«Δέν μπορεῖς νά μέ καταλάβεις, ὅσο κι ἄν προσπαθεῖς. Δέν ἔζησες αὐτό πού ζῶ ἐγώ», ἔκανε μέ πα­ρά­πονο ἡ νεαρή μου φίλη καί τά μάτια της δακρύσανε. Ἐδῶ καί δύο χρόνια σηκώνει τόν σταυ­ρό μίας μαρτυρι­κῆς ἀσθένειας...
«Ἴσως ἐγώ νά μή μπορῶ», ἀ­πάν­τησα μέ συντριβή. «Μπορεῖ ὅ­μως Αὐ­τός», εἶπα καί ἔδειξα τόν Ἐσταυ­ρωμένο πού κρεμότανε στόν τοῖχο ἀπέναντι. «Αὐτός πού ἔζησε αὐτό πού ζῆς ἐσύ: τόν πόνο τοῦ σώ­ματος ἐπάνω στόν σταυρό, ὁ ἀ­ναμάρ­τη­τος...».  Στύλωσε μέ λα­χτά­ρα τή μα­τιά της στόν σταυρό καί ὁ πόνος στή μορφή της γλύκανε.
 Ἐκεῖνος, ὁ Νυμφίος, καταλά­βαι­νε. Ἐκεῖνος πού ἄφησε ἑκούσια τήν ἀνενδεῆ ἀπάθεια τῆς θεότητας, γιά νά φορέσει τό φθαρτό ἀνθρώπινό μας ἐνδιαίτημα• Ἐκεῖνος πού ἁγία­σε ὅλο τόν πόνο μας μέ τόν πόνο Του. Δέν ἔμεινε θλίψη ἀν­θρώπινη πού νά μή ζήσει ὁ Θεός τοῦ Γολ­γο­θᾶ στή γήινη πορεία Του: δοκί­μασε τή φτώχεια μας, ρακένδυτος σέ μιά σπηλιά τῆς Βηθλεέμ• τήν προσφυ­γιά, ἐξ­όριστος στήν Αἴγυπτο• τή φθονερή συ­κοφαντία, κατατρεγμέ­νος ἀνελέητα ἀ­πό τούς φαρισαίους καί τούς γραμ­ματεῖς• τή χλεύη καί τήν ἀδικία στό πραιτώριο καί τήν ἀχαριστία αὐτῶν πού κραύγαζαν τό «σταύρωσον!»• τήν ἐγκατάλει­ψη, ὅταν οἱ φίλοι φεῦγαν στή Γεθση­μα­νῆ• τήν προδοσία, ὅταν ὁ μαθη­τής του Τόν παρέδιδε μέ φίλημα• τή μο­ναξιά, μιά μοναξιά πού δέν τή βίωσε ποτέ κανένα πλάσμα ἀνθρώ­πινο, ὅταν μέ ὀδύνη φώναζε ἐπάνω στόν σταυρό: «Θεέ μου Θεέ μου, ἱνατί με ἐγκα­τέλι­πες;» (Μθ 27,47). Ὥς καί ὁ Πατέ­ρας, ὁ Θεός, ἀπέ­στρεφε τό βλέμμα Του ἀπό τή βδε­λυρή ἀνθρώπινη ἁ­μαρτία πού φορ­τώ­θηκε ἑ­κούσια ὁ ἠγαπημένος, ὁμοούσιος Υἱός, μό­νος, μονώτατος ἐπάνω στόν σταυ­ρό• καί ὕστερα τήν κρύα γεύση τοῦ θα­νάτου καί τήν παγωνιά τοῦ τά­φου• Ἐκεῖνος, ἡ Αὐτοζωή!
 Κοιτάζω τόν σταυρό κι ἐγώ, γιά νά ἀνακουφίσω τόν δικό μου κρυφό πόνο μέσα μου. Κάθε μου δάκρυ ἀν­θρώπινο ἔβρεξε πρῶτα τό δικό Του θεῖο πρόσω­πο. Ἔγινε ὁ Θεός μου ἄνθρωπος, γιά νά βρῶ ἐγώ συνάν­θρωπο, κάποιον νά μέ κατα­λαβαίνει ὥς τά μύχιά μου τήν ὥρα πού φω­νάζω ὀδυνώμενη μαζί μέ τόν Δαβίδ: «καὶ ὑπέμεινα συλλυπού­με­νον καὶ οὐχ ὑπῆρξε• καὶ παρακα­λοῦν­τας καὶ οὐχ εὗρον» (Ψα 68,21). Ἔψαξα ἀν­θρώπινη καρδιά νά μέ συλλυπη­θεῖ καί δέν ὑ­πῆρ­χε• καί ἀνθρώπους πα­ρη­γορητές καί δέν τούς βρῆκα που­θενά.
 Τήν ὥρα πού πονῶ μοναχικά καί ἀκα­τανόητα στό σῶμα ἤ στήν ψυ­χή εἶ­ναι ἡ εὐκαιρία μου• ἡ εὐκαιρία πού μοῦ χάρισε ὁ ἠγαπημένος μου Θεός πού πάντοτε πονᾶ, γιατί ἐγώ δέν Τόν ἀγά­πησα: νά γνωριστοῦμε, νά μοιρα­στοῦμε τίς καρδιές μας πού πονοῦν, νά σφι­χταγκαλιαστοῦμε στόν σταυρό, νά ἀλα­φρώσει, ὅπως μοναδικά γνωρίζει Ἐκεῖ­ νος, τό φορ­τίο μου, νά τό μετουσι­ώσει σέ χαρά• ἐκείνη τή βαθειά, λεπτότατη χα­ρά, πού ἄφησαν θησαυρό στόν κό­σμο μας οἱ ἅγιοι, ὅταν μᾶς λέγανε πα­ρά­δοξα: «ἀγάπησα τό μαρτύριο»• ὅ­ταν τελείωναν τή μαρτυρική ζωή τους μέ ἕνα «Δόξα τῷ Κυρίῳ πάν­των ἕνεκεν».
 Θυμήθηκα ἕνα νεαρό παιδί καθη­λωμένο στό ἀναπηρικό του καρο­τσάκι ἀπό τή σκλήρυνση πού μοῦ ᾽λεγε: «Εὐ­χαριστῶ γιά τήν ἀρρώ­στια μου. Ἄν δέν τήν εἶχα, δέν θά χαιρόμουν τόν Θεό πο­τέ!».
 Αὐτή ἡ χαρά μέσα στά δάκρυα, ἕνα ἀπό τά πιό πανάκριβα, ὑπέρ­λογα δω­ρήματα τοῦ πάθους τοῦ Χριστοῦ καί τῆς ἀνάστασης, τότε καί σήμερα καί πάν­τοτε!
 Μέσα σέ μιά βαθειά σιωπή ἡ φίλη μου κοιτάζει ἀκόμα τόν σταυρό. Πιάνω τό χέρι της μέ ἀλληλέγ­γυα στοργή:
«Ἀδελφή μου, ὅταν πονᾶς, κοί­τα­ξε τόν σταυρό! Μονάχα τόν σταυ­ρό! Ἐκεῖ ὑπάρχει Αὐτός πού σέ κατα­λαβαίνει ἀ­πό­λυτα».
 Νιώθω τήν ἱλαρή μορφή Του νά με­ρεύει τήν πλη­γή μου μέσα μου καί ἡ ψυχή μου ψιθυρίζει εὐ­γνώ­μονα:
 Σ᾽ εὐχαριστῶ πού πόνεσες, Θεέ μου! πού καταδέχτηκες ν’ ἀνα­δε­χθεῖς Ἐσύ, ὁ ἀναμάρτητος, ὅλη τή θλίψη πού συσ­σώρευσε στή λίγη ἀνθρώπινη ζωή μου ἡ ἁμαρτία, ἡ πτώση τῆς παρακοῆς μου στήν Ἐ­δέμ.
 Σ᾽ εὐχαριστῶ πού πόνεσες, γιά νά μήν εἶμαι ἐγώ μόνη, ὅταν πονῶ• γιά νά ᾽χω Ἄνθρωπο, Θεάνθρωπο νά μέ κατα­λαβαίνει ὥς τά βάθη μου.
 Σ᾽ εὐχαριστῶ πού πόνεσες ἐπά­νω στόν σταυρό, γιά νά μοῦ δείχνεις ἀδιά­ψευστα πώς τέρμα τῆς δοκιμα­σίας εἶναι μόνο ἡ Ἀνάσταση στό ἐδῶ καί στό ἐ­πέ­κεινα• ἡ Ἀνάσταση ἀπ᾽ τήν ἀπελ­πι­σία, πού μαραίνει τήν ψυχή, καί ἀπό τά πά­θη μου, πού κάνουν μόνο αὐτά τόν πόνο μου ἀβάσταχτο• κι ἡ Ἀνάσταση ἡ ἄλλη, ἡ αἰώνια, πού θά γευτῶ ὅταν, συμμέ­το­χη στό πάθος Σου σ᾽ αὐτήν ἐδῶ τή γῆ, θά κοινωνήσω μέ τή χά­ρη Σου στήν ἀτελεύτητη ὀμορφιά τῆς Βασιλείας Σου. Ἀμήν.

