς τους ἀπό τούς ἄλλους· θεωροῦν ἁμαρτωλούς καί καταδικασμένους ὅσους δέν συμφωνοῦν μαζί τους στήν τυπολατρική καί νομικίστικη νοοτροπία τους, περιχαρακώνονται σέ κλειστές κάστες, ἀποκόπτονται ἀπό τήν ἐνοριακή Ἐκκλησία, αὐτοθεωροῦνται οἱ «ἐλίτ» τῆς Ἐκκλησίας, θυμίζουν μέ τή συμπεριφορά καί τό ἦθος τους τήν ἄψογη ἐμφάνιση, ἀλλά ὕπουλη καί δολερή ψυχή τῶν φαρισαίων. Εἶναι οἱ χριστιανοί τῶν τύπων, πού δέν γεύτηκαν, παρ’ ὅλες τίς ἐπίπονες ἴσως προσπάθειές τους, τή χαρά καί τήν οὐσία τῆς γνήσιας χριστιανικότητας.
  Ὑπάρχουν καί μερικοί ἄλλοι χριστιανοί, πού ἀπό ἀντίθεση πρός τούς φαρισαΐζοντες κάθε ἐποχῆς, καταντοῦν στό ἄλλο ἄκρο. Περιφρονοῦν κάθε ἠθική καί λατρευτική τάξη τῆς Ἐκκλησίας ὡς δῆθεν ὑποκριτική τυπολατρία καί σκοταδιστικό ἠθικισμό. Ὁμιλοῦν γενικά καί ἀόριστα καί «κουλτουριάρικα» γιά κάποια ἀφηρημένη καί ἀπροσδιόριστη ἐσωτερικότητα ἤ γιά κάποια οἰκονομικίστικη κατευθυνόμενη ἀπό τήν Πολιτεία κοινωνικότητα καί θεωροῦν αὐτές τίς «κενολογίες» ὡς τή γνήσια χριστιανικότητα. Θεωροῦν γενικά τελείως ἄχρηστους τούς τύπους στήν ἐκκλησιαστική λατρεία· ἀποκρούουν ὡς ἀναχρονιστικές τίς ἠθικές ἐπιταγές τῆς Ἐκκλησίας. Μέ πρόφαση τήν ἐλευθερία, ἐπινοοῦν κάποιο Χριστιανισμό κομμένο καί ραμμένο στά μέτρα τῆς ἰδιοσυγκρασίας καί τῆς νοοτροπίας τῆς ἐποχῆς καί τῆς συντροφιᾶς τους.
  Πρέπει νά τό ποῦμε ξεκάθαρα. Βρίσκονται σέ πλάνη καί οἱ πρῶτοι καί οἱ δεύτεροι. Οἱ τυπολάτρες καταντοῦν φαρισαῖοι τῆς ἐποχῆς μας. Οἱ ἀρνητές τῶν ἐκκλησιαστικῶν τύπων καί ἠθικῶν διαταγῶν εἶναι οἱ εἰκονοκλάστες τῶν καιρῶν μας, γίνονται οὐσιαστικά ἀρνητές τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας.
  Εἶναι βέβαιο, ὅτι ὁ τύπος χωρίς οὐσία σίγουρα ὁδηγεῖ στήν εἰδωλολατρία, στόν φανατισμό καί τόν σκοταδισμό. Ἀλλ’ ἐξ ἴσου βέβαιο εἶναι ὅτι καί ἡ παντελής ἄρνηση τῶν τύπων καί τῶν ἠθικῶν ἐπιταγῶν, σίγουρα ὁδηγεῖ σέ ἀπώλεια τῆς οὐσίας τῆς χριστιανικότητας. Ἀσφαλῶς ἐκεῖνο πού ἔχει ἀξία στό αὐγό εἶναι τό ἐσωτερικό του καί ὄχι τό τσόφλι· ἀλλά ἐξ ἴσου σίγουρο εἶναι ὅτι δέν μπορεῖ νά ὑπάρχει τό ἐσωτερικό τοῦ αὐγοῦ χωρίς τό τσόφλι του. Ἔτσι γίνεται καί μέ τό θέμα τῆς οὐσίας καί τῶν τύπων στήν ἐκκλησιαστική ζωή.
  Οὐσία τῆς γνήσιας χριστιανικότητας, τῆς πραγματικῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς εἶναι ἡ πνευματική καί βουλητική καί σωματική ἕνωση τοῦ χριστιανοῦ μέ τόν Θεάνθρωπο Χριστό. Ἡ τριπλή αὐτή ἕνωση κάνει τόν ἄνθρωπο πραγματικά «καινή κτίση», θεανθρώπινη ὕπαρξη, πού συμπεριφέρεται στόν κόσμο μέ τιμή καί μέ σεβασμό καί μέ ἀρωγή πρός ὅλους τούς ἄλλους ἀνθρώπους, πρός τούς δικαίους καί πρός τούς ἀδίκους, πρός τούς εὐσεβεῖς καί πρός τούς ἁμαρτωλούς.
  Ὅμως στή γνήσια αὐτή ἐκκλησιαστική ζωή, στό πνευματικό καί βουλητικό καί σωματικό αὐτό μπόλιασμα τοῦ χριστιανοῦ μέ τόν Χριστό δέν φτάνει ὁ ἄνθρωπος ἀπό μόνος του καί θεωρητικά. Χρειάζεται βοήθεια, καθοδήγηση, συμπαράσταση. Ἀκριβῶς αὐτή τή βοήθεια πού χρειάζεται ὁ χριστιανός στήν πορεία του πρός τήν χριστοποίηση τήν προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μέ τούς λατρευτικούς τύπους της καί μέ τούς ἠθικούς κανόνες της. Χωρίς τά μέσα αὐτά τῆς Ἐκκλησίας, δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά βρεῖ τή λύτρωσή του. Ἀλλά καί ὅταν στέκεται μόνο στά μέσα αὐτά ὁ χριστιανός καί ξεχνᾶ τόν στόχο του, καί τότε ἐκτρέπεται ἀπό τόν προορισμό του.
  Τό σωστό, λοιπόν, εἶναι: οἱ χριστιανοί νά μή μένουν προσκολλημένοι δουλικά στούς τύπους καί στά ἐξωτερικά μόνο καθήκοντα, πού δέν ἀλλάζουν τό βάθος τῆς ὑπάρξεώς τους. Ἀλλά καί νά μή περιπίπτουν στήν ψευδαίσθηση ὅτι μόνοι τους θά τά καταφέρουν, χωρίς τήν ἐκκλησιαστική τάξη. Νά τηροῦν τήν ἐκκλησιαστική τάξη καί μέσα ἀπό αὐτήν νά στοχεύουν στήν ἕνωσή τους μέ τόν Χριστό, πού τούς μεταποιεῖ σέ σωστούς χριστιανούς, σέ ἁγίους πού σέβονται τόν Θεό καί τιμοῦν ὅλους τούς ἀνθρώπους.

Δῆμος Ματσκίδης
Ἀπολύτρωσις 47 (1992) 145-147