Μέσα στήν πένθιμη ἀτμόσφαιρα τῆς Με­γάλης Τεσσαρακοστῆς ἡ Ἐκκλησία «ἐν πανη­γύρεσι χαρᾶς» προβάλλει καί τιμᾶ ἰδιαίτερα τήν σεπτή μορφή τῆς Θεοτόκου, τῆς μητέρας τοῦ Κυρίου.
 Δέν γνωρίζουμε πολλά γιά τήν παρ­θένο Μαρία. Οἱ πληροφορίες πού μᾶς παρέχει ἡ Καινή Διαθήκη γιά τό πρόσωπό της εἶναι λί­γες. Εἶ­ναι ὡστόσο ἀρκετά χαρακτηριστικές καί μᾶς βοηθοῦν νά σκιαγραφήσουμε μέ ἁ­δρές πινε­λιές τήν προσωπικότητά της.
 Φαίνεται ὅτι γεννήθηκε καί μεγάλωσε στήν Ναζαρέτ τῆς Γαλιλαίας, ὅπου συνέβη καί ὁ εὐαγγελισμός της. Καταγόταν ἀπό τήν βασι­λική γενιά τοῦ Δαυΐδ, ὅπως καί ὁ ἀρ­ρα­βω­νια­στικός της Ἰωσήφ. Τό ὄνομά της «Μα­ριάμ», πού στά ἑλληνικά σημαίνει «κυρία», «δυναμι­κή», ἦταν σύνηθες καί δινόταν στά κορίτσια τῶν Ἑβραίων πρός τιμήν τῆς ὁμώ­νυ­μης ἀ­δελ­φῆς τοῦ Μωϋσῆ.
 Ἕνα ἀπό τά πρῶτα χαρακτηριστικά τῆς Παρθένου ἦταν ἡ σύνεσή της. Στήν ἐπίσκεψη τοῦ ἀγγέλου Γαβριήλ καί στό μήνυμά του ὅτι θά κυοφορήσει καί θά γεννήσει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, ἀντιδρᾶ μέ περίσκεψη καί προσοχή. Δέν ἀποδέχεται ἄκριτα τήν θεία ἀγγελία, ὅπως ἴσως θά ἀνέμενε κανείς. «Ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος» (Λκ 1,29), τί νά σημαίνει ἄραγε αὐτός ὁ χαιρετισμός τοῦ ἀγγέλου, ἀναλογίζεται. Καί ὅταν ὁ Γαβριήλ τῆς ἐξηγεῖ, τόν ρωτᾶ• «πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώ­σκω;» (Λκ 1,35). Δέν δείχνει ἀπιστία αὐτή ἡ ἀντίδρασή της; Δέν μοιάζει μέ τήν ἀπιστία τοῦ Ζαχαρία, γιά τήν ὁποία ὁ ἱερέας τιμωρήθηκε; Ὄχι, ἀπαντᾶ ὁ ἅγιος Ἀμβρόσιος Μεδιολάνων. Ὁ Ζα­χα­ρίας εἶχε ὑπ’ ὄψιν του πα­ρα­δεί­γματα ζευγαριῶν ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη πού ἄν καί ἡλικιω­μένοι ἤ στεῖ­ροι ἀπέ­κτησαν παιδί μέ τρόπο θαυ­μαστό. Γι’ αὐτό καί δέν ἔπρεπε νά ἀπιστή­σει. Ἡ πε­ρίπτωση ὅμως τῆς Θεοτόκου εἶναι διαφορετική· πρό­κει­ται γιά παρθενική γέννηση, μοναδική στήν ἱστορία. Ὁ Γα­βριήλ ἀπαντᾶ στήν φυσιολογική ἀ­πο­ρία της καί τό­τε ἡ Μαρία ὑποτάσ­σεται ἀνεπιφύλακτα στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ.
 Διέθετε ἐπίσης ἡ Παρθένος ταπεί­νωση καί εὐσέβεια ἀληθινή. Ὑπακούει στό θεῖο θέλημα μέ ἁπλότητα· «ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆ­μά σου» (Λκ 1,38). Δέν ξυπάζεται. Δέν θεωρεῖ τόν ἑαυτό της ἄξιο μιᾶς τέ­τοιας τιμῆς. Δοξάζει τόν Θεό «ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ» (Λκ 1,48). Καί ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ἐμ­πιστεύεται τόν ἑαυτό της ὁ­λόψυχα στά χέρια του. Γνωρίζει ὅτι ὁ ρόλος τόν ὁ­ποῖο ἀποδέχεται σημαίνει περιπέτεια καί δοκιμασία. Ἡ γυναίκα πού ἔμενε ἔγκυος ὄχι ἀπό τόν σύζυγό της καταδικαζόταν ἀπό τόν Νόμο σέ θάνατο. Ὅ­μως ἡ Θεο­τό­κος, προκειμένου νά ἀντα­ποκριθεῖ στήν θεία ἐπι­ταγή, εἶναι ἕτοιμη γιά ὅλα.
 Ἡ ταπείνωσή της διακρίνεται ἀ­κό­μη στό περιστατικό τοῦ γάμου στήν Κα­νά. Ὅταν τελειώνει τό κρασί, ἀ­πευ­θύ- νεται συνεσταλμένα στόν Υἱό της καί τοῦ λέει· «οἶνον οὐκ ἔχουσι» (Ἰω 2,3). Γνωρίζει ποιός εἶναι. Ξέρει πολύ καλά ὅτι ἔχει τήν δυνατότητα νά κάνει τό σημεῖο καί νά δείξει ἔτσι τήν πραγ­ματική του ταυτότητα. Πιστεύει ὅτι εἶναι πλέον καιρός. Ὅμως ὁ Κύ­ρι­ος τήν ἀποθαρ­ρύνει· τῆς λέει «τί ἐμοὶ καὶ σοί, γύναι; οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου» (Ἰω 2,4), πού ση­μαίνει: «Ποιά σχέση ἔχω ἐγώ μέ σέ­να, γυναίκα; Δέν ἔχει ἔρθει ἀκόμη ἡ ὥρα μου». Ἀλλά αὐτή ἡ αὐστηρή ἀποστρο­φή του δέν τήν ἀ­πελπίζει. Φεύγει συνε­σταλμένα, ὅπως ἦρθε. Δέν λέει τίποτε. Καμιά ἀντιλο­γία. Μόνον ἀπευθύνεται στούς ὑπη­ρέτες καί τούς τονί­ζει· «ὅ,τι ἂν λέγῃ ὑμῖν, ποιήσατε» (Ἰω 2,5).
 Ἦταν ἐπίσης ἡ Μαρία ἄνθρωπος τῆς Γραφῆς. Αὐτό φαίνεται ἰδιαίτερα στήν ὠδή της κατά τήν συνάντησή της μέ τήν Ἐλισάβετ, τήν μητέρα τοῦ Ἰω­άννη τοῦ βαπτιστῆ. Ἡ δοξολογική αὐτή προσευχή ἀπηχεῖ σέ πολλά ση­μεῖα της ἰδίως τούς ψαλμούς καθώς καί τήν ὠδή τῆς Ἄννας, τῆς μητέρας τοῦ Σαμουήλ.
 Αὐτό εἶναι σέ γενικές γραμμές τό πορτραῖτο τῆς Παρθένου. Ἡ Θεοτό­κος ἔζησε ἀφανῶς καί πάντοτε στήν σκιά τοῦ Υἱοῦ της. Ὑπηρέτησε τό σχέ­διο τοῦ Θεοῦ μέ αὐτοθυσία. Ἔγινε ἑ­κούσια «τό ἐργαστήριον τῆς ἑνώ­σε­ως τῶν δύο φύ­σεων» τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐ­τό καί μακα­ρίζεται ἀπό ὅλες τίς γενιές τῶν ἀν­θρώπων, ὅπως προφή­τευσε ἡ ἴδια (βλ. Λκ 1,48). Καί κάτι ἀ­κόμη· ἀ­πό τήν στιγμή πού βαπτι­σθήκαμε καί γίναμε ἀδελφοί τοῦ Κυρίου, ἔγινε καί ἡ Παρθένος μη­τέρα μας, ἡ μεγάλη μά­να ὅλων τῶν πι­στῶν. Ἄς ἔχουμε τήν εὐχή καί τίς πρεσβεῖες της.