Μαρία Παστουρματζῆ

 Ἡ πορεία τοῦ Χριστοῦ πρός τό ἑ­κού­σιο πάθος συνιστᾶ τό αἰώνιο ὑπό­δειγμα ἄκρας συνέ­πειας ἔργων καί λόγων. Σέ ἀν­τίθεση μέ πλεί­στους ὅσους φιλο­σό­φους καί φιλοσοφοῦντες προγενεστέρων αἰώνων καί κοινωνικούς ἀνα­λυ­τές καί μελετητές τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, τῆς ἀνύπαρκτης γιά πολ­λούς ἀπό αὐτούς, ὁ Χριστός ἀπευ­θύνθηκε καί ἀπευθύνεται στόν πονεμένο ἄνθρωπο μέ λόγια ἁπλά καί πλήρως κα­τανοητά. Δέν εἶναι συνε­πῶς τό ἀκα­τα­νόητο ἤ τό δυσνόητο τῶν λό­γων πού ἀπωθεῖ διαχρονικά τούς ἀνθρώ­πους, ἀλλά οἱ συνέπειες ἐκ τῆς ἀποδοχῆς αὐτῶν.
 Ὁ Χριστός καλεῖ δια­χρονικά τούς πι­στούς νά ἄρουν τόν σταυρό τους. Τί ἐν­νοεῖ; Γιατί δέν ἔκανε τόν λόγο του πιό ἑλκυστικό, παρηγορητικό ἤ ἐν­θουσιαστικό, ὥστε νά κερδίσει περισσό­τερο τή συμπάθεια τοῦ εὐμετάβλητου σέ κάθε ἐποχή λα­οῦ, ὁ ὁποῖος τελικά πέφτει θύμα τῶν δημα­γωγῶν; Ὁ Χριστός δέν ὑπῆρξε δη­μαγωγός ἤ δάσκαλος τῆς οὐ­τοπίας, ὅπως τόν χαρακτήρισαν κάποιοι ἐμπα­θεῖς ἤ ἀνήμποροι νά ἀπο­δεχθοῦν τόν λόγο Του. Ὁ Χριστός τό­νισε στόν Πι­λᾶτο• «εἰς τοῦ­το ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρ­τυ­ρή­σω τῇ ἀλη­θείᾳ» (Ἰω 18,37). Καί εἶναι ἀπο­δε­κτό ὅτι ἡ ἀλήθεια εἶναι πικρή. Δέν ἦλθε νά πείσει μέ ἐπι­χειρήματα ἀν­θρώ­πινης σοφί­ας, γι’ αὐτό καί τό κήρυγμά του πολλοί τότε, συν­τρι­πτικά περισσότεροι σήμερα, τό χαρακτηρίζουν μω­ρία! Ἦλ­θε νά ἐλευθερώσει τόν ἄν­θρωπο, τόν δυ­ναστευόμενο ἀπό τή δου­λεία τοῦ δια­­βόλου, τόν αὐτοσταυ­ρού­μενο μέ τά βέλη τῶν ἁμαρτιῶν πού διαπράτ­τει.
 Ἡ μεγάλη τραγωδία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὅτι ἀπέκρουσε καί ἀποκρούει τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ στό ὄνομα τῆς προσ­ωπικῆς του ἐλευθερίας. Βλέπει παντοῦ στή δι­δα­σκαλία Του ἀπαγο­ρεύ­σεις στε­ρητικές αὐ­τῆς καί βαυκαλίζεται μέ τήν ψευδαί­σθηση τῆς ἐλευθερίας στήν ἀπόρ­ριψή της. Καί ὅμως ὁ Χρι­στός ὑπῆρξε ὁ μόνος πού συμ­πόνεσε τόν λαό, πού τόν εἶδε ὡς πρόβατα χωρίς ποι­μένα κα­ταδυ­να­στευ­όμενο ἀπό τόν ἀρ­χέκακο διάβολο καί τά ὄργανά του, πού ἀ­σκοῦ­σαν καί ἀσκοῦν στόν ἴδιο βαθμό τίς ἐξουσίες ἐπάνω στή γῆ! Ὁ Χριστός δέν ἐπωφελήθηκε στό ἐλάχιστο ἀπό τόν ἐν­τυπω­σια­σμό τοῦ λαοῦ καί τήν προ­σή­λωση στό πρόσωπό Του ὥς καί λίγες ἡ­μέρες πρίν ἀπό τόν θάνατό Του. Γνώ­ριζε ὅτι οἱ δημαγωγοί θά ἐξέρχονταν νικητές γιά μία ἀκόμη φορά καί θά ἔπει­θαν τόν λαό νά κραυγάσει «σταύ­ρωσον, σταύρωσον». Ὁ Χριστός πορεύ­θηκε πρός τό πάθος καί ἔκτεινε τά χέρια στόν σταυρό δείχνοντας τήν ἀπέ­ραντη ἀγάπη του πρός τόν πάσχοντα ἄνθρω­πο• ἀκόμη καί πρός ἐκεῖνον πού δέν εἶχε τή συναίσθηση ὅτι πάσχει, τόν ἐμπαθῆ ἄρχοντα τοῦ Ἰσραήλ, πού τόν ὁ­δή­γησε στήν καταδίκη, ἐπειδή διέψευσε τό ὅρα­μά του νά τοῦ προσφέρει ἐγκόσμια ἐξουσία. Τό θαυ­μαστό καί παρα­βλεπό­μενο «πάτερ, ἄφες αὐτοῖς• οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Ἰω 23,34), τό ὁποῖο ἐπαναλαμβάνει ὁ πρω­τομάρτυρας διά­κονος Στέ­φανος μέ τό «Κύριε, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρ­τίαν ταύτην» (Πρξ 7,60), εἶναι τό μεγάλο θαῦμα τῆς ἀγάπης. Ὁ ἐμπαθής ἄνθρωπος προ­τιμᾶ τό μίσος ἀπό τήν ἀγάπη, τήν ὁ­ποία στίς σύγχρονες γλῶσσες ἔχει ὑπο­βιβάσει καί ταυτίσει μέ τόν ἔρωτα, σέ πρώτη φάση, μέ τή γενετήσια ἱκανο­ποί­ηση, τελικά.
 Ὁ ἄνθρωπος ἀρνεῖται νά σηκώσει τόν σταυ­ρό τοῦ Χριστοῦ. Προτιμᾶ νά σηκώ­νει κάποιον ἄλλον, κατά πολύ πιό βαρύ καί κατα­θλιπτικό, ἐπαιρό­μενος συν­άμα γιά τήν ἀποτίναξη τῶν παν­τοί­ων ζυγῶν. Ἀμετανόητος παρα­μένει δοῦλος τῶν πα­θῶν του, βασικό­τερα ἀπό τά ὁποῖα εἶναι ἡ φι­λαργυρία, ἡ φιληδονία καί ἡ φιλοδοξία. Κυ­ρι­ευμένος ἀπό τή φιλαργυρία, διακηρύσσει τά περί ἰσότητας καί δικαιοσύνης, ὅμως ὁδηγεῖ μέ τήν ἀπλη­στία του τούς συν­ανθρώπους του στήν ἔ­σχατη ἔνδεια. Κυριευμένος ἀπό τή φιληδονία ὁδη­γεῖται στήν αὐτοκατα­στρο­φή του προσ­φέ­ροντας τόν ἑαυτό του θυσία στόν βωμό τῶν ἀκό­ρεστων ἡδονῶν του. Κυριευμένος ἀπό τή φι­­λο­δoξία, αἱματοκυλίει τήν ἀνθρωπό­τητα σπέρ­νοντας παντοῦ τόν θάνατο καί τήν ὑ­πο­δού­λωση στό ὄνο­μα τῆς ἐλευθερίας, τήν ὁποία κα­τανοεῖ μόνο κατά τήν οἰκονο­μική της διάσταση.
 Κάποιοι κοινωνικοί ἀναλυτές, ἀνήμ­ποροι νά ἑρμηνεύσουν τήν ἀνθρώπινη τραγω­δί­α, χρησιμο­ποιοῦν ὅρους ὑλι­στικῆς φιλοσοφίας καί θεωροῦν τόν ἐμ­παθῆ δήμιο τῶν συνανθρώπων του κα­τα­δικαστέο στό ὄνομα τοῦ φυσικοῦ δικαίου, τοῦ ἀνύπαρ­κτου δηλαδή, καί δικαιώνουν τό θύμα παραβλέποντας δυό ἄκρως σημαντικές πτυχές τοῦ ἀνθρώ­πινου προσώπου: 1) Οἱ θύτες εἶναι συνάμα καί θύματα. 2) Τά θύματα εἶναι ἐν δυ­νάμει θύτες, ὅταν ζοῦν μέ τό ὄνειρο νά περάσουν στή χορεία τῶν πρώτων.
 Ὑπό τίς συνθῆκες αὐτές ὁ πόνος εἶναι ἀφό­ρητος γιά θύτες καί θύματα. Καί φυ­σικά δέν κάνει διάκριση στίς ἐπισκέψεις του, ἄν καί πα­ρου­σι­ά­ζεται ὑπό διαφορε­τικές μορφές. Ἡ προσ­πάθεια φυγῆς ἀπό τόν πόνο χαρακτηρίζει τόν ἄνθρωπο χωρίς Θεό. Οἱ ἔχοντες προσφεύγουν στίς μεσσι­α­νικές διακηρύξεις κάποιων ἐπι­στη­μόνων, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἀδυνατοῦν νά προσφέρουν θεραπεία τῆς ψυχῆς, τήν ὕ­παρξη τῆς ὁποίας ἀρνοῦνται ἤ ἀγνο­οῦν. Οἱ ἀπόκληροι ἀποδέχονται τή «μοίρα» τους χωρίς ἐλπίδα συντριβό­μενοι ἀπό τήν ἀνέχεια, στήν ὁποία τούς ὁδήγησε ἡ ἀ­πλη­στία τῶν ὀλίγων.
 Καί οἱ μέν καί οἱ δέ παραλύουν μπρο­στά στόν ἀκραῖο ἀνθρώπινο πόνο, τόν θάνατο. Μή ἔχοντες ἐλπίδα ἐπιχειροῦν νά προσφέρουν στόν ἑαυτό τους κάποια ψεύτικη παρηγοριά ἐπιτι­θέ­μενοι συνάμα κατά τοῦ Χριστοῦ. Τί φοβερό, ὁ ἀνα­στάσιμος παι­άνας «Χριστός ἀνέ­στη» νά ἠχεῖ γιά τούς αὐτο­σταυ­ρού­μενους δού­λους τῶν πα­θῶν ὡς πένθιμο ἐμβατή­ριο! Πόσο τραγικό νά πεθαίνει κάποιος σταυ­ρωμένος χωρίς ἐλπίδα ἀνά­στασης!