Εὐάγγελος Ἀλ. Δάκας

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 68-69

  Μέ ὑπουργικές ὑπογραφές καί ἀπο­φάσεις δημοτικῶν συμβουλίων ἀνοίγει πλέον ὁ δρόμος γιά τήν ἀποτέφρωση τῶν νεκρῶν. Βεβαίως ὁ ἀνθρώπινος πολιτι­σμός ἀπό τά πανάρχαια χρόνια ἔχει στη­ριχθεῖ στήν ἱερότητα τῆς ταφῆς τους.
  Οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας εἶναι γνω­στό ὅτι πίστευαν στή μεταθανάτια ζωή. Γιά τόν λόγο αὐτό ὁ τρόπος θανάτου ἀλ­λά καί οἱ ἐπικήδειες τελετουργίες ἦταν πολύ σημαντικές. Ἡ ἀμέλεια τῶν νεκρῶν θεωροῦνταν βαρύ ἔγκλημα μέ ἐπιπτώσεις τόσο γιά τούς οἰκείους ὅσο καί γιά τόν νεκρό. Πεποίθησή τους ἦταν ὅτι ἡ ψυχή ἔβρισκε ἀνάπαυση στόν Ἅδη, μόνο ὅταν οἱ ζωντανοί ἔθαβαν τό νεκρό σῶμα. Ἑ­πο­μένως ἦταν ἀτιμωτικό νά μείνει ἄταφο τό σῶμα καί νά γίνει βορά ὀρνέων. Συνή­θως ἄταφοι ἔμεναν οἱ προδότες τῆς πα­τρίδας, οἱ λιποτάκτες, οἱ ἱερόσυλοι καί οἱ αὐτόχειρες.
  Ἀπό τή μαθητεία μας στήν ὑποχρε­ωτική ἐκπαίδευση ὡστόσο ὅλοι γνωρί­ζου­με τήν καύση τοῦ Πατρόκλου καί τοῦ Ἕκτορα ἀπό τήν Ἰλιάδα ἤ τοῦ Ἐλπήνορα ἀπό τήν Ὀδύσσεια. Εἶναι ὅμως διαπι­στωμένο ὅτι στά χρόνια τοῦ Τρωικοῦ Πο­λέμου (12ος αἰ. π.Χ.) συνήθι­ζαν νά θά­­βουν τούς νεκρούς σέ σκαπτούς (τά «ὑπο­γαῖα») ἤ θολωτούς τάφους, ὅπως ἄλλωστε ἐπιβεβαιώνεται κι ἀπό τά εὑρή­ματα τό­σων ἀνασκαφῶν. Τό κάψιμο τῶν νεκρῶν καί ὁ ἐνταφιασμός τῆς στάχτης τους μέσα σέ δοχεῖο ἐπικράτησε -λόγῳ ἐπιρροῶν ἀ­πό τούς Χετταίους- κατά τόν 9ο καί 8ο αἰ­ώνα π.Χ. Ὁ Ὅμηρος, δη­λα­δή, ἐπιχει­­­ρών­­­τας ἕναν ἀναχρονισμό, μετα­φέ­ρει μιά συνήθεια τῆς ἐποχῆς του στά χρόνια πού διαδραματίζεται ἡ Ἰλιάδα.
  Ἐπίσης στήν τραγωδία τοῦ Σοφοκλῆ «Ἀντιγόνη» καταδεικνύεται ἡ σπουδαιό­τητα τῆς ταφῆς στόν ἀρχαῖο κόσμο. Ἡ Ἀντιγόνη προτιμοῦσε νά πεθάνει, παρά νά μήν ἀποδώσει τίς πρέ­πουσες ταφικές τιμές στόν ἀδελφό της. Ὁ Πολυνείκης βέβαια θεωροῦνταν προ­δό­της τῆς πα­τρί­δας του. Γιά τόν λόγο αὐ­τό ὁ Κρέοντας ἔδωσε διαταγή νά τόν ἀφή­σουν ἄταφο ἔξω ἀπό τά ὅρια τῆς πόλης. Ἡ στάση ὅ­μως τῆς Ἀντιγόνης ἀποκα­λύ­πτει τήν ἀν­τί­ληψη τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων γιά τήν τα­φή. Ἦταν χρέος της, κατά τά «ἄγραπτα κ' ἀσφαλῆ θεῶν νό­μι­μα», νά θάψει μέ κάθε κόστος τόν ἀ­δελ­φό της· μόνον ἔτσι θά τόν τιμοῦσε καί θά ἐπέτρεπε στήν ψυχή του νά ἀναπαυθεῖ.
  Τό ἔτος 406 π.Χ., κατά τή διάρκεια τοῦ Πελοποννησιακοῦ Πολέμου, στίς Ἀρ­γινοῦσες οἱ Ἀθηναῖοι πέτυχαν περι­φανῆ νίκη κατά τῶν Πελοποννησίων. Ἦ­ταν ἡ μεγαλύτερη νίκη ἀπ᾽ ὅσες εἶχαν πε­­τύχει μέχρι τότε, μέ τήν ὁποία ἐξα­σφά­λι­ζαν τήν πλήρη κυριαρχία στό Αἰγαῖο. Οἱ δέκα στρατηγοί, ὅμως, παρά τόν ναυτικό θρί­αμ­βο, παραπέμφθηκαν σέ δίκη καί κατα­δι­κά­σθηκαν σέ θάνατο, ἐπειδή, λό­γῳ τῆς θα­λασσοταραχῆς, δέν μπό­ρεσαν νά περι­συλλέξουν τούς ναυαγούς.
  Μάθημα, λοιπόν, τιμῆς καί σεβασμοῦ πρός τούς νεκρούς μᾶς παραδίδουν οἱ πρό­γονοί μας, φροντίζοντας γιά τόν ἐντα­φιασμό τους! Καί ἡ παράδοση αὐτή ἰ­σχυ­ροποιεῖται στά χρόνια τῆς Καινῆς Δια­θή­κης! «Ὄλβιος τάφος» καί «ἡ Ζωὴ ἐν τά­φῳ», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας γιά τόν πανάγιο τάφο τοῦ Κυρίου μας. Στούς τά­φους τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως, ἀλλά καί ὅλων τῶν πιστῶν, ἡ Ἐκκλησία εἶδε τήν προέκταση τοῦ τάφου τοῦ Κυρίου μας μέ­σα στόν χῶρο καί στόν χρόνο. Γι’ αὐ­τό οἱ τά­φοι ἀποτέλεσαν καί τήν πρώτη ἁγία Τράπεζα, ἐπάνω στήν ὁποία ἡ Ἐκ­κλησία ἐπιτελοῦσε τό μυστήριο τῆς θείας Εὐ­χα­ριστίας. Κατά τόν ἐγκαινισμό μά­λιστα τῶν ἱερῶν ναῶν χρησιμοποιοῦνται ὥς σήμε­ρα λείψανα ἁγίων, τά ὁποῖα ἀποθησαυ­ρίζονται μέσα στήν ἁγία Τρά­πε­ζα.
  Ἀσφαλῶς, τό γεγονός τῆς ταφῆς ἐν­αρμονίζεται ἀπόλυτα μέ τούς φυσικούς νόμους, καθώς τό σῶμα παραδίδεται μέ τήν ἐλπίδα καί τήν πίστη στήν αἰώνια ζωή στήν ἀγκαλιά τῆς «παμμήτορος» γῆς, ἡ ὁποία κατά τόν ἅγιο Χρυσόστομο εἶναι «καὶ πατρὶς καὶ τάφος». Δημιουργώντας ἕναν οἰκολογικό χῶρο, παρόμοιο μέ αὐ­τόν τῆς ἐμβρυϊκῆς ζωῆς, διαφυλάσ­σουμε τή σωματική ἀκεραιότητα τοῦ νε­κροῦ ὡς ἱερή καί ἀπαραβίαστη καί ἐνα­ποθέτουμε τό σῶμα στή «μήτρα» τῆς γῆς, ὅπου θά συνεχισθεῖ χωρίς κανέναν ἐξα­ναγκασμό ἡ ἀποσύνθεσή του. Ἡ τα­φή, δηλαδή, ἀ­ποτελεῖ ὄχι ἁπλῶς ἔθιμο ἀλλά φυσική κατάληξη τοῦ σώματος σύμ­φωνα μέ τήν ἐπιταγή τοῦ Θεοῦ «γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπε­λεύσῃ»! (Γέ 3,19).
  Ἀντίθετα, ἡ βίαιη παρέμβαση στό νε­κρό σῶμα συνιστᾶ ἀσέβεια καί βιασμό τοῦ βιολογικοῦ κύκλου τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ καύση τῶν νεκρῶν ἐπινοήθηκε καί ἐ­φαρμόσθηκε λόγῳ ἄγνοιας, φόβου καί δεισιδαιμονίας σέ περιόδους μετανά­στευσης τῶν λαῶν καί πολεμικῶν συρρά­ξεων. Μέ τήν καύση τό σῶμα παραδίδεται στή βιαιότητα καί στήν ἀδηφαγία τῶν κλι­βάνων, στά ἀποτεφρωτήρια (=crematoria ἀπό τό ρῆμα τῆς λατ. cremo=καίω). Ἐκεῖ κατακαίεται στή θερμοκρασία τῶν 1400 -2100οC. Οἱ καιόμενες οὐσίες κα­ταλή­γουν κυρίως σέ ἀέρια, ἐνῶ τά ὀστᾶ μέ εἰ­δικό μηχάνημα κονιορτοποιοῦνται, κυ­ριολεκτικά ἀλέθονται. Τό ὑπόλειμμα τῆς καύσεως, ἕνα εἶδος ἄμμου γκρί χρώμα­τος καί βάρους 2-3 κιλῶν, ἐναποτίθεται σέ λήκυθο-τεφροδόχο καί παραδίδεται στούς οἰκείους γιά τά περαιτέρω.
  Ἀναμφισβήτητα ἡ καύση δέν θεωρεῖ­ται ἀτομικό δικαίωμα γιά τά πιστά μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι μία καθαρά μηδε­νιστική πράξη, πού ἐπισφραγίζει τό τέλος τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ κοινωνία μέ τήν ἀπο­τέφρωση τῶν νεκρῶν, πράξη καθαρά εἰ­κονοκλαστική, προσυπογράφει ὅτι προσ­δένεται στό ἅρμα τοῦ μηδενισμοῦ· ὁμο­λογεῖ τή ρήξη της μέ τήν παράδοση τό­σων αἰώνων· τήν ἀπιστία της ἐπιβεβαιώνει στή δογματική ἀλήθεια τῆς Ἐκκλη­σί­ας· ἀπορρίπτει τήν πίστη στήν Ἀνάστα­ση. Ἀντιθέτως ἡ ταφή, ὁ μόνος χριστια­νο­πρε­πής, «ἱερός καί αἰδέσιμος» τρό­πος φροντίδας τῶν νεκρῶν σωμάτων, εὐθυ­γραμ­­μί­ζεται πρός τή διαιώνια παρά­δοση καί σηματοδοτεῖ τήν ἐλπίδα καί τήν προσδο­κία τῆς ἀναστά­σεως τῶν νεκρῶν.

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Φιλόλογος - Θεολόγος

"Ἀπολύτρωσις", Μάρτ. 2016

  Στέκεται ὁρόσημο στήν ἱστορία τῆς Νάουσας ἐκείνη ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, τῆς 19ης Φεβρουαρίου τοῦ 1822. Ὅλο τό δυναμικό τῆς πόλεως, 18.000 ἄνθρωποι, στό μητροπολιτικό ναό τοῦ ἁγίου Δημητρίου μέ τόν ἐπίσκοπο Ζαχαρία, δονοῦν τόν τόπο μέ τό κραυγαλέο σύνθημα «Ἐλευθερία ἤ θάνατος», ὅταν μετά τή θεία Λειτουργία ὁ πρόκριτος Ζαφειράκης Λογοθέτης ὑψώνη τή σημαία τῆς Ἐπαναστάσεως. Κι ἀρχίζει τότε ἡ ἀναμέτρησι μέ τόν Ἀγαρηνό, ἕνα κονταροχτύπημα ὅπου ὁ καθένας δίνει τίς ἐξετάσεις του.

  Ξεσηκώνεται ἡ Νάουσα μέ πρωτοπαλλήκαρα τό Γερο-Καρατάσο, τό Ζαφειράκη καί τόν Ἀγγελῆ Γάτσο. Καιροφυλακτεῖ ὁ ἀντίπαλος, ὁ αἱμοδιψής Ἐμπού Λουμπούτ μέ τό ἰσχυρό ἀσκέρι του, 17.000 Τουρκαλβανούς. Ἕνας ἄγριος πόλεμος διεξάγεται ἐπί δύο μῆνες. Ἀξιέπαινες καί λαμπρές οἱ ἐπιτυχίες τῶν Ναουσαίων. Μά, δέν προτάσσουν τά στήθη τους στόν Τοῦρκο δυνάστη μόνον οἱ ἄνδρες. Πλάι τους στέκονται πιστές κι ἀφοσιωμένες οἱ Ναουσαῖες γυναῖκες. Ἔχει καιρό πού ἄφησαν τίς ἑστίες τους, παραμέρισαν τρυφερότητες κι εὐαισθησίες καί ξεπερνώντας τή φύσι τους ἔτρεξαν στό κάλεσμα τῆς πατρίδος.

  Νά ᾿τες ταμπουρωμένες μαζί μέ τά παιδιά τους στόν πύργο τοῦ Ζαφειράκη. Ἄϋπνα τά παλληκάρια, δίχως ψωμί καί νερό γιά τρία μερόνυχτα, βαστοῦν γερά τήν ἄμυνα τοῦ πύργου. Στή σκληρότητα καί τήν ἀπελπισία τῶν στιγμῶν, ἡ παρουσία τῆς Ναουσαίας μία δροσερή, ἁπαλή αὔρα γιά τούς πολεμιστές. Ψυχή τῆς ἄμυνας, κινητήριος μοχλός ἡ θαυμαστή Ζαφειράκαινα, πού δέν κουράζεται μαζί μέ τίς ἄλλες γυναῖκες νά ἐφοδιάζη διαρκῶς τούς ἄνδρες μέ βόλια. Κι ὅταν αὐτοί ἀφήνουν τόν πύργο, γιά νά δώσουν ἀλλοῦ τή μάχη, αὐτές γίνονται οἱ φρουροί τῆς ἔπαλξης.

  Ἀλλά τά βόλια τέλειωσαν κι οἱ κλαγγές τῶν ὅπλων ἔπαψαν κι ἀρχίζει γιά τήν καπετάνισσα Ζαφειράκαινα, τήν κόρη της Εὐθυμία, τήν Καρατάσαινα, τή Γάτσαινα καί γιά πολλές ἄλλες ἀρχόντισσες θρυλική Ὀδύσσεια. Ἁλυσοδεμένες ἀποχαιρετοῦν τά φίλτατα πατρικά τους χώματα, πού γεύονται τή θηριωδία καί τίς ὠμότητες τοῦ κατακτητῆ, γιά νά δοκιμάσουν μέ τή σειρά τους στή Θεσσαλονίκη, σέ προσωπικό πλέον ἐπίπεδο, ὅλη τή βαναυσότητα καί τό σαδισμό τοῦ Λουμπούτ. Τό δαιμονικό του πνεῦμα ἔχει καταστρώσει τό εἶδος τοῦ μαρτυρίου τους.

  Στ᾿ ἀλήθεια, τόσο μελανό τό σκηνικό πού ξετυλίγεται σ᾿ ἕναν τοῖχο τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς, ὥστε ὁ Γάλλος Πουκεβίλ ἐξιστορώντας το ὁμολογεῖ «φρικιῶ ἀναγράφων». Σ᾿ ἐκείνη τήν ἱστορική ἐκκλησία δύο γυναῖκες κτίζονται ζωντανές. Μόνο τά κεφάλια τους ξεχωρίζουν. Εἶνε ἡ Ζαφειράκαινα καί ἡ Γάτσαινα μέ ὄψι ἀγνώριστη. Ἀλειμμένα τά πρόσωπά τους μέ μέλι ἄφθονο συνέχεια πολιορκοῦνται ἀπό ἕνα σμῆνος σφῆκες, ἐνῶ συγχρόνως τό καταπονημένο σῶμα τους θερίζεται ἀπό τά σκουλήκια. Ἡ ἀνθρώπινη προσωπικότητα στόν ἔσχατο ἐξευτελισμό της! Κι ὁ Ἀγαρηνός τάζει λύτρωσι στίς μελλοθάνατες μ᾿ ἕναν ὅρο· νά προσκυνήσουν τόν Ἀλλάχ. Οἱ μέρες διαβαίνουν, μά αὐτές δέν προσκυνοῦν. Ἀλλά, τί κρίμα, τήν τρίτη μέρα ἡ λιποψυχία τῆς Γάτσαινας ἀμαυρώνει πιότερο τό σκηνικό μας. Δίκαια ὁ ποιητής λαός μας θά τῆς ἀπευθύνη σκληρά τά λόγια· «Ἡ Γάτσαινα ἐτούρκεψε καί σέ χαρέμι μπῆκε. Κρίμα στόν ἄντρα σ᾿ Γάτσαινα, προδότρα, ἀλλαξοπίστρα».

  Ἀλύγιστη ὅμως ἡ καρδιά κι ἄκαμπτο τό φρόνημα τῆς Ζαφειράκαινας ἕως τήν πέμπτη μέρα, πού ὁλοκληρώθηκε τό μαρτύριό της. Ἀπάνθρωπος κι ὁ θάνατος τῆς Καρατάσαινας πού ἐξέπνευσε μέσα σ᾿ ἕνα σάκκο γεμᾶτο ἀπό φίδια. Ἀλλά καί σ᾿ αὐτή τήν ὀδυνηρή κατάστασι πού βρισκόταν, ἡ σύζυγος τοῦ ὁπλαρχηγοῦ Καρατάσου «δέν ἔπαυσε», ὑπογραμμίζει ὁ Πουκεβίλ, «νά προσεύχεται θερμῶς ὑπέρ τῶν δημίων της, ἐπικαλουμένη τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ καί τῆς Παναγίας μέχρι τῆς τελευταίας ὥρας».

  Καί καταλήγει· «Οὕτως ἀπέθνησκον αἱ χριστιαναί γυναῖκες». Πόσο ἔχει ἀνάγκη ἡ γυναίκα τοῦ σήμερα νά ἐπιστρέψη στίς ρίζες τῆς Φυλῆς μας καί νά εὐθυγραμμισθῆ στά βήματα τῶν προγόνων μας, γιά νά κρατήση ἀλώβητα, ἄπαρτα τά δύο μεγάλα μεγέθη· τήν πίστι στόν Θεό καί τήν ἀγάπη στήν πατρίδα!

Ἑλληνίς

Ἀπολύτρωσις 51 (1996) 46-47

  Στή μνήμη τοῦ πολιούχου της ἡ Θεσσαλονίκη ἀνασαίνει ἐλεύθερα. Μέ ὑψωμένες τίς γαλανόλευκες, μέσα σ᾿ ἕνα παραλήρημα χαρᾶς καί ἐνθουσιασμοῦ, γιορτάζει τήν ἀπελευθέρωσί της. Πόσο «ζήλεψαν» τότε τοῦτο τό πανηγύρι της τά Γιάννενα καί ὠνειρεύτηκαν τή δική τους λευτεριά! Πῶς ὅμως νά κάνουν τό μεγάλο τόλμημα, ὅταν τούς δρόμους ὅλους φράζη ἀπό παντοῦ τό φρουριακό ἐκεῖνο συγκρότημα, τά ξακουστά ὀχυρά τοῦ Μπιζανίου;

 Ἔβαλε τήν τέχνη του ὅλη καί τά θωράκισε γερά ὁ φιλότουρκος γερμανός στρατηγός φόν Γκόλτς. Ἔσκαψε βουνά καί ράχες, γιά νά μετατρέψη τά ἔγκατά τους σέ πυροβολεῖα. Λέγεται πώς σέ ἀπόστασι ἀναπνοῆς ἀπό τά Γιάννενα ἡ γῆ «φιλοξενοῦσε» ἑκατόν δώδεκα πυροβόλα. Τήν ὥρα μάλιστα πού ὁ μισέλληνας Γερμανός παρέδιδε στούς Τούρκους τό καταπληκτικό ὀχυρωματικό του ἔργο, περήφανα ἀναφώνησε· «Σᾶς παραδίδω τόν τάφο τῆς Ἑλλάδος».

 Πάνω στή δύναμι τοῦ λογικοῦ του στήριξε ὁ στρατηγός τά προγνωστικά του, χωρίς νά ὑπολογίση τήν τόλμη τοῦ Ἕλληνα, πού ξέρει νά προτάσση στό σιδερόφρακτο ἀντίπαλο τίς δικές του «σφενδόνες». Μέ ἐξαιρετική εὐφυΐα σχεδίασε ὁ Γερμανός τήν ὀχύρωσι τῆς περιοχῆς. Ποιός νά τοῦ τό ᾿λεγε ὅμως πώς ὁ ἀρχιστράτηγος τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων, ὁ διάδοχος Κωνσταντῖνος, θά διέθετε μαζί μέ τό ἐκλεκτό του ἐπιτελεῖο πολύ περισσότερη, γιά νά πατήση τό Μπιζάνι;

  Ὁ Ἀγαρηνός ἔχει τήν ἰδέα πώς ἀπό τήν ἀριστερή πτέρυγα τῶν ὀχυρῶν, ἀπό τό βουνό Δρίσκος, θά δεχθῆ τό ἀποφασιστικό χτύπημα. Γι᾿ αὐτό πρός ἐκείνη τή μεριά στέλνει διαρκῶς ἐνισχύσεις καί καρτερεῖ τήν ἀναμέτρησι. Μάταια, ὅμως, γιατί στό παρά πέντε ὁ ἀρχιστράτηγος ἀντιστρέφει τό σχέδιο δράσης τοῦ στρατοῦ μας.

  20 Φεβρουαρίου 1913. Μέρα γενικῆς ἐπίθεσης μέ παγωνιά φοβερή καί χιονοθύελλα ἀσταμάτητη. Μόνο τά στήθη τοῦ ἕλληνα στρατιώτη εἶνε πυρακτωμένα ἀπό τήν ἀγάπη στά πατρογονικά χώματα. Αὐτή εἶνε ὁ κινητήριος μοχλός πού τόν βοηθᾶ ν᾿ ἀψηφήση τίς ἀντίξοες συνθῆκες τοῦ καιροῦ καί νά ὁρμήση ἐναντίον τῆς δεξιᾶς πτέρυγας τοῦ ἐχθροῦ. Αἰφνιδιάζεται ὁ δυστυχής Τοῦρκος. Ἀπό ἀλλοῦ περίμενε τό ραγιά καί αὐτός τόν ξεγέλασε. Τοῦ ἐμφανίστηκε ἀπό τήν περιοχή τῆς Ὀλύτσικας, ἐκεῖ πού οἱ δικές του δυνάμεις ἦταν ἰσχνές καί ἀφύλακτες. Ἕνα-ἕνα τά εὐζωνάκια μας πατοῦν τά ὀχυρά τῆς Τσούκας, τῆς Μανωλιάσας, τοῦ ἁγίου Νικολάου. Κι ἀρχίζει τότε νά συντρίβεται ὁ θρῦλος πώς τό Μπιζάνι εἶνε ἀπόρθητο.

  Πολυάριθμοι Ἀγαρηνοί σκιαγμένοι ἀπό τά σφυροκοπήματα καί τίς ἐπιτυχίες τῶν Ἑλλήνων, τρέχουν πρός τήν πεδιάδα τῆς Ραψίστας νά σωθοῦν. Σκορποῦν πανικό ἀπό πίσω τους τά δύο γενναῖα εὐζωνικά τάγματα μέ τούς θρυλικούς ταγματάρχες Ἰωάννη Βελισσαρίου καί Γεώργιο Ἰατρίδη. Πόσο ἀκριβά στοίχισε στούς δικούς μας ἡ καταδίωξι τῶν ἐχθρικῶν τμημάτων καί ἡ κατάληψι τῆς Ραψίστας; Μέχρι τή μέση βυθιζόταν τό σῶμα τους, καθώς διέσχιζαν τέλματα καί τάφρους.

  Τώρα πού ἀπέχουν μόλις λίγα μέτρα ἀπό τά Γιάννενα καί ὁ πόθος γιά λευτεριά ἔχει φουντώσει, ποιός μπορεῖ ν᾿ ἀνακόψη τόν καλπασμό τῶν εὐζώνων; Εὐτυχῶς, δέν ἔφτασε ἡ διαταγή τοῦ διοικητοῦ πού τούς καθήλωνε στή Ραψίστα. Ἡ νύχτα τούς βρίσκει στήν ἐκκλησία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου. Ἡ θέσι τους εἶνε κρίσιμη καί ἐπικίνδυνη, γιατί βρίσκονται στό «στόμα τοῦ λύκου». Ὤ καί νά ᾿ξερε ὁ Ὀθωμανός τό πολύτιμο μυστικό, πώς μόνο δύο εὐζωνικά τάγματα ἔχουν παρεισφρύσει στίς δικές του γραμμές! Μές στό ἀλάφιασμά του νόμισε πώς κατέφθασε ἔξω ἀπό τά Γιάννενα ὅλος ὁ στρατός μας. Ἔχασε, τί κρῖμα, μοναδική εὐκαιρία μέσα ἀπό τά χέρια του. Τό σπουδαῖο εἶνε, ὅπως ὑπογραμμίζει στήν ἔκθεσί του ὁ ριψοκίνδυνος Βελισσαρίου, ὅτι καί σ᾿ αὐτή τή δύσκολη φάσι τοῦ ἀγώνα «οἱ ἄνδρες, διάβροχοι ἐκ τῆς διαβάσεως τῶν τελμάτων, ἔμειναν ἀγρυπνοῦντες μέ τό ὅπλον ἀνά χεῖρας... καί κατά τήν νύκτα ἐκείνην, 37 ἀξιωματικοί καί 935 ὁπλῖται ἐφυλάσσοντο αἰχμάλωτοι εἰς τόν περίβολον τῆς ἐκκλησίας»!

  Ἀναπάντεχα καί ἀστάθμητα γεγονότα σημειώνονται τό διο βράδυ. Στό στρατηγεῖο τοῦ διαδόχου Κωνσταντίνου, στό χάνι τοῦ Ἐμίν Ἀγᾶ, καταφθάνει ἀποστολή ἀκριβή, πού τήν συνοδεύει ὁ ταγματάρχης Βελισσαρίου. Εἶνε ὁ ἐπίσκοπος Δωδώνης καί δύο Τοῦρκοι ἀξιωματικοί, ὁ ὑπολοχαγός Ρεούφ καί ὁ ἀνθυπολοχαγός Ταλαάτ -ἀπεσταλμένοι τοῦ Ἐσσάτ Πασᾶ- πού μεταφέρουν τήν ἐπιστολή γιά τήν παράδοσι τῆς πόλης. Κι εἶνε ἀπό τά πρωτάκουστα, νά ὑπογράφεται τό πρωτόκολλο παράδοσης τή στιγμή πού τό Μπιζάνι δέν εἶχε πέσει ἀκόμη! Ροδίζει ἡ νέα μέρα, ἡ 21 Φεβρουαρίου, καί μαζί της γλυκοχαράζει στά Γιάννενα ἡ λευτεριά.