 
Ἀπόστολος Παπαδημητρίου

 «Ἀπὸ καιρὸ ἀρχίσανε κάποιοι δικοί μας κληρικοὶ νὰ θέλουν καὶ νὰ ἐπιδιώκουν νά δέσουν στενὲς σχέσεις μὲ τοὺς παπικούς, ποὺ ἐπὶ τόσους αἰῶνες μᾶς ρημάξανε. Γιατί στ' ἀληθινά, δὲν ὑπάρχει πιὸ μεγάλος ἀντίμαχος τῆς φυλῆς μας, κι ἐπίμονος... πού, σώνει καὶ καλὰ θέλει νὰ σβήσει τὴν Ὀρθοδοξία... Καὶ θὰ ἐξαφανισθεῖ (ἡ ῾Ελλάδα) ὄχι τόσο εὔκολα μὲ τὸν ἀμερικανισμὸ ποὺ πάθαμε, ὅσο ἂν γίνουμε στὴ θρησκεία παπικοί. Γιατί γι' αὐτοῦ πᾶμε. Παπική Ἑλλάδα θὰ πεῖ ἀξαφάνιση τῆς Ἑλλάδας», ἔγραφε πρίν ἀπό χρόνια ὁ ἀϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου1.
 Ἡ ἴδια ἱστορία, ὅμως, ἐπαναλαμβάνεται  καί στίς μέρες μας, καθώς ἑτοιμάζεται ἡ προετοιμασία ξεκίνησε τό 1902 νά γίνει στήν Κρήτη τόν Ἰούνιο ἡ σύγκληση τῆς Ἁ­γίας καί Μεγάλης Συνόδου, προξενώντας πόνο καί ἀγωνία στίς καρδιές τῶν ὀρθοδόξων. Καί τοῦτο διότι ἡ θεματολογία της δέν ἐξέφρασε ποτέ τό ὀρθόδοξο πλήρωμα, τό ὁποῖο οὐδέποτε συμμετεῖχε στή διαδικασία τῆς προπαρασκευῆς της.  Σημειώνει ἀποκα­λυπτικά ὁ μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ἱε­ρόθεος: «Τά κείμενα τῶν θεμάτων αὐτῶν ὁλοκληρώθηκαν ἀπό τήν Εἰδική Διορθόδο­ξη Ἐπιτροπή καί παραπέμφθηκαν ἤδη στήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο, χωρίς νά τά γνωρίζη ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας μας»2. Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι «ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλ­ λάδος ἀπό τό 1961, πού ἄρχισαν οἱ Παν­ορθόδοξες Προσυνοδικές Διασκέψεις γιά τήν παραπάνω Μεγάλη Σύνοδο δέν ἀσχολήθηκε μέ τίς ἀποφάσεις τῶν Διασκέψεων αὐτῶν σέ ἐπίπεδο Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας», παρατηρεῖ ὁ καθηγητής τῆς Δογματικῆς κ. Δ.Τσελεγγίδης3.
 Ὁ ἀποκλεισμός τῶν ἐπισκόπων συντελεῖται, ἐπίσης, καί ἀπό τό γεγονός ὅτι στήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο θά συμμετέχουν μόνον 24 ἀρχιερεῖς ἀπό κάθε τοπική ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Δικαίωμα ψήφου δέν θά ἔχει ὁ κάθε ἐπίσκοπος ξεχωριστά, ἀλλά μό­νον ὁ προκαθήμενος τῆς καθεμιᾶς, ὁ ὁ­ποῖ­ος θά ψηφίζει μέ βάση τήν πλειοψηφία τῆς εἰκοσιτετραμελοῦς συνοδίας του. Μέ τόν τρόπο αὐτό, ὅμως, «καταργεῖται ἡ πρακτική ὅλων τῶν μέχρι τοῦδε Ἱερῶν Συνόδων... ὅ­που κάθε ἐπίσκοπος ἔχει καί τή δική του ψῆφο... καί καθιστᾶ τά μέλη τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου, πλήν τῶν Προκαθημένων, διακοσμητικά στοιχεῖα, ἀφαιρεθέντος ἀπ’ αὐτῶν τοῦ δικαιώματος τῆς ψήφου», ὑπογραμμίζει ὁ μητροπολίτης Λεμεσοῦ κ. Ἀθανάσιος4.      
 Ἐπιπλέον, στό «ἐγκριθὲν σχέδιο» δια­βά­ζουμε: «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀνα­γνωρίζει τήν ἱστορικήν ὕπαρξιν ἄλλων χρι­­ στιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί Ὁμολογιῶν, μή εὑρισκομένων ἐν κοινωνίᾳ μετ’ αὐτῆς» (ἄρ­θρο 6, ΣαμπεζύΓενεύη, 2128 Ἰανουαρίου 2016). Εὔλογη προβάλλει ἡ ἀπορία : Δέν  ἀναιρεῖται ἔτσι ἡ πίστη μας στή «Μίαν, Ἁ­γί­αν, Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησί­αν»; Ἐξάλλου, «θεολογικά, δογματικά καί νομοκανονικά ἡ ἀπόδοση τοῦ τίτλου “Ἐκ­κλησία” σέ αἱρετικές ἤ σχισματικές κοινότητες εἶναι παντελῶς λανθασμένη, γιατί μία εἶναι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ... Ἐάν εἶναι ἐκκλησίες οἱ αἱρέσεις, τότε ποῦ εἶναι ἡ μο­να­δική καί Μία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων Ἀποστόλων;»  (μητροπ. Λεμεσοῦ, ἔ.ἀ.). «Ὑπάρχουν Χριστιανικές Ἐκκλησίες ἐκτός τῆς Μιᾶς, Ἁγίας Κα­θολικῆς καί Ἀ­ποστολικῆς Ἐκκλησίας;» (μητροπ. Ναυπάκτου5). Ἔτσι νομιμοποι­οῦν­ται οἱ αἱρέσεις καί  ἀναγνωρίζονται οἱ αἱρετικοί ὡς Ἐκκλησία! Δηλαδή «...ἕνα κείμενο πού προωθεῖται πρός ἔγκριση, ...εἰσηγεῖται οὐσιαστικά τήν Προτεσταντική θεωρία τῶν “κλάδων” νομιμοποιώντας μέ τήν ἀποδοχή του τήν ὕπαρξη πολλῶν Ἐκκλησιῶν μέ πολύ διαφορετικά δόγματα» (Τσελεγγίδης, ἔ.ἀ.).
Στό ἴδιο ἄρθρο πληροφορούμαστε ἀκό­μη ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ τή συμμετοχή της στήν Οἰκουμενική Κίνηση ἔχει ὡς «ἀντικειμενικόν σκοπόν τήν προλείανσιν τῆς ὁδοῦ τῆς ὁδηγούσης πρός τήν ἑνότητα». Τί εἴδους ἑνότητα Ἐκκλησιῶν ἀναζητεῖται στό πλαίσιο τῆς Οἰκουμενικῆς Κίνησης καί ποῦ ἀποσκοπεῖ; Δημιουργεῖται ἡ ἐντύπωση «ὅτι εἶναι δεδομένη ἡ διαίρεση στήν Ἐκ­κλησία καί οἱ προοπτικές τῶν διαλεγομένων ἀποβλέπουν στήν διασπασθεῖσα ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας» (Τσελεγγίδης6).
 Γίνεται ἐπίσης ἀναφορά στό «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν» (ἄρθρο 21). Εὔστο­χα σημειώνει ὁ μητροπολίτης Λεμεσοῦ: «Ἡ ἀναφορά τοῦ κειμένου στό “Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν” μοῦ δίνει τήν εὐκαιρία νά διατυπώσω τήν ἔνστασή μου ἀπέναντι σέ κατά καιρούς διάφορα συγκρητιστικά ἀντικανονικά γεγονότα πού ἔγιναν σ᾽ αὐτό, ἀλλά καί σ᾽ αὐτήν ταύτην τήν ὀνομασίαν του, ἀφοῦ σ᾽ αὐτό ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκ­κλησία θεωρεῖται ὡς “μία ἐκ τῶν Ἐκκλη σιῶν” ἤ κλάδος τῆς μίας Ἐκκλησίας, πού ψάχνει καί ἀγωνίζεται γιά τήν πραγμάτωσή της στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν» (ἔ.ἀ.).
 Ἔκπληξη προκαλεῖ τό ἄρθρο  22, τό ὁ­ποῖο προλαμβάνει κάθε  λογοκρισία καί ἐ­πι­βάλλει φίμωση κάθε ἄλλης ἀπόψεως. Συγκεκριμένα ἀναφέρει: «Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκ­κλησία θεωρεῖ καταδικαστέαν πᾶσαν δι­ά­σπα­σιν τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας, ὑπό ἀτόμων ἤ ὁμάδων, ἐπί προφάσει τηρήσεως ἤ δῆθεν προασπίσεως τῆς γνησίας Ὀρθοδοξίας. Ὡς μαρτυρεῖ ἡ ὅλη ζωή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ διατήρησις τῆς γνησίας ὀρθοδόξου πίστεως διασφαλίζεται μόνον διά τοῦ συνοδικοῦ συστήματος, τό ὁποῖον ἀνέκαθεν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἀπετέλει τόν ἁρ­μόδιον καί ἔσχατον κριτήν περί τῶν θεμάτων πίστεως».
 Ἑπομένως οἱ ὀρθόδοξοι οἱ ὁποῖοι θά ἀντιδράσουν ἀπειλοῦνται μέ ποινές καί κινδυνεύουν νά χαρακτηρισθοῦν ὡς αἱρετικοί. Δημιουργεῖται μάλιστα ἡ ἐντύπωση ὅτι ἡ ἐπικείμενη Σύνοδος «προδικάζει τό ἀλάθητο τῶν ἀποφάσεών της... Στό ἄρθρο αὐτό παραγνωρίζεται τό ἱστορικό γεγονός ὅτι στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔσχατο κριτήριο εἶναι ἡ γρηγοροῦσα δογματική συνείδηση τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία στό παρελθόν ἐπικύρωσε ἤ θεώρησε ληστρικές ἀκόμη καί Οἰκουμενικές Συνόδους. Τό Συνοδικό Σύστημα ἀπό μόνο του δέν διασφαλίζει μηχανιστικά τήν ὀρθότητα τῆς Ὀρθο­δόξου πίστεως. Αὐτό γίνεται μόνο ὅ­ταν οἱ συνοδικοί Ἐπίσκοποι ἔχουν μέσα τους ἐνεργοποιημένο τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τήν Ὑποστατική Ὁδό, τόν Χριστό δηλαδή, ὁπότε ὡς συνοδικοί εἶναι στήν πράξη καί “ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις Πατράσι”» (Τσελεγγίδης, ἔ.ἀ.). Ἔτσι, περιθωριοποιοῦνται οἱ κληρικοί, οἱ μοναχοί καί ὁ εὐσεβής λαός, πού ὑπῆρξαν πάντοτε οἱ θεματοφύλακες τῆς ἀκεραιότητας τῆς ὀρθόδοξης πίστης μας. Ὅμως, «οὔτε σύνοδος ἄνευ τοῦ πιστοῦ λα­οῦ, τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, οὔτε λαός ἄνευ συνόδου Ἐπισκόπων μποροῦν νά θεωρήσουν ἑαυτούς σῶμα Χριστοῦ καί Ἐκκλησίαν Χριστοῦ καί νά ἐκφράσουν σω­στά τό βίωμα καί τό δόγμα τῆς Ἐκκλησίας» (μητροπ. Λεμεσοῦ, ἔ.ἀ.).
 Ἐκτιμώντας συνολικά τό «ἐγκριθὲν σχέδιον» τῆς Ε´ Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως (ΣαμπεζύΓενεύη, 1017 Ὀ­κτωβρίου 2015) ὁ κ.Τσελεγγίδης παρατηρεῖ: «Οἱ ἐμπνευστές καί οἱ συντάκτες του ἐπιχειροῦν μιά θεσμική νομιμοποίηση τοῦ χριστιανικοῦ συγκρητισμοῦοἰκουμενισμοῦ μέ μιά ἀπόφαση Πανορθοδόξου Συνόδου. Αὐτό ὅμως θά ἦταν καταστροφικό γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό προτείνω, ταπεινῶς, τήν καθολική ἀπόσυρσή του» (ἔ.ἀ.).
Πόσο φωτισμένα συμβούλευε τήν Ἱε­ραρχία τῆς Σερβίας ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς: «Τό ὀρθοδοξότερον εἶναι νά μή συγκληθεῖ καθόλου ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος ἤ νά μή συμμετάσχει κάποιος σ’ αὐ­τήν». Διότι «τί δύναται νά περιμένει κανείς ἀπό μίαν τοιαύτην Οἰκουμενικήν Σύνοδον; Ἕν μόνον: σχίσματα καί αἱρέσεις καί διαφόρους ἄλλας συμφοράς. Αὐτό εἶναι ἡ βαθεῖα μου αἴσθησις καί ἡ πλήρης ὀδύνης ἐ­πί­γνωσις. Δι’ αὐτό παρακαλῶ καί ἱκετεύω τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἱεαρχίας νά ἀπόσχει ἀπό τήν συμμετοχήν εἰς τήν προετοιμα­σίαν τῆς Συνόδου καί ἀπό τήν συμμετοχήν εἰς τήν Σύνοδον».