  Καθώς ἐπέστρεφαν τήν ἄλλη μέρα, οἱ Τοῦρκοι ἀξιωματικοί ρωτοῦν γιά τά στρατεύματά μας τόν Βελισσαρίου· «Μά δέν μᾶς ἐλέγετε τήν νύκτα ὅτι εἶχον κατέλθει εἰς τήν πεδιάδα;». «Ὄχι», τούς λέει, «εἰς τήν πεδιάδα μόνον ἡμεῖς εχομεν κατέλθει». «Τότε οἱ ἀξιωματικοί», διηγεῖται ὁ διος ὁ ταγματάρχης, «προσβλέψαντες ἀλλήλους καί κατανοήσαντες τό πάθημά των, ἔδηξαν τά χείλη καί μοι λέγουν εἶτα· κ. Ταγματάρχα, πρέπει νά γνωρίζετε ὅτι ἡ τιμή τῆς παραδόσεως τῶν Ἰωαννίνων ὀφείλεται εἰς ὑμᾶς». Πραγματικά, αὐτή εἶνε ἡ ἀλήθεια. Τήν ἐπιβεβαίωσε κι ὁ διάδοχος Κωνσταντῖνος. Ὅταν συναντήθηκε μέ τόν τολμηρό ταγματάρχη τό προηγούμενο βράδυ καί ἐνημερώθηκε γιά τίς παράτολμες ἐνέργειές του, συγκινημένος τοῦ εἶπε· «Βελισσαρίου, εἶσαι ἄξιος ραπίσματος ἀλλά καί φιλήματος». Κι ἔσκυψε τότε ὁ ἀρχιστράτηγος καί ἀσπάστηκε τόν ἥρωα.

  Μέ τέτοιους προγόνους, πού μέ τούς ἀγῶνες τους σοῦ φωνάζουν «τήν ἱστορία δέν τήν γράφουν τά νούμερα, ἀλλά οἱ φλογερές καρδιές», πῶς νά μήν αἰσθάνεσαι περήφανος καί συνάμα χρεωμένος;

Ἑλληνίς

Ἀπολύτρωσις 52 (1997) 33-34

  Σ᾽ αὐτό τό ἄρθρο θά ἐπισκεφθοῦ­με τήν ὀνομαστή Ἐρυθρά Θάλασσα, πού εἶναι σέ ὅλους μας γνωστή κατά κύριο λόγο ἀπό τό περιστατικό τῆς διάβασης τῶν Ἰσραηλιτῶν. Ἡ θάλασσα ὀφείλει τό ὄνομά της «Ἐρυθρά» σέ πλῆθος μικρῶν ζωοφύτων πού ἐπιπλέουν σέ μεγάλη ἔκ­ταση τῆς ἐπιφάνειάς της ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων, δίνοντάς της χρῶμα ἐρυ­θρωπό. Πάντως, τήν ἐποχή τῆς «Ἐξ­ό­δου» ἀπό τήν Αἴγυπτο ἡ Ἐρυθρά ὀνο­μα­ζόταν καί Θάλασσα τῶν Καλαμιῶν. Ἦταν πολύ ρηχή τότε, ἦταν λίμνη.
  Ἄν παρατηρήσουμε τόν χάρτη, διαπιστώνουμε πώς ἡ Ἐρυθρά Θάλασσα εἶ­ναι ἕνας στενός θαλάσσιος βραχίονας τοῦ Ἰνδικοῦ ὠκεανοῦ μεταξύ βορειοανατολικῆς Ἀφρικῆς καί νοτιοδυτικῆς Ἀ­σίας. Ὁ κόλπος τοῦ Ἄντεν τή συνδέει   μέ τόν Ἰνδικό ὠκεανό, ἐνῶ ἡ διώρυγα τοῦ Σουέζ τήν ἑνώνει μέ τή Μεσόγειο. Ὁ μικρός βραχίονας στό βόρειο ἄκρο τῆς θάλασσας δημιουργεῖ τόν κόλπο τῆς Ἄ­καμπα, ὁ ὁποῖος ἀγκαλιάζει μαζί μέ τόν κόλπο τοῦ Σουέζ τή χερσόνησο τοῦ θεοβάδιστου ὄρους Σινᾶ. Ἡ Ἐρυθρά Θάλασσα ἔχει μῆκος 1.900 χιλιόμετρα, μέγι­στο πλάτος 300 χιλιόμετρα καί ἔκ­ταση 450.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κατά κύριο λόγο οἱ ἀκτές της εἶναι χαμηλές καί ἀμμώδεις. Ὁ βυθός της κοντά στίς ἀκτές εἶναι ἀπότομος καί ἀκανόνιστος.
   Ἄς ἔρθουμε τώρα στό βιβλικό κείμενο τῆς Ἐξόδου καί συγκεκριμένα στά κεφάλαια 13-14. Μετά τίς δέκα πληγές τοῦ Φαραώ, οἱ Ἑβραῖοι ξεκινοῦν τήν πορεία τους γιά τή γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. Ξαφνικά βρίσκονται μπροστά σέ ἕνα φοβερό ἀδιέξοδο. Διαπιστώνουν ὅτι οἱ Αἰγύπτιοι τούς καταδιώκουν, ἐνῶ μπροστά τους ἁπλώνεται ἡ Ἐρυθρά Θάλασ­σα. Ὁ λαός παραλύει. Ἀρχίζουν νά πα­ραπονιοῦνται στόν Μωυσῆ. Μεγάλος φό­βος τούς κυριεύει καθώς αἰσθάνονται τήν ἀπειλή τοῦ αἰγυπτιακοῦ στρατοῦ νά πλησιάζει. Σ’ αὐτή τήν κρίσιμη στιγμή ὁ Θεός περνάει τόν λαό Του μέ θαυματουργικό τρόπο μέσα ἀπό τήν Ἐ­ρυθρά Θάλασσα. Ὁ Μωυσῆς ἁπλώνει τό χέρι του πάνω στή θάλασσα, καί ὁ Κύριος, μ’ ἕναν ἰσχυρότατο ἄνεμο, κά­νει τά νερά νά χωριστοῦν στά δύο• ἔτσι οἱ Ἰσραη­λίτες περνοῦν στήν ἀπέναντι ἀκτή. Οἱ Αἰγύπτιοι, πού τούς καταδιώκουν μέ ἅ­μαξες, προχωροῦν μέ δυσκολία, ἀφοῦ οἱ τροχοί τους κολλοῦν. Ὁ Μωυσῆς ἁπλώνει καί πάλι τό χέρι του πάνω ἀπό τή θάλασσα καί αὐτή ξαναγυρίζει στή θέση της, μέ ἐντολή τοῦ Θε­οῦ. Τά νερά σκεπάζουν ὅλο τόν στρα­τό τοῦ Φαραώ, χωρίς νά γλυτώσει κανείς. Με­τά τό πέρασμά τους οἱ Ἰσρα­ηλίτες κατασκήνωσαν ἀνατολικά τῆς θάλασσας, στήν ἔρημο τοῦ Σινᾶ.
   Ἡ διάνοιξη τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας, γιά νά περάσει ἕνας ὁλόκληρος λα­ός, ἀλλά καί ὁ καταποντισμός τῶν αἰ­γυπτίων ἱππέων πού ἐπιχείρησαν νά περάσουν ἀπό πίσω τους ἀκούγεται ὄν­τως ὡς κάτι τό ἀπίστευτο, σχεδόν μυ­θῶδες. Ἡ ἀνθρώπινη λογική δυσκολεύ­εται νά ἀποδεχθεῖ συμβάντα πού ὑπερβαίνουν τούς νόμους τῆς φύσης. Κι ὅμως, ἀνασκαφές πού ἔγιναν στόν βυθό τῆς θάλασσας ἀνέσυραν εὑρήματα καταπληκτικά.
   Τόν Ἰούνιο τοῦ 2003, μετά ἀπό δύο ταξίδια κατάδυσης, ὁ μηχανικός ἀνυψωτικῶν ὀχημάτων Peter Elmer ἐντοπίζει ὑπολείμματα τροχῶν καί ἐνθουσια- σμένος δηλώνει πώς ἀνήκουν στά αἰ­γυ­πτι­ακά ἅρματα. Ἀνάλογες ἔρευνες εἶ­χαν γίνει καί παλαιότερα ἀπό τόν ἐρασιτέχνη ἀρχαιολόγο Ron Wyatt σέ συνεργασία μέ τόν ἐξερευνητή Jonathan Gray. Ὁ διευθυντής ἀρχαιοτήτων στό Κάιρο, Nassif Mohammed Hassan, ἐξέτα­σε ἕνα ἀπό τά εὑρήματα, τόν ὀκτάκτινο τροχό, καί δήλωσε ὅτι ἀνήκει στή 18η δυναστεία τῆς Αἰγύπτου, ἡ ὁποία βασίλευσε γύρω στά 1400 π.Χ. Οἱ συγκεκριμένοι τροχοί χρησιμοποιήθηκαν μόνο ἀπό αὐ­τή τή δυναστεία. Τό εὕ­ρη­μα, ἑπομένως, συμπίπτει χρονικά μέ τή διάβαση τῆς βιβλικῆς δι­ήγη­σης. Τουλάχιστον τό ἕνα ἀπό τά εὐ­ρήματα εἶναι ἐπιβεβαιωμένο ἀπό τίς ἀρ­­- χαιολογικές ἀρχές ὅτι χρονολογεῖται στόν και­ρό τῆς Ἐξόδου, ἐνῶ γιά τά ὑπόλοιπα ὑπάρχει ἀκόμη ἀρκετή πολεμική ἀπό ὅσους ἀμφισβητοῦν τήν ἱστορικότητα τῆς Βίβλου. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἀνά τούς αἰ­ῶνες προκαλεῖ δράση καί ἀντίδραση. Πάντα θά ὑπάρχουν οἱ λογικοκρατούμενοι ὀρθολογιστές πού θά ἀ­- πορ­ρίπτουν τά ἀδύνατα, ἀλλά ποτέ δέν θά ἐκλείψει καί τό ἐκλεκτό λεῖμμα τῶν πι­στῶν πού χρησιμοποιεῖ καί τή λογική ἀξιοποιώντας δίπλα στή θεία ἀποκάλυ­ψη καί τά ἐπιστημονικά τεκμήρια. «Ὁ ἔ­χων ὀφθαλμοὺς τοῦ βλέπειν βλεπέτω...».

Ἀνανίας Τσιραμπίδης,
ὁμ. Καθηγητής Γεωλογίας Α.Π.Θ.

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 54-55

                                                (Ψα 103,34)

 Χτυπᾶ ἡ   καμπάνα ἀ­γνάντια στό ξω­κκλήσι καί μηνᾶ Ἑ­σπερινό. Καλεῖ ὁ ἦχος της τήν κτίση ὅλη νά πλέξει μία «διαλο­γή» στόν Πλάστη καί Πατέρα. Πιάνει ἡ ψυχή, ἡ λογική, τό θυμιατό τῆς προσ­ευχῆς καί ἀφήνει σάν θυμίαμα σέ Σένα ν’ ἀνεβεῖ ἡ εὐγνωμοσύνη, ἡ εὐχαριστία, ὁ πό­νος, ἡ ἀγωνία, ἡ ἀπαντοχή…
 «Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύ­­ρι­ον...».
 Κεῖ κάπου στά αἰθέρια ἀπαντᾶ ἡ κραυγή τῆς προσευχῆς τόν ἦχο τῆς καμπάνας καί παίρνει χρῶμα ὁ ἦχος της κι ἀντιλαλεῖ εὐωδιά ἡ λαλιά της…
 Καί καθώς ἀγκαλιάζει ἡ ματιά τήν πλάση τριγύρω, ἀνοίγει μπρός μου ἕνα ζωντανό ψαλτήρι. Κι ἐγώ τότε σιωπῶ γιά νά ἀφουγκραστῶ μία ψαλμωδία ἀλλιώτικη, ἄλογη μά τόσο θεϊκή.
 Τήν ὥρα τού­τη, Πλάστη μου, πού ἀπέθεσες τό φῶς, τό ἄυλο ἱ­μά­τιό σου, καί ντύθηκες τά χρώ­μα­τα τοῦ ἀποσπερνοῦ, μέσα στό ἀ­­νά­κτο­ρό σου, τήν ὥρα αὐτή συνάζονται οἱ ἄγγελοι, οἱ λειτουργοί σου, σάν ἅγιες φωτιές τριγύρω, κι ὁ κόσμος ὁ­λάκερος γίνεται κήρυκας τῆς μεγαλοσύνης σου.    Κι ἐγώ στέκομαι σέ μία πλαγιά, σάν σέ φυσικό στασίδι, καί βλέπω μπρός μου ἀνοιχτό, σάν ζωντανό ψαλτήρι, τήν ἄλο­γη τήν κτίση καί ἀκούω ψαλμούς, ἀντίφωνα καί ἄφθογγα ἰδιόμελα.
 Ἀνάκτορό σου ὅλη ἡ γῆ, Πατέρα δο­ξα­σμέ­νε. Γῆ καί οὐρανός, ὕδατα καί στεριές στά θεῖα δώματά σου, ὑμνοῦν τό μεγαλεῖο σου, σοφέ Δη­μι­ουργέ, τήν ὥρα αὐτή πού ὁ ἄνθρωπος τελείω­σε τή δουλειά του καί τά ζῶα ψάχνουν γιά κα­­τα­φύγιο...
 Καί γίνεται ὕμνος καί τρισάγιο τό θρόισμα τῶν φύλλων καί τό κελάρυσμα τῶν ρυακιῶν εὔ­λαλο δοξαστικό.
 Κι ἀγνάντια στίς κορφές, πού στόλισες μ’ αὐ­τές τή γῆ σου, ὁ ἥλιος ἀποτρα­βιέ­ται γνωρί­ζον­τας τήν πορεία του κι ἀ­χνή ἡ σελήνη παίρνει δειλά τή θέση της, ὅπως ἐσύ τήν ἔταξες νά κά­νει, χρωματίζοντας τά αἰθέρια μέ χίλια χρώματα καί βάφοντας τή θάλασσα μέ χρυσαφένιες καί ἀσημί νότες δοξολογίας. Σκαλοπάτια σου τά σύν­­νεφα καί οἱ ἀνέμοι τ’ ἀέρινο ὄχημά σου.    Λαλιά σου οἱ φοβερές βρον­τές, τό θαῦμα ὁλόγυρα ἀντιλαλοῦν δάση καί θάμνοι καί πλαγιές...
 Καί ἡ δική μου ἡ κραυγή ἕνας ψίθυρος μέ­σα σ’ αὐ­τή τή μεγαλειώδη συμφωνία τοῦ σύμπαντος κόσμου.
Μένω ἄναυδη μπρός σέ αὐτή τή μυσταγωγία καί ἀφουγκράζομαι τήν ἅγια τούτη ψαλμωδία, σάν βλέπω μπρός μου νά βάφει ὁ ἀγέρας τά λιόφυλλα ἀσημί μέ τή δοξολογική πνοή του, κι ἡ θά­λασσα ν’ ἀναρριγεῖ -τόν ψίθυρό του νιώθοντας- καί μηνᾶ κι αὐτή μέ τή σειρά της σέ ὅλη τή γῆ πού ’χει στήν ἀγκαλιά της, τή δόξα σου...
 Τήν ὥρα αὐτή τοῦ Ἑσπερινοῦ, τήν ὥρα τῆς συγγνώμης γιά τό χθές καί τῆς ὑπόσχεσης γιά τό αὔριο, ὁ λογισμός μου κι ἡ κτίση γύρω μου, ἄλογη κτίση καί κτί­ση λογική, ψάλλουν μπρός στό νοητό ψαλτήρι, ἀκολουθώντας τόν ψαλμωδό, δοξολογίας ἀντίφωνα καί ὕμνους εὐχαριστίας...
 «Ἡδυνθείη Αὐτῷ ἡ διαλογὴ ἡ­μῶν... ἀμήν»!

Δ. Καλογεράκη

 Τί τό ἰδιαίτερο παρουσίασε τό ἔτος 2015, πού ἤδη μᾶς ἀποχαιρέτησε; Οἱ ἀναλυτές θά παρουσιάσουν τά πλέον σημαντικά, κατά τήν ἐκτίμησή τους, συμβάντα, θά τονίσουν πῶς αὐτά θά ἐπηρεάσουν τίς μελλοντικές ἐξελίξεις, θά καθησυχάσουν τούς ὅποιους ἀνησυχοῦν βεβαιώνοντας ὅτι ὅλα βαίνουν καλῶς καί θά διανείμουν ἀδαπάνως ἐλπίδες καί αἰσιοδοξία.
Ἄς ἐξετάσουμε κάποια συμβάντα.
 

  Ἡ δράση τοῦ δολοφονικοῦ στρατοῦ τοῦ χαλιφάτου στή Μέση Ἀνατολή (ISIS) ἀ­σφα­λῶς θά προβληθεῖ ὡς τό γεγονός τῆς χρονιᾶς. Ὄχι βέβαια ἐπειδή αὐτός ὁ στρατός τῶν φανατικῶν δολοφόνων εὐ­τέλισε στό ἔπακρον τήν ἀν­θρώπινη ζωή, ἰσοπέδωσε οἰ­κισμούς καί κατέστρεψε μνη­μεῖα τῆς παγκόσμιας κληρονομιᾶς, ἀλλά ἐπει­δή τελικά ἐ­στρά­φη καί κατά τῶν προνομιούχων πολι­τῶν• ὄχι μόνο αἰχμαλω­τί­ζοντας καί ἐκτελώντας κατά τελετουργικό τρόπο κάποιους ἀπό αὐ­τούς, ἀλλά θανατώνοντας ἄλ­λους μέ τρομοκρατικά κτυπήματα στόν μη­τροπο­λι­τι­κό χῶρο τῶν πρώην ἀ­ποι­κιοκρατικῶν χω­ρῶν, οἱ πολίτες τῶν ὁποί­ων εἶχαν τήν πλήρη διαβεβαίωση τῶν κρατούντων γιά τήν ἀσφά­λειά τους.
   Ἀσφαλῶς, κα­θώς εἶναι ἀκόμη νωπές οἱ ἐντυπώσεις ἀπό τά γεγονότα τοῦ Παρισιοῦ, καθώς ματαιώ­νονται ἐκδηλώσεις καί οἱ πο­λί­τες τρέπονται σέ ἄτακτη φυ­γή, ἀπομακρυνόμενοι ἀπό τά σημεῖα στά ὁ­ποῖα ἐκδηλώνεται βία, οἱ ἀναλυτές θά σχολιάσουν: «Ὅλα ἔχουν πλέον ἀλλάξει καί δέν θά εἶναι ὅπως πρίν». Τό ἴδιο ἔλεγαν μετά τήν ἐπίθεση κατά τῶν διδύμων πύργων στή Νέα Ὑόρκη, γεγονός πού ἔ­δωσε ἀφορμή καί μάλιστα καί δι­καί­ωμα(!) στίς ΗΠΑ νά ἐξαπολύσουν πο­­λέ­μους γιά τήν πάταξη τῆς «τρομοκρατίας», προβάλλοντας ἐμμέσως πλήν σαφῶς τόν κάθε μου­σουλ­μάνο ὡς ἐν  δυνάμει τρομοκράτη! Καί ἐνῶ παραμένουν ἀναπάντητα ἐρωτήματα γύ­ρω ἀπό τό συμβάν ἐκεῖνο, ἐπιχειρεῖται νά διατηρηθεῖ ἐπίκαιρο τό ἰδε­ο­λό­γημα τῆς νεωτερικότητας καί στή συνέχεια τῆς νέας τάξης πραγμάτων, ὅτι δηλα­δή ὅλες οἱ συγκρούσεις στό διάβα τῆς ἱ­στορίας εἶ­χαν χαρακτήρα θρησκευτικό! Κανείς ἀναλυτής δέν θά σχολιάσει γιατί ὁ Ἄ­σαντ δέν ἀνετράπη ἐντός 24 ὡ­ρῶν, ἀ­φοῦ οἱ πολίτες τῆς χώρας του ἦσαν κατά 70% σουνίτες. Κανείς δέν θά ἐπισημάνει ὅτι τόν στρατό τῶν δολοφόνων, ὑπό τήν ἐπήρεια ναρκωτικῶν οὐσιῶν, στηρίζουν ὁλόθερμα οἱ πλέον φιλοδυτικές σουνιτικές χῶρες Σαουδική Ἀραβία, Κα­τάρ καί Τουρκία. Κανείς δέν θά ὑπομνήσει στούς γάλλους ἰθύνοντες ὅτι ἐκώφευαν, ὅταν λάμβαναν μηνύματα ἀπό χριστιανούς τῆς Συρίας, πού τούς ἐνημέρωναν ὅτι οἱ ἀντικαθεστωτικοί τούς σφάζουν. Καί ὄχι μόνο ἐκώφευαν, ἀλλά ἔκαναν καί τά «στραβά μάτια», ὅταν γάλλοι πολίτες ἔ­σπευδαν νά καταταγοῦν στόν στρατό τῶν δολοφόνων. Κανείς ἄλλωστε δέν ἔθεσε τό ἐρώ­τημα στούς «ὑπέρμαχους» τῶν ἐλευ­θε­­ριῶν Ἀ­μερικανούς, γιατί οἱ χριστιανοί τοῦ Ἰράκ μειώθηκαν κατά ἕνα ἑκατομμύριο μετά τήν «ἀ­πε­λευ­θέ­ρωσή» τους. Κανείς δέν θά ἐπισημάνει τόν θρῆνο τῶν ἄπληστων κερδοσκόπων γιά τήν καταστροφή ἀπό τούς Ρώσους μέ βομβαρδισμό τουλάχιστον 500 βυτίων, πού μετέφε­ραν τό ληστεμένο ἀπό τούς τζιχαντιστές τῆς Συρίας καί τοῦ Ἰράκ πετρέλαιο στήν Τουρ­κία καί ἀπό ἐκεῖ στίς ἀγορές τῆς Δύ­σης. Ἡ τελευταία ἐπωφελεῖται στό ἔπακρον ἀπό τήν πτώση τῆς τιμῆς τοῦ μαύρου χρυσοῦ (στή χώρα μας ἐλάχιστα τό ἀν­τιληφθήκαμε), καθώς πέραν τῶν ἐμ­φα­νῶν ὠ­φελημάτων ἀναμένει καί τό ἄλλο, τῆς οἰ­κονομικῆς κατάπτωσης τῆς «μιση­τῆς» Ρωσί­ας, ἡ ὁ­ποία δαπανᾶ γιά τούς βομβαρδισμούς, ἐγείρει τό μένος τῶν φανατικῶν μου­σουλ­μά­νων καί βλέπει τά ἔ­σοδά της ἀπό τήν πώληση ὑδρογο­ναν­­θρά­κων νά μειώνονται σο­βαρά. Ἔτσι, οἱ πολλοί, στρεβλά ἐνημερωμένοι, θά ἐξακολουθοῦν νά πιστεύουν ὅτι οἱ ἀντιπαραθέσεις στόν πλανήτη εἶναι θρησκευτικῆς φύσεως. Ἡ νέα τάξη πραγμάτων θά ἐπιτείνει τήν προσ­πάθειά της γιά τήν ἐπικράτηση τῆς θρη­σκεί­ας της, ἑνός συγκρητισμοῦ στά μέτρα τοῦ συστήματος. Καί οἱ ἄπληστοι πλουτοκράτες θά σωρεύουν τό χρῆμα στίς τράπεζές τους.
  Συναφές πρός τό ἀνωτέρω εἶναι καί τό θέμα τῶν προσφύγων. Οἱ κρα­τοῦν­τες σέ ἀγαστή συνεργασία πρός τά μέσα «ἐνημέρωσης» εἶχαν καλλιεργήσει στό ἔπακρο τό ἰδεολόγημα τῶν πολυπολιτισμικῶν κοινω­νιῶν. Ἔτσι προωθοῦ­σαν τόσο στά σχο­λεῖα, ὅσο καί στήν κοι­- νωνία τό πνεῦ­μα τῆς εἰρηνικῆς συνύπαρξης προσώπων διαφορετι­κῶν πολιτιστικῶν στοιχείων! Ποιοί; Αὐτοί, πού προκαλοῦν διαρκῶς συρράξεις γιά οἰκονομικά ὀφέλη καί οἱ ἄλλοι, πού μέ τό ἀζημίωτο παραπληροφοροῦν τήν κοινή γνώ­μη, τό ζαλισμένο κοπάδι. Αὐτοί πού ἀπομυζοῦν τούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους τῶν φτωχῶν καί καταφρονεμένων, τούς θέλουν δίπλα τους, ὡς ἰσότιμους πολίτες, στίς μητροπολιτικές χῶ­- ρες!  Καί ἔγιναν οἱ πρόσφυγες, καί κοντά σ’ αὐτούς οἱ μετανάστες, ἑκατοντάδες χιλιάδες συμφοριασμένων, πού διακινδυνεύουν τή ζωή τους γιά νά ἐπιβιώσουν, ὅσοι τό καταφέρουν! Καί ἔπεσαν οἱ μάσκες τοῦ ἀνθρωπισμοῦ καί τῆς ἀνεκτικότητας ἔναντι τοῦ διαφορετικοῦ, πο­λύ σύντομα. Τά σύνορα ξαναέκλεισαν. Ἡ Τουρκία, κύριος διακινητής τῶν δυστυχούντων, μέ τό ἀζημίωτο, ἐπιβραβεύεται. Ἡ χώρα μας δέχεται ἀπό «ἑταίρους» καί «συμμάχους» διαρκῶς ἐπικρίσεις γιά τήν ἀνεπάρκειά της. Καί ἐμεῖς, ὑπόδουλοι στούς ἰσχυρούς τοῦ χρήματος, καί συνε­πῶς τῆς ἐξουσίας, παραπαίουμε μή θέ­λον­τας νά χάσουμε τήν ἀπόλαυση νά πλήτ­τουν τήν ἐθνική μας ἀξιοπρέπεια (τί εἶναι αὐτό;), νά μᾶς ληστεύ­ουν μέσῳ τῶν δανειακῶν μας «ὑποχρεώσε­ων» καί νά ἀ­περ­γάζονται τή φτωχοποίηση μεγάλου πλήθους τῶν συμπολιτῶν μας.
  Μέ τά συμβαίνοντα στή γειτονιά μας, ποῦ διάθεση νά ἀσχοληθοῦμε μέ κάποια ἄλ­λα «ἀσή­μαντα». Ἀσφαλῶς δέν μειώθηκαν οἱ θάνατοι παιδιῶν ἀπό πείνα καί ἐ­λαφρές ἀσθένειες, πού ξεπερνοῦν ἐτησίως τά δέκα ἑκατομμύρια. Ἀλ­λά ὁ ἄνθρωπος εἶναι οἰκονομικό «ἀγαθό» ἐν πλήρει ἐπαρκείᾳ γιά τόν δυτικό homo economicus. Μό­νο στήν πα­τρί­δα μας καταδικάζουμε σέ θάνατο πρίν ἀπό τή γέν­νηση κατ’ ἐλάχιστον 200.000 ὑ­πάρ­ξεις ἤ, ἀλλιῶς, ἐξαρτήματα τοῦ σώματος τῆς κυοφορούσας μά­νας. Τώρα γιά τούς ἄλλους, τό ἕνα δισεκατομμύριο περίπου  πού δέν ἔχουν πρόσ­βα­ση στό πόσιμο νερό, ὅλα θά τακτο­ποιη­θοῦν στό ἐγγύς μέλλον.  Οἱ ἡ­γέτες ἔ­λα­βαν πρόσ­φα­τα, στό Παρίσι πάλι, σημα­ντικές ἀποφάσεις!
  Καί ἐμεῖς ἐμμένουμε στίς θέσεις πού ἐκφράζουν τά μέσα ἐνημέρωσης τῆς διαπλοκῆς καί προσδοκοῦ­με ἀπό τό νέο ἔτος καλύτερες ἡ­μέρες. Ἔχου­με καί ἐμεῖς ἐπιτέλους εὕρει τόν δρόμο τῆς κοινωνικῆς «ἀπελευθέρωσης», ὅ­πως ἔδει­ξε ὁ πρόσφατα ψη­φισθείς νό­μος, ὁ ἀν­τικείμενος πρός τόν νό­μο τοῦ Θε­οῦ. Γιατί νά μήν αἰσιοδοξοῦμε ὅτι ὅλα θά πᾶνε καλά; Τό μέλλον εἶναι ἡ μό­νη ὑπερβεβαιότητα τῶν ἀν­θρώπων χωρίς Θεό (Ἀλμπέρ Κα­μύ)!