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Ἀπολύτρωσις, Ἀπρ. 2016
 

1. Φ. Κόντογλου, Τό βαθύ μυστήριο τῆς Ὀρ­θοδοξίας, [Μυστικά Ἄνθη], 53.
2. Μητρ. Ναυπάκτου,  Ἐπιστολή (2η) πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 20 /1/2016.
3. Δ.Τσελεγγίδη, Ἐπιστολή πρός τούς Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας, Θεσσαλονίκη, 12/2/2016.
4. Μητρ. Λεμεσοῦ, Ἐπιστολή πρός τήν  Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, 11/2/2016.
 5. Μητρ. Ναυπάκτου, Ἐπιστολή (1η) πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 18 /1/2016.
6. Δ. Τσελεγγίδη, Ἐπιστολή πρός τούς ὀρθοδόξους ἀρχιερεῖς, Θεσσαλονίκη, 3/2/2016.
7.  Ἰουστίνου Πόποβιτς, Ὑπόμνημα Περί τήν μελετωμένην «Μεγάλην Συνοδον» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Πρός τήν Σύνοδον τῆς Ἱεραρχίας τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας, 1977. Σέ ἀντίστοιχο προηγούμενο ὑπόμνημα τό 1971 τόνιζε: «Προσ­ωπικῶς δέν βλέπω, ὅτι κατά τάς σημερινάς περι­στάσεις ὑπάρχει πράγματι ἀναπόφευκτος ἀνάγκη διά τήν σύγκλησιν τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἐάν ὅμως ὑπάρχῃ, ἡ παροῦσα στιγμή εἶναι ἡ πλέον ἀκατάλληλος εἰς τήν ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας μας… Πᾶσα  νέα Οἰκουμενική Σύνοδος δέν θά εἶναι οὔτε Ἁγία, οὔτε Οἰκουμενική, οὔτε Ὀ­γδόη, ἐάν πρωτίστως δέν δεχθῇ τάς προγενεστέρας οἰκουμενικάς καί ἀσαλεύτους ἀποφάσεις των».

  Ἦταν 6 Ἀπριλίου τοῦ 1941 ὅταν οἱ Ἕλ­ληνες κατά τή διάρκεια τοῦ Β΄ Παγ­κοσμίου Πολέμου, διά στόματος τοῦ πρω­θυπουργοῦ Ἀλέξανδρου Κορυζῆ βρον­τοφώναξαν ἕνα δεύτερο ΟΧΙ, ἀπέναντι στούς Γερμανούς αὐ­τήν τή φορά. Τό πρῶ­το ἦταν αὐτό πού εἶπε ὁ πρωθυπουργός Ἰωάννης Μεταξᾶς στόν πρέ­σβη τῆς Ἰ­τα­λίας, Γκράτσι, στίς 28 Ὀκτω­βρίου 1940.