Ἀπ. Παπαδημητρίου

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 44-46

 Πραγματικά, ἀδυνατεῖ κανείς νά πι­στέ­ψει πῶς συμβαίνει στίς μέρες μας, πού ἡ τεχνολογία καί ἡ ἐπιστήμη ἔφθα­σαν στό ζενίθ τους, νά ρυθμίζει τή ζωή πολλῶν μία μοιρολατρία τοῦ παρελθόν­τος!

Ἀστρολογία, ὡροσκόπια, ἀπο­κρυ­φι­σμός, μαγεία παρουσιάζουν σήμερα πρω­το­φανῆ ἔξαρση. Ραδιοφωνικοί καί τηλεοπτι­κοί σταθμοί, εἰδικές τηλεφω­νι­κές ὑπη­ρε­σίες, περιοδικά κι ἐφημερίδες διαθέτουν ἀστρολόγο, ἐνῶ τό διαδίκτυο κατακλύζεται ἀπό σχετικές πληροφορίες. Κάποτε, μάλιστα, πληροφορούμαστε ὅτι καλλιτέχνες, ἀ­θ­λητές, ἀλλά καί μεγα­λώ­νυμοι πολιτικοί καί ἀρχηγοί κρατῶν, δέν κάνουν τίποτε ἄν προη­γουμένως δέν συμβουλευθοῦν τόν ἀστρο­λό­γο τους.

 Πρόκειται, ἀσφαλῶς, γιά φαινόμενο ἀνησυχητικό, πού ὑπογραμμίζει τήν κρί­ση τοῦ πολιτισμοῦ μας, τήν κατάπτωση τοῦ σύγ­χρονου ἀνθρώπου καί τήν παλιν­δρό­μηση πρός τήν προχριστιανική ἀρ­χαιότητα.

 Βασική αἰτία πού οἱ ἄνθρωποι κατα­φεύ­γουν στήν ἀστρολογία εἶναι ἡ ἀπο­μάκρυν­σή τους ἀπό τήν ἀλήθεια τῆς πίστεως. Ἔ­τσι ὁ ἄνθρωπος στήν ἐποχή τῶν πυ­ραύ­λων καί τῶν διαστημοπλοίων ἐξα­κο­λουθεῖ νά ζῆ μέ­σα στή δεισι­δαι­μο­νία καί τήν εἰδω­λο­λα­τρία καί καταντᾶ ἄθυρμα καί θύμα στά χέρια ἐπι­τηδείων πού, ἐκ­μεταλ­λευόμενοι τή μωρία του, κά­νουν χρυσές δουλειές.

 Ὑφέρπει, ὡστόσο, κι ἕνας ἄλλος κίν­δυ­νος: ἡ ἀλλοτρίωση τοῦ ὀρθόδοξου χρι­στια­νικοῦ φρονήματος. Ἡ ἀστρολογία ἀ­ποτελεῖ τό δολερό θρησκευτικό ὑ­πο­κα­τάστατο, τό ὁποῖο ἐπιχειρεῖ νά οἰκειοποι­ηθεῖ τόν μο­ναδικό καί ἀναντικατάστατο σωστικό ρό­λο τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας, κα­θώς ἔχει ἐξελι­χθεῖ σέ ἕνα εἶδος θρη­σκεί­ας.

 Οἱ «εἰδικοί» τῆς ἀστρολογίας ὑποστη­ρίζουν πώς οἱ θέσεις καί οἱ κινήσεις τῶν οὐρανίων σωμάτων, κυρίως τῶν πλανητῶν τοῦ ἡλιακοῦ μας συστήματος, παίζουν κα­θο­ριστικό καί ξεχωριστό ρόλο γιά τόν κάθε ἄνθρωπο. Ρυθμίζουν μάλιστα, ἰ­σχυ­ρίζονται, τήν καθημερινή ζωή, τήν ἐ­παγ­γελματική σταδιοδρομία, τήν οἰκογενειακή κατάστα­ση, τήν εὐημερία ἤ τή δυ­στυχία καί γενικά ὁλόκληρη τή ζωή του. Τίς θέσεις αὐτές τίς ὀνομάζουν ζώ­δια, δηλαδή ζῶα, ἀπό τό νο­ητό σχῆμα τῶν ἀ­στερισμῶν πού θυμίζει μορφές ζώ­ων (ταῦρος, κριός, σκορπιός, ἰ­χθεῖς κτλ).

 Ἀναμφισβήτητα, ἡ ἀστρολογία δέν ἔ­χει καμιά ἀπολύτως ἐπιστημονική ὑπό­σταση. «Δέν ὑπάρχει στίς ἡμέρες μας σέ ὁλόκληρη τήν ὑφήλιο οὔτε ἕνας ἀστρο­νόμος μεγάλος ἤ μικρός πού νά πιστεύει στήν ἀστρολο­γία... Οἱ ἀστρονόμοι μέ ἀ­κριβῆ γνώση τοῦ πράγματος προσ­βλέ­πουν στήν ἀστρολογία μέ πλήρη ἀπιστία καί τοποθετοῦνται ἀ­πέ­ναντι στούς τσαρ­λατάνους πού τήν ὑπη­ρετοῦν μέ δεδη­λω­μένη ἀντίθεση», δηλώ­νει ὁ ἀστρονόμος P. Gouderc.

 Ἐπίσης, ἡ Διεθνής Ἀστρονομική Ἑ­ται­ρεία σέ συνέδριό της δημοσίευσε τήν ἑξῆς δήλωση: «Αὐτό πού τιτλοφορεῖται ἀ­στρο­λο­γία, κοσμοβιολογία κτλ. δέν εἶ­ναι παρά ἕνα κράμα δεισιδαιμονίας, τσαρλα­τανισμοῦ καί ἐμπορίου... Ἡ ἀ­στρολογία δέν εἶναι παρά ἕνα σύστημα κανόνων πού γίνονται αὐθαί­ρετα ἀπο­δε­κτοί».

 Ἀλλά καί ἡ Ἀμερικανική Ἑταιρεία Ψυ­χολογικῶν καί Κοινωνικῶν Σπουδῶν προ­έβη στήν ἑξῆς ἐπίσημη δήλωση: «Οἱ ψυ­χολόγοι δέν βρίσκουν καμιά ἔνδειξη ὅτι ἡ ἀστρολογία ἔχει κάποια ἀξία ὡς πρός τίς πληροφορίες τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρό­ν­τος καί τοῦ μέλλοντος γιά τή ζωή ἤ τόν προ­ορισμό ὁποιουδήποτε».

 Τίς ὑπεύθυνες διακηρύξεις τῶν εἰ­δι­κῶν ἐπιστημόνων ἔρχεται νά ἐπικυρώσει ἡ κα­θη­μερινή πραγματικότητα. Κατά κα­νόνα οἱ συμβουλές τῶν ἀστρολόγων εἶ­ναι κοι­νό­τοπες, γενικές καί ἀόριστες, γιά νά καλύ­πτουν εὐρύ φάσμα πιθανοτήτων καί νά μέ­- νουν ἀνεξέλεγκτες. Κάποτε ὅ­μως γιά λό­γους ἐντυπωσιασμοῦ γίνονται συγ­κεκρι­μένες. Καί τότε ἀρχίζει ἡ γε­λοι­οποίηση. «Θά περάσετε κοντά σέ κάποιο ἀγαπημένο σας πρόσωπο ἕνα πολύ ὄ­μορφο βράδυ», προ­έβλεπε ἀστρολόγος γιά κάποιον «Ὑδρο­χόο». Συναινώντας σέ αὐτό κι ἄλλη ἀστρο­λόγος ἀπο­φαι­νό­ταν: «Ἀνήκετε στούς εὐνοημένους». Καί ὁ «εὐνοημένος» πέρασε τή νύχτα του στό κελί τῆς Ἀσφάλειας... παρέα μέ τόν δεσμοφύλα­κα. Τέτοιες παταγώδεις διαψεύ­σεις βρί­σκει κανείς ἄπειρες, ἄν θελήσει νά ἐρευνήσει καί νά τίς διασταυ­ρώσει.

 Εὔλογο εἶναι καί τό ἐρώτημα: Τί γί­νεται μέ τά δίδυμα; Γιατί δέν ἔχουν τήν ἴδια «τύχη»; Π.χ. ὁ Ἠσαῦ καί ὁ Ἰακώβ, τά παι­διά τοῦ Ἰσαάκ, γεννήθηκαν στόν ἴδιο ἀστε­ρι­σμό. Πόσο, ὅμως, διαφορε­τι­κοί χαρακτῆρες ἦταν καί πόσο διαφο­ρε­τικός ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τους καί τῆς ἐξέ­λιξής τους!

 Μέ τόσες ἀντιφάσεις καί δια­ψεύ­σεις, πῶς μπορεῖ νά ἑρμηνευθεῖ ὁ πα­ρατηρούμενος οἶστρος τῆς ἀστρολο­γίας; Αὐτή ἡ «νό­θος θυγατέρα τῆς ἀ­στρο­νο­μίας», -ἔτσι τήν χαρακτήριζε ὁ Κέπλερ-, δέν εἶναι κα­θό­λου ἀθώα, ὅπως συνήθως φαίνεται. Ἐπιδρᾶ βαθιά στόν χαρακτήρα καί ἀλλοιώνει τήν ψυχο­σύν­θεση, τή νο­οτροπία, τή συμπερι­φορά καί τήν ὅλη προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου, λειτουρ­γώντας ὡς «ψυχο­ναρ­κω- τικό». Ὁ εἰδικός ἐπιστήμονας Τ. Ἀντόρνο τονίζει: «Ἡ ἀστρολογία εἶναι μιά ἰδεολογία τῆς ἐξ­άρ­τησης, πού προετοιμάζει ἔμμεσα τά πνεύματα τῶν ἀθρώπων γιά τήν ἀποδο­-χή ὁλοκληρωτικῶν ῾῾πιστεύω᾽᾽. Ἡ σύγχρο­νη κοινωνική πραγματικότητα ἐπι­βάλ­λεται στούς ἀνθρώπους σάν ἕνα κα­ταπιεστικό σύστημα χωρίς διεξόδους δι­α­φυγῆς, σάν ἕνα πεπρωμένο ἀνεξάρτητα ἀπό τίς ἐπι­θυ­μίες καί τίς ἀνάγκες τους».

 Γιά τόν λόγο αὐτό ὁ χριστιανισμός, ὁδηγώντας μας ἀπό τό ἔρεβος τῆς πλά­νης στό φῶς τῆς Ἀλήθειας, καταδικάζει τήν ἀ­στρολογία. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος πα­ραγ­γέλλει στόν Τιμόθεο: «Τοὺς δὲ βε­βήλους καὶ γραώδεις μύθους παραιτοῦ» (Α΄ Τι 4, 7). «Τέκνον, μὴ γίνου οἰωνο­σκό­πος,… ἐκ γὰρ τούτων ἁπάντων εἰδω­λο­λα­τρία γίνεται», διαβάζουμε στή «Διδαχή τῶν Δώδεκα Ἀ­ποστόλων». Στίς πιό ἐπι­κίνδυνες ἀπό­κρυ­φες μαγικές πρακτικές ἐνέταξαν τήν ἀστρο- λογία οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί τή θεω­ροῦν ὡς ἔργο τοῦ ἀν­θρω­πο­κτόνου σατανᾶ. Ὁ Μ. Βασίλει­ος τήν ἀπο­καλεῖ «πολυά­σχο­λον ματαιό­τητα» καί πα­ρα­τηρεῖ πώς, ἄν τό μέλλον μας καί τίς πράξεις μας ὅριζαν τά ἄστρα καί τά ζώδια, τότε θά ἦταν περιττοί οἱ νομοθέτες καί οἱ νόμοι τους, καθώς καί οἱ δικαστές, πού τιμωροῦν τήν πονηρία καί τήν ἀδικία καί τιμοῦν τήν ἀρετή. Ὁ 61ος κα­νό­νας τῆς ΣΤ΄ Οἰκου­με­νι­κῆς Συν­όδου καί ὁ 36ος τῆς ἐν Λαοδικείᾳ ἀπειλοῦν μέ ἀφο­ρισμό τούς ἀσχο­λου­μένους μέ αὐτήν. Ὁ πιστός χριστιανός κι­νεῖται μέ ἐμπιστοσύνη στήν πρόνοια καί στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἡ ζωή του δέν κατευθύνεται ἀπό τά ἄστρα, ἀλλά ἀπό τό πολικό Ἀστέρι, τόν Χριστό, πού εἶναι «ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή» (Ἰω 14,6).

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Φιλόλογος-Θεολόγος

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 60-61

«Οἱ βάρβαροι δέν θά ξανάρθουν ἀπ᾽ τά σύνορα. Τούς ἐκπαιδεύουν οἱ σοφοί μέ τηλεόραση. Κι οἱ ὀρδές τους ἀπ᾽ τά παιδικά δωμάτια θά ὁρμήσουν».
                                                                                                                                                                                                            Π. Α. Σινόπουλος.