  Σ᾽ ἐκείνη τήν περίπτωση, πέρα ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ Ἰταλία εἶχε ἕνα σύγχρονο στρα­τό, οἱ Ἕλληνες εἶχαν βάσιμες ἐλ­πίδες ὅτι θά μπορέσουν νά ἀντιμετωπίσουν μέ ἐπιτυχία τόν ἐχθρό, μιᾶς καί εἶχαν προε­τοιμαστεῖ γι᾽ αὐτό τό ἐνδεχόμενο καί ἡ Ἰταλία δέν ὑπερ­τεροῦσε ἀριθμητικά. Στήν ἐπίθεση τῶν Γερ­μανῶν μέσῳ τῆς Βουλγαρίας ὅμως, ἀκόμη καί ὁ πιό αἰσιό­δοξος ἤξερε ὅτι δέν ὑπῆρχε ἡ πα­ραμικρή ἐλπίδα νίκης ἀπέναντι στή συν­δυ­ασμένη ἐπίθεση ἀπό Ἰταλία καί Γερμανία, ἡ ὁποία μάλιστα ἦταν πανίσχυρη καί ἀήττητη ὥς τότε.
  Ἀπό τή στιγμή πού ὁ ἑλληνικός στρατός ἀναχαίτισε τόν ἰταλικό καί τόν ἔτρεψε σέ φυγή, ὅλοι φοβοῦνταν ὅτι ἦταν ἐπικείμενη μία γερμανική εἰσβολή πού θά ἐπιχειροῦσε νά σώσει τό γόητρο τοῦ ἀήτ­τητου ὥς τότε Ἄξονα. Φυσικά, αὐτό τό ἤξερε πολύ καλά κι ὁ Μεταξᾶς, ὁ ὁποῖος ἀγωνίστηκε μέ ὅλες του τίς δυνάμεις νά ἀποσοβήσει ἕνα τέτοιο ἐνδε­χόμενο καί του­λάχιστον νά μήν τό προκα­λέσει μέ κάποια ἐπιπόλαιη ἐνέργεια. Μά­ λιστα ἔγιναν προσ­­πάθειες ἀπό τόν ἑλληνικῆς καταγωγῆς ἀρ­χηγό τῆς Γερμανικῆς Στρατιω­τικῆς Ὑ­πη­ρεσίας Πληροφοριῶν, Φόν Κανά­ρη, καί τούς πρέσβεις τῆς Ἑλλάδας στή Μα­ δρί­τη καί στό Παρίσι γιά νά ἐπέλθει εἰρη­νευ­τική συμφωνία ἙλλάδαςἸταλίας μέ γερ­μα­νική διαμε­σολάβηση, παρόλο πού ἐπι­σή­­μως ἡ ἑλλη­νική πλευρά ἀπέκρουε κάθε τέτοια πρωτο­βουλία.
  Βέβαια μία συνθήκη εἰρήνης ἦταν κάτι πού σέ καμία περίπτωση δέν ἤθελαν οἱ Ἄγ­γλοι, φυσικοί σύμμαχοι τῆς Ἑλ­λά­δας λόγῳ τῆς γεωπολιτικῆς θέσης της. Αὐτοί ἐπιδίωκαν τήν παραμονή τῆς Ἑλ­λάδας στόν πόλεμο, καθώς μετά τήν πτώ­ση τῆς Γαλλίας εἶχαν μεί­νει χωρίς συμμάχους καί ἤθελαν νά διατη­ρηθεῖ πάσῃ θυσίᾳ ἀνοικτό τό μέτωπο τῶν Βαλκανίων γιά τόν Ἄξονα. Γιά τόν λόγο αὐτό ἀπέ­φυ­γαν νά βοηθήσουν οὐσιαστικά τήν Ἑλ­λάδα κατά τή διάρκεια τοῦ ἑλλη­νοϊτα­λικοῦ πο­λέμου, γιά νά μήν καταγάγει ἕνα συν­τρι­πτικό πλῆγμα στήν Ἰταλία καί στή συνέχεια βγεῖ ἀπό τόν πόλεμο. Ἔτσι ἡ μόνη βοήθεια πού ἔδωσαν ἦταν πολεμικό ὑλικό καί λίγα ἀεροπλάνα. Ὅταν ὅμως ἄρχισε νά γίνεται ὁρατό τό ἐνδεχόμενο μιᾶς γερ­μα­νι­κῆς εἰσ­βολῆς, προσφέρθηκαν νά στεί­λουν δυό μέ τρεῖς μεραρχίες γιά βο­ήθεια στήν Ἑλλάδα. Ὁ Μεταξᾶς ἀρνή­θηκε ἐπανει­λημ­μένα, γιατί ἐκτιμοῦσε ὅτι ἄν ἤθελαν οἱ Ἄγ­γλοι νά βο­η­θήσουν οὐσια­στικά γιά νά ἀντιμετωπιστεῖ ἡ Γερμανία, θά ἔπρεπε νά στεί­λουν τουλά­χι­στον ἐννιά μεραρχίες. Σέ δια­φορετική περί­πτωση, τό μόνο πού θά κατά­φερναν θά ἦταν νά προκαλέσουν τήν εἰσ­βο­λή τῶν Γερμανῶν, κάτι πού φαίνεται ὅτι ἐ­πιθυμοῦσαν οἱ Ἄγ­γλοι. Δυστυχῶς ὅμως, στίς 29 Ἰανου­α­ρίου τοῦ 1941 ὁ Μεταξᾶς πέ­θανε αἰ­φνιδίως, κάτι τό ὁποῖο ἐκ τοῦ ἀπο­τελέ­σμα­τος προκάλεσε σέ πολλούς ὑ­πο­ψίες γιά ἀνά­μειξη τῶν Ἄγ­γλων. Ὁ βασιλιάς Γεώρ­γιος Β´ κι ὁ νέος πρωθυπουργός Κορυζῆς δέν εἶ­χαν πλέον τό σθένος νά ἀντισταθοῦν στίς ἐπιθυμίες  τῶν Ἄγγλων κι ἔτσι λίγες μέ­ρες μετά ἔφτασε ἕνα ἐκστρατευτικό σῶ­μα 60.000 περίπου Βρετα­νῶν καί Νεο­ζη­λαν­δῶν. Ἡ γερμανική εἰσβο­λή ἦταν πλέον ἀνα­πόφευκτη.
  Οἱ Γερμανοί διέσχισαν τόν ποταμό Δού­ναβη μέ μεγάλη δύναμη, περίπου 700.000 ἄνδρες, γιά νά ἐπιτεθοῦν μέσῳ τῆς Βουλ­γα­ρίας στήν Ἑλλάδα.
  Ἡ ἐπίθεση ἐκδηλώθηκε στίς 6 Ἀπρι­λίου στίς 5.15 π.μ. στά ὀχυρά τῆς γραμ­μῆς Μεταξᾶ μέ συνδυασμό ἁρμάτων, πεζικοῦ καί ἀεροπλάνων. Οἱ λιγοστοί ὅμως ἕλληνες στρατιῶτες ἀντιστέκονταν μέ πεῖ­σμα καί οἱ Γερμανοί παρέμειναν καθη­λω­μένοι. Γιά τρεῖς ὁλόκληρες μέρες δέν μπο­ροῦσαν νά δια­σπάσουν τή γραμμή ἄ­μυνας ἀφήνοντας ἑκα­τοντάδες νεκρούς. Τό­τε συν­έ­βη ἕνα ἀπρό­ οπτο γεγονός: Ἡ Γιουγκο­σλαβία πού ἀρχικά εἶχε ὑπο­γρά­ψει συμ­φωνία μέ τόν Ἄξονα, λίγες μέρες πρίν εἶχε περάσει στό πλευρό τῆς Ἀγγλίας με­τά ἀπό στρατιωτικό πραξι­κόπημα. Ὁ Χίτλερ ὀργισμένος τῆς ἐπι­τέθηκε τήν ἴδια μέρα μαζί μέ τούς συμ­μάχους του, Ἰτα­λούς καί Οὔγγρους. Ἡ Γιουγκο­σλαβία κατέρρευσε πάραυτα. Τότε ἕνα τμῆ­μα τῶν γερ­μανικῶν δυνάμεων πα­ρέ­καμψε τή γραμ­μή Μεταξᾶ μέσῳ Γιουγκο­σλαβίας κι ἐπιτέ­θηκε στήν Ἑλλάδα ἀπό τήν κοι­λά­δα τοῦ Ἀξιοῦ. Τά σύνορα ἐκεῖ φυ­λάσ­σονταν ἀπό δυό μόνο τά­γματα, καθώς οἱ Γιουγκο­σλάβοι ἦταν σύμ­μαχοι, κι ἔτσι τά μεσά­νυχτα τῆς 8ης Ἀπριλίου οἱ Γερ­μανοί βρίσκονταν στή Θεσ­σα­λονίκη στά νῶτα τῆς γραμμῆς Μεταξᾶ.
  Κάθε ἀντίσταση ἦταν πλέον μάταιη. Ἀκολούθησε συνθηκολό­γηση στίς 9 Ἀπρι­λίου γιά νά μή χύνεται ἄσκοπα ἑλληνικό αἷ­μα. Ὅταν παραδόθηκαν τά ὀχυρά, οἱ Γερ­μα­ νοί ἔμειναν ἔκ­πλη­κτοι ἀπό τό πόσο λίγοι στρα­τιῶτες τά ὑπερασπίζονταν καί θαύ­μασαν τόν ἡρωισμό τους. Οἱ βρε­τα­νικές δυνάμεις ὑποχώρησαν πρός τήν Κρή­τη, ὅπου τούς ἀ­κο­λούθησε ἡ κυβέρνηση γιά νά συνε­χίσει τόν ἀγώνα μετά τήν εἴσο­δο τῶν Γερμανῶν στήν Ἀθήνα στίς 27 Ἀ­πρι­λίου 1941. Ἀκολούθησε ἡ τριπλή κατοχή ἀπό Γερμανία, Ἰ­ταλία καί Βουλ­γαρία πού δυστυ­χῶς, μαζί μέ τόν ἐμφύ­λιο πόλεμο πού ἐκτυλίχθηκε κατά τή διάρ­κειά της ἀλλά καί μετά ἀπ’ αὐτήν, εἶχε τρα γι­κές συνέπειες γιά τήν Ἑλλά­δα.

Παν. Μητσόπουλος
ΦιλόλογοςΘεολόγος

  Καθώς διαβάζεις ἱστορία, αὐθόρμητα ἕλκει τή συμπάθειά σου καί κλέβει τήν ἀγάπη σου ἐκεῖνος ὁ λαός πού ἐπίμονα παλεύει γιά τή λευτεριά τῆς σκλαβωμένης του πατρίδος. Ὅταν ὅμως σέ τέτοιους τίμιους ἀγῶνες κι αἱματηρές θυσίες πρωτοπόρα εἶναι τά νιάτα καί μάλιστα τά χριστιανικά νιάτα, τότε τό θερμόμετρο τῆς καρδιᾶς σου πιότερο πυρακτώνεται κι οἱ χορδές της πάλλουν ἄτακτα καί ξέφρενα ἀπό θαυμασμό καί συγκλονισμό γιά τό μεγαλεῖο τους. Τέτοια ἔντονα σκιρτήματα ξεπηδοῦν μέσα σου, ὅταν σταθεῖς μπρός στούς ἐθνομάρτυρες τοῦ Κυπριακοῦ ἔπους 1955-59.
  Πάει καιρός πού τό ἡφαίστειο τῆς ψυχῆς τοῦ Γρηγόρη ἀπό τή Λύση κοχλάζει ἀπό τήν ἀνεπιθύμητη παρουσία καί προκλητική συμπεριφορά τοῦ Ἄγγλου κατακτητοῦ· ὥσπου ἡ λάβα του δυναμικά ξεχειλίζει μέ τήν ἀνατολή τῆς 1ης Ἀπριλίου 1955, ἐπίσημη μέρα τῆς ἐθνεγερσίας τοῦ κυπριακοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἀπό τήν πρώτη κιόλας μέρα τοῦ ἐθνικοῦ συναγερμοῦ ἀρχίζει τό μαρτύριο τοῦ παλληκαριοῦ. Στέκεται ἄτυχο, διότι ἡ προσπάθειά του ν᾿ ἀνατινάξη μαζί μέ τήν ὁμάδα του τίς πετρελαιαποθῆκες τοῦ ἐχθροῦ στίς στρατιωτικές τους ἐγκαταστάσεις στή Δεκέλεια ἀστοχεῖ. Κι ἀκόμη ἀκούσια ἀφήνει στό δυνάστη φιλοδώρημα γενναῖο τήν ταυτότητά του.
  Ἀπό τότε ἕνα ἄγριο, ἀσταμάτητο κυνηγητό διαδραματίζεται εἰς βάρος του, ἡ πλοκή τοῦ ὁποίου θυμίζει μυθιστόρημα. Τί κι ἄν τό κάθε δευτερόλεπτο τῆς ζωῆς τοῦ Αὐξεντίου κυλᾶ μέσα σ᾿ ἕνα πλέγμα λαχτάρας καί ἀγωνίας, τρόμου καί ἀνησυχίας; Τί κι ἄν παραμονεύει σέ κάθε του βῆμα ὁ θάνατος, προπάντων τώρα πού τό ποσό τῆς ἐπικήρυξής του φτάνει στό ὕψος τῶν 5.000 λιρῶν; Ἐκεῖνος μένει προσηλωμένος στό χρέος του. Ὀργανώνει συστηματικώτερα τίς ὁμάδες τῆς ΕΟΚΑ. Μές στήν ἀντάρα τοῦ πολέμου πραγματική ὄαση γιά τούς ἀγωνιστές εἶναι ἡ στιγμή πού ὁ ὑπαρχηγός της Γρηγόρης ἑρμηνεύει τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί σταλάζει μέσα τους τά μεγάλα ἰδανικά τῆς Πίστεως καί τῆς Πατρίδος. Διαρκῶς ἀλλάζει τόπους καί κρησφύγετα, ψευδώνυμα («Ζῆδρος», «Αας») καί προξενεῖ στόν κατακτητή σοβαρές ζημιές καί ἀπώλειες. Τά σοφίσματα καί μηχανεύματά του στίς διάφορες ἐπιθέσεις ἀναγνωρίζει κι ὁ ἀντίπαλος. Τό ἐξομολογεῖται ἕνας Ἄγγλος ἀξιωματικός στό γερο-Πιερῆ, μιά μέρα πού ἔψαχνε τόν Γρηγόρη στό χωριό του· «Σάν στρατιωτικός θέλω νά συλλάβω τό γιό σου. Σάν ἄνθρωπος σέ συγχαίρω γιά τό γιό πού ἀνέθρεψες!».
  Δυό χρόνια περίπου ξεφεύγει τά μπλόκα καί τίς ἐνέδρες τῶν Ἄγγλων. Πόσες φορές δέν πέρασε ἀπ᾿ ἀνάμεσά τους χωρίς νά τόν ἀναγνωρίσουν! Κι ἄλλοτε πάλι στό μοναστήρι τοῦ Μαχαιρᾶ πρόσωπο μέ πρόσωπο συναντιέται μέ τόν διοικητή, πού ζητᾶ τή συνεργασία του· «Μπορεῖς ἐσύ νά μᾶς βοηθήσεις νά βροῦμε τόν Αὐξεντίου; Νά σοῦ δώσω τόν ἀριθμό τοῦ τηλεφώνου μου. Ἄν τύχει καί μάθεις τίποτε, ἤ περάσει ἀπό δῶ ὁ Αὐξεντίου, μοῦ κάνεις ἕνα τηλεφώνημα».
  Φεβρουάριος τοῦ 1957. Καί τό βλαστάρι τοῦ Πιερῆ καί τῆς Ἀντωνοῦς, ὁ θρυλικός ὑπαρχηγός τῆς ΕΟΚΑ ἔχει ἄσχημες προαισθήσεις... Τό νέο του λημέρι βρίσκεται τώρα χίλια μέτρα πιό πέρα ἀπό τή μονή τῆς Στρατηλάτισσας τοῦ Μαχαιρᾶ. Βρίσκει τόν ἡγούμενό της Εἰρηναῖο καί τοῦ ἀπευθύνει τά λόγια· «Ὅπου νά ᾿ναι ἔρχονται τά βαριά ὅπλα. Κι ὁ Μαχαιρᾶς θά γίνη Κούγκι. Νά μᾶς κοινωνήσεις. Εἴμαστε σέ κίνδυνο. Ἀλλά εἴμαστε λερωμένοι. Θά ᾿ρθοῦμε αὔριο νά καθαρισθοῦμε καί νά κοινωνήσουμε». Τρεῖς μέρες ἀπεγνωσμένα τόν γυρεύουν τά ὄργανα τῆς Ἀγγλοκρατίας. Καί θά ἔφευγαν, ἄν δέν ἐμφανιζόταν ὁ προδότης -ὁ ἀγωγιάτης τοῦ μοναστηριοῦ- πού τούς ἀποκαλύπτει τήν κρύπτη τοῦ καταζητουμένου.
 Καί στέλνει ὁ στρατάρχης Χάρντιγκ, ὁ Ἄγγλος Κυρβερνήτης τοῦ νησιοῦ, δυνάμεις τῆς στεριᾶς καί τοῦ ἀέρα, γιά νά κονταροχτυπηθοῦν μέ τό «λιοντάρι» τῆς σπηλιᾶς. Ἤδη ἀπό πάνω της φτερουγίζουν δύο ἑλικόπτερα. Γύρω της καταλαμβάνει θέση ἡ τρίτη Ταξιαρχία πεζικοῦ, πού διατάσσει τόν Αὐξεντίου καί τούς τέσσερις συντρόφους του νά βγοῦν ἔξω, ἐνῶ μέσα ἀπό τή γῆ ἠχοῦν δυό μονάχα λέξεις· «Μολών λαβέ». Δέν θά τούς δώσει τή χαρά νά τόν συλλάβουν ζωντανό. Μόνο στ᾿ ἀγαπημένα του παλληκάρια τόν Αὐγουστή Εὐσταθίου, τόν Φειδία Συμεωνίδη, τόν Ἀνδρέα Στυλιανοῦ καί τόν Ἀντώνιο Παπαδόπουλο, παρά τήν ἄρνησή τους, ἐπιμένει ν᾿ ἀδειάσουν τό κρησφύγετο καί νά τόν ἀφήσουν μόνο. Μέ τίς λέξεις «ἐγώ πρέπει νά πεθάνω», τούς κατευοδώνει. Ἄξαφνα μιά χειροβομβίδα τοῦ πληγώνει τό λαιμό καί τό γόνατο. Ὁ ἐχθρός νομίζοντας πώς ὅλα ἔχουν τελειώσει, διατάσσει τόν Αὐγουστή νά φέρει τόν νεκρό ἀρχηγό του. Κι ἐκεῖνος σάν ἀνταμώνει μέ τόν φίλτατο συμπολεμιστή του κράζει στούς ὁπλισμένους· «Ἐλᾶτε, εἴμαστε δυό τώρα».
  Περνοῦν ἐννιά ὧρες. Ὁ σταυραετός τοῦ Μαχαιρᾶ μάχεται τραυματισμένος, γονατιστός, αἱμόφυρτος, ὥσπου νιώθει νά κολυμπᾶ μέσα στή βενζίνη. Τό ἀσκέρι τοῦ ταξίαρχου Χόπγουντ καταστρώνει τόν ἐπίλογο αὐτῆς τῆς τιτανομαχίας. Περιλούει τόν τόπο μέ τριάντα γαλόνια βενζίνης! Ἐκεῖ, στό νοτιοανατολικό ἄκρο τῆς Ἑλλάδος, στόν Μαχαιρᾶ τῆς Κύπρου, ἀνασταίνεται τό Κούγκι, τό Ἀρκάδι... Καπνίζει, φλέγεται ἡ σπηλιά κι ὁ Αὐγουστής τήν ἐγκαταλείπει. Λαμπαδιάζει ὁ 29χρονος ἐθνομάρτυρας, κάνει ὅμως μία ὕστατη προσπάθεια -μ᾿ ὅ,τι τοῦ ἀπέμεινε- μέ τό ἕνα του πόδι νά στείλει τήν τελευταία του βόμβα. 3 Μαρτίου 1957, Κυριακή, 2μ.μ. Ἀπό τά μπαρουτοκαπνισμένα βάθη τῆς γῆς ἐξέρχεται «μιά μάζα καμένο κρέας, μιά μάζα σάν κάρβουνο, μ᾿ ἕνα μόνο πόδι καί δυό κόκκαλα, ἐκεῖ πού ᾿πρεπε νά ᾿ναι τά χέρια... ἕνα στρογγυλό πρᾶμα, πού θύμιζε ἀνθρώπινο κεφάλι».
  Στόν Ἀγαρηνό, πού σήμερα μέ τόση ἰταμότητα ποδοπατᾶ χώματα ποτισμένα μέ αἵματα ἡρώων, παραμένουν ἄγνωστα καί θεωροῦνται ἀνερμήνευτα τέτοια ὁλοκαυτώματα. Τόν Κύπριο ὅμως Ἕλληνα δέν μποροῦν ν᾿ ἀφήσουν σέ ἐφησυχασμό καί σέ ἀδράνεια, ἀλλά τόν χρεώνουν μέ συνεχῆ ἐπαγρύπνηση καί τόν ὑποχρεώνουν στήν ἐπίμονη διεκδίκηση τῶν δικαίων αἰτημάτων του.

Ἑλληνίς

Ἀπολύτρωσις 51 (1996) 84-85

Παιχνίδια κατάλληλα γιά τό παιδί
 Οἱ σημερινοί γονεῖς βρίσκονται ἀντιμέ­τωποι μέ μία πληθώρα ἐπιλογῶν κάθε φο­ρά πού ἀποφασίζουν νά ἀγοράσουν ἕνα παιχνίδι γιά τά παιδιά τους.  Ἔχουν νά ἐπιλέ­ξουν μεταξύ τῶν ἠλεκτρονικῶν ὑψηλότερης τεχνολογίας καί τῶν παραδοσι­ακῶν παιχνιδιῶν πού θυμοῦν­ται ὅτι ἔπαιζαν οἱ ἴδιοι ὡς παιδιά. Πρέπει νά ἔ­χουν ὑπ᾽ ὄψιν τους μερικές βασικές ἀρ­χές, ὅταν δι­ερω­τῶνται ποιό παιχνίδι εἶναι καταλληλότερο νά βο­ηθήσει στήν ἀνάπτυ­ξη τοῦ παι­διοῦ τους .

Ἡ ἀλληλεπίδραση εἶναι τό κλειδί
 Δέν ἔχει σημασία μέ τί παιχνίδι παίζει τό παιδί• ὁ καλύτερος τρόπος γιά τήν προώθηση τῆς ἀνάπτυξής του εἶναι νά συμμετέχει ἐνεργά. Τό παιχνίδι δέν πρέπει νά θεωρεῖ­ται σάν ἕνα ἐργαλεῖο μέ τό ὁποῖο ἀσχολεῖται τό παιδί, ὅταν ἔχει μείνει μόνο του. Προσπαθοῦμε νά δώσουμε στά παιδιά παιχνίδια πού ἐν­θαρρύνουν τήν ἀλ­ληλεπίδραση μέ ἄλλα παιδιά ἤ μέ τούς παπ­ποῦδες τους ἀλλά καί γενικότερα μέ τούς ἐνήλικες πού τά φροντίζουν.

Παιχνίδια πού δέν εἶναι πιά στή μόδα εἶναι συχνά καλύτερα
 Τά σύγχρονα παιχνίδια εἶναι συνήθως ἠλεκτρονικά, μέ πολλούς ἤχους καί «καμπανάκια». Ἀφήνουν ἐλάχιστα περιθώρια στή φαντασία τοῦ παιδιοῦ γιά νά δράσει καί μπορεῖ νά τοῦ δημιουργήσουν ὑπερδιέγερση. Ἀντιθέτως, τά παραδοσιακά παιχνίδια (διάφορα τουβλάκια, κοῦκλες, βιβλία κ.ἄ.) ὠθοῦν τό παιδί νά εἶναι πιό δημι­ουρ­γι­κό. Ἐξάλλου, τά ἁπλούστερα αὐτά παιχνίδια δίνουν στά παιδιά τή δυνατότητα νά παίζουν μαζί μέ ἄλλους, ἐνῶ τά ἠλεκτρονικά παιχνίδια συνήθως παίζονται ἀπό ἕνα ἄτομο. Ὑπάρχει ἕνας καλός κανόνας πού δέν πρέπει νά παραθεωρεῖται: τό παιδί θά πρέπει νά συνεισφέρει στό παιχνίδι περισσότερο ἀπό ὅ,τι τό ἴδιο τό παιχνίδι.