 Τώρα πλέον ἔχουν εἰσβάλει ἀπό παντοῦ. Τά σύνορα ἔπεσαν. Internet, Computers, Tablets, Smartphones εἶναι οἱ νέοι παγκόσμιοι κατακτητές!
 Σύμφωνα μέ μελέτη-ἔκθεση τοῦ Ἱ­δρύματος Kaiser Family τά παιδιά ἡλικίας 8 ἕως 10 ἐτῶν στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες δαπανοῦν ὀχτώ ὧρες τήν ἡμέρα μπροστά στήν ὀθόνη, ἐνῶ τά μεγαλύτερα, οἱ ἔφηβοι, ξοδεύουν κατά μέσον ὅρο δώδεκα ὧρες. Ἡ τηλεόραση κρατᾶ τά σκῆ­πτρα, ἀλλά καί οἱ ὑπολογιστές, τά tablets καί τά smartphones κερδίζουν συνεχῶς ἔδαφος.
 Μία νέα ἐπιδημία ἀπειλεῖ τή νεότητα μέ ἀνυπολόγιστες συνέπειες: ὁ ἐθισμός τοῦ διαδικτύου, «ἠλεκτρονική ἡρωίνη» τόν ὀνομάζουν ἄλλοι. Ἐξελίσσεται δυστυχῶς σέ μία παγκόσμια μάστιγα γιά τά παιδιά καί τούς νέους. Παρά τό γεγονός ὅτι ὁ ἐθισμός στό διαδίκτυο, μέχρι στιγμῆς στίς Η.Π.Α. δέν ἀναγνωρίζεται ὡς ψυχική ἀ­σθένεια, ὡστόσο μεταξύ τῶν γιατρῶν καί τῶν ἀξιωματούχων ὑγείας ὑπάρχει μία αὐξανόμενη ἀνησυχία, γι᾽ αὐτό κι ἐκφράζουν τήν ἀνάγκη θεραπείας σέ κέντρα ἀπεξάρτησης. Ἀντιμετωπίζουν τό φαινόμενο ὡς κάτι πιό περίπλοκο ἀπ᾽ ὅ,τι ἕνα ἁπλό κοινωνικό πρόβλημα. Στίς χῶρες ὅμως τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς -Κίνα, Νότια Κο­ρέα, Ἰαπωνία- ἀντιμετωπίζεται ἤδη ὡς ἀ­σθένεια.
 Ἡ Νότια Κορέα ἔχει τό ὑψηλότερο ποσοστό ἐθισμοῦ στό διαδίκτυο σέ ὅλο τόν κόσμο• τό ἕνα στά δέκα παιδιά εἶναι ἐθισμένο στό διαδίκτυο. Δύο ἑκατομμύρια τοξικομανεῖς τοῦ διαδικτύου προσ­φεύγουν σέ κέντρα μέ 12ήμερα προ- γράμματα ἀποτοξίνωσης.
 Στήν Ἰαπωνία 518.000 ἔφηβοι ἡλικίας 12 ἕως 18 ἐτῶν εἶναι ἐξαρτημένοι ἀπό τό διαδίκτυο, μέ συνεχῶς αὐξανόμενο τόν ἀριθμό. Στά κέντρα ἀποτοξίνωσης γίνεται μεγάλη προσπάθεια ἀπεξάρτησης. Ἀξιωματοῦχος τοῦ Ὑπουργείου δηλώνει: «Θέλουμε τά παιδιά αὐτά νά τά βγάλουμε ἀπ’ τόν εἰκονικό κόσμο καί νά τά ἐνθαρρύ­νου­με νά ἔχουν πραγματική κοινωνία μέ ἄλλα παιδιά καί ἐνήλικες».
 Στήν Κίνα τό 2013 ὑπολογίζονταν 24.000.000 οἱ νέοι οἱ ὁποῖοι ἦταν ἐξαρ­τημένοι ἀπό τό διαδίκτυο καί ὑπῆρχαν 300 κέντρα ἀπεξάρτησης στά ὁποῖα ἐφαρ­μόζονταν πολύ σκληρές μέθοδοι.
 Ἀλλά καί στήν Ἑλλάδα τά πράγματα δέν εἶναι αἰσιόδοξα. Ἀπό ἔρευνα τοῦ Ἐ­ρευνητικοῦ Πανεπιστημιακοῦ Ἰνστιτούτου, Ψυχικῆς Ὑγείας, πού διεξήχθη τό 2014  ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ Παγκόσμιου Ὀργανισμοῦ Ὑγείας, σέ πανελλήνιο ἀντιπροσωπευτικό δεῖγμα 4.141 ἐφήβων προκύπτει ὅτι οἱ μισοί ἔφηβοι στήν Ἑλλάδα, ἡλικίας ἀπό 11 ἕως 15 ἐτῶν (τό 54,5%) περνοῦν κατά μέσον ὅρο τουλάχιστον πέντε ὧρες τήν ἡμέρα μπροστά σέ κάποια ἠλεκτρονική συσκευή μέ ὀθόνη (τηλεόραση, ὑ­πολογιστή, κινητό τηλέφωνο).
 Συμπτώματα ἐξάρτησης ἀπό τό διαδίκτυο ἐμφανίζει ἕνας στούς ἑπτά μαθητές ἡλικίας 15 ἐτῶν (14,1%), σχεδόν τό ἴδιο ποσοστό στά ἀγόρια (13,9%) ὅσο καί στά κορίτσια(14,4%). Ἕνα στά ὀχτώ ἀγόρια  βρίσκεται σέ κίνδυνο προβληματικῆς σχέσης καί μέ τόν ἠλεκτρονικό τζόγο, ἐνῶ τό 4,2% ἔχει ἤδη προβληματική ἐνασχόληση (ἐφημ. «Η Καθημερινή», 3/4/2015).
 Δυστυχῶς ἡ πλειονότητα τῶν γονιῶν δέν συνειδητοποιεῖ τούς κινδύνους πού διατρέχουν τά παιδιά τους, ὅταν ἐκτίθενται ἄκριτα στήν ὀθόνη ἀλλά καί στή σύγχρονη τεχνολογία ἐν γένει.
 Ἡ Ἀμερικανική Παιδιατρική Ἀκαδημία τονίζει ὅτι τά παιδιά πρίν ἀπό τήν ἡλικία τῶν δύο ἐτῶν δέν θά πρέπει νά ἐκτίθενται σέ ὁποιοδήποτε μέσο ἠλεκτρονικῆς ἐνημέρωσης: «Ὁ ἐγκέφαλος ἑ­νός παιδιοῦ ἀναπτύσσεται μέ ταχεῖς ρυθμούς κα­τά τή διάρκεια τῶν πρώτων ἐτῶν καί τά μικρά παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσα ἀπό τήν ἀλληλεπίδραση μεταξύ τῶν ἀν­θρώπων καί ὄχι ἀπό τίς ὀθόνες». Τά μεγαλύτερα παιδιά καί οἱ ἔφηβοι θά πρέπει νά περιορίσουν στό ἐλάχιστο τόν χρόνο ψυχαγωγίας μπροστά στήν ὀθόνη -μία, τό πολύ δύο, ὧρες τήν ἡμέρα- ἐπιλέγοντας ὑψηλῆς ποιότητας πρόγραμμα. Τόν ἐλεύθερο χρόνο πού διαθέτουν εἶναι καλό νά παίζουν σέ ἐξωτερικούς χώρους καί νά «χρησιμοποιοῦν τή φαντασία τους στό ἐλεύθερο παιχνίδι», συστήνει ἡ Ἀκαδημία.
 Σέ πολλά δημοφιλῆ βιντεοπαιχνίδια ὑπάρχει βία. Αὐτή δημιουργεῖ «ἀνοσία» στό παιδί μέ ἀποτέλεσμα νά ἐνεργεῖ βίαια καί εἶναι πιθανό νά δείχνει μειωμένη κατανόηση καί ἐνσυναίσθηση, δηλώνει ὁ παιδίατρος Δημήτρης Χριστάκης, καθηγητής τοῦ Παιδαγωγικοῦ Ἰνστιτούτου Ἐρευ­νῶν τοῦ Σιάτλ.
 Χαρακτηριστική εἶναι ἡ ἀπάντηση παιδιοῦ γιά τά ἀγαπημένα του βιντεοπαιχνίδια: «Τά ἀγαπῶ, γιατί ὑπάρχουν ζόμπι σ᾽ αὐτά καί τά σκοτώνεις μέ ὅπλα καί ἐπειδή ὑπάρχει βία… μοῦ ἀρέσει τό αἷμα καί ἡ βία».
 Οἱ ἔφηβοι πού περνοῦν πολύ χρόνο παίζοντας βίαια βιντεοπαιχνίδια ἤ παρακολουθοῦν ταινίες στόν ὑπολογιστή ἤ στήν τηλεόραση μέ βιαιότητες εἶναι πιό ἐπιθετικοί στή συμπεριφορά τους ἀπέναντι στούς γονεῖς καί στούς δασκάλους τους, ἀλλά καί ἐριστικοί μέ τίς παρέες καί τούς φίλους τους.
 Στά δύσκολα πέτρινα χρόνια τῆς ἐφηβείας ἔχουν ὡς μόνο συμβουλάτορα τό διαδίκτυο, μέ ὅλες τίς ἀρνητικές ἐπιπτώσεις πού αὐτό συνεπάγεται. Ἡ διεθνῶς ἀναγνωρισμένη κλινική ψυχολόγος Δρ. Catherine Steiner-Adair διαπιστώνει ὅτι  τό μέσο Ἀμερικανάκι βλέπει πορνό ἀπό τήν ἡλικία τῶν 11 ἐτῶν. Φο­βοῦμαι πώς δέν ἀπέχει πολύ ἀπό τήν ἡλικία αὐτή καί τό μέσο Ἑλληνόπουλο!
 «Ἡ εἰκονική πραγματικότητα», τονίζει ἡ ἐπιστημονική συγγραφέας Jane Bro­dy, «δέν εἶναι πραγματικότητα. Τά παιδιά πού δέν κατανοοῦν τήν πραγμα­­τική ζωή τῶν κοινωνικῶν ἀλ­ληλεπιδράσεων ἔχουν πρό­βλημα ἀνάπτυξης τῆς κοινωνικῆς καί συναισθηματικῆς νοημοσύνης».
 Δέν μποροῦν ὅμως νά ἀγνοηθοῦν καί οἱ φυσικές συνέπειες στή σωματική ὑγεία καί εὐεξία τῶν παιδιῶν. Τά παιδιά μπ­ορεῖ νά παρουσιάσουν πόνους στά δάχτυλα καί στούς καρ­πούς, στένωση τῶν αἱ­μοφόρων ἀγγείων τῶν ὀ­φθαλμῶν τους -οἱ μακρο­- χρόνιες συνέπειές τους μᾶς εἶναι ἄγνωστες- πό­-νο στόν αὐχένα καί στήν πλά­τη ὡς ἀποτέλεσμα τῆς   πολύωρης ἐνασχόλησής τους μέ τήν τηλεόρα­ση, τόν ὑπολογιστή, τό tablet  ἤ τό smartphone.
 Εἶναι τόσες πολλές οἱ ἀρνητικές ἐπιπτώσεις ἀ­- πό τήν ὑπερβολική χρήση κά­θε εἴδους ὀθόνης γιά τά παιδιά καί τούς ἐ­φή­βους, πού οἱ γονεῖς, οἱ δάσκαλοι, ἡ Ἐκ­κλησία καί ἡ Πολιτεία δέν πρέπει νά ἐφησυχάζουν.

Ἀθανάσιος Ἀστ. Γκάτζιος

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 50-52

  Μάνα, ἐσύ πού δέν ἔχεις δια­κοπές καί σχόλη, πού θυσιάζεσαι δι­αρκῶς μέσα στό σπίτι, χριστιανή μάνα, πού προ­πάντων νοιάζεσαι γιά τή χρι­στιανική ἀνα­τροφή καί προκοπή τῶν παιδιῶν σου, σή­μερα, 2 Φεβρουαρίου -γιορτή τῆς Ὑπα­πα­ντῆς τοῦ Κυρίου-, ἔχεις τήν τιμητική σου. Γιορ­τά­ζεις! Μιά ἀγκαλιά λουλούδια καί μύρια εὐχαριστῶ σοῦ ἀξίζουν.
  Μά ἰδιαίτερα ἀφιερώνω τοῦτες τίς γραμμές σέ σένα, πολύπαθη εὐσεβῆ μάνα, πού πονᾶς καί λυγίζεις γιά τό ξεστράτισμα τοῦ παιδιοῦ σου. Σέ βλέπω σκυθρωπή, πονεμένη. Σέ πληγώνει κατάστηθα ἡ ἀ­διαφορία του γιά τούς δικούς του, γιά τίς σπουδές του. Ἀναρωτιέσαι: Αὐτό τό παι­δί, πού κάποτε νανούριζα καί τό ’παιρνα στήν ἀγκαλιά μου, εἶναι δικό μου; Ποῦ ξενυ­χτάει ἄραγε τά βράδια, ποιά εἶναι ἡ συντροφιά του, πότε καί πῶς θά γυρίσει στό σπίτι;
  Δακρύβρεχτη μάνα, φιλῶ τά κουρα­σμένα σου χέρια καί σέ ἱκετεύω: Μήν πά­ψεις νά τά ὑψώνεις σέ προσευχή γιά τό παιδί σου πού σέ ποτίζει «φαρμάκι»! Μήν ἀποκάμνεις! Κράτα ζε­στή ἐπικοινωνία μέ τή μεγάλη μάνα τοῦ κόσμου, τήν Παναγία μας.  Πόσο θά σέ καταλάβει καί θά σπεύ­σει σέ ταχινή πρε­σβεί­α πρός τόν Υἱό της!
 Πάρε ἀκόμη κουράγιο καί δύναμη ἀ­πό τόσες ἄλλες ἅγιες μάνες πού ἔζησαν πολύ πρίν ἀπό σέ­να   καί σήκωσαν ὑπο­μο­νετικά τόν σταυ­ρό τους. Ὅσο μά­θαι­ναν τίς παρεκτροπές τῶν παιδιῶν τους, ὅσο τά ἔβλεπαν σέ ποιά κατάντια εἶχαν φτά­σει, τόσο ἔλειωναν στήν προ­σευχή. Τί ἐπί­μο­νες ἱκεσίες ἔκαναν, τί δάκρυα καυτά ἔ­χυ­ναν, γιά νά ξεφύγουν τά βλαστάρια τους ἀπό τά δίχτυα τῆς πλα­νεύτρας ἁμαρτίας καί νά τά ἑλκύσει ἡ σταυρική Ἀγάπη! Κι ἦρθε κάποτε ἡ πο­θητή στιγμή πού οἱ ἱερές τους ἐπιθυμίες πῆραν σάρκα καί ὀστᾶ. Ἔφτασε ἡ ὥρα τῆς χάριτος γιά τά παιδιά τῶν δακρύων τους!
  Μάνα, τοῦ 21ου αἰώνα, μιμήσου τέ­τοιες εὐσεβεῖς μητέρες τῆς Ἐκκλησίας μας! Νά ’σαι σίγουρη πώς τά δάκρυα μιᾶς προσευχόμενης μητέρας ποτέ δέν πᾶνε χαμένα. Ἔχουν δύναμη τεράστια, γιά νά μεταστρέψουν καί ν᾽ ἀλλοιώσουν καί τά πιό ἀτίθασα παιδιά.
  Πολλές φορές, βέβαια, σκέφτεσαι πῶς εἶναι δυνατόν νά ἐπιστρέψει τό παιδί σου πού ἔχει πέσει τόσο χαμηλά κι ἡ ἁμαρτία, ἡ πλάνη τό ἔχει νεκρώσει. Καλή μου μη­τέρα, μή χάνεις τήν ἐλπίδα σου στόν ἀ­να­στημένο μας Κύριο. Ἐσύ ἅρπαξε τό μυ­στικό σου ὅπλο, τήν προσευχή, καί ἀ­νά­μενε τούς θαυμαστούς καρπούς της. Ἄ­κουσέ με, τό πιστεύω καί σοῦ τό εὔ­χο­μαι: Θά πεῖ καί σέ σένα κάποια στιγμή ὁ νε­κρε­γέρτης Ἰη­σοῦς: «μὴ κλαῖε» (Λκ 7,13). Κι ὕστερα θά στραφεῖ στό παιδί σου καί θά τό προσ­τάξει: «νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι» (Λκ 7,14). Οἱ καρδιόβγαλτες, οἱ δακρύβρεχτες προσευ­χές σου, μητέρα, θά ᾽χουν κάνει τότε τό θαῦμα τους!

Μαρία Γούδα

Φιλόλογος-Θεολόγος