Τό παιδί δέν μπορεῖ νά μάθει ἀπό τά «ἐκπαιδευτικά» παιχνίδια
 Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά εἶναι δύσπιστοι ὅσον ἀφορᾶ στά παιχνίδια πού πωλοῦν­ται ὡς «ἐκπαιδευτικά». Τό 2007, ἔρευνα τοῦ δρ. Δημήτρη Χριστάκη, καθηγητῆ Παιδιατρικῆς στό Πανεπιστήμιο Οὐάσινγκτον, ἔ­δε­ιξε ὅτι τά παιδιά πού παρακολουθοῦ­σαν παιδικά ἐκ­παιδευτικά προγράμματα γιά τήν ἐκμάθηση τῆς γλώσσας μάθαιναν λιγότερες νέες λέξεις -ἕξι γιά κάθε ὥρα πα­ρα­κολούθησης- σέ σύγκριση μέ τά παιδιά πού δέν τά παρακολούθησαν. Ἡ ἔ­ρευνα ἀκόμη μελέτησε τά παιχνίδια πού ἔχουν ἀποδειχθεῖ ὅτι ὠφελοῦν στήν ἀνάπτυξη ἑνός παιδιοῦ, ὅπως εἶναι τά τουβλάκια.
Ἡ καθηγήτρια τῆς Ψυχολογίας τοῦ Παν­επιστημίου Temple Dr. Kathy Hirsh-Pasek σημειώνει: «Ντεμοντέ, ρετρό παιχνίδια, ὅ­πως κόκκινες μπάλες ἀπό καου­­τσούκ, πη­λός, πλαστελίνη καί μπογιές, πού δέν κο­στίζουν τόσο πολύ καί εἶναι κρυμμένα στά πίσω ράφια, εἶναι πιό κατάλληλα γιά τά παιδιά ἀπ᾽ ὅ,τι τά ἐκπαιδευτικά ἠλεκτρονικά παιχνίδια».
Ἡ Roberta Golimkoff Ph.D, καθηγήτρια τῆς Σχολῆς  Ἐπιστημῶν Ἀγωγῆς στό Πανεπιστήμιο τοῦ Delaware τῶν Η.Π.Α., παρατηρεῖ ὅτι εἶναι εὐρέως διαδεδομένο πώς «τά ἠλεκτρονικά ἐκπαιδευτικά παιχνίδια συντελοῦν στήν ἀνάπτυξη τοῦ ἐγκεφάλου. Ἀλλά οἱ ἀναπτυξιακοί ψυχολόγοι γνωρίζουν ὅτι στήν πραγματικότητα δέν λει­τουργοῦν μέ αὐτόν τόν τρόπο. Οἱ κατα­σκευ­αστές τῶν παιχνιδιῶν παίζουν μέ τούς φόβους τῶν γονιῶν ὅτι θά μείνουν τά παιδιά τους πί­σω στήν παγκοσμιοποιημένη ἀγορά». Καί προσ­θέτει: «Τά παιδιά δέν εἶναι ἄδεια δοχεῖα πού πρέπει νά γεμίσουν.  Ἐάν παίζουν μέ παιχνίδια πού τά ἐ­πιτρέπουν νά ἐ­ξε­ρευνοῦν, εἶναι πολύ πιθανόν νά δι­δα­χθοῦν σπουδαῖα μαθήματα γιά τό πῶς νά κυριαρχήσουν στόν κόσμο τους».
 Οἱ διαδραστικές ἐφαρμογές καί τά ψηφιακά παιχνίδια εἶναι προτιμότερα ἀπό τήν τηλεόραση, ἡ ὁποία θεωρεῖται ὡς τό πλέ­ον παθητικό παιχνίδι. Ἡ Ἀμερικανική Παιδι­ατρική Ἀκαδημία συνιστᾶ στούς γονεῖς νά ἀποτρέπουν τά παιδιά τους, ἡλικίας κάτω τῶν δύο ἐτῶν, νά παρακολουθοῦν τηλεό­ρα­ση. Ἀλλά καί ἡ Γαλλική Ραδιοτηλεοπτική Ἀρχή ἀπό τό 2008 ἀπαγόρευσε στά γαλλικά κανάλια νά προβάλλουν παιδικές τηλεοπτικές ἐκπομπές πού νά ἀπευθύνονται σέ παιδιά ἡλικίας κάτω τῶν τριῶν ἐτῶν. Γιατί; Διότι «ἡ παρακολούθηση τῆς τηλεόρασης λειτουργεῖ ἐπιζήμια στήν ἀνάπτυξη τῆς παιδικῆς ἡλικίας κάτω τῶν τριῶν ἐτῶν, ἐνῶ παράλληλα ἐγκυμονεῖ μία σει­ρά κινδύνων, καθώς ἐνθαρρύνει τό πνεῦ­μα ἀ­δράνειας, συντελεῖ στήν ἀργή ἐκμάθηση τῆς γλώσσας, στήν ὑπερδιέγερση, στήν ἐμφάνιση διαταραχῶν στόν ὕπνο καί στή συγκέντρω­ση, καθώς καί στήν ἐξάρτηση ἀπό τίς ὀθόνες» (Ἀνώτατο Ὀπτικο­α­κουστι­κό Συμβού­λιο).
 Εἶναι πολύ σημαντικό τά μικρά παιδιά νά ἔχουν ἄφθονα τρισδιάστατα παιχνίδια. Τά τουβλάκια, οἱ μπάλες καί τά κύπελλα διαφόρων μεγεθῶν καί σχημάτων πού μποροῦν νά τοποθετηθοῦν τό ἕνα πάνω στό ἄλλο σχηματίζοντας πυραμίδες καί πύργους, οἱ κρίκοι καί ἄλλα ἀντικείμενα, συντελοῦν στήν κατάκτηση καί ἀνάπτυξη τῶν κινητικῶν δεξιοτήτων τοῦ παιδιοῦ, στή γνωστική του ἀνάπτυξη καί στήν ψυχική του ὑ­γεία. Πιλοτική ἔρευνα πού δημοσιεύτηκε τό 2007 στό περιοδικό τῆς Ἀμερικανικῆς Ἰα­τρικῆς Ἕνωσης διαπίστωσε ὅτι, ὅταν τά παιδιά παίζουν μέ τουβλάκια, τό παιχνίδι μπο­ρεῖ νά ὁδηγήσει σέ βελτίωση τῆς γλωσσικῆς ἀνάπτυξής τους καθώς καί τῆς προσοχῆς τους.

Ἀποφεύγουμε βίαια παιχνίδια
 Ἐνῶ τά βίαια παιχνίδια φαίνεται νά εἶναι πολύ δημοφιλῆ μεταξύ τῶν παιδιῶν, πολλές μελέτες ἔχουν δείξει ὅτι αὐ­τά μπο­ροῦν νά ἐπηρεάσουν ἀρνητικά τήν ψυ­­χολογική τους ἀνάπτυξη. Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά εἶ­ναι ἐπίσης ἰδιαίτερα ἐπιφυλακτικοί σέ παιχνίδια σκοποβολῆς• κανένα ἀπό τά παιχνίδια αὐτῆς τῆς κατη­γορίας δέν ἀξιολογήθηκε ὡς κατάλληλο.
 Τά σημερινά παιδιά «ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων» ἐκτίθενται περισσότερο ἀπό ποτέ σέ ψηφιακά μέσα στήν καθημερινή τους ζωή. Ἡ Ἀμερικανική Παιδιατρική Ἀκαδημία συν­ιστᾶ στούς γονεῖς νά περιορίσουν τόν χρό­νο πού τά παιδιά τους στήνονται μπροστά στήν ὀθόνη. Ἀλλά καί ἡ ἔρευνα τοῦ καθηγητῆ τῆς Παιδιατρικῆς δρ. Δημήτρη Χριστά­κη ἔχει δείξει ὅτι ὅταν τά παιδιά παρα­κολουθοῦν ἕνα DVD, εἶναι λιγότερο ἀφοσιωμένα ἀπό ὅ,τι ὅταν παίζουν μέ τουβλάκια. Καί συστήνει: «Ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ἡλικία τῶν παιδιῶν μας, λιγότερα ἠλεκτρονικά παιχνίδια ὄχι μόνο στίς διακοπές ἀλλά καί στή διάρκεια τοῦ ἔτους.».
 «Τό παιδί», θά τονίσει ἡ Kathy Hirsh- Pa­sek, «ἀρχίζει νά χτίζει τή φαντασία του γύ­ρω ἀπό τά ἁπλούστερα παιχνίδια. Τά παιχνίδια δέν ἐπιβάλλουν τί νά κάνει τό παιδί σας ἀλλά τό παιδί σας προστάζει τά παιχνίδια τί πρέπει νά κάνουν». Εἶναι στό χέρι μας νά συντελέσουμε στό χτίσιμο τῆς φαντασίας τοῦ παιδιοῦ, διότι «ἡ φαντασία εἶναι πιό σημαντική ἀπό τή γνώση. Ἡ γνώ­ση περιορίζεται σέ ὅ,τι τώρα γνωρίζουμε καί κατανοοῦμε, ἐνῶ ἡ φαντασία ἀγκαλιάζει τόν κόσμο ὅλο καί πάντα θά ὑπάρχουν ἄλλα γιά νά γνωρίσουμε καί νά κατανο­ή­σου­με» (Albert Einstein).

Ἀθαν. Ἀστ. Γκάτζιος

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 82-83

 Ἐπιθύμησα, παραμονές τῆς 25ης Μαρτίου, νά ταξιδέψω γιά λίγο στά 1821 καί νά δῶ καί νά ἀκούσω τά ψυχωμένα παλληκάρια τοῦ ἔθνους μας. Ἐ­λᾶτε, λοιπόν, νά μποῦμε γιά λίγο στή μηχανή τοῦ χρόνου καί νά γυρίσουμε πίσω, ἀφήνοντας τήν καρδιά μας νά χτυ­πᾶ στό ρυθμό τῆς δικῆς τους ἀν­δρεί­ας καρδιᾶς, στό δικό τους μεγαλεῖ­ο.

 Μαζί μέ τόν Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη ἄς μελετήσουμε τήν προκήρυξη πού ξεσήκωσε καί φλόγισε μία γενιά φλογε­ρή, τόν μεγαλειώδη Ἱερό του Λόχο: «Μά­­χου ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος…Εἶναι καιρός νά ἀποτινάξωμεν τόν ἀ­φό­ρη­τον ζυγόν, νά ἐλευθερώσωμεν τήν Πατρί­δα, νά κρημνίσωμεν ἀπό τά νέφη τήν ἡμισέληνον, διά νά ὑψώσωμεν τό σημεῖον, δι’ οὗ πάντοτε νι­κῶ­μεν, λέγω τόν Σταυρόν…».
 Ὁ Μακρυγιάννης, πού ἔμαθε γράμμα­τα σέ μεγάλη ἡλικία, μᾶς τά ἔγραψε τόσο ὑπέροχα! Ἄς τόν ἀκούσουμε: «Ὅ­ταν σηκώσαμεν τήν σημαίαν ἐναντίον τῆς τυραγνίας, ξέραμεν ὅτι εἶναι πολλοί αὐ­τεῖνοι καί μαχητικοί κι’ ἔχουν καί κανόνια κι’ ὅλα τά μέσα. Ἐμεῖς σέ οὕλα εἴ­μαστε ἀδύνατοι. Ὅμως ὁ Θεός φυλάγει καί τούς ἀδύνατους, κι’ ἄν πεθάνωμεν πεθαίνομεν διά τήν Πατρίδα μας, διά τήν Θρησκείαν μας καί πολεμοῦμεν ὅσο μποροῦμε ἐναντίον τῆς τυραγνίας κι ὁ Θεός βοηθός… Χωρίς ἀρετή καί πό­νο εἰς τήν πατρίδα καί πίστη εἰς τήν θρησκεία τους ἔθνη δέν ὑπάρχουν».
 Ἄς γονατίσουμε σιμά στόν Ἀθανάσιο Διάκο τή στιγμή πού ἀπαντᾶ στόν Ὀ­μέρ Βρυώνη « Ἐγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θέ νά πεθάνω» καί ἄς ἀναλογιστοῦμε τή θυσία του γιά τήν πατρίδα· ἕνα σφαχτάρι ἅγιο καί θύμα ἱερό στόν βωμό τῆς πατρίδας…
 Ἄς ἀκουμπήσουμε εὐλαβικά λουλούδια στόν τόπο πού ἔπεσε παλληκαρίσια ὁ Παπαφλέσσας, στό ἡρωικό Μανιάκι, κι ἄς ἀγναντέψουμε ἀπό ἐκεῖ τόν Ἰμ­πρα­ήμ νά σκύβει καί νά φιλᾶ στό μέτωπο τόν ἥρωα γεμάτος θαυμασμό...
 Ἦταν ἡ φλογερή καρδιά τοῦ Κανάρη πού ξεσήκωνε τά παλληκάρια καί ἡ ἀ­γά­πη στήν πατρίδα καί στόν Θεό, πού ὅ­πλιζε τό ἡρωικό του χέρι… «Μία δύ­να­­­μις μέ ἅρπαξε... Μία δύναμις θεϊκή μέ γιγάντωσε. Αὐτή μοῦ ἔδωσε θάρρος διά νά φθάσω μέ τό πυρπολικό μου στήν τουρκική ναυαρχίδα. Οἱ Τοῦρκοι ἦ­ταν τό­­σοι ὥστε ἐάν ἔπτυον ἐπάνω μας θά μᾶς ἔπνιγαν ἀναμφιβόλως… Εἰς τό ὄ­νο­μα τοῦ Κυρίου! φώναξα ἐκείνη τή στι­γμή. Ἔκανα τόν Σταυρό μου καί πή­δηξα στή βάρκα. Οἱ φλόγες τοῦ πυρπολικοῦ μεταδόθηκαν στήν ναυαρχίδα πού τινάχθηκε στόν ἀέρα καί παρέσυρε στόν θάνατο χιλιάδες Τούρκους…».
 Ξεφυλλίζω τά συγγράμματα τοῦ Ἀ­δαμάντιου Κοραῆ καί βρίσκω διαμάντια συμβουλῶν καί παραινέσεων, διαμάντια γιά τό τότε ἀλλά καί τό σήμερα: «Μό­νον τοῦ Εὐαγγελίου ἡ διδαχή ἐμπορεῖ νά σώσῃ τήν αὐτονομίαν τοῦ Γένους, ὅταν μάλιστα κηρύττεται ἀπό ποιμένας φίλους τῆς ἀληθείας καί τῆς δικαι­οσύνης… Τοῦτο παρακαλῶ νά τούς πα­ραγγείλετε νά πράττωσιν εἰς τό ἑ­ξῆς, παριστάνοντες εἰς αὐτούς, ὅτι πολεμοῦν ὄχι μόνον ὑπέρ πατρίδος, ἀλλά καί ὑπέρ πίστεως». Καί ἀλλοῦ σημει­ώ­νει: «Μόνη ἡ δικαιοσύνη φέρει τήν ἐ­λευ­θερίαν, τήν δύναμιν καί τήν ἀσφάλειαν. Ἡ ἀνδρεία χωρίς τήν δικαιοσύνην εἶναι εὐτελές προτέρημα. Καί αὐτή τοῦ Θεοῦ ἡ παντοδυναμία ἤθελ’ εἶσθε χωρίς ὄφελος διά τούς ἀνθρώπους, ἄν δέν ἦτον ἑνωμένη μέ τήν ἄπειρον δικαιοσύνην του…».
 Σέ ἀκούω καί πάλι, Σπυρίδων Τρικού­πη, νά μᾶς ἐνθουσιάζεις, καθώς φωνάζεις μέ πό­νο: «Ἄχ, διά τούς οἰκτιρμούς τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὅλος ἀγάπη, διά τό ὄνομα τῆς Πατρίδος, ἡ ὁποία εἶ­ναι ὅλη ἀρετή, ἄς καθαρίσωμεν τήν ψυ­χήν μας ἀπό τόν ρύπον τῆς διχονοί­ας, ἄς θάψωμεν εἰς τόν τάφον τῆς λησμονησίας τά ἄγρια καί ἀνόητα πάθη μας, ἄς πλύνωμεν τάς μεμολυσμένας καρδίας εἰς τό ἱερόν λουτρόν τῆς ἀγάπης, ὁ πατριωτισμός ἄς λαμπρύνῃ εἰς τό ἑξῆς τόν θολωμένον νοῦν μας, ἡ εἰ­λικρίνεια ἄς βασιλεύσῃ εἰς τήν καρδί­αν μας, ἡ ἀγάπη καί ἡ σύμπνοια ἄς προ­- πορεύωνται, ὡς νεφέλη πυρός, ὅλων τῶν βουλῶν μας καί ὅλων τῶν ἔργων μας».
 Κι ὁ φωτισμένος Καποδίστριας, πού ἀναίτια δολοφονήσαμε, ὑψώνει τό ἴδιο λάβαρο τῆς πίστης καί μηνᾶ στούς ἀν­τίθεους καιρούς μας: «Ὁ Θεός εἶναι με­τά τῆς Ἑλλάδος καί ὑπέρ τῆς Ἑλλάδος καί αὕ­τη σωθήσεται. Ἐκ ταύτης τῆς πεποιθήσεως ἀντλῶ πά­σας μου τάς δυνάμεις καί πάντας τούς πόρους».
 Τό ταξίδι τελειώνει… ἀν­τάμωμα συγκλονιστικό μέ ὅλους ὅσοι πότισαν τούτη τή γῆ μέ τό αἷμα τους καί τή ζύμωσαν μέ τά λόγια καί τά θαυμαστά ἔργα τους. Δέν θέ­λω νά φύγω… ζητῶ καταφύγιο ἀνάμε­σα σέ τούτους τούς νεκρούς, πού εἶναι τόσο ζωντανοί στήν καρδιά μου. Ἡ ψυ­χή τοῦ Θεόδωρου Κολοκο­τρώ­νη πλα­νιέ­ται ἀνάμεσά μας ψιθυρίζοντας: «…καί μήν ξεχνᾶς, γιέ μου, πώς ἐμεῖς ξο­φλή­σαμε πιά. Ὥς ἐδῶ ἦταν. Τώρα ἡ πολύπαθη Ρωμιοσύνη στηρίζει τήν ὕπαρξή της στή λεβεντιά σας». Ναί, ἥρωες τῆς πατρίδας μου, τολμῶ νά καυχηθῶ ὅτι εἶμαι κι ἐγώ, παιδί τοῦ 21ου αἰώνα, δι­κός σας ἀπόγονος. Μέ­σα στίς φλέβες μου τρέχει τό δικό σας ἡρωικό αἷ­μα, ἡ δική σας παλλόμενη ἀπό ἀγάπη στόν Θεό καί στήν πατρίδα καρδιά μεταγγίζει παλμό καί ἐνθουσιασμό στή νιότη μου! Εὐλαβικά σᾶς προσ­φέρω φόρο τι­μῆς καί εὐ­γνωμοσύνης καί ὑ­πόσ­χομαι     -μέ τή δική σας ἀκρά­δαν­τη πίστη- νά «στήσουμε καί πάλι μές στό οὐράνιο θεῖο φῶς μία Ἑλλάδα τρισμεγάλη». Για­τί τό «χρω­στᾶ­με σέ ὅ­σους πέρασαν, θά ρθοῦ­νε, θά περάσουν, κριτές θά μᾶς δικάσουν, οἱ ἀγέννητοι, οἱ νεκροί».

Μ. Δανιήλ

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 78-79